EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING LEUVEN

Transcriptie

1 EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING LEUVEN omgevingvlaanderen.be

2 COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Departement Omgeving Vlaams Planbureau voor Omgeving Koning Albert II-laan 20 bus Brussel vpo.omgeving@vlaanderen.be TITEL STUDIE Evaluatie van de ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van de Vlaamse hoofdstations: Fiche Leuven AFBEELDING COVER: Carmen Briers (BUUR) OPDRACHTGEVER Vlaamse Overheid, Beleidsdomein RWO Departement Ruimte Vlaanderen Afdeling Onderzoek en Monitoring AUTEURS: BUUR Bureau voor Urbanisme Sluisstraat 79/ Leuven ww.buur.be i.s.m. Rebel Group maria-theresialei Antwerpen ndvr marialei Antwerpen Proflow Meirelos Deinze 01/03/2018 PARTNERS

3 INHOUD Stationsomgeving Leuven 5. RUIMTELIJKE ANALYSE 5.1. Ruimtelijke analyse stadsniveau 1. STATIONSOMGEVING LEUVEN 2. DE HOOFDSTATIONS 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE 3.1. Demografische evolutie ( ) 3.2. Inkomensevolutie ( ) 3.3. Vastgoedprijzen 4. MOBILITEITSINDICATOREN 4.1. Reizigersaantallen ( ) 4.2. Knooppuntwaarde 5.2. Ruimtelijke analyse directe stationsomgeving (Afstand ca. 250m) Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Bebouwde omgeving jaren 2017 en functies 5.3. Ruimtelijke analyse ruimere stationsomgeving Afstand ca m Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Gerealiseerde projecten, geplande projecten en studiegebieden Bebouwde omgeving jaren 2017, projectzones en toekomstige projectgebieden 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD 3

4 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 1. STATIONSOMGEVING LEUVEN Het stationsproject in Leuven wordt gezien als een van de recente succesverhalen, met een heel omvangrijke en diverse reeks gerealiseerde projecten langs beide kanten van de sporen. Ook de stationsinfrastructuur werd helemaal getransformeerd. De reizigersaantallen stegen sterk en ook de socio-economische indicatoren wijzen op een positieve evolutie. Het station van Leuven behoort tot de grote stations, met meer dan instappende reizigers en een prima bediening. Het aantal reizigers steeg er enorm in de voorbije tien jaar. Het grootschalige stationsvernieuwingsproject kan gezien worden als een van de eerste in zijn soort in Vlaanderen. Het stadsontwerp stamt inmiddels al uit het begin van de jaren 1990, het project is inmiddels vrijwel afgerond. Daarbij o.a. een nieuwe tunnel voor autoverkeer en een ondergrondse parking onder het stationsplein, dat hierdoor grotendeels autovrij kon gemaakt worden. Daarnaast een nieuw busstation, een grondige renovatie van het stationsgebouw, een nieuwe spoortunnel en -brug en nieuwe perronoverkappingen. Aan de voorkant werden een nieuw Provinciehuis, een VAC, een stadskantoor en verschillende kantoorgebouwen gerealiseerd. Aan de achterkant kwam er in het project Kop van Kessel-Lo o.a. een woontoren, hotel, kantoren, studentenhuisvesting, winkels en een grote ondergrondse parking. Ook de publieke ruimte rond het station werd aangepakt: de Vesten werden heraangelegd, net als de Diestsestraat die nu van voor tot achter een winkelwandelstraat is. Als laatste fase werkt men momenteel aan de aanleg van het langgerekte Park Bellevue, een nieuwe straat voor doorgaand verkeer langs de Spoordijk en de heraanleg van de Martelarenlaan als lokale fietsstraat. Iets verder van het station kwam er op de Centrale Werkplaatsen in Kessel-Lo een nieuw gemengd woonproject, met woningen van heel verschillende types, een park en een aantal diensten en commerciële voorzieningen. In de slipstream van het stationsproject werd ook een masterplan gemaakt voor de Vaartkom, waar een nieuw, gemengd stadsdeel ontstaat met woningen, kantoren, handel en cultuur. De Vaartkom ligt niet meer in de eigenlijke stationsomgeving, maar is er goed mee verbonden en volgde mee in de golf van stadsvernieuwingsprojecten die Leuven de voorbije jaren gekend heeft. Het station van Leuven is hiermee het station dat de hoogste ontwikkelingsdynamiek heeft gekend uit de selectie en heeft zich daadwerkelijk helemaal getransformeerd. De reizigersaantallen stegen navenant (al kan een rechtstreeks verband moeilijk aangetoond worden). Aan de achterkant van het station, waar de meeste woonprojecten werden gerealiseerd, steeg het bevolkingsaantal en kende de buurt zowel een verjonging als een toename van het mediaan inkomen. Die combinatie is in de selectie van stationsomgevingen eerder zeldzaam en wijst op het aantrekken van jonge gezinnen met een hoger inkomen, in plaats van de meer typische verjonging binnen een armere bevolking met een hoog aandeel mensen met migratie-achtergrond. 4

5 Stationsomgeving Leuven 5

6 2. DE HOOFDSTATIONS Antwerpen Berchem Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Antwerpen Centraal Aalst Gent Sint Pieters Hasselt Aarschot Noorderkempen Oostende 6

7 Stationsomgeving Leuven Brugge Denderleeuw Genk Gent Dampoort Kortrijk Leuven Lier Mechelen Roeselare Sint Niklaas Turnhout Vilvoorde 7

8 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE Afbakening socio-economische analyse Leuven Voorkant station (groen) is gewogen mediaan zes sectoren: A10, A13, A17, A20, A21 & A22 Achterkant station (blauw) is gewogen mediaan drie sectoren: C00, C01 & C05 Centrum (rood) is gewogen mediaan vijf sectoren: A00, A01, A30, A50 & A51 In de volgende overzichten is een weergave gemaakt van de demografische evolutie ( ) en inkomensevolutie ( ) van de stationsomgeving. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen de voorkant (groen) en de achterkant (blauw) van het station op basis van een denkbeeldige lijn van station naar centrum. Vervolgens worden deze statistische sectoren samengenomen en wordt de evolutie per groep (voorkant/ achterkant) vergeleken met enerzijds het centrum, anderzijds met de betreffende gemeente. 8

9 Stationsomgeving Leuven 3.1. DEMOGRAFISCHE EVOLUTIE ( ) - De sterkste bevolkingsstijging heeft plaatsgevonden aan de achterkant van het station. Maar liefst 38 procent stijging, versus 10 a 11 procent in de andere afbakeningen en in de gemeente Leuven. Met deze stijging heeft een sterke verjonging plaatsgevonden. De aandelen van jonge kinderen (0-9 jaar oud), twintigers en dertigers zijn toegenomen. Het aandeel veertigers is ook licht toegenomen. Zowel het aantal (licht) alsook het aandeel 70-plussers is afgenomen aan de achterkant van station Leuven. - Na Antwerpen-Centraal-voorkant, is de bevolkingsstijging aan de achterkant van station Leuven de grootste van alle onderzochte afbakeningen. 9

10 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen VOORKANT STATION 10

11 Stationsomgeving Leuven ACHTERKANT STATION 11

12 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.2. EVOLUTIE MEDIAAN INKOMEN ( ) In de volgende grafieken wordt de evolutie van de mediaan van het nominale inkomen per aangifte over de periode 1994 tot en met 2013 weergegeven. Zowel in absolute termen, als relatief met gemeente en het Vlaams Gewest. - Het mediaan inkomen per aangifte is 3 tot 10 procent hoger geweest in Leuven dan in het Vlaams Gewest van 1994 tot In 1994 kenden de afbakeningen voorkant, achterkant en centrum een inkomen dat ruwweg 5 procent onder de mediaan van de gemeente Leuven lag. o In 2013 lag het inkomen een kleine 15 procent lager dan de mediaan van Leuven in het centrum en aan de voorkant van het station. o Het inkomen aan de achterkant van het station lag in 2013 op het niveau van het Vlaams Gewest. - Van 1994 tot 2013 heeft de achterkant van station Leuven een inkomensstijging doorgemaakt van rond de veertig procent. Dit is een sterkere evolutie dan die van het Vlaams Gewest en de gemeente Leuven. Een veel sterkere evolutie dan die van het centrum van Leuven en de voorkant van het station. - Het is bijzonder te noemen dat de sterke stijging van het aantal inwoners en de verjonging van de bevolking, gepaard is gegaan met een stijging van het inkomen in de achterkant van het station. 12

13 Stationsomgeving Leuven 13

14 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.3. VASTGOEDPRIJZEN In de volgende weergaven wordt een vergelijking gemaakt van de vastgoedprijzen in de stationsomgeving met die in het centrum. Op basis van publiek beschikbare gegevens van Immoweb, Zimmo (en zoekrobot Zimmy) en Immotrace, zijn de prijzen per m² woonoppervlakte van nieuwbouwappartementen in kaart gebracht. Nieuwbouwappartementen aan de voorkant van het station zijn iets goedkoper dan in het centrum. Voor de achterkant zijn geen gegevens. Studentenkoten zijn niet meegenomen in het gemiddelde (hoge prijs per m²). 14

15 Stationsomgeving Leuven 4. MOBILITEIT 4.1. EVOLUTIE REIZIGERSAANTALLEN De volgende grafiek geeft de evolutie van het gemiddelde aantal doordeweekse opstappers. De gebruikte gegevens zijn de reizigerstellingen van de NMBS, waar 2004 Na Antwerpen-Centraal, Aarschot en Gent-Sint- Pieters relatief de sterkste stijging tov niveau 2000 (55 procent) het gemiddelde van de jaren 2003 en 2005 bedraagt zoals berekend in hun publicatie voor het jaar KNOOPPUNTWAARDE De volgende grafiek geeft gewogen knooppuntwaarde per station. De gebruikte gegevens zijn op basis van de studie Ontwikkelingskansen op basis van knooppuntwaarde en nabijheid voorzieningen, uitgevoerd door VITO in opdracht van Ruimte Vlaanderen Knooppuntwaarde Knooppuntwaarde per sta on Sta on 15

16 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5. RUIMTELIJKE ANALYSE De ruimtelijke analyse doen we door per station de ruimtelijke veranderingen tussen ca en 2017 in kaart te brengen op drie schaalniveaus: de directe stationsomgeving, de ruime stationsomgeving en het stedelijk gebied. We kijken daarbij naar nieuwbouwprojecten en ontwikkelingsgebieden. Per case wordt ook een kaart gemaakt van het aanwezige programma rond het station en van ontwikkelingsprojecten die gepland worden maar nog niet zijn uitgevoerd. Naast het kaartmateriaal wordt er per station ook een tijdslijn gemaakt waarin de ontwikkelingsprojecten chronologisch worden getoond. De methodiek van de ruimtelijke analyse wordt uitvoerig besproken in het hoofdrapport. 16

17 Stationsomgeving Leuven 5.1. RUIMTELIJKE ANALYSE STADSNIVEAU Topografische kaart jaren 90 17

18 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

19 Stationsomgeving Leuven Economische zones 2017 Groenzones 2017, Recreatiegebieden 2017 Bebouwde omgeving jaren 2017 met onderscheid tussen de kernen en de verpsreidde bebouwing Lokaal spoornetwerk incl. omliggende stations 19

20 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.2 RUIMTELIJKE ANALYSE DIRECTE STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 250M) Topografische kaart jaren 90 20

21 Stationsomgeving Leuven Bebouwde omgeving jaren 90 Inmiddels gesloopte gebouwen 21

22 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

23 Stationsomgeving Leuven Bebouwde omgeving 2017 Functies op gebouwniveau Heraangelegde publieke ruimte Parkeren Gebouwen die er nieuw zijn bijgekomen, onderscheiden zich grafisch aan de hand van een schaduw 23

24 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.3 RUIMTELIJKE ANALYSE RUIME STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 1000M) Topografische kaart jaren 90 24

25 Stationsomgeving Leuven Bebouwde omgeving jaren 90 Gebiedsontwikkelingen en publieke-ruimteprojecten in 1990 Inmiddels gesloopte gebouwen 25

26 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

27 Stationsomgeving Leuven Bebouwde omgeving jaren 2017 Gebiedsontwikkelingen en publieke-ruimteprojecten in 2017 incl. fucnties op gebouwniveau Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publieke-ruimte projecten, studiegebieden 27

28 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Gebiedsontwikkelingen 2017 Publieke-ruimteprojecten 2017 Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publieke-ruimte projecten, studiegebieden 28

29 Stationsomgeving Leuven De tijdslijn is een overzicht van alle projecten en trajecten die liepen in de ruimtere stationsomgeving vanaf het jaar Ze geeft een overzicht van de planningsdynamiek. Elk afzonderlijk traject vertrekt uit een horizontale lijn, hieruit ontspruiten dan (soms) subtrajecten. Wanneer een traject nog niet afgerond is, loopt deze ijn verder. Daarnaast wordt ook duidelijk tijdens welke periode de projecten werden gepland en uitgevoerd Hoeveel projecten al dan niet afgerond zijn (rood/zwart) Hoeveel er werd gebouwd en geïnvesteerd werd in publieke ruimte (gekleurde achtergrond/witte achtergrond) Deze is bewust geplaatst naast de abstracte kaart met enkel de contouren van de vijf projecttypes. de projctgebieden op deze kaart komen overeen met de projecten op de tijdslijn. 29

30 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD De numerieke resultaten van de socioeconomische, mobiliteits- en ruimtelijke analyse werden in een spindiagram geplaatst. Elk station heeft zo een geïntegreerde figuur met een abstractie van de analyseresultaten. Dit laat toe om de stationsomgevingen onderling te vergelijken, en om verbanden te zoeken tussen verschillende indicatoren. De vergelijking en de verbanden worden besproken in het hoofdrapport. De numerieke waarden van deze indicatoren werden voor elke groep onderverdeel d volgens drie waarden 12 indicatoren werden geplot op de grafiek: Bevolkingsdichtheid Inkomensevolutie Demografische evolutie Evolutie bevolkingsgroei Vastgoedprijzen Overwegende functie in de directe stationsomgeving Ontwikkelingsdynamiek in de ruime stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de directe stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de ruime stationsomgeving Aantal instappers op een weekdag Evolutie van de instappers Absolute knooppuntwaarde 30

31 Stationsomgeving Leuven 31

32