EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING NOORDERKEMPEN

Transcriptie

1 EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING NOORDERKEMPEN omgevingvlaanderen.be

2 COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Departement Omgeving Vlaams Planbureau voor Omgeving Koning Albert II-laan 20 bus Brussel vpo.omgeving@vlaanderen.be TITEL STUDIE Evaluatie van de ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van de Vlaamse hoofdstations: Fiche Noorderkempen AFBEELDING COVER: Wester OPDRACHTGEVER Vlaamse Overheid, Beleidsdomein RWO Departement Ruimte Vlaanderen Afdeling Onderzoek en Monitoring AUTEURS: BUUR Bureau voor Urbanisme Sluisstraat 79/ Leuven ww.buur.be i.s.m. Rebel Group maria-theresialei Antwerpen ndvr marialei Antwerpen Proflow Meirelos Deinze 01/03/2018 PARTNERS

3 INHOUD Stationsomgeving Noorderkempen 5. RUIMTELIJKE ANALYSE 5.1. Ruimtelijke analyse stadsniveau 1. STATIONSOMGEVING NOORDERKEMPEN 2. DE HOOFDSTATIONS 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE 3.1. Demografische evolutie ( ) 3.2. Inkomensevolutie ( ) 3.3. Vastgoedprijzen 4. MOBILITEITSINDICATOREN 4.1. Reizigersaantallen ( ) 4.2. Knooppuntwaarde 5.2. Ruimtelijke analyse directe stationsomgeving (Afstand ca. 250m) Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Bebouwde omgeving jaren 2017 en functies 5.3. Ruimtelijke analyse ruimere stationsomgeving Afstand ca m Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Gerealiseerde projecten, geplande projecten en studiegebieden Bebouwde omgeving jaren 2017, projectzones en toekomstige projectgebieden 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD 3

4 1. STATIONSOMGEVING NOORDERKEMPEN Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Noorderkempen is een echt buitenbeentje in de selectie, omdat het station pas sinds 2012 bestaat en met een heel lage knooppuntwaarde en bediening helemaal geen hoofdstation kan genoemd worden. Daar kan verandering in komen als de HST-lijn Antwerpen-Amsterdam hier zou stoppen in de toekomst. Voorlopig kende de omgeving wel redelijk wat bouwactiviteit, in de vorm van een nieuw bedrijventerrein en verschillende verkavelingen in de woonkern van Brecht. Het station van Noorderkempen ligt niet in een stedelijke omgeving, de dichtstbij gelegen kern is die van Brecht. Dit station heeft een zeer lage knooppuntwaarde en behoort bij de zeer kleine stations met minder dan 5000 instappende reizigers. Ook de bediening is heel laag. De reden dat het toch als hoofdstation werd geselecteerd, is dat het station op de nieuwe HST-lijn van Antwerpen naar Amsterdam ligt en dat voorzien was dat hier, eens die lijn in gebruik zou worden genomen, een extra halte zou komen die tegelijk als P&R station direct langs de E19 kon dienen. De problemen met de Fyra-trein, die op deze lijn zou rijden maar door technische problemen heel snel uit roulatie werd genomen, zorgden ervoor dat het station zijn potentieel (nog) niet heeft kunnen waarmaken. In de nabije toekomst zou daar verandering in moeten komen. Het station werd door het RSV in 1995 als hoofdstation aangeduid, maar bestond toen nog niet eens. Het werd in 2012 in gebruik genomen. Zoals gezegd ligt het niet in stedelijk of zelfs residentieel gebied, wel kwam er ten zuiden van het station een nieuwe bedrijvenzone die inmiddels vrijwel volledig is ingenomen. Dit maakt van Noorderkempen een van de stations in de selectie met de meeste bouwactiviteit in de onmiddellijke omgeving, maar anderzijds kan niet gesproken worden van een echte stationsontwikkeling. De ontsluiting van het bedrijventerrein van aan het station is trouwens redelijk slecht, het terrein lijkt vooral op de snelweg georiënteerd. De woonkern van Brecht, een eindje verder gelegen, nam ook toe in omvang maar ook hier is de relatie met het station moeilijk te bewijzen. De bevolkingsgroei ging samen met een sterke vergrijzing, een evolutie die typisch is in de gemeenten in deze regio. Het station is in de eerste plaats een 4

5 Stationsomgeving Noorderkempen pendelstation voor de omliggende gemeenten, met een grote parking en momenteel vooral bediening van en naar Antwerpen. Hoe het station zich verder gaat ontwikkelen eens de HST-lijn naar Amsterdam er daadwerkelijk zou stoppen, zal de toekomst moeten uitwijzen. 5

6 2. DE HOOFDSTATIONS Antwerpen Berchem Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Antwerpen Centraal Aalst Gent Sint Pieters Hasselt Aarschot Noorderkempen Oostende 6

7 Stationsomgeving Noorderkempen Brugge Denderleeuw Genk Gent Dampoort Kortrijk Leuven Lier Mechelen Roeselare Sint Niklaas Turnhout Vilvoorde 7

8 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE Afbakening socio-economische analyse Noorderkempen Voorkant station (groen) is A0MC Achterkant station (blauw) is A02 Centrum (rood) is A000 In de volgende overzichten is een weergave gemaakt van de demografische evolutie ( ) en inkomensevolutie ( ) van de stationsomgeving. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen de voorkant (groen) en de achterkant (blauw) van het station op basis van een denkbeeldige lijn van station naar centrum. Vervolgens worden deze statistische sectoren samengenomen en wordt de evolutie per groep (voorkant/ achterkant) vergeleken met enerzijds het centrum, anderzijds met de betreffende gemeente. 8

9 Stationsomgeving Noorderkempen 3.1. DEMOGRAFISCHE EVOLUTIE ( ) - Verschillende afbakeningen statistische sectoren bemoeilijken vergelijkingen en conclusies Afbakening achterkant station telt bijvoorbeeld maar 41 inwoners - Sterke inkomensstijging in Brecht van tot een niveau dat ongeveer 10 procent boven het Vlaams mediaan ligt - Achterkant maakte sterke evolutie door qua inkomen ten opzichte van Brecht (65 procent naar 90 procent). Centrum minder sterk ten opzichte van Brecht (van 90 procent naar 80 procent). Voorkant station boven Brechts gemiddelde. - De bevolkingsstijging in het centrum/in buurt station is minder sterk dan rest Brecht. Het lijkt er dus op dat mensen die in Brecht komen wonen, veelal niet in buurt station gaan wonen. - Overall trend van veroudering en vergrijzing in de gemeente Brecht. 9

10 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen VOORKANT STATION 10

11 Stationsomgeving Noorderkempen ACHTERKANT STATION 11

12 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.2. EVOLUTIE MEDIAAN INKOMEN ( ) In de volgende grafieken wordt de evolutie van de mediaan van het nominale inkomen per aangifte over de periode 1994 tot en met 2013 weergegeven. Zowel in absolute termen, als relatief met gemeente en het Vlaams Gewest. 12

13 Stationsomgeving Noorderkempen 13

14 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.3. VASTGOEDPRIJZEN In de volgende weergaven wordt een vergelijking gemaakt van de vastgoedprijzen in de stationsomgeving met die in het centrum. Op basis van publiek beschikbare gegevens van Immoweb, Zimmo (en zoekrobot Zimmy) en Immotrace, zijn de prijzen per m² woonoppervlakte van nieuwbouwappartementen in kaart gebracht. - Geen gegevens over specifiek nieuwbouw - Immotrace: prijsstijging prijzen bestaandeen nieuwbouwappartementen van ongeveer 25 procent in 7 jaar. Komt overeen met stijging inkomen. 14

15 Stationsomgeving Noorderkempen 4. MOBILITEIT 4.1. EVOLUTIE REIZIGERSAANTALLEN De volgende grafiek geeft de evolutie van het gemiddelde aantal doordeweekse opstappers. De gebruikte gegevens zijn de reizigerstellingen van de NMBS, waar Stijgende lijn, van 696 naar 965 gemiddeld aantal doordeweekse instappers per dag. - Een van de minst gebruikte stations van de onderzochte stations. het gemiddelde van de jaren 2003 en 2005 bedraagt zoals berekend in hun publicatie voor het jaar KNOOPPUNTWAARDE De volgende grafiek geeft gewogen knooppuntwaarde per station. De gebruikte gegevens zijn op basis van de studie Ontwikkelingskansen op basis van knooppuntwaarde en nabijheid voorzieningen, uitgevoerd door VITO in opdracht van Ruimte Vlaanderen Knooppuntwaarde Knooppuntwaarde per sta on Sta on 15

16 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5. RUIMTELIJKE ANALYSE De ruimtelijke analyse doen we door per station de ruimtelijke veranderingen tussen ca en 2017 in kaart te brengen op drie schaalniveaus: de directe stationsomgeving, de ruime stationsomgeving en het stedelijk gebied. We kijken daarbij naar nieuwbouwprojecten en ontwikkelingsgebieden. Per case wordt ook een kaart gemaakt van het aanwezige programma rond het station en van ontwikkelingsprojecten die gepland worden maar nog niet zijn uitgevoerd. Naast het kaartmateriaal wordt er per station ook een tijdslijn gemaakt waarin de ontwikkelingsprojecten chronologisch worden getoond. De methodiek van de ruimtelijke analyse wordt uitvoerig besproken in het hoofdrapport. 16

17 Stationsomgeving Noorderkempen 5.1. RUIMTELIJKE ANALYSE STADSNIVEAU Topografische kaart jaren 90 17

18 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

19 Stationsomgeving Noorderkempen Economische zones 2017 Groenzones 2017, Recreatiegebieden 2017 Bebouwde omgeving jaren 2017 met onderscheid tussen de kernen en de verpsreidde bebouwing Lokaal spoornetwerk incl. omliggende stations 19

20 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.2 RUIMTELIJKE ANALYSE DIRECTE STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 250M) Topografische kaart jaren 90 20

21 Stationsomgeving Noorderkempen Bebouwde omgeving jaren 90 Inmiddels gesloopte gebouwen 21

22 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

23 Stationsomgeving Noorderkempen Bebouwde omgeving 2017 Functies op gebouwniveau Heraangelegde publieke ruimte Parkeren Gebouwen die er nieuw zijn bijgekomen, onderscheiden zich grafisch aan de hand van een schaduw 23

24 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.3 RUIMTELIJKE ANALYSE RUIME STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 1000M) Topografische kaart jaren 90 24

25 Stationsomgeving Noorderkempen Bebouwde omgeving jaren 90 Gebiedsontwikkelingen en publieke-ruimteprojecten in 1990 Inmiddels gesloopte gebouwen 25

26 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

27 Stationsomgeving Noorderkempen Bebouwde omgeving jaren 2017 Gebiedsontwikkelingen en publieke-ruimteprojecten in 2017 incl. fucnties op gebouwniveau Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publieke-ruimte projecten, studiegebieden 27

28 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Gebiedsontwikkelingen 2017 Publieke-ruimteprojecten 2017 Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publieke-ruimte projecten, studiegebieden 28

29 Stationsomgeving Noorderkempen De tijdslijn is een overzicht van alle projecten en trajecten die liepen in de ruimtere stationsomgeving vanaf het jaar Ze geeft een overzicht van de planningsdynamiek. Elk afzonderlijk traject vertrekt uit een horizontale lijn, hieruit ontspruiten dan (soms) subtrajecten. Wanneer een traject nog niet afgerond is, loopt deze ijn verder. Daarnaast wordt ook duidelijk tijdens welke periode de projecten werden gepland en uitgevoerd Hoeveel projecten al dan niet afgerond zijn (rood/zwart) Hoeveel er werd gebouwd en geïnvesteerd werd in publieke ruimte (gekleurde achtergrond/witte achtergrond) Deze is bewust geplaatst naast de abstracte kaart met enkel de contouren van de vijf projecttypes. de projctgebieden op deze kaart komen overeen met de projecten op de tijdslijn. 29

30 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD De numerieke resultaten van de socioeconomische, mobiliteits- en ruimtelijke analyse werden in een spindiagram geplaatst. Elk station heeft zo een geïntegreerde figuur met een abstractie van de analyseresultaten. Dit laat toe om de stationsomgevingen onderling te vergelijken, en om verbanden te zoeken tussen verschillende indicatoren. De vergelijking en de verbanden worden besproken in het hoofdrapport. De numerieke waarden van deze indicatoren werden voor elke groep onderverdeel d volgens drie waarden 12 indicatoren werden geplot op de grafiek: Bevolkingsdichtheid Inkomensevolutie Demografische evolutie Evolutie bevolkingsgroei Vastgoedprijzen Overwegende functie in de directe stationsomgeving Ontwikkelingsdynamiek in de ruime stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de directe stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de ruime stationsomgeving Aantal instappers op een weekdag Evolutie van de instappers Absolute knooppuntwaarde 30

31 Stationsomgeving Noorderkempen 31

32