PERFECTIONISME. Liesbet Boone (Universiteit Gent & Eetexpert)

Transcriptie

1 PERFECTIONISME Liesbet Boone (Universiteit Gent & Eetexpert) 1

2 Wat is perfectionisme? Een persoonlijkheidskarakteristiek gekenmerkt door: Het stellen van hoge standaarden voor zichzelf voor anderen Het gevoel hebben dat anderen hoge verwachtingen hebben (Hewitt & Flett, 1991) Een zeer kritische zelf-evaluatieve houding, zorgen en twijfels over prestaties (Frost et al., 1990) Een zelfwaardegevoel afhankelijk van prestaties (Burns, 1980; Shafran et al., 2002)

3 Twee dimensies van perfectionisme PERFECTIONISME Prestatiegericht perfectionisme Zelfkritisch perfectionisme Stellen van hoge standaarden Hoge verwachtingen Lat hoog leggen Absolute perfectie Nooit voldoening ervaren Fouten zijn onaanvaardbaar Twijfel over prestaties Zelfwaardegevoel ~ prestatie - Success Ik ben erg is goed the result in het of richten perfection, van hard mijn work, inspanningen learning from op het failure, bereiken loyalty, van and een persistence doel (Colin Powell) - You Het is must belangrijk accept voor that you mezelf might dat fail; ik then, heel erg if you competent do your best ben and in alles still don t wat ik win, doe at least you can be satisfied that you ve - Ik stel tried mezelf (Rosalynn extreem Carter) hoge doelen In de media te lezen over de instorting van Peter Goossens: Hij - Als heeft ik faal de op jongste school jaren of op keihard het werk, gewerkt. ben In ik alles een wat hij doet, mislukkeling hij een grenzeloze perfectionist, tot in het kleinste detail. - Andere Peter mensen is een echte zullen controlefreak me waarschijnlijk en een minder publiek figuur die waarderen onder enorme als ik een drukfout leeft. bega Dat heeft hem uitgeput. Fysiek én mentaal - Ik zou moeten overstuur zijn als ik een fout bega

4 Oorsprong van perfectionisme Complexe interacties Voor iedereen verschillend

5 Oorsprong van perfectionisme Soenens, B., Elliot, A. J., Goossens, L., Vansteenkiste, M., Luyten, P., & Duriez, B. (2005). The Intergenerational transmission of perfectionism: Parents' psychological control as an intervening variable. Journal of Family Psychology, 19,

6 Oorsprong van perfectionisme ZK.31**/.35** Perfectionisme.40**/.39** vader moeder Psychologische controle Drive for thinness Depressieve symptomen Soenens, B., Vansteenkiste, M., Vandereycken, W., Luyten, P., Sierens, E., & Goossens, L. (2008). Perceived parental psychological control and eating-disordered symptoms - Maladaptive perfectionism as a possible intervening variable. Journal of Nervous and Mental Disease, 196,

7 Perfectionisme als transdiagnostisch proces

8 Perfectionisme als transdiagnostisch proces Eetstoornissen Overzichtsartikel: Egan, Wade, & Shafran (2011)

9 ZK Perfectionisme als transdiagnostisch proces 2 studies: Studie cross-sectioneel 1: Cross-sectioneel; & 2 wave N= longitudinaal; 284; Mlft =14.1j adolescenten (SD = 0.94).34*** ED EC Perfectionism.50***.42***.45*** Depression Boone, L., Campbell, R., Vansteenkiste, M., & Soenens, B. (Submitted). Psychological Need Frustration as a Transdiagnostic Process in Associations between Self-critical Perfectionism and Depressive Symptoms and Eating Pathology

10 ZK Perfectionisme als transdiagnostisch proces Studie 1: Cross-sectioneel; N= 284; Mlft =14.1j (SD = 0.94).05 ED.47*** EC Perfectionism.60*** NFR.18.91*** -.01 Depression

11 ZK Perfectionisme als transdiagnostisch proces Studie 2: Longitudinale studie; N= 608; Mlft =16.19j (SD = 0.79) / LCM Change Self-critical Perfectionism.19** Change Depressive Symptoms.44***.39***.34*** Change Eating Disorder Symptoms Figure 2. Changes in Self-critical Perfectionism Predicting Changes in Depressive symptoms and Changes in Eating Disorder Symptoms.**p <.01, p***<.001.

12 ZK Perfectionisme als transdiagnostisch proces Studie 2: Longitudinale studie; N= 608; Mlft =16.19j (SD = 0.79) / LCM Change EC.41*** Change NF.64*** Change DEP.30***.24**.21** Change ED Figure 3. Changes in Self-critical Perfectionism Predicting Changes in Depressive symptoms and Changes in Eating Disorder Symptoms via Changes in Need Frustration. **p <.01, p***<.001.

13 Wat is de relatie tussen perfectionisme en eetstoornissen? Klinische & niet-klinische populaties Diverse onderzoeksdesigns Overzichtsartikel: Bardone-Cone et al. (2007)

14 Studie 1 Perfectionisme en eetstoornissen o Belgische klinische studie: afdeling eetstoornissen van PK Broeders Alexianen (Tienen) o Steekproef: 72 vrouwelijke eetstoornispatiënten o Gemiddelde leeftijd: 22.4 jaar o Diagnosen: o Anorexia Nervosa restrictief : 40.3% o Anorexia Nervosa purgerend: 15.3 % o Boulimia Nervosa : 22.2 % o EDNOS : 20.8 % Soenens, B., Nevelsteen, W., & Vandereycken, W. (2007). De betekenis van perfectionisme bij eetstoornissen: Een vergelijkend onderzoek. Tijdschrift voor psychiatrie, 49,

15 Studie 1 Perfectionisme en eetstoornissen Meetinstrumenten: o Perfectionisme: Frost Multidimensional Perfectionism Scale Persoonlijke standaarden PG Perfectionisme Bezorgdheid over het maken van fouten Twijfel over de kwaliteit van prestaties ZK Perfectionisme o Eetstoornissymptomen Eating Disorder Inventory (EDI)

16 Studie 1 Verschil in perfectionisme-scores van patiënten en normale controles? 4 3,5 3 2,5 2 ZK Perf PG Perf 1,5 1 Eetstoornispatiënten Controlegroep

17 Studie 1 Verschillen diagnostische subgroepen wat betreft PG en ZK perfectionisme? 4 3,5 3 2,5 2 ZK Perf PG Perf 1,5 1 Controle AN-R AN-M BN NAO

18 Studie 1 Hangen PG en ZK perfectionisme samen met kenmerken van eetstoornis (EDI)? PG Perf ZK Perf Depressive Symptoms.16.52** Drive for Thinness.20.41** Bulimia Body Dissatisfaction.01.26* Ineffectiveness.16.49** Interpersonal Distrust Interoceptive Awareness.20.42** Maturity Fears.25*.30**

19 Studie 1 Veranderen PG en ZK perfectionisme na behandeling? 4 3,5 3 2,5 2 ZK Perf PG Perf 1,5 1 Start Beh Eind Beh Controle 39 patiënten werden opgevolgd (tussen 2 en 6 maand na opname)

20 Studie 2 3,8 De evolutie van perfectionisme doorheen behandeling van eetstoornis Boone et al. (niet gepubliceerde data) 3,6 3,4 * 3,2 3 * * PG perfectionisme ZK perfectionisme 2,8 2,6 2,4 T1 T2 T3 T4 Δ PG: T1 -> T4 ns Δ ZK: T1 -> T4 sign Aanvang behandeling Na 12 weken behandeling Na 24 weken behandeling Follow-up: na 48 weken beh N = 97

21 Hoe is dit bij gezonde adolescenten?

22 ONDERZOEK 2: Cluster analyse Studentenpopulatie: N= 657; jongens&meisjes, leeftijd = 13.9 j Meetinstrumenten: Multidimensional Perfectionism Scale (MPS) Subschalen: persoonlijke standaarden, zorgen over fouten, twijfels over acties Eating Disorder Examination Questionnaire (EDE-Q ) Subschalen: lijnen, piekeren over eten, piekeren over lichaamsvorm, piekeren over gewicht Boone, L., Soenens, B., Braet, C., & Goossens, L. (2010). An empirical typology of perfectionism in early-to-mid adolescents and its relation with eating disorder symptoms, Behaviour Research and Therapy, 48,

23 Clusteranalyse: hoe verschijnen PG en ZK perfectionisme binnen personen? 2 1,5 1 Z-score PG Z-score ZK 0,5 0-0,5-1 -1,5 Maladaptive Perfectionism Pure Evaluative Concerns Adaptive Perfectionism Gecombineerd perf Puur Zelfkritisch Puur Hoge Standaarden Perfectionism Non-Perfectionism

24 Welke cluster hangt het sterkst samen met eetstoornissymptomen? 2 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 Maladaptive Gecombineerd Perfectionism perf Pure Puur Evaluative Zelfkritisch Concerns Perfectionism Adaptive Puur Hoge Perfectionism Standaarden Non-Perfectionism 0,6 0,4 0,2 0 EDEQ-lijnen EDEQ-eten EDEQ-gewicht EDEQ-vorm EDEQ-totaal Boone, L., Soenens, B., Braet, C., & Goossens, L. (2010). An empirical typology of perfectionism in early-to-mid adolescents and its relation with eating disorder symptoms, Behaviour Research and Therapy, 48,

25 Kan perfectionisme het ontwikkelen van eetstoornissymptomen voorspellen? Longitudinale Studie: adolescenten Hoe kan dit verklaard worden? Invloed van slankheidsideaal en druk om hieraan te voldoen Boone, L., Soenens, B., & Braet, C. (2011). Perfectionism, body dissatisfaction, and bulimic symptoms: The intervening role of perceived pressure to be thin and thin ideal internalization. Journal of Social and Clinical Psychology, 30,

26 Perfectionism & Sociocultural Theory o Alle adolescenten worden geconfronteerd met dezelfde boodschappen: waarom ontwikkelen ze niet allemaal ES-pathologie? o Hypothese: o Perfectionisme kan verklaren waarom adolescenten verschillen in de mate waarin ze druk ervaren om slank te zijn en hoe sterk ze het slankheidsideaal internaliseren PG Perfectionisme: Internalisatie van het slankheidsideaal als een domeinspecifieke expressie van het stellen van hoge standaarden (i.e. slankheid als een sterk gewaardeerd doel in het westen) ZK Perfectionisme Internalisatie van het slankheidsideaal als een manier om zelfcontrole te behouden en een gevoel van competentie te ervaren Vanwege een eigen zelf-kritische houding, ervaart men druk komende van de ander (~ reactive personenvironment)

27 RESULTATEN.29** EC Perfectionism 1.29** Pressure to be thin 2.18**.40**.24** Δ Body dissatisfaction 3.30** Δ Bulimia 3 PS Perfectionism 1.18* Internalization of the thin ideal 2 Fit indices: SBS-χ² (7)= ; RMSEA =.065; CFI =.975; SRMR =.0425 Note. ES-variablen op T3 zijn gecontroleerd voor ES-variabelen op T1

28 Voorlopige conclusies o Hoge standaarden en zelfkritiek: o o Verhoogd bij patiënten met een eetstoornis Is een zeer gevaarlijke cocktail bij adolescenten o o Het stellen van hoge standaarden (zonder zelfkritiek) hoeft geen probleem te zijn Echter, op lange termijn: o o kwetsbaarder om het slankheidsideaal te internaliseren meer ontevereden met het eigen lichaam boulemische symptomen o Zelfkritsch perfectionisme is duidelijk een belangrijke risicofactor, zowel direct als indirect

29 Is perfectionisme ook een causale risicofactor? Experimentele Studie: Manipulatie van het stellen van hoge standaarden bij universiteitsstudenten Boone, L., Soenens, B., Vansteenkiste, M., & Braet, C. (2012). Is there a perfectionist in each of us? An experimental study on perfectionism and eating disorder symptoms. Appetite, 59,

30 Experimentele studie: Effecten van het stellen van hoge standaarden Deel 1: Meting 24u vooraf Prestatiegericht & zelfkritisch perfectionisme (trek) Deel 2: Experimentele Manipulatie Conditie 1: Perfectionistische conditie Conditie 2: Niet- Perfectionistische conditie Deel 3: Na 24 uur: nameting: hoeveel lijngedrag, boulimische symptomen en lichaamsontevredenheid heb je gekend te afgelopen 24u? N = 100; M(age) = 20.5y universiteitsstudenten

31 Experimentele studie: Effecten van het stellen van hoge standaarden Perfectionistische conditie: We vragen je om gedurende de komende 24uur hoge standaarden na te streven. Dus de lat hoog te leggen voor jezelf. Niet-perfectionistische conditie: We vragen je om gedurende de komende 24uur lage standaarden na te streven, dus een relaxte en nonchalante dag door te maken. Prestatiegericht perfectionisme Zelfkritisch perfectionisme Prestatiegericht perfectionisme Zelfkritisch perfectionisme Lijngedrag Eetbuien Lijngedrag Eetbuien Boone, L., Soenens, B., Vansteenkiste, M., & Braet, C. (2012). Is there a perfectionist in each of us? An experimental study on perfectionism and eating disorder symptoms. Appetite, 59, universiteitsstudenten

32 Waarom rapporteren studenten meer eetstoornissymptomen? Conditie (perf/n-perf).11 (.21*) /.10 (.20*) AN / BUL symptomen.35***.28***/.30** State ZK Perfectionism Hoge standaarden lokken zelfkritiek uit, hetgeen leidt tot eetstoornissymptomen Note. State ZK perfectionisme = ZK perfectionisme gemeten na manipulatie

33 Klinisch Model Perfectionisme Egan, Wade, & Shafran, 2011

34 Zorgt perfectionisme er dan bij iedereen voor dat ze meer eetstoornissymptomen gaan ontwikkelen? Longitudinale & Experimentele Studie: De rol van lichaamsontevredenheid Boone, L., Soenens, B., & Luyten, P. (2014). When or why does perfectionism translate into eating disorder pathology? A longitudinal examination of the moderating and mediating role of body dissatisfaction. Journal of Abnormal Psychology, 123, Boone, L., & Soenens, B. (2015). In double trouble for eating pathology? An experimental study on the combined role of perfectionism and body dissatisfaction. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 47, 77-83

35 Drive for thinness Over-evaluation W & S Over-evaluation W & S De modererende rol van lichaamsontevredenheid 2 wave longitudinale studie: 449 adolescente meisjes (Mlft= 13.24y, range: 12-15; SD =.85); 1-jaar interval 2,5 2 1,5 1 0,5 Low BD1 High BD1 0 Low PS1 High PS1 3 2,5 2,8 Low BD1 2 2,6 2,4 2,2 High BD1 1,5 1 0,5 Low BD1 High BD1 2 Low PS1 High PS1 0 Low EC1 High EC1

36 Bulimic symptoms Over-evaluation of W & S Drive for thinness De modererende rol van lichaamsontevredenheid Experimentele studie: 46 universiteitsstudentes (Mlft= 20.7j, range: 12-15; SD =.85). Design zoals vorige studie [Hoge conditie = Hoge Standaarden] Low BD High BD 10 0 Low conditie High conditie Low BD High BD Low BD High BD 2 0 Low conditie High conditie Low conditie High conditie

37 Conclusie Hoge standaarden: ES patiënten > gezonde controles Vooral in combinatie met zelfkritiek het meest nefast Indirect effect: internalisatie schoonheidsideaal + Zelfkritiek Vooral kwetsbaarheid bij adolescenten/jongvolwassenen die ontevreden zijn met hun lichaam Zelf-kritisch perfectionisme: ES patiënten > gezonde controles Combinatie met HS > Puur zelfkritiek Indirect (druk) en direct effect Kwetsbaarheid in combinatie met lichaamsontevredenheid Beide componenten van belang in dynamiek van eetstoornis + noodzakelijk om aan te pakken in de behandeling (na behandeling: stijging + blijvend hoger)

38 PERFECTIONISME Hoge standaarden Zelf-kritiek Positief streven Plezier in het streven Studeren uit interesse, Geeft energie Flexibiliteit Uitdaging Focus op proces Positief voor het welzijn & zelfbeeld Externe druk Negatief streven Interne druk Streven omdat het moet: ( moetivatie ) Druk Zelfwaardegevoel ~ Rigiditeit Focus op resultaat Is het/ben ik wel goed genoeg? Kritische houding voor zichzelf en anderen Twijfels over prestaties Zorgen over fouten Faalangst Negatief voor het welzijn & zelfbeeld Transdiagnostische kwetsbaarheid: - Eetstoornissen - Angst - Depressie - OCD - Persoonlijkheidsstoornissen - Chronisch vermoeidheids-syndroom - Burn-out

39 Bedankt voor uw aandacht! Contact:

40 Perfectionisme houdt zichzelf in stand Actieve faalangst Passieve faalangst Egan, Wade, & Shafran, 2011

41 Parental psychological control, perfectionism, and depressive symptoms in middle adolescence TIME 1 (15 years) TIME 2 (16 years) TIME 3 (17 years).43***.43***.62***.54***.83***.77***.63***.60***.14**.72***.72***.54***.50*** R 2 =.67 R 2 =.61.19*** R 2 =.48 R 2 =.44.34**.10* (.22**/.02).17***.30** * Soenens, Vansteenkiste, et al. (in press)

42 Soenens, B., Vansteenkiste, M., Vandereycken, W., Luyten, P., Sierens, E., & Goossens, L. (2008). Perceived parental psychological control and eating-disordered symptoms - Maladaptive perfectionism as a possible intervening variable. Journal of Nervous and Mental Disease, 196,