De rol van multidimensionaal perfectionisme in eetstoornissymptomen

Transcriptie

1 De rol van multidimensionaal perfectionisme in eetstoornissymptomen The cruelest thing a man can do to a woman is to portray her as perfection (D. H. Lawrence, Britse dichter) Wetenschapsdag 6 februari 2014 Dr. Liesbet Boone

2 Wat is perfectionisme? Een persoonlijkheidskarakteristiek gekenmerkt door: Het stellen van hoge standaarden voor zichzelf voor anderen Het gevoel hebben dat anderen hoge verwachtingen hebben (Hewitt & Flett, 1991) Een zeer kritische zelf-evaluatieve houding, zorgen en twijfels over prestaties (Frost et al., 1990) Een zelfwaardegevoel afhankelijk van prestaties (Burns, 1980; Shafran et al., 2002)

3 Twee dimensies van perfectionisme PERFECTIONISME Prestatiegericht perfectionisme Onduidelijk: Stellen - Positief van hoge voor welzijn standaarden & Hoge zelfbeeld verwachtingen Lat - hoog Geen leggen associatie met psychopathologie - - Verband met eetstoornissen Zelfkritisch perfectionisme Absolute perfectie Consistent: Nooit voldoening ervaren - Negatief voor welzijn Fouten zijn onaanvaardbaar - Geassocieerd met Twijfel over prestaties psychopathologie, zoals Zelfwaardegevoel ~ prestatie eetstoornissen - Success Ik ben erg is goed the result in het of richten perfection, van hard mijn work, inspanningen learning from op het failure, bereiken loyalty, van and een persistence doel (Colin Powell) - You Het is must belangrijk accept voor that you mezelf might dat fail; ik then, heel erg if you competent do your best ben and in alles still don t wat ik win, doe at least you can be satisfied that you ve - Ik stel tried mezelf (Rosalynn extreem Carter) hoge doelen In de media te lezen over de instorting van Peter Goossens: Hij - Als heeft ik faal de op jongste school jaren of op keihard het werk, gewerkt. ben In ik alles een wat hij doet, mislukkeling hij een grenzeloze perfectionist, tot in het kleinste detail. - Andere Peter mensen is een echte zullen controlefreak me waarschijnlijk en een minder publiek figuur die waarderen onder enorme als ik een druk fout leeft. bega Dat heeft hem uitgeput. Fysiek én mentaal - Ik zou moeten overstuur zijn als ik een fout bega

4 Perfectionisme bij niet-klinische adolescenten o Studie 1: Welke jongeren zijn vooral kwetsbaar voor de ontwikkeling van eetstoornissymptomen? De gecombineerde rol van PG en ZK Perfectionisme o Studie 2: Welke jongeren zijn vooral kwetsbaar voor de ontwikkeling van eetstoornissymptomen? De bijkomende (interactieve) rol van lichaamsontevredenheid

5 Studie 1 Onderzoek bij niet-klinische adolescenten o Onderzoeksvraag: Welke jongeren zijn vooral kwetsbaar om eetstoornissymptomen te ontwikkelen? o De Rol van: - Prestatiegericht (PG) perfectionisme - Zelfkritisch (ZK) perfectionisme - Combinatie van PG en ZK perfectionisme o Onderzocht bij: 656 adolescente jongens & meisjes (gemiddeld 14 jaar) o Onderzoek via: cluster-analyse

6 Studie 1 Perfectionisme clusters 2 1,5 1 Prestatiegericht Perfectionisme Zelfkritisch Perfectionisme 0,5 0-0,5-1 -1,5 Gecombineerd ZK-alleen PS-alleen Niet-Perfectionistisch N = % N = % N = % N = %

7 2 Associatie perfectionisme clusters en eetstoornissymptomen 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 Gecombineerd ZK-alleen PS-alleen Niet-Perfectionistisch 0,6 0,4 0,2 0 EDEQ-lijnen EDEQ-eten EDEQ-gewicht EDEQ-lichaamsvorm EDEQ = eating disorder examination questionnaire (subschalen : lijnen, zorgen over eten, zorgen over gewicht, zorgen over lichaamsvormen)

8 Studie 2 Longitudinale studie met 2 meetmomenten o Onderzoeksvraag: Welke jongeren zijn vooral kwetsbaar om eetstoornissymptomen te ontwikkelen? o De Rol van: - Perfectionisme (PG & ZK perfectionisme) - Lichaamsontevredenheid - Combinatie perfectionisme & Lichaamsontevredenheid o Onderzocht bij: 449 adolescente meisjes (gemiddeld 13 jaar) o Onderzoek via: 2 meetmomenten veranderingen over tijd heen

9 PG Perfectionisme RESULTATEN (1) PG Perfectionisme PG Perfectionisme X Lichaamsontevredenheid Drang naar Slankheid Lichaamsontevredenheid 9

10 PG Perfectionisme RESULTATEN (2) PG Perfectionisme PG Perfectionisme X Lichaamsontevredenheid Boulimische symptomen Lichaamsontevredenheid 10

11 PG Perfectionisme RESULTATEN (3) PG Perfectionisme PG Perfectionisme X Lichaamsontevredenheid Over-evaluatie van lichaam & gewicht Lichaamsontevredenheid 11

12 ZK Perfectionisme RESULTATEN (4) ZK Perfectionisme ZK Perfectionisme X Lichaamsontevredenheid Drang naar Slankheid Lichaamsontevredenheid 12

13 ZK Perfectionisme RESULTATEN (5) ZK Perfectionisme ZK Perfectionisme X Lichaamsontevredenheid Boulimische symptomen Lichaamsontevredenheid 13

14 ZK Perfectionisme RESULTATEN (6) ZK Perfectionisme ZK Perfectionisme X Lichaamsontevredenheid Over-evaluatie van lichaam & gewicht Lichaamsontevredenheid 14

15 RESULTS (3): Figures 2,5 Over-evaluatie G & Lv Drang naar slankheid 2 1,5 1 0, ,8 2,6 2,4 2,2 2 Low PG1 Low PG1 High PG1 High PG1 Low LichOnt1 High LichOnt1 Low LichOnt1 High LichOnt1 Over-evaluatie G & Lv 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Low ZK1 High ZK1 Low LichOnt1 High LichOnt1

16 Perfectionisme bij klinische eetstoornispatiënten o Studie 3: De evolutie van perfectionisme doorheen de behandeling + effect op eetstoornissymptomen o Studie 4: De belemmerende rol van zelfkritisch perfectionisme op de therapeutische relatie en eetstoornissymptomen tijdens en na de behandeling

17 Studie 3 Longitudinale studie bij eetstoornispatiënten: Evolutie en invloed van perfectionisme doorheen behandeling o Onderzoeksvragen: 1. Hoe evolueert perfectionisme doorheen de behandeling? 2. Hoe evolueren eetstoornissymptomen doorheen de behandeling? 3. Heeft perfectionisme invloed op eetstoornissymptomen doorheen de behandeling? o Onderzocht bij: 97 vrouwelijke eetstoornispatiënten in opname (Broeders Alexianen, Tienen) (gemiddeld 22 jaar) o Onderzoek via: 4 meetmomenten veranderingen doorheen behandeling en bij follow-up

18 Design en meetinstrumenten Longitudinale opvolging op 4 tijdsmomenten TIJDSLIJN respondenten onderzoek Ter Berken Week 1: Standaard T1: week 2 Boone Aanvang T2: week 12 Tussenmeting T3: week 24 Postmeting T4: week 48 Follow-up N = 97 N = 53 N = 31 N = 37 - SCL-90 - UCL - ADP-IV - EDI-2 - EDES - LAV - Young Schema Q - Belastende levenservaringen - Zelfverwondingsvragenlijst - Padua-R - BISBAS - Effortful control - VTCI - MPS-F (29) - PSPS - NSQ-therapie - MC-13 - Motivatie therapie - EDI-2 - EDES - SCL-90 - LAV MPS-F - PSPS - NSQ-therapie - WAV-12 - EDI-2 - EDES - SCL-90 - LAV MPS-F - PSPS - General NSQ - EDI-2 - EDES - SCL-90 - LAV MPS-F - PSPS - General NSQ 40% AN-R; 14% AN-purg; 23% BN; 23 EDNOS

19 Studie 3 1) Hoe evolueert perfectionisme doorheen behandeling? 3,8 3,6 3,4 3,2 3 PG perfectionisme ZK perfectionisme 2,8 2,6 2,4 T1 T2 T3 T4 Δ PG: T1 -> T4 ns Δ ZK: T1 -> T4 sign Aanvang behandeling Na 12 weken behandeling Na 24 weken behandeling Follow-up: na 48 weken beh N = 97

20 Studie 1 2) Hoe evolueren eetstoornissymptomen doorheen behandeling? 5,1 4,9 4,7 4,5 4,3 Drang slankheid 4,1 3,9 3,7 3,5 3,3 3,1 2,9 Lichaamsontevredenheid Ineffectiviteit Interpers wantrouwen Introceptief bewustzijn Angst volwassenheid 2,7 T1 T2 T3 T4 Aanvang behandeling Na 12 weken behandeling Na 24 weken behandeling Follow-up: na 48 weken beh Figuur 2. Simple Contrasten: Introc bew: T1 -> T4 ns; Angst volwh: T1 -> T4 ns

21 Studie 4 Longitudinale studie bij eetstoornispatiënten: invloed van ZK perfectionisme op therapeutische relatie en vooruitgang o Onderzoeksvragen: 1. Heeft ZK perfectionisme invloed op kwaliteit van therapeutische relatie? 2. Kan therapeutische relatie het negatieve effect van ZK perfectionisme op therapeutische vooruitgang verklaren? o Onderzocht bij: 53 vrouwelijke eetstoornispatiënten in opname (Broeders Alexianen, Tienen) (gemiddeld 21 jaar) o Onderzoek via: 3 meetmomenten bij aanvang, tijdens, en na behandeling

22 Studie 4 Waarom van belang om te onderzoeken? Zelfkritisch perfectionisme belemmert het aangaan van een kwalitatieve en warme therapeutische relatie Kritische, vijandige opstelling; imperfecties/fouten niet durven toegeven; moeilijk complimenten aanvaarden; therapeut evalueren; zelfkritiek projecteren Zelfkritisch perfectionisme is geassocieerd met eetstoornissymptomen Belang van de therapeutische relatie voor therapeutische vooruitgang Hebben zelfkritische patiënten een minder kwalitatieve therapeutische relatie en minder goed prognose tijdens behandeling?

23 De belemmerende rol van zelfkritisch perfectionisme op de therapeutische relatie en eetstoornissymptomen tijdens en na de behandeling Studie 4.16 (.07) SC perfectionism T1 Δ Body dissatisfaction T Therapeutic alliance T Patiënten die zelfkritisch zijn ervaren de therapeutische relatie als minder kwaliteitsvol, hetgeen ervoor zorgt dat ze mindere daling in lichaamsontevredenheid hebben 1 jaar na de start van de behandeling

24 Conclusie Perfectionisme is geassocieerd met eetstoornissymptomen bij niet-klinische adolescenten en eetstoornispatiënten: Niet-klinische adolescenten: o Combinatie van PG en ZK perfectionisme is gevaarlijke cocktail o Combinatie van PG (en ZK) perfectionisme en lichaamsontevredenheid maakt adolescenten kwetsbaarder Preventie/vroeg-detectie: focus op adolescenten met hoge standaarden en zelfkritiek en lichaamsontevredenheid Patiënten met eetstoornis: o Daling in perfectionisme en eetstoornissymptomen doorheen behandeling (± follow-up) o ZK perfectionisme: - Voorspelt therapeutische vooruitgang (-) - Nefast voor therapeutische relatie Behandeling: focussen op perfectionisme (en diens invloed op de therapeutische relatie)

25 Behandeling perfectionisme en zelfkritiek o Cognitieve gedragstherapie voor perfectionisme Focus op: perfectionisme als instandhoudend mechanisme Dmv: inventarisatie probleemdomeinen, zelf-registratie (ggg-schema s), gedragsexperimenten (gedrag en cognities), cognitief herstructureren, regels ( moet ) vs aanbeveling (kan), verbreden van zelf-evaluatie o Self-compassion focused therapy en Compassionate mind training (ER & hechting) Focus op: zelf-compassie, proces ipv resultaat, minder kritisch zijn & schaamte ervaren Dmv: Inventarisatie ZK & zelfcompassie, Compassionate imagery, feeling (ther rel), & sensation, 2 stoelen techniek o ACT: experiëntiële vermijding (vermijden van emoties): Accepteren van zelf-kritische gedachten; observeren & defusie o PG perfectionisme: flexibiliteit in streven, moeten presteren versus interesse nastreven Dmv: investeren in wat men graag doet, proces ipv resultaat, aanbeveling, noodbevrediging Shafran, Egan, & Wade, 2011; Kannan & Levitt, 2013; Gilbert, 2009

26 Bedankt voor uw aandacht!