Rijkswaterstaat. Evaluatie prestatiebestek Droog Zeeland (ZL 6351)

Transcriptie

1 Rijkswaterstaat Evaluatie prestatiebestek Droog Zeeland (ZL 6351)

2 aan Rijkswaterstaat Partnerprogramma infrastructuur Management, Evaluatie prestatiebestek Droog Zeeland (ZL 6351)

3 1 Managementsamenvatting 2 2 Inleiding Achtergrond Strategische doelstellingen van RWS Aanleiding van de evaluatie De opzet van de rapportage 9 3 Het proces tot aanbesteding Fasering aanbesteding Bevindingen uit de voorbereidingsfase Strategische keuzes Projectorganisatie Bevindingen uit de aanbesteding en gunningsfase 13 4 Het Prestatiecontract ZLD Uitgangspunten voor het prestatiecontract ZLD Het bestek ZLD-6351 en het inschrijvings- en beoordelingsdocument bij het bestek Het Prestatiecontract ZLD De financiering van het contract Bevindingen ten aanzien van het bestek Bevindingen ten aanzien van het prestatiecontract en de financiering 17 5 Organisatorische consequenties van het prestatiecontract Implementatie Bevindingen ten aanzien van het dienstverleningsproces, sturing en beheersing Bevindingen ten aanzien van het externe samenwerkingsproces met HIM Bevindingen ten aanzien van het interne samenwerkingsproces binnen RWS Bevindingen ten aanzien van de ondersteunende datagegevens en systemen Het Onderhouds Management Systeem 25 6 Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen voor de nieuwe generatie contracten in het contractenbuffet in de vorm van no-regrets en nog niet bewezen verbeteringen waarvan het ontbreken wel tot last is gebleken Aanbevelingen qua proces, HRM, en sturing voor diensten die op invoering van de nieuwe generatie contracten willen overgaan Aanbevelingen voor het versterken van de lopende overeenkomst bij RWS Zeeland Aanbevelingen ten aanzien van de doorontwikkeling van de nieuwe generatie prestatiecontracten 34

4 ii Bijlagen: 1 Referentiekader Evaluatie Prestatiecontract Zeeland 24 April Lijst met leden van de begeleidingscommissie en geïnterviewden personen 3 Lijst met bestudeerde documenten 4 Titel Onderhoudsloop van R. Schoenmaker (RWS)

5 1 Voorwoord Voor u ligt het rapport van de evaluatie van het Prestatiecontract ZLD-6351 tussen Heijmans Inframanagement, inclusief BTL (verder: HIM), en Rijkswaterstaat (verder: RWS) Zeeland. Deze evaluatie is uitgevoerd in opdracht van drs. B.E. Spiering van het Partnerprogramma Infrastructuur Management (verder: PIM) en vond plaats in de periode mei tot en met juni Voor het onderzoek is een begeleidingscommissie ingesteld met vertegenwoordigers van de opdrachtgever, RWS Zeeland en het Verbeterteam Prestatiecontracten. De leden van deze commissie danken wij voor hun waardevolle input. Ook de personen die wij hebben geïnterviewd in het kader van dit onderzoek, danken wij voor hun openhartigheid en inbreng van hun deskundigheid.

6 2 1 Managementsamenvatting Het PIM heeft Ernst & Young gevraagd een onderzoek uit te voeren naar het prestatiecontract ZL De doelstelling van het onderzoek is om een antwoord te geven op de vraag: of, en zo ja in hoeverre, het prestatiecontract ZL-6351 geschikt is voor corporate brede toepassing binnen RWS? Tevens is Ernst & Young gevraagd aanbevelingen te doen betreffende een drietal aandachtsgebieden: De nieuwe generatie contracten in het contractenbuffet in de vorm van no-regrets en nog niet bewezen verbeteringen waarvan het ontbreken ervan wel tot last is gebleken; Het proces, HRM en sturing voor diensten die tot invoering van de nieuwe generatie contracten willen overgaan; Het versterken van de lopende overeenkomst bij RWS Zeeland. Om antwoorden te kunnen geven op de centrale vraag en tot aanbevelingen te komen heeft Ernst & Young gebruik gemaakt van een referentiekader dat is opgebouwd uit verschillende criteria die betrekking hebben op de volgende competenties: Klantgerichtheid, marktmeesterschap, verantwoordelijkheid en aanspreekbaarheid en risicomanagement(zie bijlage 1). Het referentiekader is gebaseerd op het door Ernst & Young ontwikkelde Commissioning Capability Model. Bevindingen en aanbevelingen op hoofdlijnen: Alvorens we antwoord geven op de centrale vraag van deze evaluatie, willen we benadrukken dat een bredere uitrol van deze nieuwe generatie prestatiecontracten niet gelijk is aan X maal het prestatiecontract ZL Ieder contract, contractpartij en plaatselijke situatie zal zijn eigen dynamiek kennen. Op basis van onze bevindingen zijn wij van mening dat er voldoende positieve indicaties zijn om het innovatieve prestatiecontract ZL-6351 verder door te ontwikkelen voor een corporate brede toepassing. Het doorontwikkelen van het contract is in lijn met de corporate brede beleidskaders. We achten het wel noodzakelijk dat voor een succesvolle doorontwikkelen en corporate brede toepassing er aan een aantal cruciale voorwaarden wordt voldaan. De voornaamste hebben betrekking op het volgende. Doorontwikkelen bestekeisen Kenmerkend voor het bestek is de hybride opbouw ervan, waarbij enerzijds functionele eisen en anderzijds technische (uitvoerings)eisen worden gesteld. Deze laatste eisen zijn bedoeld om zo een minimale kwaliteit van de dienstverlening te kunnen waarborgen. Het gevolg hiervan is dat de ruimte die voor de inschrijver wordt gecreëerd door middel van de functionele eisen (bv. waarborgen aan kwaliteit)voor een deel wordt weggenomen door de onderliggende en meer specifieke technische eisen. Dit heeft als nadeel dat de ruimte voor innovatieve ideeën wordt beperkt. Om die reden adviseren we om de meer gedetailleerde eisen ten behoeve van de kwaliteitsborging, zoals die in het prestatiecontract ZL-6351 zijn gesteld, als referentiekader mee te geven. Vervolgens zal de aannemer onderbouwd moeten aangeven waar hij afwijkt van het referentiekader en wat dat aan kwaliteitsverbeteringen oplevert. Hiermee geeft RWS de ruimte aan de aannemer om met innovatieve ideeën te kunnen komen. Het is vervolgens aan RWS om te besluiten of op basis van het voorstel van het referentiekader mag worden afgeweken.

7 3 Doorontwikkelen contractvorm Het contract ZL houdt nog onvoldoende rekening met de afhankelijkheden tussen de vaste en variabele onderhoudsplanningen en de daarmee gemoeide kosten. Het contract stelt harde budgeteisen en biedt onvoldoende ruimte voor budgettaire wijzigingen. Om die reden bevelen we aan om het contract dusdanig op te stellen dat RWS voldoende flexibiliteit heeft om voorgenomen variabele onderhoudswerkzaamheden in de tijd naar voren of naar achter te schuiven. We adviseren om in het contract afspraken te maken over de compensatie voor de hierdoor ontstane verliezen voor de aannemer en de mate waarin deze kostendekkend zijn. Voor een goede afweging zal RWS Zeeland dan ook inzicht moeten hebben in het kostenmodel van de aannemer. RWS moet de ruimte hebben om binnen dergelijke langdurige contracten te variëren in de afgesproken prestatie-eisen: kwaliteitseisen, budget en tijd. Op het moment dat het budget krimpt zal RWS bijvoorbeeld de flexibiliteit moeten hebben om het afgesproken dienstverleningsniveau of het tijdstip waarop werkzaamheden staan gepland aan te passen. Bij een dergelijke flexibiliteit in de contractrelatie zien we ook ruimte om het contract door te ontwikkelen en tevens het variabel onderhoud mee aan te besteden. Hierdoor wordt het mogelijk om de marktpartijen nog meer te prikkelen om met innovatieve oplossingen te komen. Helderheid over taken, verantwoordelijkheden en werkprocessen We constateren dat de pilot van het prestatiecontract ZL-6351 een voor RWS belangrijk onderliggend vraagstuk blootlegt. Dit vraagstuk heeft te maken met de mate waarin bepaalde taken centraal (corporate) of juist decentraal uitgevoerd moeten worden. Hier bestaan verschillende beelden over in de organisatie. Het is in dit verband van belang om helder te maken hoe de werkprocessen tussen centraal en decentraal moeten gaan lopen om tot een optimale waardecreatie voor de gebruiker te komen en om ervoor te zorgen dat de informatie die decentraal wordt verzameld, centraal wordt gedeeld en visa versa. We adviseren RWS om op korte termijn de centrale en decentrale taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden vast te stellen en de onderliggende werkprocessen in te richten. Daarbij gaat het vooral om de werkprocessen die betrekking hebben op de samenwerking tussen de landelijke diensten, regionale diensten en de districten. Onder ander op het gebied van Inkoop, contractbeheer, project en service management en assetmanagement. Inrichten hulpstructuur Zolang de taakverdeling en processen nog onvoldoende zijn uitgekristalliseerd, achten we het noodzakelijk om bij de doorontwikkeling van de nieuwe generatie prestatiecontracten centraal een hulpstructuur in te richten en regie te voeren op de collectieve en individuele leerprocessen. We adviseren om centraal een proces in te richten waarbij de opdrachtgevers van de nieuwe generatie contracten naar behoefte ondersteund kunnen worden. Ondersteuning kan betrekking hebben op de volgende functies: a. hulpfunctie (inhoudelijk, scholingsbehoefte, procesmatige ondersteuning en collectief leerproces); b. klankbordfunctie en; c. verbindende functie (het verbinden van de noodzakelijke kennis, ervaring en competenties tussen de verschillende organisatieonderdelen).

8 4 Voldoende managementaandacht Bij het besluit om de nieuwe generatie prestatiecontracten corporate breed te gaan toepassen dient te worden beseft dat in Zeeland is gebleken dat bij de uitvoering van het contract forse aandacht wordt gevraagd van het management (directeur en districtmanagement) om de beoogde kwaliteits- en efficiency voordelen te kunnen realiseren. Niet op de laatste plaats omdat een dergelijk contract van de organisatie een forse ontwikkeling vraagt ten aanzien van de structuur, werkprocessen en cultuur. Deze ontwikkelingen dienen niet onderschat te worden. Op basis van de beschikbare gegevens hebben we geen gedegen analyse kunnen uitvoeren, waarmee we een uitspraak kunnen doen over de kosten en opbrengsten van het prestatiecontract ZL Wel zijn er verschillende indicaties waaruit op te maken valt dat interne efficiency winsten worden behaald. Onder andere doordat bepaalde taken die voorheen door RWS zelf werden uitgevoerd, nu door HIM worden uitgevoerd en doordat RWS Zeeland nu met 1 contractpartij een relatie moet onderhouden, in plaats van met 14 partijen zoals voorheen. Tevens is het vanwege de korte doorlooptijd van het contract nog te vroeg om een grondig onderbouwde uitspraak te kunnen doen over de vraag of het contract een kwaliteitsimpuls geeft aan de dienstverlening van RWS Zeeland. Wel constateren we dat door het contract HIM wordt gestimuleerd om mee te denken over mogelijke kwaliteitsverbeteringen en daardoor ook op eigen initiatief met voorstellen komt ter verbetering van het netwerk. Bovendien constateren we dat de partnering gedachte in het contract de samenwerking tussen RWS Zeeland en HIM bevordert en de aandacht bij HIM om gebruikersgericht te werken, vergroot.

9 5 2 Inleiding 201 In deze inleiding gaan wij in op de achtergrond van de evaluatie. Het hoofdstuk geeft een beschrijving van de strategische doelstellingen van RWS en een beschrijving van de organisatie context waarbinnen het geëvalueerde prestatiecontract wordt uitgevoerd, teneinde de resultaten van de evaluatie te plaatsen. Voorts wordt een beschrijving gegeven van het contract, het onderwerp van deze evaluatie. 202 In dit hoofdstuk gaan we ook in op de aanleiding voor de evaluatie. Tevens wordt de doelstelling van de evaluatie en de scope weergegeven. Tot slot wordt de onderzoeksaanpak, het gehanteerde referentiekader en de methodologie beschreven. 2.1 Achtergrond Strategische doelstellingen van RWS 203 In het ondernemingspan heeft RWS het motto markt, tenzij voor de inkopen van grond, weg en waterbouw geïntroduceerd. Doelstelling is om de marktpartijen meer verantwoordelijkheid te geven bij de uitvoering van hun plannen en zelf meer op afstand te sturen. Met de introductie van nieuwe innovatieve contracten zoals het prestatiecontract ZL-6351, zet RWS een belangrijke stap naar deze nieuwe werkwijze. 204 RWS stelt zich tot doel om zich voor 2012 te ontwikkelen tot dé toonaangevende, publieksgerichte en duurzame uitvoeringsorganisatie van de overheid. Een belangrijke pijler in het realiseren van deze doelstelling is het streven om een toonaangevende opdrachtgever te zijn. Om dat te bewerkstelligen, wil RWS trendsetter zijn door richtinggevende keuzen te maken in het marktbeleid, door innovaties uit te lokken via marktpartijen en door een zakelijke en betrouwbare reputatie op te bouwen bij opdrachtgevers en bestuurlijke partners. 205 Om te kunnen waarborgen dat RWS te allen tijden haar eigen verantwoordelijkheid voor de politieke opdrachtgevers en haar gebruikers kan waarmaken, worden publieke taken niet overgedragen aan marktpartijen. Wel kunnen taken in opdracht van, of onder regie van RWS worden belegd bij marktpartijen. RWS heeft ten behoeve van de agenda 2012 de afweging tussen zelf doen of uitbesteden aan de markt opnieuw voor alle werkprocessen gemaakt. Voor beheer en onderhoud, waar het prestatiecontract ZL over gaat, zijn in grote lijnen de volgende keuzen gemaakt 1 : 206 Het vast en (klein) variabel onderhoud wordt vooral via prestatiecontracten met een looptijd van 3 (of 5) jaar met een mogelijke verlenging in de markt gezet. Kern van de prestatiecontracten is dat aan de opdrachtnemer wordt gevraagd diensten te verlenen, die aansluiten op de publieke taken van Rijkswaterstaat als uitvoeringsorganisatie. Kenmerken van prestatiecontracten tot en met 2012: a. Ontwikkeling richting dienstverleningscontracten b. Zo veel mogelijk integratie en bundeling van werkzaamheden c. Gunning op economisch meest voordelige inschrijving (EMVI) 1 Rijkswaterstaat is een toonaangevende opdrachtgever, Visiedocument: bijgesteld concdept 30 juni 2008

10 6 d. Beheersing via systeem gericht contractbeheer (SCB) e. Middellange doorlooptijd (3 tot 5 jaar) met optie tot verlenging f. RWS-breed gespreid in de tijd in de markt gezet g. Permanent geleidelijke doorontwikkeling h. Ruimte voor flexibiliteit en innovatie Contract ZLD Sinds mei 2007 maakt RWS in Zeeland in het kader van een pilot gebruik van een innovatief prestatiebestek voor het onderhoud van haar wegen. Dit contract (ZLD6351) beslaat het reguliere (vaste) onderhoud en een klein deel van het nietreguliere (variabele) onderhoud van alle rijkswegen in het District Zeeland. Concreet betekent dit dat het contract ook de standaard onderhoudswerkzaamheden zoals maaien van de middenberm, verwijderen van zwerfvuil, etc. omvat. Ook bestrijkt het kleinere, ad-hoc, werkzaamheden zoals het herstellen van de vangrail na een ongeluk. 208 Het contract omvat bijna alle rijkswegen, de daarbij behorende terreinen (steunpunten, parkeerplaatsen, etc.) en een aantal overige locaties in Zeeland. Concreet betreft het de volgende wegen: RW N57 km km (Brouwersdam tot Middelburg) RW A58 km km (Woensdrecht tot Vlissingen) RW N58 km km (Vlissingen tot Veerhaven) RW N58 km km (kern Schoondijke) RW N59 km km (Zierikzee tot Serooskerke) RW N59 km km (Zierikzee tot Grevelingendam) RW N61 km km (Schoondijke tot Terneuzen) Rijkswegen, welke per worden toegevoegd aan dit bestek, zijn: RW N57 km km (Stellendam tot Brouwersdam); RW N59 km km (Grevelingendam tot Den Bommel) 2.2 Aanleiding van de evaluatie 209 Binnen RWS is een verbeterproject ingericht met de naam Partnerprogramma Infrastructuur Management (hierna: PIM). Met PIM wil RWS processen, kennis en vaardigheden op het terrein van onderhoud en management van het hoofd(vaar)wegennet aanscherpen. Hierbij maakt RWS onder andere gebruik van nationale en internationale kennis op dit terrein. Deze kennis is samengebracht onder de paraplu van het PIM, waarin universiteiten en collega-organisaties in het buitenland deelnemen. De intentie is om de gehele keten van processen te verbeteren, zowel bij de overheid als bij de markt en in de interface tussen de overheid en de markt. Het PIM heeft in zijn resultatencatalogus vier pilots gedefinieerd waaronder de pilot netwerkcontracten.

11 7 210 Door het PIM wordt ook een wijziging doorgevoerd in de gebruikelijke werkwijze van denken en vervolgens doen. Het PIM hanteert een werkwijze, waarbij de cyclus: plan, do, check en act centraal staat. Na het plannen (plan) wordt eerst een pilot uitgevoerd op en met de werkvloer (do) om vervolgens vast te stellen of het idee in de uitvoering werkt (check) om, tot slot, op basis van de evaluatie te bepalen hoe de pilot in de rest van de organisatie ingebed kan worden (act). Deze manier van werken zorgt ook voor verandering binnen de organisatie, waarbij RWS invulling wil geven aan een tweede ambitie, namelijk: meer kwaliteit met minder mensen. Een kleinere organisatie met kwalitatief hoogwaardig personeel die bovendien anders werkt. De organisatie moet meer dienstverlenend, trots, minder gehinderd door administratieve rompslomp en herkenbaarder voor het publiek zijn. Deze verandering vraagt om andere vaardigheden op verschillende plaatsen binnen de RWS organisatie. 211 Het contract ZLD-6351 is onderdeel van het PIM. Hoewel in eerste instantie opgestart als een aparte pilot, is het contract ZLD-6351 later ondergebracht bij het PIM. De doelstellingen voor de pilot hebben daarmee een breder karakter gekregen. Naast specifieke leerervaringen rondom het functioneren van het contract wordt ook gekeken naar de vraag welke gevolgen de invoering van een dergelijk contract heeft op het functioneren van de RWS-organisatie. 212 RWS is nu op een punt gekomen om in de cyclus van plan, do, check, act, het contract te evalueren (check). Ernst & Young is gevraagd deze evaluatie uit te voeren in opdracht van de heer drs. B.E. Spiering, teamleider PIM. Doelstelling en scope van het onderzoek 213 De doelstelling van het onderzoek is om een antwoord te geven op de vraag: of, en zo ja in hoeverre, het prestatiecontract ZL-6351 geschikt is voor corporate brede toepassing binnen RWS? 214 Het resultaat van de evaluatie is een advies aan de opdrachtgever PIM aangaande het prestatiebestek ZL 6351 en de daaruit over te nemen leerpunten voor een RWS brede toepassing. 215 Concreet betekent dit dat er aanbevelingen worden gedaan: voor de nieuwe generatie contracten in het contractenbuffet in de vorm van noregrets en nog niet bewezen verbeteringen waarvan het ontbreken ervan wel tot last is gebleken; qua proces, HRM en sturing voor diensten die tot invoering van de nieuwe generatie contracten willen overgaan; voor het versterken van de lopende overeenkomst bij RWS Zeeland. 216 Het object van het onderzoek is het prestatiecontract ZL-6351 en de organisatie eromheen. De periode waarop het onderzoek betrekking heeft is (1) de precontractuele fase van eerste idee tot en met gunning en (2) de operationele fase vanaf 1 mei Expliciet buiten de scope van deze opdracht valt de juridische beoordeling van het prestatiebestek.

12 8 De onderzoeksaanpak 218 Om antwoorden te kunnen geven op de centrale vraag en tot aanbevelingen te komen heeft Ernst & Young gebruik gemaakt van een door de begeleidingsgroep vastgesteld referentiekader. Het referentiekader is opgebouwd uit verschillende evaluatiecriteria. Deze criteria geven de kenmerken of variabelen weer, waar we gedurende het onderzoek gegevens over verzamelen. Het referentiekader neemt als uitgangspunt: RWS als toonaangevende opdrachtgever voor de nieuwe generatie prestatiecontracten, waarbij partnering een centrale plaats heeft in de opdrachtgever opdrachtnemer relatie. Het referentiekader is gebaseerd op het door Ernst & Young ontwikkelde Commissioning Capability Model. Het referentiekader is in bijlage 1 toegevoegd. 219 Het onderzoek kende zes fases, zoals weergegeven in onderstaand figuur: Bij de start van het onderzoek zijn de verwachtingen met de opdrachtgever afgestemd. In de inventarisatiefase zijn de verwachtingen binnen de organisatie geïnventariseerd en is het referentiekader verder voorbereid. Vervolgens is het referentiekader afgestemd met de opdrachtgever. Daarna zijn wij met onze de analysefase gestart, waarbij we gebruik hebben gemaakt van de gegevens die we hadden verzameld tijdens onze desk research. De resultaten zijn vervolgens met de opdrachtgever en een aantal andere belanghebbenden besproken en worden met deze rapportage aan de opdrachtgever gepresenteerd. Tevens is een expertmeeting gehouden met vertegenwoordigers van de verschillende stakeholders binnen RWS. 220 Het feitelijke onderzoek is gestart met het verzamelen en analyseren van relevante informatie en documentatie over het Prestatiecontract ZL-6351 en de ontwikkelingen binnen RWS op dat gebied. Aan de hand van deskresearch is een eerste beeld gekregen van de betekenis van het invoeren van innovatieve prestatiecontracten, vergelijkbaar met het contract in Zeeland. Vervolgens zijn de informatie en documentatie gestructureerd en geanalyseerd aan de hand van het referentiekader. 221 Voorts zijn interviews gehouden om de eerste bevindingen op basis van de documentatieanalyse nader aan te scherpen. De interviews zijn gehouden met zowel vertegenwoordigers van RWS als medewerkers van HIM. Omdat er al veel bekend was over de uitvoering van de verschillende onderdelen van het contract en de focus ligt op het vinden van verbeterpunten die kunnen worden meegenomen bij een eventuele implementatie binnen geheel RWS, heeft Ernst & Young gekozen voor een interviewaanpak die vooral gericht was op het verzamelen, analyseren en toetsen van de meningen van stakeholders binnen RWS en de uitvoerders over het contract.

13 9 2.3 De opzet van de rapportage 222 In de volgende drie hoofdstukken worden de bevindingen van de evaluatie gepresenteerd. In het eerst volgende hoofdstuk wordt ingegaan op het proces van aanbesteding van het Prestatiecontract ZL In hoofdstuk 3 worden onze bevindingen ten aanzien van het bestek en het contract weergegeven. In hoofdstuk 4 worden onze bevindingen weergeven ten aanzien van de organisatorische consequenties van de invoering van dit type nieuwe generatie contracten. 223 Het laatste hoofdstuk, hoofdstuk 5, bevat aanbevelingen voor de toekomst. Deze aanbevelingen betreffen het prestatiebestek en de daaruit over te nemen leerpunten voor RWS brede toepassing. De aanbevelingen gaan in op de nieuwe generatie contracten in het contractenbuffet in de vorm van no-regrets en nog niet bewezen verbeteringen waarvan het ontbreken wel tot last is gebleken. Tevens geven wij aanbevelingen ten aanzien van de organisatorische consequenties van de invoering van dit type nieuwe generatie contracten. Tenslotte volgen enkele aanbevelingen over mogelijke versterking van de lopende overeenkomst in Zeeland. 224 In de bijlagen is meer informatie over de aanpak van het onderzoek opgenomen. In bijlage 1 is het referentiekader weergegeven. Bijlage 2 geeft een overzicht van de leden van de begeleidingscommissie van de evaluatie en de geïnterviewden personen. Bijlage 3 bevat een lijst met bestudeerde documenten.

14 10 3 Het proces tot aanbesteding 301 In augustus 2006 is het plan van aanpak voor de Pilot Prestatiecontract onder systeemgericht Contract Beheersing door de opdrachtgever, de heer A.P.M.A. Vonck, vastgesteld. Dit plan van aanpak heeft tot een aanbestedingstraject geleid met als resultaat dat in mei 2007 het prestatiecontract ZL-6351 is gegund aan HIM. In dit hoofdstuk wordt beknopt de fasering en de planning beschreven van het proces tot aanbesteding. Daarna geven wij een overzicht van strategische keuzes en de vraagstukken waar de projectorganisatie tegenaan is gelopen bij de totstandkoming van het contract. 3.1 Fasering aanbesteding 302 De planning van het aanbestedingsproces was ambitieus. In een relatief korte periode van zeven maanden heeft het aanbestedingsproces plaatsgevonden. Gebleken is dat dit een zeer ambitieuze planning was, die veel van de projectteamleden en van de inschrijvers heeft gevraag om de deadline te halen. De deadline was echter een hard gegeven aangezien de oude contracten afliepen. De aanbesteding heeft grofweg de volgende twee fasen doorlopen: 303 Voorbereidingsfase: In deze fase is een inventarisatie gemaakt van de nodige disciplines en is een clustering van de disciplines gemaakt. Vervolgens zijn in deze fase de strategische keuzes gemaakt die effect hebben op de gehele levensduur van het contract. Voorbeelden van deze keuzes zijn het clusteren van 14 contracten in 1 contract met 1 contractpartij en het besluit om de opdracht te gunnen op basis van de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI). In deze fase hebben op hoofdlijnen de volgende werkzaamheden plaatsgevonden: Inventarisatie van de scope van het contract. Consultatiebijeenkomst met de markt. Opstellen van het bestek en aanbestedingsleidraad. Communicatie met de inschrijvers. Opstellen inschrijvings- en beoordelingsdocument. Opstellen raming. Opstellen beheersplan. 304 De aanbestedingsfase: In deze fase is het contract op de markt gezet en konden de marktpartijen zich inschrijven voor de aanbesteding. Voorts zijn diverse inlichtingenbijeenkomsten, zowel individueel als collectief, georganiseerd. De inlichtingenbijeenkomsten hadden tot doel om te komen tot een optimale informatieuitwisseling tussen de aanbesteder, RWS Zeeland, en de inschrijvers over de voorwaarden voor de opdracht en de gewenste outputspecificaties en kwaliteitseisen. Vervolgens zijn alle aanbiedingen beoordeeld en is uiteindelijk de opdracht gegund aan HIM.

15 Bevindingen uit de voorbereidingsfase Strategische keuzes 305 Voorafgaand aan de inschrijvings- en beoordelingsfase zijn de belangrijkste strategische kaders voor de uitbesteding uitgewerkt. De strategische kaders betroffen onder andere de scope van de aanbesteding, de contractvorm, de duur van de overeenkomst, en het beoordelingscriterium. De strategische keuzes kwamen tot uitdrukking in het bestek en het Inschrijvings- en beoordelingsdocument. 306 Scope van het contract: Doelstelling was een contract te maken gebaseerd op systeemgerichte contractbeheersing. Het moest gericht zijn op de totstandbrenging van een volwassen relatie met de markt. De totstandkoming van de scope van het contract is in hoge mate te kenschetsen als explorerend. Bij de start van het project werd beoogd om zoveel mogelijk disciplines in één contract te vatten. Vervolgens heeft de afdeling inkoopondersteuning (hierna BIO), bij de verschillende onderdelen van RWS Zeeland geïnventariseerd welke disciplines dit zouden kunnen zijn. In aansluiting daarop zijn de scope en de ideeën over het contract in een consultatie met de markt besproken. Het resultaat van de consultatie viel RWS tegen. Er waren veel partijen aanwezig, maar er werden relatief weinig opmerkingen gemaakt. In de individuele gesprekken met de verschillende marktpartijen kwam naar voren dat deze partijen moeite hadden om in te schatten wat een dergelijk contract voor hen zou betekenen. De praktijkervaring heeft inmiddels geleid tot discussie over de scope van het contract. Werkzaamheden met betrekking tot het herstel en afwikkelen van schades veroorzaakt door derden, is in dit contract bij HIM belegd, terwijl het verhalen van de schadeclaim tot de verantwoordelijkheid van de Corporate Dienst van RWS behoren. Door het DT RWS is besloten om in het vervolg het verhalen van de schadeclaim niet meer mee te nemen in soortgelijke netwerkgerichte prestatiecontracten voor beheer en onderhoud. Het huidige prestatiecontract vervangt veertien kleinere onderhoudscontracten. Binnen de scope van het huidige prestatiecontract vallen de volgende werkzaamheden: Instandhouding en onderhoud van alle Rijkswegen in Zeeland. Het betreft vast en klein variabel onderhoud. Tot de werkzaamheden behoort verder het vullen van een onderhoudsbeheersysteem waarbij de aannemer de eigen activiteiten registreert, de areaalgegevens bijhoudt en de planningen opneemt. Daarnaast heeft HIM de aanleg en de herinrichting van zeven verzorgingsplaatsen volgens de wensen van de weggebruiker, met onder meer verlichting, toiletvoorzieningen en picknicktafels. HIM heeft de gelegenheid gehad een nulmeting uit te voeren en voorstellen in te dienen om het achterstallig onderhoud weg te werken. Tot slot heeft HIM de mogelijkheid om voorstellen in te dienen voor het uitvoeren van werkzaamheden ten behoeve van de verbetering van het areaal en het beperken van onderhoudskosten.

16 De contractvorm: Het contract betreft een prestatiecontract onder Systeemgerichte Contract beheersing (SCB). Daarnaast is gekozen voor een innovatieve aanpak waarbij er een grotere verantwoordelijkheid wordt toegekend aan de opdrachtnemer HIM. Gedurende de contractperiode stuurt HIM het beheer en onderhoud aan. HIM wordt verantwoordelijk gehouden voor de noodzakelijke inspecties, onderhoudschouwen en planning en dient zelf de beheer- en onderhoudsinspanningen te toetsen. Daarnaast heeft HIM de gelegenheid om op eigen initiatief verbetervoorstellen in te dienen ten behoeve van een hogere kwaliteit van het areaal. De basis onder het contract vormt het uitgangspunt van wederzijds vertrouwen en samenwerking. De doelstelling van het bundelen van de disciplines in het contract was onder andere het vereenvoudigen van de coördinatie van de contracten. Tevens heeft het tot doel om op een andere manier de opdrachtnemers van RWS bij de uitvoering van werken te betrekken en ze daarmee in staat stellen tot het doorvoeren van proces- en productinnovaties. Voorts wilde RWS Zeeland bereiken dat de contractpartij RWS Zeeland hielp de areaalgegevens op orde te brengen, waardoor de beheerplanning een forse kwaliteitsimpuls zou krijgen. 308 Beheerswijze van het contract: In het ondernemingsplan van RWS is Systeemgerichte Contract Beheersing (SCB) als een te ontwikkelen kennisveld opgenomen. De geformuleerde te behalen doelstelling is om met ingang van 1 januari 2007 alle contracten onder SCB op de markt te zetten. Voor RWS Zeeland was het dan ook een logisch uitgangspunt om het nieuwe contract aan te gaan onder SCB. Bij de beslissing om tot een prestatiecontract onder SCB over te gaan, is onderkend dat dit andere eisen gaat stellen aan de RWS organisatie. Tevens werd de noodzaak onderkend van een cultuurverandering: van een directief sturende rol van RWS waarin de verantwoordelijkheid naar RWS werd toegetrokken, naar een rol op afstand die is gericht op de wijze waarop de opdrachtnemer de afgesproken werkzaamheden beheerst. 309 Gunningscriteria: Een belangrijk uitgangspunt in deze aanbesteding is het besluit geweest om de kwaliteit voor 60% mee te laten tellen en de prijs voor 40%. De percentages zijn tot stand gekomen in samenwerking met Inkoopmanagement GWW (IMG) Een belangrijke reden hiervoor was het voorkomen dat inschrijvers slechts op prijs zich zouden trachten te kwalificeren, waardoor RWS niet in staat zou zijn de kwaliteit te leveren die past bij de doelstellingen van RWS. RWS wilde een contractpartij die een impuls kon geven aan de kwaliteit van de dienstverlening van RWS Zeeland. 310 Bij de strategische keuzes zijn onder andere de volgende RWS organisatieonderdelen betrokken en geraadpleegd. De Bouwdienst was betrokken vanwege hun ruime expertise met soortgelijke prestatiecontracten en ECO/ IMG was betrokken bij de bepaling van de scope van het contract en de EMVI criteria. Een belangrijke reden voor RWS Zeeland om het contract zo breed mogelijk te houden was de wens om de innovatiekracht van de markt zoveel mogelijk te benutten en de markt de mogelijkheid te geven zoveel mogelijk werk binnen het areaal te combineren waardoor efficiencywinsten worden behaald.

17 Bij de start van deze pilot is geen business case doorgerekend. Er zijn wel ramingen gemaakt van wat het contract zou moeten kosten op basis van de voormalige 14 individuele contracten. Maar er is geen bedrijfseconomische analyse gemaakt van de mogelijke interne en externe efficiency winsten, of verliezen. Bij aanvang van het project is er van uitgegaan dat er interne efficiencywinsten zouden zijn, aangezien een deel van de huidige interne taken (inspecties en beheerplanningen) naar de markt werd gebracht en er minder capaciteit gaat zitten in het contractbeheer. In de uitvoering zijn positieve indicaties dat de verwachte interne efficiency winsten ook daadwerkelijk worden geboekt. Omdat de doorrekening van de business case nog niet heeft plaatsgevonden kan hierover niet met zekerheid een uitspraak worden gedaan. Op dit moment wordt door het PIM onderzoek gedaan naar de business case van dit soort contracten Projectorganisatie 312 In de voorbereidingsfase is het aanbestedingstraject doordacht en vastgelegd in het plan van aanpak Pilot Prestatiecontract onder Systeemgerichte Contract Beheersing. Het project is van meet af aan ingestoken als pilot waarbij het Verbeterteam prestatiecontracten nauw is betrokken. Ook is gedurende het aanbestedingstraject de gekozen werkwijze afgestemd met de Departementale auditdienst. 313 Deelnemers aan het projectteam zijn afkomstig van RWS Zeeland, de Bouwdienst, RWS Zuid Holland en ECO. ECO had de rol om het project te monitoren en indien nodig tijdig bij te sturen. Tevens had ECO een adviesrol. 3.3 Bevindingen uit de aanbesteding en gunningsfase 314 De inschrijvingsfase had tot doel de gegadigden gelegenheid te geven zich in te schrijven voor de aanbesteding van het contract ZL Gegadigden hadden de gelegenheid om zich in te schrijven in de periode van 1 december 2006 tot en met 8 maart Alle partijen waar RWS op dat moment een contract mee had, zijn uitgenodigd om zich in te schrijven. Tevens is breed geadverteerd. In totaal hebben zich zeven partijen ingeschreven, al dan niet in een combinatie. Alle zeven partijen hebben een aanbieding gedaan en zijn beoordeeld. 315 RWS heeft diverse bijeenkomsten gehad met marktpartijen om hun in te lichten over de aanbesteding van dit contract. De inlichtingen hadden tot doel om te komen tot een optimale informatie-uitwisseling tussen de aanbesteder, RWS Zeeland, en de inschrijvers over de voorwaarden voor de opdracht, de gewenste outputspecificaties en de kwaliteitseisen. Aangezien het zowel voor RWS als de markt een innovatief contract betreft, achtte RWS het van groot belang om nauwkeurige informatie te geven over de inhoud van de aanbesteding (onderhoud en instandhouding van wegen wordt overgedragen aan de aannemer) en de beoogde intentie van RWS om een volwassen samenwerking aan te gaan met de aannemer. Onder een volwassen samenwerking wordt verstaan: begrip voor elkaars belangen en elkaar kunnen aanspreken op de individuele verantwoordelijkheden. Het is gebleken dat heel veel energie van RWS is gaan zitten in het inlichten van de markt zowel middels collectieve bijeenkomsten als individuele bijeenkomsten. Dit was nodig om de doelstellingen die RWS Zeeland met dit contract wil bereiken, goed over te brengen op de markt. Ook voor de marktpartijen was dit een nieuwe manier van werken, waardoor er veel vragen waren. De openheid van RWS

18 14 Zeeland is van groot belang geweest in dit traject. Allereerst heeft de markt leren begrijpen waar RWS Zeeland naar toe wilde en heeft daar in hun aanbiedingen goed op kunnen aansluiten (het is ook een leerproces voor de marktpartijen geweest). Daarnaast is een trend gezet voor de partnering gedachte in de uitvoering van het contract. Bovendien heeft het partijen geïnteresseerd om een aanbieding te doen die zich voorheen min of meer uit dit deel van de markt hadden teruggetrokken. Opgemerkt wordt dat het goed voorlichten van de markt een zeer intensief traject is geweest dat veel capaciteit van de RWS organisatie heeft gevergd, maar dat zich in de uitvoering van het contract weer heeft terugverdiend. 316 De beoordeling van de gunning heeft plaatsgevonden op basis van het gunningscriterium de Economisch Meest Voordelige Inschrijving (EMVI). De aanbesteder toetst in deze fase of de inschrijvingen voldoen aan de door RWS gestelde inhoudelijke en procedurele eisen. Vervolgens worden de aanbiedingen beoordeeld op prijs en kwaliteit. Voor het opstellen van de EMVI criteria is gebruik gemaakt van de ruime ervaring binnen RWS op dat gebied bij de Bouwdienst en ECO. Voor de totstandkoming van de EMVI criteria zijn in teamverband de belangrijkste risicoactiviteiten bepaald waarop de opdrachtnemer goed moet scoren. Vervolgens zijn deze in de criteria verder uitgewerkt. We constateren dat de EMVI-criteria niet alleen zijn benaderd vanuit het eenzijdig risico s beperken, maar ook vanuit de visie om kansen te creëren om de innovatiekracht in de markt te benutten voor RWS. RWS heeft in de EMVI-criteria 12 minimale eisen gedefinieerd, maar daarnaast de ruimte genomen om aanvullende wensen op te nemen met meerwaarde voor RWS Zeeland (verwijderen graffiti, repareren asfalt en schadeafhandeling). 317 Ook na gunning van het contract aan HIM is RWS Zeeland transparant geweest naar de markt toe over de selectie en het gunningstraject. Met de overige inschrijvers is een individueel gesprek aangegaan waarin een onderbouwing is gegeven van de waardeoordelen, afwegingsmethode en gemaakte keuzes. Hiermee heeft RWS Zeeland het leerproces dat is ingezet bij de start van de aanbesteding van dit contract voor zowel RWS Zeeland als de Markt adequaat doorgezet. 318 Achteraf is geconstateerd dat er eigenlijk meer tijd genomen zou moeten worden voor de aanbesteding van dit soort contracten. Nu is het contract binnen zeven maanden, na consulteren van de markt, gegund. Hierdoor heeft de precontractuele fase continu onder hoge druk heeft gestaan. Met als gevolg dat het projectteam, verantwoordelijk voor de aanbesteding, zich vooral gericht heeft op de inhoud van het bestek en de communicatie met de inschrijvers en te laat is gestart met het beheersplan en de interne communicatie naar de medewerkers van het district over de impact van dit contract. Dit had tot gevolg dat het district in zeer korte tijd de medewerkers heeft moeten klaarstomen voor de nieuwe manier van werken en er veel onrust onstond over wat de gevolgen zouden zijn voor de posities van de individuele medewerkers.

19 15 4 Het Prestatiecontract ZLD Uitgangspunten voor het prestatiecontract ZLD Het bestek ZLD-6351 en het inschrijvings- en beoordelingsdocument bij het bestek 401 Het bestek geeft de minimale eisen weer waaraan de aannemer gedurende de contractperiode permanent moet voldoen. Tevens wordt duidelijk aangegeven in het bestek dat het om een pilot gaat en dat RWS in het kader van innovatieve aanbestedingen het bedrijfsleven op een andere wijze wil betrekken bij het beheer en onderhoud van de Nederlandse Infrastructuur. RWS wil het bedrijfsleven bij de uitvoering van de weken in staat stellen tot het doorvoeren van proces- en productinnovaties. 402 Het bestek geeft tevens aan wat van de aannemer wordt verwacht. Van de aannemer wordt verwacht dat hij: a. als een goed huisvader de objecten binnen het omschreven beheergebied onderhouden gedurende de looptijd van het contract; b. de processen binnen het contract beheersbaar tot stand brengen met gebruikmaking van kwaliteitsborging; c. zelf aantoont dat voldaan wordt aan de uit dit contract voortvloeiende eisen; d. zich tot doel stelt de kwaliteit continue te verbeteren door invulling te geven aan een zelflerende organisatie. 403 Het bestek is opgebouwd uit de volgende elementen: a. Bepalingen met betrekking tot de aanbestedingsprocedure. Onder andere wordt weergegeven het aanbestedingsreglement en procedure, de bij de inschrijving te verstrekken documenten, eisen en criteria waaraan de aannemer moet voldoen en de gunningscriteria. b. Beschrijving van het werk en gegevens Onder andere wordt een algemene beschrijving gegeven van het werk, de tijdspanne van het contract en de bijgevoegde of ter inzage liggende documenten. c. Eisen die aan de aannemer worden gesteld In dit hoofdstuk van het bestek worden meer algemene eisen gesteld ten aanzien onder andere toegangsregelingen, uit het werk komende materialen, geoinformatie, zwerf- en grofvuil en de opslag van graffiti. Tevens worden eisen gesteld met betrekking tot de werkzaamheden van de aannemer zoals wegonderhoud, onderhoud markeringen, onderhoud kunstwerken, onderhoud tunnels, onderhoud installaties. d. Algemene voorwaarden Geeft de algemene voorwaarden die aan de aannemer worden gesteld weer, alsmede de uitzonderingen op de voorwaarden en aanvullende voorwaarden. Tevens geeft dit hoofdstuk de eisen aan de interne kwaliteitsborging van de aannemer weer en hoe RWS toezicht houdt op de uitvoering van de werkzaamheden gedurende contractperiode.

20 Het bestek geeft geen melding van de wijze waarop RWS van plan is met voorstellen van de aannemer om te gaan gedurende de contractperiode. Een procedure verbetervoorstellen is naderhand opgesteld. 405 Het Inschrijvings- en beoordelingsdocument geeft de wijze aan waarop de beoordeling en gunning is verlopen. Tevens geeft het de gunningcriteria weer en de prijskwaliteitsverhouding van 40 60% van de beoordeling. Voorts is aangegeven hoe de prijsaanbieding en het Projectkwaliteitsplan separaat moest worden aangeboden. Tot slot is een indeling van het Projectkwaliteitsplan voorgeschreven en zijn de gunningscriteria EMVI weergegeven in een tabel. Daarbij is tevens aan de aannemer aangegeven welke subcriteria gelden en welke aandachtspunten belangrijk waren Het Prestatiecontract ZLD Het prestatiecontract bestaat uit het ingediende projectkwaliteitsplan en een aanvullende overeenkomst waarin enkele wijzigingen zijn opgenomen. De contractuele basis wordt bepaald door het bestek De financiering van het contract 407 Het contract gaat uit van een lumpsumfinanciering. De lumpsumfinanciering past goed bij het streven naar het uitbesteden van het beheer en onderhoud bij de aannemer en naar meer autonomie voor de aannemer met betrekking tot planning van werkzaamheden. De betaling van de aannemingssom geschiedt in 60 termijnen voor 1/60 deel van de aannemingssom. De aannemingssom is inclusief de (doel) stelposten zoals de storingswacht, het afwikkelen van schade en objecten en het calamiteitenbeheer. 408 De kosten voor het uitvoeren van de nulmeting vallen binnen het lumpsum bedrag. De gevonden achterstalligheden en verbetervoorstellen naar aanleiding van de nulmeting zijn als aparte opdracht gegund en vallen buiten het lumpsum bedrag. RWS Zeeland heeft de mogelijkheid opengehouden om de activiteiten voortkomend uit de nulmeting en de verbetervoorstellen in de markt aan te besteden. Met betrekking tot de verbetervoorstellen mag RWS in de boeken van HIM nagaan of die zijn innovaties tegen een marktconforme prijs aanbiedt. 4.2 Bevindingen ten aanzien van het bestek 409 Aan de ene kant laat de gebruikte gunningcriteria (met de onderverdeling in subcriteria en aandachtspunten) de inschrijver veel ruimte om naar eigen behoefte en inzicht een projectkwaliteitsplan op te stellen. Uitsluitend is aangegeven welke elementen in het plan opgenomen moeten worden. De doelstellingen zijn ook ruim geformuleerd. Gekozen is voor een kwaliteitdoel zoals goed huisvaderschap en waarborgen aan kwaliteit en tevreden weggebruiker. Aan de andere kant wordt de ruimte die door deze formulering voor de inschrijver wordt gecreëerd voor een deel weer weggenomen door het onderliggende bestek. In het bestek zijn technische eisen opgenomen waaraan de inschrijver met zijn projectkwaliteitsplan moet voldoen. Het gevolg is een hybride bestek waarin een duidelijke mix van enerzijds technische (uitvoerings)eisen en anderzijds functionele eisen worden gesteld.

21 Voor het wegonderhoud worden bijvoorbeeld de volgende algemene eisen gesteld: a. De weg moet zodanig onderhouden zijn dat de functionele en veiligheid zijn gewaarborgd en het gebruik van de weg door de weggebruiker als comfortabel wordt ervaren. b. Verharding met een bovenlaag zodanig onderhouden dat er geen belemmeringen kunnen optreden in de uitstroom van water. c. Behoudens extreme gevallen, mogen er tijdens regenval geen plassen water op het wegoppervlak ontstaan. d. Het wegoppervlak moet vrij zijn van verontreinigingen. Ten aanzien van het onderhoud van beplantingen, watergangen en kruidachtige vegetatie zijn de eisen nog algemener gesteld. De aannemer dient een plan groenvoorziening op te stellen, zodanig dat aan de doelstellingen van de beheervisie groenvoorziening van RWS Zeeland wordt voldaan. 411 Tevens worden in het bestek eisen gesteld die tegenstrijdig zijn met de doelstelling van het contract om de aannemer zelf verantwoordelijk te maken voor de wijze waarop hij de algemene kwaliteitseis waarborgt en zijn werkwijze invult. Zo wordt gesteld dat: a. doorspoelen van de voeggootjes ter plaatse van hm HRL en HRR op RW A58 van de Vlaketunnel moet gebeuren in week 16 en week 43 van elk bestekjaar en dat dit maximaal met 100 bar mag en minimaal 15 minuten lang moet gebeuren. b. het herstel van de onverharde wegen dient te geschieden met het ter plaatse aanwezige materiaal. Tekortkomende materialen moeten worden bijgeleverd. Belangrijke reden voor het geven van meer specifieke eisen was het ontbreken van beheersplannen, zoals dat wel voor het groenbeheer aanwezig was, en RWS Zeeland de inschrijvers toch een richtlijn wil meegeven. 412 Bij de beoordeling van de projectkwaliteitsplannen van de inschrijvers is niet door de beoordelingscommissie op deze specifieke eisen getoetst, maar zijn de EMVI gunningscriteria gehanteerd. De gestelde eisen zijn daarmee minder hard dan ze in eerste instantie doen voorkomen. Uit het bestek zou duidelijker op te maken moeten zijn op welke wijze de hierboven genoemde meer specifieke eisen meewegen in de beoordeling. 4.3 Bevindingen ten aanzien van het prestatiecontract en de financiering 413 Het karakter van het prestatiecontract komt tot uitdrukking bij de prijsbepalingen. De inschrijver dient één aanneemsom in, op grond waarvan hij alle werkzaamheden moet verrichten. Er worden geen kortingen toegepast. Dit past binnen het doel van een prestatiecontract. Er is geen bepaling opgenomen met betrekking tot meerwerk. Dit suggereert dat alle werkzaamheden binnen het contract vallen en meerwerk niet zal worden vergoed. Niettemin heeft de inschrijver wel de mogelijkheid tot het indienen van verbetervoorstellen tegen een aanvullende vergoeding.

22 De afspraken in het contract inzake de verbetervoorstellen bieden de mogelijkheid om ook variabel onderhoud binnen het contract te laten uitvoeren. Hiermee rekt RWS Zeeland het prestatiecontract in de uitvoering op, aangezien in de aanbestedingsfase van het contract er niet voor gekozen is om ook het variabel onderhoud in het contract mee aan te besteden (op het realiseren van een groenbeheervisie en het inrichten van 7 verzorgingsplaatsen na). De rek die in het contract zit is ook juridisch getoetst. Voor RWS Zeeland was het de vraag of het mogelijk was om de grens van op te dragen meermerk met meer dan 50% te overschrijden (richtlijn RWS). Deze vraag werd opportuun omdat met de verbetervoorstellen de grens van 50% snel gehaald leek te worden. Na het advies van de Juridische expertgroep zijn afspraken gemaakt waar de grenzen liggen. 415 In het contract zijn geen bepalingen opgenomen voor wijzigende omstandigheden, waardoor de kosten van de aannemer kunnen wijzigen ten opzichte van de geraamde kosten. Een voorbeeld hiervan is de beslissing van RWS Zeeland om de overlaging van een gedeelte van het wegdek in de tijd naar achter op te schuiven. Het gevolg is dat HIM langer dan, waarmee rekening was gehouden in hun aanbieding, de gaten in het wegdek moet blijven vullen. Dit heeft tot een discussie geleid tussen RWS Zeeland en HIM over wie de kosten hiervan moet dragen. Bij een rigide beheersing van het contract zou RWS Zeeland kunnen stellen dat HIM de risico s onvoldoende heeft ingeschat en dus maar op de blaren moet zitten. 416 Omdat een dergelijk opstelling niet bij de merites van dit contract past, is met HIM naar een oplossing gezocht en gesproken over de meerkosten die een dergelijke beslissing met zich meebrengt. Voor een goede afweging zal RWS Zeeland dan ook inzicht moeten hebben in het kostenmodel van HIM. Door deze manier van probleembenadering en het als een gezamenlijk probleem op te pakken, krijgt het contract een flexibiliteit die past binnen de gezamenlijke doelstelling van partnering. Op de tweede plaats wordt op deze manier voorkomen dat de risico s eenzijdig bij de aannemer worden belegd, wat RWS uiteindelijk (indirect) in een toenemende prijs gaat terugzien. Overigens geldt het ook andersom. Wanneer variabel onderhoud naar voren wordt gehaald, bijvoorbeeld naar aanleiding van een verbetervoorstel, zal de aannemer kosten besparen en zal RWS mee kunnen profiteren van dit voordeel. Hierover zijn contractuele afspraken gemaakt. 417 Binnen RWS wordt naar de mogelijkheid gekeken om meer variabel onderhoud in het contract op te nemen. Een voordeel hiervan is nog meer bundeling van disciplines binnen één contract, waardoor theoretisch meer efficiency winsten kunnen worden gehaald. Bovendien wordt de handelingssnelheid hoger. Ook zal de contractpartij zijn rol als beheerplanner beter kunnen gaan vervullen en beter in staat zijn om de onderhoudskosten te beperken, aangezien hij er dan belang bij heeft. Een keerzijde is echter dat je een groter deel van het (meerjarige) budget claimt en meerjarig vastlegt. Een RWS brede uitrol van dit soort contracten zal tot een toename in inflexibiliteit van het budget leiden en zal ertoe leiden dat op orde hebben van je assetmanagement een belangrijke rol gaat spelen. RWS zal in dit contract een aannemer zoeken die het brede pallet aan opdrachten en disciplines tegen een lumpsumbedrag kan aanbieden.