TIJD. Een integrale aanpak is niets nieuws, VOOR EEN INTEGRALE AANPAK! Kans om leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie in samenhang op te lossen
|
|
- Tobias van Loon
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 8 DYSLEXIE ALGEMEEN
2 dyslexie TIJD VOOR EEN INTEGRALE AANPAK! Kans om leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie in samenhang op te lossen DOOR ANNETTE ROETENBERG EN HARRY KLEINTJENS Een integrale aanpak is niets nieuws, typ integrale aanpak in het zoekvenster van je browser en er komen talloze succesvolle voorbeelden uitrollen. Veel gemeenten bijvoorbeeld werken met een integrale aanpak voor gezondheidsbeleid, maar ook bij de politie, bij defensie, in de sport en in ziekenhuizen wordt deze vorm van werken al langer toegepast. Een systematische aanpak waarbij alle betrokken partijen samenwerken en de activiteiten op elkaar worden afgestemd en middelen uniform worden ingezet. In het onderwijs heerst echter vaak een eilandjescultuur en kost het moeite om een integrale aanpak van de grond te krijgen. Een gemiste kans, zeker als het gaat om grote thema s als leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie. De impact van deze problemen, persoonlijk en maatschappelijk, is enorm. Dus alle reden om de handen ineen te slaan en te kiezen voor een effectieve aanpak. LAAGGELETTERDHEID EN DYSLEXIE Het percentage jongeren van 15 jaar met een taalachterstand is in de afgelopen jaren sterk NOVEMBER
3 DYSLEXIE ALGEMEEN toegenomen: van 11,5% in 2003 naar 17,9% in 2015 (OESO, PISA rapport). Deze achterstand wordt al opgelopen in het basisonderwijs. Een zorgelijke ontwikkeling omdat jongeren met een taalachterstand een groot risico lopen om de laaggeletterden van de toekomst te worden. In Nederland zijn 1,3 miljoen mensen tussen 16 en 65 jaar laaggeletterd. Dat staat gelijk aan zeker 1 op de 9 Nederlanders in deze leeftijdscategorie. Tegelijkertijd constateren we dat het aantal leerlingen met de diagnose ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) in het basisonderwijs (7,7%) en het aantal leerlingen en studenten met een dyslexieverklaring in het vervolgonderwijs (6-19%) boven de (wetenschappelijk berekende) verwachting ligt. LAAGGELETTERD IN DE MAATSCHAPPIJ Gevolgen van laaggeletterdheid zijn enorm. Laaggeletterden zijn minder vaak actief op de arbeidsmarkt, hebben minder vaak een vaste aanstelling, hebben vaker een laag inkomen, hebben minder vertrouwen in de medemens en beoordelen hun gezondheid vaker als matig tot slecht. Daarnaast zijn er ook economische gevolgen. De totale jaarlijkse kosten van laaggeletterdheid in Nederland zijn ca. 560 miljoen. Per laaggeletterde komt dit neer op gemiddeld 550 per jaar (bron: PWC, 2013). DE VIER PIJLERS VAN DE INTEGRALE AANPAK (BOVENSCHOOLS) De problematiek Leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie Het continuüm Signalering, preventie, remediëren en compenseren; goed afgestemd op de verschillende fases in de schoolloopbaan. Het proces Uniforme uitvoering o.b.v. 1. Sturen: screening-, monitoring- en projectmanagement; 2. Middelen: specialistische educatieve software; 3. Borgen: onderwijsadvies, -training en begeleiding De actoren Samenwerkingsverband Passend Onderwijs, besturen, directies scholen, leerkrachten, leerlingen, ouders en gemeenten DE ROL VAN HET ONDERWIJS Laaggeletterdheid en dyslexie zijn grote maatschappelijke thema s die beide in sterke mate met het onderwijs zijn verbonden. Het onderwijs draagt immers de primaire verantwoordelijkheid voor het aanleren van de lees- en spellingvaardigheden en het voorkomen en verminderen van leesproblemen (van der Leij, 2016). Toch blijkt de kwaliteit van de begeleiding van leerlingen met lees- en/of spellingproblemen van school tot school sterk te wisselen. Het kost scholen grote moeite om extra ondersteuning op zorgniveau 3 (individueel, buiten de klas) te bieden aan leerlingen bij wie lees- 10
4 dyslexie achterstanden ontstaan. Daarnaast krijgen veel kinderen met dyslexie niet de zorg die ze nodig hebben omdat de voorzieningen op scholen te wensen overlaten. Op basis van wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen laaggeletterdheid en dyslexie komt Prof. Dr. Aryan van der Leij (UvA) tot de stelling: als je kunt voorkomen dat leerlingen in het primair onderwijs zwakke lezers worden, houd je de echt dyslectische leerlingen over. Hij zegt: Dyslexie is wat overblijft nadat laaggeletterdheid is bestreden. Van der Leij pleit hiermee voor een nieuwe aanpak die zich richt op de vroegtijdige preventie van leesproblemen in het basisonderwijs met als resultaat het voorkomen van onnodige leesproblemen; laaggeletterden en vals positieve gediagnosticeerde dyslectici. HET FUNDAMENT VAN NIEUW ONDERWIJSZORGBELEID Deze visie betekent een doorbraak in het denken over de aanpak van dyslexie en laaggeletterdheid. Preventie gericht op leerlingen met risico op leesproblemen is het fundament van nieuw onderwijszorgbeleid. En tegelijkertijd is er het besef dat leerlingen die hardnekkige lees- en spellingproblemen hebben, adequaat geholpen moeten worden met aanvullend doelgericht leesonderwijs, doelmatige behandeling in de zorg én softwarevoorzieningen die schoolmoeheid en demotivatie voorkomen en de kinderen zelfredzaam maken. Zo kunnen ze mee blijven doen in de klas (inclusie). Schooldirecties en -besturen streven er naar om kinderen die dat nodig hebben extra ondersteuning of aanpassingen te geven die hen in staat stellen hun talenten optimaal te kunnen ontplooien. Dat is een centraal uitgangspunt in Passend Onderwijs. Gemeenten streven er in het kader van Jeugdzorg naar om alle kinderen met ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) tijdig de beste dyslexiezorg te bieden die zij nodig hebben om school goed te kunnen doorlopen. Tegelijkertijd streven de gemeenten er naar de NOVEMBER
5 DYSLEXIE ALGEMEEN kosten beheersbaar te houden. Tijd voor een integrale aanpak! INTEGRALE AANPAK Om deze visie in bedrijf te krijgen ontwikkelde Lexima de Integrale aanpak Leesproblemen, Laaggeletterdheid en Dyslexie (LLD). In het LLD Onderwijszorgtraject werken scholen systematisch aan een integrale, effectieve aanpak voor het voorkomen van leesproblemen en dyslexie én het bieden van adequate hulp bij hardnekkige lees- en spellingproblemen. Het implementatieproces wordt volgens een beproefde methode geborgd. Bestuurlijk commitment in het kader van Passend Onderwijs en de samenwerking met gemeenten en behandelaars vormen belangrijke schakels in deze integrale aanpak. De integrale aanpak van het LLD Onderwijszorgtraject behelst zowel het totaal van (voorkomen van) leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie als de veranderende ondersteuningsbehoeften gedurende de gehele basisschoolperiode én de betrokkenheid van alle actoren. Op alle vier de zorgniveaus wordt adequaat gehandeld, gemonitord, gestuurd en geëvalueerd. Van tijdig risico s signaleren (zorgniveau 1), preventie (zorgniveau 2 en 3), remediëren (zorgniveau 2 en 3), behandeling (zorgniveau 4) tot voorzieningen voor compensatie/inclusie (zorgniveau 1). DE INTEGRALE AANPAK IN DE PRAKTIJK Met een integrale aanpak werken schoolbesturen, gemeenten en het Samenwerkingsverband Passend Onderwijs samen. De aanpak bestaat uit 4 fasen waarbij de focus ligt op de preventie van leesproblemen. FASE 1 Signaleren: van leesproblemen kan door het cognitief risico op leesproblemen en het familiair risico op leesproblemen van leerlingen vroegtijdig in kaart te brengen. Met Bouw!Signaal worden op systematische wijze gegevens verzameld die tijdig inzicht geven in de problematiek en concrete aanwijzingen geven voor aanvullende interventies. FASE 2 Preventie: Leerlingen waarbij tijdens de vroegtijdige signalering risico s op leesproblemen naar voren kwamen gaan preventief aan de slag met het programma Bouw!. Met Bouw! tutorlezen wordt preventief hulp geboden aan 12
6 dyslexie Zo wordt ook tegemoet gekomen aan de ondersteuningsbehoeften van leerlingen met ernstige lees- en/ of spellingproblemen die niet in aanmerking komen voor behandeling in de zorg of die uitbehandeld zijn. leerlingen die risico lopen of waarbij het lezen moeizaam op gang komt. Wetenschappelijk is door de UvA aangetoond dat leesproblemen met 60-65% afnemen. FASE 3 Remediëren: Schoolbreed is preventie de meest effectieve aanpak bij lees- en spellingproblemen. Soms is het te laat voor preventie of heeft de preventieve methode onvoldoende effect gehad. Dan moet remediërende hulp worden ingezet. Het gaat om een effectieve methode voor gerichte instructie aan leerlingen met verschillende problemen bij leren lezen en spellen. Zo wordt Letterstad als programma aangeboden voor het lezen en Dexlex voor het spellen. FASE 4 Voorzieningen voor Inclusie: Compenserende softwarevoorzieningen om leerlingen met dyslexie zelfredzamer te maken, schoolmoeheid en demotivatie te voorkomen en kinderen in staat stellen op hun intelligentieniveau te presteren en mee te blijven doen in de klas. Dit voorkomt schoolmoeheid en frustratie van talent. Het doel van het inzetten van compenserende dyslexiesoftware is altijd het wegnemen van de belemmeringen en frustraties die de leerling als gevolg van zijn lees- en/of spellingproblemen ervaart en de frustratie van talent te voorkomen. OPBRENGSTEN VAN DE INTEGRALE AANPAK LLD Door de focus te leggen op preventie van leesproblemen neemt het aantal leerlingen dat slecht presteert op lezen en/of spellen af met tenminste 60% en het aantal leerlingen dat de diagnose ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) krijgt neemt af tot maximaal de wetenschappelijk verantwoorde norm 3,6%. Daarmee kan een flinke kostenbesparing worden gerealiseerd. Het streven naar een bovenschoolse, gezamenlijke, integrale aanpak op vorm en inhoud moet leiden tot een passend aanbod voor alle kinderen met (het vermoeden van) dyslexie en tegelijkertijd tot een verhoging van de kwaliteit van interventies in het leesonderwijs. Zo wordt ook tegemoet gekomen aan de ondersteuningsbehoeften van leerlingen met ernstige lees- en/of spellingproblemen die niet in aanmerking komen voor behandeling in de zorg of die uitbehandeld zijn. Door een goede onderwijszorgketen op te zetten waarbij kwaliteit, innovatie en kosten centraal staan, zal het mogelijk zijn om duurzame dyslexiezorg in te richten voor alle kinderen met EED én passende voorzieningen in te zetten voor de kinderen die dat nodig hebben. Zo voorkom je veel. GERAADPLEEGDE BRONNEN: PWC (2013). Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten. Amsterdam: PWC. OESO, PISA rapport: Leij, Aryan van der (2016). Dit is dyslexie. Balans Magazine mei Peiling Tick N., Prins V. & Struiksma C. (2012). Dyslexie en Schoolverzuim in het vmbo. Tijdschrift voor Orthopedagogiek Bekebrede J. (2013). Rapportage Begeleiding dyslectische leerlingen in het voortgezet onderwijs. Masterplan Dyslexie Inspectie van het Onderwijs MinOCW; Onderzoekskader 2017 voor het toezicht op de voorschoolse educatie en het primair onderwijs. OVER HARRY KLEINTJENS Harry Kleintjens MBA is algemeen directeur van Lexima. Harry studeerde economie en bedrijfskunde en was meer dan 30 jaar werkzaam in de branche gezondheidszorg. Samen met zijn echtgenote dyslexiebehandelaar Ria Janssen richtte hij vijftien jaar geleden Lexima op vanuit hun bevlogenheid met kinderen die moeite hebben met leren en lezen. ANNETTE ROETENBERG Annette Roetenberg is kinder- en jeugdpsycholoog en manager Educatie en Advies bij Lexima. Zij heeft ervaring met de diagnostiek en behandeling van leerlingen met lees- en spellingproblemen en is gespecialiseerd op het gebied van het inzetten van (compenserende) dyslexiesoftware. Daarnaast werkt ze al jaren met scholen die Bouw! inzetten als preventief programma om onnodige leesproblemen te voorkomen. NOVEMBER
Preventie & Remediëring
Preventie & Remediëring van leesproblemen, spellingproblemen en laaggeletterdheid - evidence based - primair onderwijs Dexlex Preventie en Remediëring van leesproblemen, spellingproblemen en laaggeletterdheid
Nadere informatieCompenserende software
Compenserende software voor dyslexie, leesproblemen, spellingproblemen en laaggeletterdheid Altijd de best passende keuze Hulpwijzer voor het kiezen en goed toepassen van dyslexiesoftware op school, thuis,
Nadere informatieProtocol Leesproblemen en dyslexie
www.pcpokrimpenerwaard.nl Protocol Leesproblemen en dyslexie Geloof in onderwijs DE ARK - DE WEGWIJZER - ICHTHUSSCHOOL - DE RANK - KON. JULIANASCHOOL - KON. WILHELMINASCHOOL - EBEN-HAËZER - DE BRON Inhoudsopgave
Nadere informatieVRAGENLIJST VOORTGEZET ONDERWIJS QUICKSCAN
VRAGENLIJST VOORTGEZET ONDERWIJS QUICKSCAN De opzet van de vragenlijst De stellingen hebben betrekking op de verschillende zorgniveaus zoals in het onderwijscontinuüm omschreven (CED groep: Struiksma &
Nadere informatieActief beleid in signalering en diagnostiek van dyslexie
Actief beleid in signalering en diagnostiek van dyslexie Wat zijn de opbrengsten voor de organisatie Dr. Judith Bekebrede judith.bekebrede@bekebrede-onderwijsconsulent.nl Prevalentie I Tussen 4 14% 4%
Nadere informatieVeelgestelde vragen (FAQ) EED Ernstige Enkelvoudige Dyslexie-ondersteuning SWV Brabantse Wal
Veelgestelde vragen (FAQ) EED Ernstige Enkelvoudige Dyslexie-ondersteuning SWV Brabantse Wal Inhoud Basisondersteuning: waarvoor zijn scholen verantwoordelijk, op het gebied van lees- en/of spellingsproblemen?...
Nadere informatieInvesteer in uitwisseling en deskundigheidsbevordering; dit heeft te maken met een attitude. En ik neem u vandaag graag mee in wat denkrichtingen van
1 Investeer in uitwisseling en deskundigheidsbevordering; dit heeft te maken met een attitude. En ik neem u vandaag graag mee in wat denkrichtingen van het NKD. 2 Voor maatschappelijke en functionele partijen.
Nadere informatieVan onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling
Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling Het onderwijs en de gezondheidszorg dragen samen de verantwoordelijkheid voor het voorkomen
Nadere informatieUw kind en dyslexie. Brochure voor ouders
Uw kind en dyslexie Brochure voor ouders Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een aangeboren handicap die iedereen kan treffen. Onafhankelijk van intelligentie. Dyslexie is een hardnekkig probleem
Nadere informatieVerslag. Introductiesymposium
Verslag Introductiesymposium 11 juni 2014 1 INHOUD 1 Samenvatting... 3 2 Aryan van der Leij Wat is Bouw! Uitgangspunten, kenmerken en structuur... 3 3 Anne Regtvoort Vroege leesontwikkeling en verlengde
Nadere informatieProjectplan Preventieve Aanpak Laaggeletterdheid en Dyslexie
Projectplan Preventieve Aanpak Laaggeletterdheid en Dyslexie Door: Mathilde Heinen DCTwente Johanna de Jager DCTwente en Expertis Onderwijsadviseurs Ebelien Nieman Expertis Onderwijsadviseurs Datum: September
Nadere informatieOok een rivier begint met de eerste druppel
Ook een rivier begint met de eerste druppel Update Afstemmingsdocument Ernstige lees- en/of spellingproblemen en/of dyslexie Onderwijs aan leerlingen van 4 tot 18 jaar op Walcheren juni 2011 Inleiding
Nadere informatie2012/2014. Beleid diagnostiek dyslexie. Samenwerkingsverbanden voor Primair Onderwijs. Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg & Duin- & Bollenstreek
Beleid diagnostiek dyslexie 2012/2014 Beleidsdocument ten aanzien van dyslexieonderzoek binnen de samenwerkingsverbanden Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg en de Duin- & Bollenstreek. Het beleid geldt tot de
Nadere informatieUw leerling en dyslexie
Uw leerling en dyslexie Brochure voor scholen Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een aangeboren handicap die iedereen kan treffen. Onafhankelijk van intelligentie. Dyslexie is een hardnekkig probleem
Nadere informatieSamenwerkingsafspraken dyslexiezorg
Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg Inleiding In het kader van Passend Onderwijs is bij wet vastgelegd dat scholen vanaf 1 augustus 2014 aan leerlingen een passende onderwijsplek moeten aanbieden. Ook
Nadere informatieBasisondersteuning. Basis op orde Dyslexie
Basisondersteuning Basis op orde Dyslexie Inhoudsopgave: Waarom pagina 3 Wie en wanneer pagina 4 Wat pagina 4 Werkwijze: Stap 1 Intake pagina 5 Stap 2 Verzamelen pagina 5 Stap 3 Analyse pagina 5 Stap 4
Nadere informatieDyslexiebeleid SWV Unita. Jacolien van der Veer en Anne Vermue
Dyslexiebeleid SWV Unita Jacolien van der Veer en Anne Vermue dyslexie@swvunita.nl Programma Warming-up Dyslexiebeleid SWV Unita Uitwisselen en brainstormen in tweetallen: aanpak zorgniveau 3 op school
Nadere informatieEffectiviteit van een gestructureerde, fonologisch gebaseerde dyslexiebehandeling
Effectiviteit van een gestructureerde, fonologisch gebaseerde dyslexiebehandeling In elke klas zitten wel een aantal kinderen die veel moeite hebben met het leren lezen en spellen. Voor een groot deel
Nadere informatiePassend onderwijs: nieuwe kansen voor samenwerking. Remco Reij MBA Voorzitter raad van advies NRD Tweedaagse passend onderwijs PO-raad
Passend onderwijs: nieuwe kansen voor samenwerking Remco Reij MBA Voorzitter raad van advies NRD Tweedaagse passend onderwijs PO-raad Dyslexie Wat is dyslexie? Wat is dyslexiezorg? Feiten en cijfers Nieuwe
Nadere informatieSamenwerkingsafspraken dyslexiezorg
Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg Inleiding In het kader van Passend Onderwijs is bij wet vastgelegd dat scholen vanaf 1 augustus 2014 aan leerlingen een passende onderwijsplek moeten aanbieden. Ook
Nadere informatiePLD de Spindel, bijlage 4
Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling
Nadere informatieUw leerling en dyslexie
Uw leerling en dyslexie Wat is dyslexie? Dyslexie is een aangeboren beperking bij lezen en spellen die iedereen kan treffen, onafhankelijk van intelligentie. Het is een hardnekkig probleem dat de talentontwikkeling
Nadere informatieSamenwerkingsafspraken en procedure dyslexiezorg
Samenwerkingsafspraken en procedure dyslexiezorg Inleiding In het kader van Passend Onderwijs is bij wet vastgelegd dat scholen vanaf 1 augustus 2014 aan leerlingen een passende onderwijsplek moeten aanbieden.
Nadere informatieDyslexiezorg in Drenthe
Dyslexiezorg in Drenthe De zorgroute naar dyslexiezorg in de regio Drenthe Februari 2015 Programmateam Jeugdhulp regio Drenthe In afstemming met de samenwerkingsverbanden Primair Onderwijs in de regio
Nadere informatieE-vizier s visie op een Duurzame Dyslexiezorg
E-vizier s visie op een Duurzame Dyslexiezorg 15 juni 2015 Samenvatting Mensen die grote moeite hebben met lezen en schrijven ondervinden vaak problemen bij het vinden van werk en in hun alledaagse- en
Nadere informatieThema 5: Implementeren
Thema 5: Implementeren Passende implementatiemethodieken voor ICT-hulpmiddelen Suzan Ramakers Orthopedagoog, projectleider en docent bij Lexima Bovenschoolse Implementatietrajecten Bovenschoolse overeenkomst
Nadere informatieLeidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0
Leidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0 Samenstelling van de werkgroep: Maud van Druenen, Expertisecentrum Nederlands Femke
Nadere informatieTaak van de school. Vermoeden onderbouwen. Leerling ondersteunen & begeleiden. Verwijzen naar gezondheidszorg
Intervisie ONL, 10 februari 2012 Taak van de school Toetsen (en interventies) in het onderwijs Leerling ondersteunen en begeleiden Vermoeden van dyslexie onderbouwen Eventueel verwijzen naar de gezondheidszorg
Nadere informatieDislectie? Dyslectsie?
Dyslektie? Dicleksie? Dyslectie? Dislectie? Dyslectsie? Studiemiddag dyslexie BAVO Eemland Eveline Wouters, Seminarium voor Orthopedagogiek, Utrecht Juist/onjuist Bespreek 5 minuten met uw buurman/buurvrouw
Nadere informatieGerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip
Prof. dr. Anna M.T. Bosman 1 Gerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip 1 Inleiding Het Kofschip is een reguliere openbare
Nadere informatieProfessionaliseringsaanbod. De weg vrij voor talent
Professionaliseringsaanbod De weg vrij voor talent RID Academie Sinds 1989 is het RID (Regionaal Instituut voor Dyslexie) specialist in onderzoek naar en behandeling van dyslexie. Sinds een aantal jaren
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 638 Dyslexie en dyscalculie Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede
Nadere informatieNederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%
Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden
Nadere informatieDyslexie valt als voldaan wordt aan de criteria onder de zorgverzekeringswet, waardoor kinderen gebruik kunnen maken van de vergoedingsregeling voor
Inhoudsopgave 1 Introductie 4 2 Het belang van psycho-educatie 6 3 Het herkennen van dyslexie 8 4 Diagnose dyslexie 10 5 Vergoedingsregeling 12 6 De dyslexieverklaring 13 7 Dyslexie: herkomst en hersenwerking
Nadere informatieLeesproblemen, Laaggeletterdheid Dyslexie
Leesproblemen, Laaggeletterdheid Dyslexie Kennismaken met Lexima 2002 start Lexima Examens en CITO Digitale bestanden Cursussen Onderzoek Protocollen ICToplossingen Lexima Academie Lexima Samenwerken Conferenties
Nadere informatieDyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs. De Meent
DE DE DE DE MEENT MEENT MEENT MEENT MAARN MAARN MAARN MAARN Dyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs De Meent Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Wat is dyslexie... 1 3. Van signaleren tot
Nadere informatieDyslexieprotocol. Versie: mei 2018
Dyslexieprotocol 1 Versie: mei 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz.3 2. Doel van het protocol blz.3 3. Wat is dyslexie? blz.3 4. Signaleringsmiddelen blz.4 5. Minimumdoelen voortgezet technisch lezen blz.5
Nadere informatieBouw! in het kader van de vergoedingsregeling
ouw! in het kader van de vergoedingsregeling Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam ijeenkomst met KD, NRD en Masterplan Dyslexie 20--2015 Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden
Nadere informatiePerceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie
Perceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie Samenwerkende gemeenten Regio West Friesland Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede Broec Inhoud 1. Dyslexiezorg... 3 1.1
Nadere informatieOm te komen tot een diagnose dyslexie moet aan een drietal diagnoses worden voldaan.
Omgaan met kinderen met lees- en spellingproblemen, dyslexie. April 2013 Aanleiding tot het aanpassen van de notitie van november 2005 SPOVenray draagt zorg voor een goede begeleiding van alle kinderen.
Nadere informatieSIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE
SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE Procedure voor onderwijs, gemeenten en zorgaanbieders binnen de regio Holland Rijnland Juli 2017 Versie 2.3 De vergoede dyslexiezorg
Nadere informatieLees- en dyslexiebeleid
Lees- en dyslexiebeleid Koningin Julianaschool Barneveld 2016-2017 2015-2016 Inhoudsopgave Inleiding 1 1. Signaleren leesproblemen en dyslexie 1.1 Vroegtijdig onderkennen 2 2 1.2 Beginnende geletterdheid
Nadere informatieDefinitieve versie februari 2015
1 Gecomprimeerd Schoolondersteuningsprofiel Dominicusschool Algemene gegevens School Dominicusschool BRIN 17YR00 Directeur Antoinette Schmidt Adres Noorderhavenkade 45-49d Telefoon 010 4432500 E-mail info@dominicusschool.nl
Nadere informatieAdviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip.
1 2 INFORMATIE OVER COMENIUS Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. Wij mogen daarom met recht zeggen een ruime ervaring
Nadere informatieSamenwerken voor kinderen met ernstige enkelvoudige dyslexie. Denis Koets Tweedaagse PO-Raad 15 oktober 2015
Samenwerken voor kinderen met ernstige enkelvoudige dyslexie Denis Koets Kennismaken Opbouw 1. EED in een notendop 2. Routing: onderwijs en zorg 3. Transformatie gezamenlijke weg Ambitie: onderwijs en
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 2
Inhoudsopgave Inleiding 2 1. Signaleren leesproblemen en dyslexie 1.1 Vroegtijdig onderkennen 3 3 1.2 Beginnende geletterdheid groep 1 en 2 3 1.3 Aanvankelijk lezen en spellen groep 3 5 1.4 Voortgezet
Nadere informatieMijn kind heeft moeite met lezen en spellen. Is het misschien dyslectisch? En wat nu?
Mijn kind heeft moeite met lezen en spellen. Is het misschien dyslectisch? En wat nu? voorlichtingsfolder voor ouders R.K. basisschool De Wingerd Zwaag Inleiding In deze folder willen we u iets vertellen
Nadere informatieLeesproblemen en dyslexie 3
Leesproblemen en dyslexie 3 Mariette Sibbing msibbing@hetabc.nl Nina Willemse ninawillemse@hetabc.nl Agenda 27-1-2016 Overgang onderbouw-middenbouw Continuüm van zorg signaleren van kinderen met leesproblemen
Nadere informatieBeleidsstuk dyslexie. Oktober 2016
Beleidsstuk dyslexie Oktober 2016 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 3
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG. Datum 20 december 2016 dyslexieverklaringen
>Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag
Nadere informatieUw leerling en dyslexie
Uw leerling en dyslexie Brochure voor scholen Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie
Nadere informatieProtocol leesproblemen en dyslexie
1 KC Den Krommen Hoek Protocol leesproblemen en dyslexie Verantwoording: Het protocol leesproblemen en dyslexie van kindcentrum Den Krommen Hoek is opgesteld op basis van het Protocol Leesproblemen en
Nadere informatieLeven van leesproblemen: welkom in de dyslexie-industrie
Leven van leesproblemen: welkom in de dyslexie-industrie Aliëtte Jonkers & Siem Eikelenboom Agressieve marketing, dependances op scholen en miljoenen aan winst: dyslexie blijkt een gouden handel. Terwijl
Nadere informatieNascholingsaanbod 2015/ Jolanda Roelfsema (MA)
Nascholingsaanbod 2015/2016 Jolanda Roelfsema (MA) www.dyslexie-specialist.nl Ee NASCHOLINGSAANBOD 2015/2016 Welkom bij Dyslexie in het onderwijs In deze brochure leest u meer over het nascholingsaanbod
Nadere informatieVLIR- Seminar 28 mei 2013
VLIR- Seminar 28 mei 2013 Tweeledige focus (1) Upgrading Curriculum uitbreiding/ aanpassing van logopedische opleidingsonderdelen cruciaal t.a.v. betere hulpverlening binnen Surinaamse maatschappij m.n.
Nadere informatieTaalonderwijs aan dyslectische kinderen
Taalonderwijs aan dyslectische kinderen De leergang Taalonderwijs aan dyslectische kinderen heeft tot doel leraren en intern begeleiders toe te rusten met kennis, inzichten en vaardigheden op het gebied
Nadere informatieInformatiebrief Ernstige Enkelvoudige Dyslexiezorg
Informatiebrief Ernstige Enkelvoudige Dyslexiezorg Voor de directeuren en intern begeleiders van basisscholen, rectoren en zorg coördinatoren van scholen voor voortgezet onderwijs met leerlingen die wonen
Nadere informatieDyslexiebeleid. Gebruik van L2S Willibrordus
Dyslexiebeleid Gebruik van L2S Willibrordus 1 Inleiding Passend onderwijs vraagt van de school om een continuüm van maatregelen te bieden, afgestemd op de specifieke behoeften van de leerling. Leerlingen
Nadere informatieNL Onderwijszorg Nederland
0 NL Onderwijszorg Nederland Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en
Nadere informatieDYSLEXIEVERKLARINGEN. Verschillen tussen scholen nader bekeken
DYSLEXIEVERKLARINGEN Verschillen tussen scholen nader bekeken Utrecht, maart 2019 VOORWOORD Het aantal leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs met een dyslexieverklaring nam de laatste jaren toe.
Nadere informatiePresentatie Bouw! PPO Regio Leiden. Presentatie Bouw!
Presentatie Bouw! PPO Regio Leiden Presentatie Bouw! 15 november 2016 Programma 10:00-10:30 Inloop met koffie en thee 10:30-10:45 Welkom en inleiding 10:45-11:20 Ernstige leesproblemen voorkomen met het
Nadere informatiePassend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014
Passend onderwijs Verdieping Ontwikkelingsperspectief & Technisch lezen 26-11-2014 Annemarie Vink avink@hetabc.nl Dianne Roerdink droerdink@hetabc.nl Technisch lezen 8-10-2014 www.hetabc.nl 2 Programma
Nadere informatieDyslexiezorg in de Drentse Regio s Kaders en uitgangspunten. zorgroute dyslexie. 28 februari Noord Midden en Zuid Drenthe
Dyslexiezorg in de Drentse Regio s 2017-2018 Kaders en uitgangspunten zorgroute dyslexie 28 februari 2017 Noord Midden en Zuid Drenthe 2 Inhoud 1. Inleiding... 4 2. Dyslexie... 5 2.1 Dyslexie en onderwijs....
Nadere informatieZorgaanbod. De weg vrij voor talent
Zorgaanbod De weg vrij voor talent Het RID Sinds 1989 is het RID (Regionaal Instituut voor Dyslexie) specialist in onderzoek naar en behandeling van dyslexie. Sinds een aantal jaren verzorgen wij ook onderzoek
Nadere informatieHandreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden (ernstige enkelvoudige) dyslexie Adelante audiologie & communicatie Vanaf 1 januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking
Nadere informatieBrainstormdag. Digitaal Platform en Hulpmiddelen Dyslexie Stimuleringsprogramma Dyslexie. Woensdag 6 juni Congrescentrum s-hertogenbosch
Brainstormdag Digitaal Platform en Hulpmiddelen Dyslexie Stimuleringsprogramma Dyslexie Woensdag 6 juni 2018 1931 Congrescentrum s-hertogenbosch Opzet Programma & Thema s Het doel van deze dag is de doelen
Nadere informatieDyslexie, wat is dat eigenlijk?
Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en onafhankelijk van intelligentie.
Nadere informatieTekst: Marleen Korf & Aryan van der Leij
Sinds dit schooljaar is het interventie-programma Bouw! beschikbaar. Hiermee kunnen ernstige leesproblemen effectief worden voorkomen. In dit artikel wordt het programma Bouw! beschreven, de rol van de
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind?
Schoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind? Wat is het schoolondersteuningsprofiel en waar dient het voor? Het schoolondersteuningsprofiel beschrijft welke ondersteuning
Nadere informatieGOEDE ICT MATERIALEN ONMISBAAR BIJ INTEGRALE DYSLEXIEZORG
Ria Janssen Samenvatting Het kabinet wil diagnose en behandeling van ernstige dyslexie opnemen in het basispakket van de zorgverzekering. Ernstige dyslexie wordt dus erkend als een medisch probleem, waarvoor
Nadere informatiePassend Onderwijs & Leerlingbegeleiding
Passend Onderwijs & Leerlingbegeleiding Passend onderwijs begint in de klas. Het gaat ervan uit dat leraren hun leerlingen in de klas kunnen bieden wat nodig is. Vaak gaat dat goed. Soms kun je daarbij
Nadere informatieDyslexiezorg in Drenthe
Dyslexiezorg in Drenthe De zorgroute naar dyslexiezorg in de regio Drenthe (Herziende versie 02) Mei 2015 Programmateam Jeugdhulp regio Drenthe. In afstemming met de samenwerkingsverbanden Primair Onderwijs
Nadere informatieGeslaagd met dyslexie en dyscalculie
Geslaagd met dyslexie en dyscalculie Aryan van der Leij Universiteit van Amsterdam 2011 d.a.v.vanderleij@uva.nl Aanleiding Welke motieven zitten er achter die maatregel? Welk doel heeft de maatregel? Waaruit
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel. 23 Dr. Theun De Vriesskoalle
Schoolondersteuningsprofiel 23 Dr. Theun De Vriesskoalle Inhoudsopgave Toelichting... 3 DEEL I INVENTARISATIE... 5 1 Typering van de school... 5 2 Basisondersteuning... 6 3 Deskundigheid voor ondersteuning...
Nadere informatieMonitor sociaal domein 2017 Aansluiting jeugdhulp en onderwijs
Monitor sociaal domein 2017 Aansluiting jeugdhulp en onderwijs Aansluiting jeugdhulp en onderwijs 1 Gecombineerd aanbod onderwijs en zorg Per 1 augustus 2014 is de Wet passend onderwijs ingegaan. Hiermee
Nadere informatiePROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen
PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen en dyscalculie Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Lohmanlaan 23 7003 DJ Doetinchem INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Visie en uitgangspunten... 3 Route... 4 Wat
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel
Schoolondersteuningsprofiel Naam school: Julianaschool Fijnaart Datum besproken in Team 1-10-13 Datum advies MR 12-2013 A. ALGEMEEN: Om vanuit een gezamenlijk kader te werken aan basiszorg, basisondersteuning
Nadere informatieVragenlijst lees- en spellingvaardigheid
Samenwerkingsverband Passend Onderwijs Vragenlijst lees- en spellingvaardigheid School Let op: voor het digitaal invullen van dit formulier heeft u de meest recente versie van Adobe Acrobat Reader nodig.
Nadere informatieDyslexie: een greep uit de actualiteit
Dyslexie: een greep uit de actualiteit Maud van Druenen Cindy Teunissen 3 november 2016 Wat gebeurt er veel. Een greep. Twee definities van dyslexie in Nederland? Kwaliteit dyslexieverklaringen Dyslexie
Nadere informatieUw kind en dyslexie. Brochure voor ouders. Brochure voor ouders
Uw kind en dyslexie Brochure voor ouders Brochure voor ouders Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van
Nadere informatieWat zijn dyslexie hulpmiddelen? Waar moet ik op letten? door onze psychologe Marrith
Wat zijn dyslexie hulpmiddelen? Waar moet ik op letten? door onze psychologe Marrith Hulpmiddelen bij dyslexie zijn niet meer weg te denken uit het onderwijs, duizenden leerlingen hebben er al profijt
Nadere informatieStelselwijziging Jeugd. Handreiking. Dyslexiezorg onder de Jeugdwet. Voor gemeenten en samenwerkingsverbanden
Stelselwijziging Jeugd Handreiking Dyslexiezorg onder de Jeugdwet Voor gemeenten en samenwerkingsverbanden 2 Stelselwijziging Jeugd Dyslexiezorg onder de Jeugdwet Wat is dyslexie? Een handreiking voor
Nadere informatieVRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN
VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN 1 = zeer oneens 2 = oneens 3 = eens 4 = zeer eens Zorgniveau 1 Leestijd 1. Leerkrachten in groep 1 en 2 besteden minimaal 5 uur per week aan doelgerichte taalactiviteiten
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel
Schoolondersteuningsprofiel Naam school: Montessorischool ZieZo Datum besproken in Team 18-09-2013 Datum advies MR 03-12-2013 A. ALGEMEEN: Om vanuit een gezamenlijk kader te werken aan basiszorg, basisondersteuning
Nadere informatieDyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie in de zorgverzekering, wat gaat er veranderen?
Uw kind en dyslexie Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en onafhankelijk
Nadere informatieNederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%
Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden
Nadere informatieHandreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden ernstige enkelvoudige dyslexie (EED)
Handreiking invulling zorgniveau 2 en 3 bij vermoeden ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) Inleiding: Vanaf januari 2015 is de bekostiging en uitvoering van beleid met betrekking tot ernstige enkelvoudige
Nadere informatieKwaliteitsinstituut Dyslexie
Kwaliteitsinstituut Dyslexie Remco Reij voorzitter Manja van Wezep secretaris Kwaliteitsinstituut Dyslexie Mijlpalen beleidsontwikkeling Dyslexie en onderwijs Dyslexie en zorg Protocol 2007 Oprichting
Nadere informatieSignalering en diagnostisering van dyslexie op het Bertrand Russell college
Signalering en diagnostisering van dyslexie op het Bertrand Russell college Inleiding Het onderwijs speelt een belangrijke rol bij de preventie, signalering en begeleiding van leerlingen met lees en/of
Nadere informatieLeerlingdossier ONL Dyslexie
Leerlingdossier ONL Dyslexie Richtlijnen bij het invullen Met dit begeleidend schrijven willen wij het invullen van het leerlingdossier voor onderzoek en behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie
Nadere informatieDyslexie: onderbenutting van talent in MBO en HO? Prof. Dr. Aryan van der Leij
Dyslexie: onderbenutting van talent in MBO en HO? Prof. Dr. Aryan van der Leij Wat is dyslexie? Hoe diagnostiseer je dyslexie? Kan dyslexie zich pas laat manifesteren? Voortraject: vmbo, havo, vwo Welke
Nadere informatieBasisondersteuning Samenwerkingsverband Stromenland
Basisondersteuning Samenwerkingsverband Stromenland Inleiding Binnen het samenwerkingsverband Stromenland is met diverse gremia gezamenlijk gekomen tot deze notitie basisondersteuning. De procesgang is
Nadere informatiePresentatie Bouw! Plein013
Presentatie Bouw! Plein013 Presentatie Bouw! Plein013 27 september 2016 Programma 15:00-15:30 Inloop met koffie en thee 15:30-15:45 Welkom en inleiding - Henri Smit, Consultant Passend Onderwijs 15:45-16:30
Nadere informatieIn dit vlot leesbaar boek vertaalt Kees Vernooy recente bevindingen uit de leeswetenschappen naar de onderwijspraktijk.
Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd Boek : Effectief omgaan met risicolezers Auteur : Dr. Kees Vernooy 2006, CPS www.cps.nl Bespreker : Els Van Doorslaer Datum : februari 2007 1. In een notendop
Nadere informatie2014 Protocol dyslexie
Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie
Nadere informatieToelatingsprocedure 2016 2017 PO en VO Velsen
Toelatingsprocedure 2016 2017 PO en VO Velsen Inhoud 1. Toelatingsprocedure PO - VO Velsen 1.1 Verantwoording 1.2 De leerlingen waar de afspraken voor gelden 1.3 Overeenstemming binnen de regio 2. Van
Nadere informatieWorkshop Dyslexie. Opbouw. Dyslexie- wat is dyslexie en hoe signaleer je het? Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Toeleiding naar vergoede zorg.
Workshop Dyslexie Nina Willemse nwillemse@hetabc.nl Opbouw Dyslexie- wat is dyslexie en hoe signaleer je het? Protocol Leesproblemen en Dyslexie. Toeleiding naar vergoede zorg. Zorg op niveau 3; leestechnieken
Nadere informatieLEERLINGEN BEGELEIDING
LEERLINGEN BEGELEIDING in GBS de weide wereld Leerlingenbegeleiding GBS de weide wereld 1 Inhoudstabel Onze visie op leerlingbegeleiding 1.1 Doel 1.2 Een beleid op leerlingbegeleiding op school 1.3 Leerlingbegeleiding:
Nadere informatieDyslexie en leesproblemen Achtergronden, aanpak en Station Zuid
Dyslexie en leesproblemen Achtergronden, aanpak en Station Zuid lnhoudsopgave Achtergronden dyslexie en leesproblemen 1 Achtergronden dyslexie en leesproblemen 3 2 Kenmerken van een effectieve aanpak 6
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel
Schoolondersteuningsprofiel samenwerkingsverband primair onderwijs Inhoudsopgave Inleiding 3 1. 4 2. Missie en Visie 4 3. ondersteuning 5 4. Wat kan de 6 4.1 Regionale afspraken minimaal te bieden ondersteuning
Nadere informatie