Wat valt er te kiezen?

Transcriptie

1 Marijn Nijssen Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Begrazing Wat valt er te kiezen?

2 Effecten van duinbegrazing op faunadiversiteit Wat valt er te kiezen? Marijn Nijssen Bart Wouters Herman van Oosten Joost Vogels e.v.a Chris van Turnhout Jasja Dekker Michiel Wallis de Vries Ingo Jansen

3 kalkrijk Ree Natura 2000 stabiel paard vermesting Haas schaap droog recreatie verzuring kalkarm reliëf Damhert exoten drinkwater verdroging rund vochtig Konijn veiligheid PAS geit dynamisch nat zandsuppletie wisent

4 Duinbegrazing de keuzes Ja / Nee Graasdruk Graasperiode - Jaar rond - Zomer - Winter - Buiten bloei- en broedseizoen - Tijdelijke druk Type grazer - Rund - Paard - Schaap - Geit - Wisent - Combinatie

5 Aantal nieuwe terreinen Duinbegrazing de feiten Meest toegepaste beheermaatregel in de duinen Omvang Inmiddels ± ha 30 % totale duinareaal ± 60 % van (half)open duin ± 90 begrazingseenheden

6 graasdruk GVE Duinbegrazing de feiten Gemiddelde graasdruk nu 0,14 GVE / Ha / Jaar Neiging naar grotere eenheden en lagere graasdruk 0,80 0,70 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0, startjaar

7 Duinbegrazing de praktijk Probleem voor effectmeting Op de Waddeneilanden is eerder met begrazing begonnen, met hogere dichtheden en andere (combi s van) soorten dan op het vasteland In de loop der jaren is vaker gekozen voor meerdere soorten grazers in plaats van één soort grazer. De graasdruk van klein+groot is hoger dan single groot en die is hoger dan mix groot

8 Duinbegrazing de doelen Van dit.

9 Duinbegrazing de doelen Foto: Sovon Foto: Natuurpunt.be Naar dit. Foto: Sovon Foto: Zoogdieratlas.nl

10 Duinbegrazing de doelen - Tegengaan verruiging (hoog gras en struweel) - Afwisselende vegetatiestructuur - Instandhouding habitattype Grijze duinen - Afname hoog gras / toename kruiden - Toename bloemaanbod - Warmer microklimaat op/in de bodem - Faciliteren konijn - Toename faunadiversiteit (soorten/dichtheid/biomassa) - Toename karakteristieke duinsoorten

11 Duinbegrazing vegetatie - hoge grassen en strooisel neemt af - mos en open zand neemt (licht) toe - Vegetatiehoogte neemt overal af - Variatie in structuur duingrasland neemt overal af - Kruiden nemen toe in Renodunaal, maar niet in Wadden - Bloemaanbod neemt (licht) toe in Reno, maar niet in Wadden

12 Duinbegrazing broedvogels Ontwikkelingen in onbegraasd open duin alleen Konijn lijkt hersteld

13 populatietrend Duinbegrazing broedvogels Ontwikkelingen in niet begraasde duinterreinen 1,08 open duin laag struweel hoog struweel 1,06 1,04 1,02 1,00 0,98 0,96 0,94 0,92

14 effect van begrazing (1 = geen effect) Duinbegrazing broedvogels Effecten van begrazing 1,08 open duin laag struweel hoog struweel 1,06 1,04 1,02 1,00 0,98 0,96 0,94 0,92

15 effect van type grazer (1 = geen effect) vogels Duinbegrazing van open duin broedvogels rrond rund zomer combi jaarrond overig vogels van laag struweel vogels van hoog struweel rrond rund zomer combi jaarrond overig 1,20 1,15 rund jaarrond rund zomer combi jaarrond overig 1,10 1,05 1,00 0,95 0,90 0,85 0,80

16 Duinbegrazing vegetatie Vertaling naar (variatie in) microklimaat voor fauna!

17 Duinbegrazing Zandhagedis Populatietrend Zandhagedis geen verschil begraasd/onbegraasd

18 Duinbegrazing Zandhagedis Case study Zandhagedis grote verschillen in structuur zelfde (hoge) dichtheden VHS / N-dep begrazing Foto: René krekels

19 Duinbegrazing Zandhagedis Hoe functioneel is variatie? - Geen verandering gemiddelde kwaliteit - Wel verschuivingen van hotspots VHS / N-dep begrazing

20 Duinbegrazing Dagvlinders SOORT Habitat generaties Waardplant overwintering Zwartsprietdikkopje halfopen duin 1 brede grassen grasbladen Groot Dikkopje struweel 1 brede grassen grasbladen Koevinkje struweel 1 brede grassen graspol Hooibeestje open duin 1 of 2 grassen grassen Oranjetipje halfopen duin 1 kruiden rijk middelvegetatie Kleine Vos struweel 2 kruiden rijk holen Aardbeivlinder open duin 1 dauwbraam strooisel Heivlinder open duin 1 smalle grassen graspol Kommavlinder open duin 1 smalle grassen losse graspollen Atalanta struweel 1 kruiden rijk buitenland Bruine Eikenpage struweel 1 struweel struweel Citroenvlinder struweel 1 struweel struweel Dagpauwoog struweel 1 kruiden rijk holen Oranje Zandoogje struweel 1 grassen graspol Icarusblauwtje halfopen duin 2 kruiden mid strooisel Bruin Blauwtje open duin 2 kruiden arm strooisel Gehakkelde Aurelia struweel 2 kruiden mid holen Landkaartje struweel 2 kruiden rijk vegetatie Boomblauwtje struweel 2 struweel strooisel Groot Koolwitje halfopen duin 3 kruiden mid vegetatie Klein Koolwitje halfopen duin 3 kruiden mid vegetatie Klein Geaderd Witje struweel 3 kruiden mid vegetatie Bruin Zandoogje halfopen duin 1 grassen graspol Duinparelmoervlinder halfopen duin 1 kruiden arm lage veg Eikenpage struweel 1 struweel struweel Argusvlinder halfopen duin 2 grassen lage veg Kleine Vuurvlinder halfopen duin 3 kruiden arm lage veg en strooi Kleine Parelmoervlinder open duin 3 kruiden arm lage veg Bont Zandoogje struweel 3 brede grassen vegetatie

21 Duinbegrazing Dagvlinders SOORT Habitat generaties Waardplant overwintering Zwartsprietdikkopje halfopen duin 1 brede grassen grasbladen Groot Dikkopje struweel 1 brede grassen grasbladen Koevinkje struweel 1 brede grassen graspol Hooibeestje open duin 1 of 2 grassen grassen Oranjetipje halfopen duin 1 kruiden rijk middelvegetatie Kleine Vos struweel 2 kruiden rijk holen Aardbeivlinder open duin 1 dauwbraam strooisel Heivlinder open duin 1 smalle grassen graspol Kommavlinder open duin 1 smalle grassen losse graspollen Atalanta struweel 1 kruiden rijk buitenland Bruine Eikenpage struweel 1 struweel struweel Citroenvlinder struweel 1 struweel struweel Dagpauwoog struweel 1 kruiden rijk holen Oranje Zandoogje struweel 1 grassen graspol Icarusblauwtje halfopen duin 2 kruiden mid strooisel Bruin Blauwtje open duin 2 kruiden arm strooisel Gehakkelde Aurelia struweel 2 kruiden mid holen Landkaartje struweel 2 kruiden rijk vegetatie Boomblauwtje struweel 2 struweel strooisel Groot Koolwitje halfopen duin 3 kruiden mid vegetatie Klein Koolwitje halfopen duin 3 kruiden mid vegetatie Klein Geaderd Witje struweel 3 kruiden mid vegetatie Bruin Zandoogje halfopen duin 1 grassen graspol Duinparelmoervlinder halfopen duin 1 kruiden arm lage veg Eikenpage struweel 1 struweel struweel Argusvlinder halfopen duin 2 grassen lage veg Kleine Vuurvlinder halfopen duin 3 kruiden arm lage veg en strooi Kleine Parelmoervlinder open duin 3 kruiden arm lage veg Bont Zandoogje struweel 3 brede grassen vegetatie

22 Duinbegrazing Dagvlinders SOORT Habitat generaties Waardplant overwintering Zwartsprietdikkopje halfopen duin 1 brede grassen grasbladen Groot Dikkopje struweel 1 brede grassen grasbladen Koevinkje struweel 1 brede grassen graspol Hooibeestje open duin 1 of 2 grassen grassen Oranjetipje halfopen duin 1 kruiden rijk middelvegetatie Kleine Vos struweel 2 kruiden rijk holen Aardbeivlinder open duin 1 dauwbraam strooisel Heivlinder open duin 1 smalle grassen graspol Kommavlinder open duin 1 smalle grassen losse graspollen Atalanta struweel 1 kruiden rijk buitenland Bruine Eikenpage struweel 1 struweel struweel Citroenvlinder struweel 1 struweel struweel Dagpauwoog struweel 1 kruiden rijk holen Oranje Zandoogje struweel 1 grassen graspol Icarusblauwtje halfopen duin 2 kruiden mid strooisel Bruin Blauwtje open duin 2 kruiden arm strooisel Gehakkelde Aurelia struweel 2 kruiden mid holen Landkaartje struweel 2 kruiden rijk Vegetatie Boomblauwtje struweel 2 struweel strooisel Groot Koolwitje halfopen duin 3 kruiden mid vegetatie Klein Koolwitje halfopen duin 3 kruiden mid vegetatie Klein Geaderd Witje struweel 3 kruiden mid vegetatie Bruin Zandoogje halfopen duin 1 grassen graspol Duinparelmoervlinder halfopen duin 1 kruiden arm lage veg Eikenpage struweel 1 struweel struweel Argusvlinder halfopen duin 2 grassen lage veg Kleine Vuurvlinder halfopen duin 3 kruiden arm lage veg en strooi Kleine Parelmoervlinder open duin 3 kruiden arm lage veg Bont Zandoogje struweel 3 brede grassen vegetatie

23 Duinbegrazing effecten Konijn: (+) Vogels van open duin: -- tot + Broedvogel diversiteit: -- tot + Zandhagedis: 0 Duinvlinders: (+) Vlinderdiversiteit: 0 Rund jaarrond / zomer meestal negatief Mix begrazing iets positiever Graasdruk gemiddeld? Opluchting / Berusting / Gemiste kans?

24 Duinbegrazing de keuzes De praktijk Grootschaliger extensiever - gevarieerd óf Lokale drukbegrazing (geiten en schapen) Is er méér met begrazing te bereiken? of zijn hiervoor andere maatregelen beter?

25 Duinbegrazing de keuzes Als optimalisatie gewenst is dan Meer variëren en experimenteren met begrazing Rouleren, variatie in graasdruk en vorm Meet de effecten in een veldexperiment voorbeelden in kwelders, hellingschraallanden heide,

26