Beheren met oog voor Insecten. Michiel Wallis de Vries

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Beheren met oog voor Insecten. Michiel Wallis de Vries"

Ludo Smit
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Beheren met oog voor Insecten Michiel Wallis de Vries

2 Groot en Klein bijten elkaar soms

3 Thomas et al. (2004) Science 303,

4 Insecten vs. Planten bij Begrazing Insecten wetsbaarder voor begrazing dan planten Van Klink et al. (2014) Biol. Rev. P - I P - I P - I P - I

5 Insecten en Biodiversiteit Klasse Insecten: ruim 1 miljoen beschreven soorten Orde Lepidoptera (Vlinders): soorten Gewervelde dieren: soorten...

6 Aantal Waarnemingen Vlinders goed onderzocht! Opvallend en aansprekend Goed onderzocht Dagvlinders Macro-nachtvlinders Micro-nachtvlinders Jaarlijks aantal waarnemingen van dag- en nachtvlinders in Nederland: (bron: NDFF / De Vlinderstichting / Werkgroep Vlinderfaunistiek EIS-NL)

Macro-nachtvlinders Micro-nachtvlinders 1000 100 Jaarlijks aantal waarnemingen van dag-

7 Vlinders neergang in Nederland 17 soorten verdwenen (Bos et al., 2006) Van stabilisatie naar herstel?...

8 Vlinders neergang in Nederland 17 soorten verdwenen (Bos et al., 2006) Van stabilisatie naar herstel?...

9 De Wereld door Vlinderogen

10 Levenscyclus

11 Vlinders als model voor natuurbescherming De Metapopulatietheorie (Ehrlich & Hanski, 2004)

12 Vlinders als model voor natuurbescherming Basis voor Ecologische Hoofdstructuur (EHS/NN) en Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN)

13 Kwantiteit en Kwaliteit Simplificatie in de Metapopulatietheorie: geen rol voor habitatkwaliteit ongeschikt geschikt

14 Kwantiteit en Kwaliteit Aanbod van hulpbronnen bepaalt de habitatkwaliteit Kwaliteitsverschillen Bestaansbronnen Omstandigheden Dennis et al. (2003) Oikos 102:

15 Aantal soorten Dagvlinders en Stikstof (N) Meeste soorten in N-arme omgeving Totaal Rode Lijst 15 Niet bedreigd Laag N Gemiddeld Hoog N Indifferent Wallis de Vries (2013) Entomol. Ber.

Lijst 15 Niet bedreigd 10 5 0 Laag N Gemiddeld

16 Hoogste vlinderrijkdom in parklandschap Short grassland (naar Bink, 1992) Tall grassland Wood pasture Forest N species

17 Hoe moet ik grazen?

18 Fluctuaties in Ruimte en Tijd Begrazingssysteem Herbivoor Seizoen Dichtheid Processen Grazen & Browsen Betreding Excretie: Mest & Urine Effecten Directe Sterfte of Verstoring Indirect korte termijn: Vegetatiestructuur Voedselaanbod schuilplaatsen microklimaat Indirect lange termijn: Successie Soortensamenstelling Vegetatie

Sterfte of Verstoring Indirect korte termijn: Vegetatiestructuur Voedselaanbod

20 Respons op Vegetatiestructuur Kwelderarthropoden bij schapenbegrazing (Van Klink et al., 2013; Biol. Cons.)

21 Respons op Vegetatiestructuur Niet meer soorten in mozaïekstructuur! (Van Klink et al., 2013; Biol. Cons.)

22 Kleinschalige structuren Rupsen van argusvlinder bij verticale structuren Argusvlinder selectiever dan bont zandoogje (Klop et al., 2015; J. Ins. Cons.)

23 Warm microklimaat Argusvlinder in opener vegetatie met meer dood blad Bont zandoogje niet selectief %Vegetation cover % B A AB AB 10 0 caterpillar control caterpillar control 60 %Green Leaves A L. megera P. aegeria 50 A 40 AB (Klop et al., 2015; J. Ins. Cons.) % B caterpillar control caterpillar control L. megera P. aegeria

24 Heterogeniteit & Timing van begrazing Veldparelmoervlinder op kalkgrasland

25 Height (cm) Heterogeniteit en Microklimaat Melitaea cinxia Nests Surroundings North West South East Nest WallisDeVries (2006)

26 Rupsensterfte bij najaarsbegrazing Veldparelmoervlinder op kalkgrasland 8 N rupsengroepen 7 6 Van Noordwijk et al. (2012) J. Ins. Conserv Control Light grazing Heavy grazing

27 Leren van Maaien Schotelmaaier Klepel/Zuigmaaier Wetland track

28 % Mortality Sterfte door Maaien Hoge sterfte na klepelen Lager bij bodembewonende insecten (10-50%) Hemmann et al. (1987) Wallis de Vries (1998) Wallis de Vries (2000) Schotel Rotary Klepel Flail Klepel/Zuig Suction Flail Wetlandtrack Track

29 Gefaseerd Maaien A: volledig gemaaid, B: gemaaid in Jr1 of in Jr2

30 Jurgen Couckuyt (VVE) Sinusbeheer

31 Number of butterflies Gefaseerd Maaien voor Zilveren Maan (WallisDeVries,& Knotters 2000; De Levende Natuur) before after Fully mown Rotation Fully mown Rotation Korenburger veen Hasselter Stadsgaten Melitaea cinxia

32 Sturing van begrazing Intensiteit Seizoen Rotatie Combinatie: gescheperde kudde Verschillen tussen habitats

34 N species Extensivering en Soortenrijkdom Hoger bij extensivering (periode van 3 jaar) Geen verschil tussen veerassen a b b a b ab MC LC LT MC: moderate intensity / commercial breed; LC: low intensity / commercial breed LT: low intensity / traditional breed 0 Butterflies Grasshoppers (WallisDeVries et al. 2007; Grass & Forage Science)

35 Dagvlinders naar habitatvoorkeur kort grasland hoog grasland generalisten

36 log (N individuals) Dagvlinders naar habitatvoorkeur Hogere aantallen bij extensivering voor soorten van zowel kort als hoog grasland; niet bij generalisten butterflies a ab b Dus geen nectareffect a a a a b b MC LC LT Generalists Short grassland Tall grassland

37 log (N individuals) Sprinkhanen naar habitatvoorkeur Zelfde resultaat! grasshoppers (b) (b) (a) a ab b a b b Profijt van heterogeniteit of minder verstoring 1 MC LC LT Bare ground Short grassland Tall grassland

38 Veldonderzoek Brabantse heide

39 Begrazingsintensiteit en Habitat Dagvlinders Intensief begraasd Zwaartepunt soort Plots Gentiaanblauwtje Heivlinder Kleine vuurvlinder Heideblauwtje Zuringspanner Hooibeestje Groentje Phegeavlinder Nat Droog Groot dikkopje Onbegraasd (Wallis de Vries et al., 2013)

40 Begrazingsintensiteit en Habitat Sprinkhanen Intensief begraasd Zwaartepunt soort Plots Snortikker Veldkrekel Ratelaar Nat Moerassprinkhaan Heidesabelsprinkhaan Krasser Negertje Knopsprietje Droog Onbegraasd

41 Begrazingsintensiteit en Habitat Mieren Intensief begraasd Zwaartepunt soort Plots Buntgrasmier Nat Rode baardmier Zwarte Zandsteekmier zaadmier Kokersteekmier Moerassteekmier Bloedrode Wegmier roofmier Grauwzarte renmier Droog Bossteekmier Humusmier Onbegraasd

42 Aantal soorten Aantal soorten Begrazingsintensiteit en Habitat Gescheperde begrazing Strabrechtse Heide: Extensief verschilt van (Zeer) Intensief Soorten oude heidestadia vooral in natte heide a) Diersoorten jonge heide Droog Nat b) Diersoorten oude heide Droog Nat Extensief Intensief Parkeerweide 0 Extensief Intensief Parkeerweide

43 Aantal Aantal Occupancy Begrazingsseizoen Negatieve respons zomerbegrazing: Gentiaanblauwtje 14 Heivlinder A Monitoring A Losse wrn Occupancy 0,9 0,8 A 6 a 0,7 10 Jaarrond Zomer Geen B B b B ab Jaarrond Zomer Geen 0,6 0,5 Plaggen belangrijk!

44 Experimentele Drukbegrazing

45 Rotatiebegrazing Beheerexperiment in Zuid-Limburg Augustus Mei-Juni Juli Regulier: Herfst

46 Beperkingen van begrazing begrazing lost problemen in abiotiek niet op! begrazing houdt successie naar bos vaak niet tegen! door selectieve begrazing kan over- of onderbegrazing optreden in sommige terreinen is begrazing niet wenselijk (m.n. kleine of venige gebieden en gebieden met een historie van ander beheer) begrazing was vroeger niet de enige invloed op het half-natuurlijke landschap

47 Richtlijnen voor begrazingsbeheer overweeg keuze voor grazen of maaien met maaien kan latere graasdruk worden gestuurd vooral in mei-aug oppassen met overbegrazing flexibele inzet van begrazing kan zinvol zijn (bv. nabeweiding, piekbegrazing, rotatie of variatie tussen jaren) aanvullend beheer eveneens Lerend beheren: evalueer wat werkt en wat niet Monitoring vereist

48 Vragen?...

Vergelijkbare documenten

Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries,

Zijn effecten van begrazing te voorspellen? Marijn Nijssen, Toos van Noordwijk, Annemieke Kooijman, Herman van Oosten, Bart Wouters, Chris van Turnhout, Jasja Dekker, Michiel Wallis de Vries, Ingo Jansen,