EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING KORTRIJK

Transcriptie

1 EVALUATIE VLAAMSE STATIONSOMGEVINGEN FICHE STATIONSOMGEVING KORTRIJK omgevingvlaanderen.be

2 COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: Departement Omgeving Vlaams Planbureau voor Omgeving Koning Albert II-laan 20 bus Brussel vpo.omgeving@vlaanderen.be TITEL STUDIE Evaluatie van de ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving van de Vlaamse hoofdstations: Fiche Kortrijk AFBEELDING COVER: Wester OPDRACHTGEVER Vlaamse Overheid, Beleidsdomein RWO Departement Ruimte Vlaanderen Afdeling Onderzoek en Monitoring AUTEURS: BUUR Bureau voor Urbanisme Sluisstraat 79/ Leuven ww.buur.be i.s.m. Rebel Group maria-theresialei Antwerpen ndvr marialei Antwerpen Proflow Meirelos Deinze 01/03/2018 PARTNERS

3 INHOUD Stationsomgeving Kortrijk 5. RUIMTELIJKE ANALYSE 5.1. Ruimtelijke analyse stadsniveau 1. STATIONSOMGEVING KORTRIJK 2. DE HOOFDSTATIONS 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE 3.1. Demografische evolutie ( ) 3.2. Inkomensevolutie ( ) 3.3. Vastgoedprijzen 4. MOBILITEITSINDICATOREN 4.1. Reizigersaantallen ( ) 4.2. Knooppuntwaarde 5.2. Ruimtelijke analyse directe stationsomgeving (Afstand ca. 250m) Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Bebouwde omgeving jaren 2017 en functies 5.3. Ruimtelijke analyse ruimere stationsomgeving Afstand ca m Topografische kaart jaren 90 Luchtfoto 2017 Bebouwde omgeving jaren 90 en gesloopte gebouwen Gerealiseerde projecten, geplande projecten en studiegebieden Bebouwde omgeving jaren 2017, projectzones en toekomstige projectgebieden 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD 3

4 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 1. STATIONSOMGEVING KORTRIJK Kortrijk is een stad die jarenlang investeerde in stadsvernieuwing op andere plekken in de stad en, na een aanvankelijke valse start, maar recent echt begonnen is met de herwaardering van de stationsomgeving. Met een nieuw masterplan en de start van de heraanleg van het publieke domein lijkt de transformatie nu wel een aanvang genomen te hebben en kan de stationswijk hopelijk aansluiten bij de andere Kortrijkse succesverhalen van stadsvernieuwing. Het station van Kortrijk ligt een eindje buiten het eigenlijke centrum. Aan de voorkant is er een typische stationswijk, een beetje vervallen en met problemen zoals leegstand en armoede, maar wel goed verbonden met het stadscentrum. De achterkant is een eerder residentiële wijk met meer verspreide bebouwing. De treinbediening is er middelmatig, en het aantal reizigers stagneerde er. Kortrijk is een stad die sinds jaren investeert in stadsvernieuwing, maar de uitdagingen waren er zo groot dat de stationsomgeving voorlopig nooit echt een prioriteit lijkt te zijn geweest. In plaats daarvan werd er zwaar geïnvesteerd in het Buda-eiland en de Leie-oevers, meer recent in de herontwikkeling van de wijk Overleie en projecten in het centrum. Aan het station werd er wel een nieuwe fietstunnel geopend en aan de achterkant werd de stationsinfrastructuur wat vernieuwd. Ook werd er rond 2000 al een masterplan gemaakt voor een behoedzame stadsvernieuwing rond de Spoorweglaan, maar dit plan kwam nooit tot uitvoering. De stad onderzocht verschillende mogelijkheden van publiek-private samenwerking die uiteindelijk leidden tot de realisatie van het nieuwe winkelcentrum K met aanpalende woontoren, op zo n 300 m van het station. De hoop was dat dit een impuls zou geven aan de omliggende wijk, wat wel gebeurde maar niet tot aan het station zelf voelbaar was. Recent kwam er dan toch weer schot in de zaak, met een nieuw masterplan waarvan de uitvoering in de lente van 2017 een aanvang nam met de realisatie van een ondergrondse parking, een tijdelijk busstation en nieuwe tunnels. Later volgen nog o.a. de heraanleg van de volledige publieke ruimte voor en achter het station en de bouw van een ontwikkelingsproject op de zgn. Tacksite met kantoren, woningen, commerciële functies en gemeenschapsvoorzieningen. Het masterplan voorziet ook in de bouw van een nieuw busstation, een grondige verbouwing van het stationsgebouw en een nieuwe perronoverkapping met verhoogd voetgangersplatform. Over de timing en 4

5 Stationsomgeving Kortrijk uitvoerbaarheid van die plannen werd geen informatie verkregen. Wel werden kort voor het afronden van de studie nog belangrijke investeringsbudgetten vanuit NMBS vrijgemaakt. Socio-economisch is er een sterke bevolkingstoename geweest aan de voorkant van het station, maar aan de achterkant liepen de bevolkingsaantallen terug. De voorkant kende ook een verjonging en de vastgoedprijzen liggen er lager dan in het stadscentrum 5

6 2. DE HOOFDSTATIONS Antwerpen Berchem Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Antwerpen Centraal Aalst Gent Sint Pieters Hasselt Aarschot Noorderkempen Oostende 6

7 Stationsomgeving Kortrijk Brugge Denderleeuw Genk Gent Dampoort Kortrijk Leuven Lier Mechelen Roeselare Sint Niklaas Turnhout Vilvoorde 7

8 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3. SOCIO-ECONOMISCHE ANALYSE Afbakening socio-economische analyse Kortrijk Voorkant station (groen) is A21 Achterkant station (blauw) is gewogen mediaan A30 & A341 Centrum (rood) is A00 In de volgende overzichten is een weergave gemaakt van de demografische evolutie ( ) en inkomensevolutie ( ) van de stationsomgeving. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen de voorkant (groen) en de achterkant (blauw) van het station op basis van een denkbeeldige lijn van station naar centrum. Vervolgens worden deze statistische sectoren samengenomen en wordt de evolutie per groep (voorkant/ achterkant) vergeleken met enerzijds het centrum, anderzijds met de betreffende gemeente. 8

9 Stationsomgeving Kortrijk 3.1. DEMOGRAFISCHE EVOLUTIE ( ) - De evolutie van de bevolking aan de voorkant van het station (ongeveer 27 procent) en het centrum (ongeveer 3 procent) is veel sterker dan aan de achterkant van het station, waar de bevolking zelfs afgenomen (ongeveer -2 procent) is. - In de gemeente Kortrijk is de totale bevolking nagenoeg gelijk gebleven. - Deze stijging aan de voorkant van het station gaat gepaard met een sterke verjonging van de bevolking. Voornamelijk een toename van de aandelen van twintigers, dertigers en jonge kinderen (0-9 jaar oud) in de bevolkingssamenstelling. - De verjonging aan de voorkant van station Kortrijk is even groot als aan de voorkant van Antwerpen-Centraal. Samen de sterkste verjonging van alle onderzochte afbakeningen. 9

10 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen VOORKANT STATION 10

11 Stationsomgeving Kortrijk ACHTERKANT STATION 11

12 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.2. EVOLUTIE MEDIAAN INKOMEN ( ) In de volgende grafieken wordt de evolutie van de mediaan van het nominale inkomen per aangifte over de periode 1994 tot en met 2013 weergegeven. Zowel in absolute termen, als relatief met gemeente en het Vlaams Gewest. - Het mediaan inkomen per aangifte van Kortrijk lag in 2013 ongeveer 7 procent onder het Vlaams gemiddelde Het inkomen lag daar weer ongeveer 7 procent onder in 2013 aan de achterkant van het station. Met een negatieve ontwikkeling de laatste tien jaar ( ) ten opzichte van Kortrijk. Versus 11 procent aan de voorkant van het station, een verschil dat vrij stabiel is geweest over de gegeven twintig jaar. Het inkomen in het centrum ligt significant lager, ongeveer 22 procent onder het gemiddelde van de gemeente Kortrijk. - Ondanks een zeer sterke verjonging van de bevolking aan de voorkant van Kortrijk, is de evolutie van het inkomen relatief sterk geweest Zeker ten opzichte van Antwerpen- Centraal-voorkant (34 procent versus 16 procent) 12

13 Stationsomgeving Kortrijk 13

14 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 3.3. VASTGOEDPRIJZEN In de volgende weergaven wordt een vergelijking gemaakt van de vastgoedprijzen in de stationsomgeving met die in het centrum. Op basis van publiek beschikbare gegevens van Immoweb, Zimmo (en zoekrobot Zimmy) en Immotrace, zijn de prijzen per m² woonoppervlakte van nieuwbouwappartementen in kaart gebracht. - De prijs van nieuwbouwappartementen ligt lager aan de voorkant van het station dan in het centrum, ondanks het feit dat mediaan inkomen per aangifte in het centrum lager is. 14

15 Stationsomgeving Kortrijk 4. MOBILITEIT 4.1. EVOLUTIE REIZIGERSAANTALLEN De volgende grafiek geeft de evolutie van het gemiddelde aantal doordeweekse opstappers. De gebruikte gegevens zijn de reizigerstellingen van de NMBS, waar 2004 Het gemiddeld aantal opstappers op een doordeweekse dag is met 18 procent toegenomen sinds 2000 het gemiddelde van de jaren 2003 en 2005 bedraagt zoals berekend in hun publicatie voor het jaar KNOOPPUNTWAARDE De volgende grafiek geeft gewogen knooppuntwaarde per station. De gebruikte gegevens zijn op basis van de studie Ontwikkelingskansen op basis van knooppuntwaarde en nabijheid voorzieningen, uitgevoerd door VITO in opdracht van Ruimte Vlaanderen Knooppuntwaarde Knooppuntwaarde per sta on Sta on 15

16 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5. RUIMTELIJKE ANALYSE De ruimtelijke analyse doen we door per station de ruimtelijke veranderingen tussen ca en 2017 in kaart te brengen op drie schaalniveaus: de directe stationsomgeving, de ruime stationsomgeving en het stedelijk gebied. We kijken daarbij naar nieuwbouwprojecten en ontwikkelingsgebieden. Per case wordt ook een kaart gemaakt van het aanwezige programma rond het station en van ontwikkelingsprojecten die gepland worden maar nog niet zijn uitgevoerd. Naast het kaartmateriaal wordt er per station ook een tijdslijn gemaakt waarin de ontwikkelingsprojecten chronologisch worden getoond. De methodiek van de ruimtelijke analyse wordt uitvoerig besproken in het hoofdrapport. 16

17 Stationsomgeving Kortrijk 5.1. RUIMTELIJKE ANALYSE STADSNIVEAU Topografische kaart jaren 90 17

18 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

19 Stationsomgeving Kortrijk Economische zones 2017 Groenzones 2017, Recreatiegebieden 2017 Bebouwde omgeving jaren 2017 met onderscheid tussen de kernen en de verpsreidde bebouwing Lokaal spoornetwerk incl. omliggende stations 19

20 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.2 RUIMTELIJKE ANALYSE DIRECTE STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 250M) Topografische kaart jaren 90 20

21 Stationsomgeving Kortrijk Bebouwde omgeving jaren 90 Inmiddels gesloopte gebouwen 21

22 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

23 Stationsomgeving Kortrijk Bebouwde omgeving 2017 Functies op gebouwniveau Heraangelegde publieke ruimte Parkeren Gebouwen die er nieuw zijn bijgekomen, onderscheiden zich grafisch aan de hand van een schaduw 23

24 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 5.3 RUIMTELIJKE ANALYSE RUIME STATIONSOMGEVING (AFSTAND CA. 1000M) Topografische kaart jaren 90 24

25 Stationsomgeving Kortrijk Bebouwde omgeving jaren 90 Gebiedsontwikkelingen en publieke-ruimteprojecten in 1990 Inmiddels gesloopte gebouwen 25

26 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Luchtfoto

27 Stationsomgeving Kortrijk Bebouwde omgeving jaren 2017 Gebiedsontwikkelingen en publieke-ruimteprojecten in 2017 incl. fucnties op gebouwniveau Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publieke-ruimte projecten, studiegebieden 27

28 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen Gebiedsontwikkelingen 2017 Publieke-ruimteprojecten 2017 Toekomstige projectgebieden: Geplande masterplannen met uitzicht op realisatie, geplande publieke-ruimte projecten, studiegebieden 28

29 Stationsomgeving Kortrijk De tijdslijn is een overzicht van alle projecten en trajecten die liepen in de ruimtere stationsomgeving vanaf het jaar Ze geeft een overzicht van de planningsdynamiek. Elk afzonderlijk traject vertrekt uit een horizontale lijn, hieruit ontspruiten dan (soms) subtrajecten. Wanneer een traject nog niet afgerond is, loopt deze ijn verder. Daarnaast wordt ook duidelijk tijdens welke periode de projecten werden gepland en uitgevoerd Hoeveel projecten al dan niet afgerond zijn (rood/zwart) Hoeveel er werd gebouwd en geïnvesteerd werd in publieke ruimte (gekleurde achtergrond/witte achtergrond) Deze is bewust geplaatst naast de abstracte kaart met enkel de contouren van de vijf projecttypes. de projctgebieden op deze kaart komen overeen met de projecten op de tijdslijn. 29

30 Evaluatie Vlaamse stationsomgevingen 6. EEN GEÏNTEGREERD BEELD De numerieke resultaten van de socioeconomische, mobiliteits- en ruimtelijke analyse werden in een spindiagram geplaatst. Elk station heeft zo een geïntegreerde figuur met een abstractie van de analyseresultaten. Dit laat toe om de stationsomgevingen onderling te vergelijken, en om verbanden te zoeken tussen verschillende indicatoren. De vergelijking en de verbanden worden besproken in het hoofdrapport. De numerieke waarden van deze indicatoren werden voor elke groep onderverdeel d volgens drie waarden 12 indicatoren werden geplot op de grafiek: Bevolkingsdichtheid Inkomensevolutie Demografische evolutie Evolutie bevolkingsgroei Vastgoedprijzen Overwegende functie in de directe stationsomgeving Ontwikkelingsdynamiek in de ruime stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de directe stationsomgeving Bijgekomen bebouwde oppervlakte in de ruime stationsomgeving Aantal instappers op een weekdag Evolutie van de instappers Absolute knooppuntwaarde 30

31 Stationsomgeving Kortrijk 31

32