2012/2014. Beleid diagnostiek dyslexie. Samenwerkingsverbanden voor Primair Onderwijs. Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg & Duin- & Bollenstreek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "2012/2014. Beleid diagnostiek dyslexie. Samenwerkingsverbanden voor Primair Onderwijs. Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg & Duin- & Bollenstreek"

Transcriptie

1 Beleid diagnostiek dyslexie 2012/2014 Beleidsdocument ten aanzien van dyslexieonderzoek binnen de samenwerkingsverbanden Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg en de Duin- & Bollenstreek. Het beleid geldt tot de opheffing van beide verbanden. Samenwerkingsverbanden voor Primair Onderwijs Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg & Duin- & Bollenstreek

2 1. Definiëring "Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau." De onderkennende diagnose heeft plaats op grond van objectief waarneembare kenmerken. De SDN noemt twee criteria. Daaraan moet voldaan zijn om te kunnen spreken van dyslexie. 1. het vaardigheidsniveau van lezen op woordniveau en/of spelling ligt significant onder hetgeen van het individu, gegeven diens leeftijd en omstandigheden, gevraagd wordt (criterium van de achterstand) 2. het probleem in het aanleren en toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau blijft bestaan, ook wanneer voorzien wordt in adequate remediërende instructie en oefening (criterium van de didactische resistentie) (Stichting Dyslexie Nederland, 2008) Dyslexie is een leerstoornis die staat omschreven in de DSM-IV. De diagnose dyslexie dient te worden vastgesteld door een daartoe bevoegde psycholoog of orthopedagoog. De mate waarin de leerling problemen ondervindt (de manifestatie) is afhankelijk van de ernst van de problematiek en verschilt per leerling. Daarmee verschilt ook de individuele ondersteuningsbehoefte. Naast ernstige dyslexie komen ook lichtere vormen voor. Bovendien kan er sprake zijn van andere complicerende factoren. 2. Uitgangspunten voor beleid Het beleid ten aanzien van dyslexie binnen de samenwerkingsverbanden Katwijk/Rijnsburg/Valkenburg en de Duin- en Bollenstreek (hierna te noemen als de samenwerkingsverbanden ) vindt zijn fundament in drie belangrijke uitgangspunten die hieronder zijn omschreven. Deze uitgangspunten zijn tot stand gekomen in nauw overleg met het samenwerkingsverband voor VO binnen de Duin- en Bollenstreek en na advies te hebben ingewonnen bij de twee begeleidingsdiensten (Centraal Nederland en OnderwijsAdvies) bij wie veel van de diagnostische onderzoeken in de regio worden uitgevoerd en bij wie van oudsher sprake is van een lange begeleidingsrelatie. Hoewel de onderwijsbegeleidingsdiensten een adviserende en uitvoerende taak hebben, zijn zij nadrukkelijk geen partij in de ontwikkeling van het beleid. Uitgangspunt 1: Dyslexie in de basiszorg De samenwerkingsverbanden gaan uit van de overtuiging dat dyslexiezorg behoort tot de basiszorg van de scholen. De zorg voor dyslectische leerlingen, de ondersteuning, signalering en diagnostiek vallen binnen niveau 1 t/m 3 van de niveaus van zorg zoals die worden gehanteerd binnen de samenwerkingsverbanden. Scholen dienen passend onderwijs te kunnen bieden aan leerlingen met lees-/spellingproblemen en/of dyslexie. Voor een omschrijving van de niveaus van zorg wordt verwezen naar de websites van de samenwerkingsverbanden. Uitgangspunt 2: Vroegtijdige signalering en diagnostiek De samenwerkingsverbanden hanteren het standpunt dat leerlingen, indien mogelijk, gesignaleerd en gediagnosticeerd worden binnen het basisonderwijs. Dit is voor zowel de leerling, de ouders als de school het meest wenselijk om het handelen adequaat te kunnen afstemmen en passend onderwijs te kunnen bieden. Preventief handelen kan veel problemen voorkomen. En hoewel dyslexie niet voorkomen kan worden, kan de manifestatie van de problemen binnen het onderwijs wel worden beperkt. De uiteindelijke problematiek en de daarbij behorende mate van zorg wordt enerzijds bepaald door de ernst van de stoornis en anderzijds door hoe met de leerling en diens stoornis wordt omgegaan. Dit legitimeert de aandacht voor vroegtijdige onderkenning en diagnose van dyslexie. Concreter: het samenwerkingsverband vindt het nodig dat leerlingen, indien mogelijk, binnen het BAO worden gesignaleerd en gediagnosticeerd.

3 Binnen de samenwerkingsverbanden PO en VO in de regio Duin- en Bollenstreek is de afspraak gemaakt dat leerlingen met een vermoeden van dyslexie vóór de overgang naar het VO onderzocht en indien van toepassing gediagnosticeerd moeten zijn. Dit is mogelijk door gebruikmaking van de expertise op PO-scholen. De dyslexiescreening in de brugklassen komt daarmee te vervallen, waarmee tijdverlies en frustratie voor de leerling wordt voorkomen en een adequate begeleiding in het VO bij binnenkomst kan worden opgestart. Uitgangspunt 3: Diagnostiek voor alle leerlingen als dat nodig is Binnen het Protocol Dyslexie Diagnose en Behandeling (PDDB) wordt er gesproken over ernstige, enkelvoudige dyslexie. Hiervan is sprake wanneer bij een leerling de criteria van achterstand en didactische resistentie kunnen worden aangetoond middels dossieropbouw. Van ernstige dyslexie is sprake wanneer een leerling op drie achtereenvolgende meetmomenten een E-score behaalt voor lezen of een E-score voor spelling + D-score voor lezen. Enkelvoudig wil zeggen dat er geen sprake is van complicerende factoren zoals een taalstoornis of gedragsproblematiek. In de praktijk blijkt echter dat comorbiditeit meer regel dan uitzondering is. Het is mogelijk met comorbiditeit dyslexie te diagnosticeren, ook binnen de vergoedingsregeling. Dit dient te worden ingeschat door de diagnosticus. Naast ernstige, enkelvoudige dyslexie, zijn er ook leerlingen die wel kenmerken van dyslexie vertonen, maar op wie de termen van de vergoedde zorg, te weten ernstig en/of enkelvoudig niet van toepassing zijn. Deze leerlingen kunnen dus wel degelijk dyslexie hebben. Hierbij kan worden gedacht aan leerlingen: Bij wie wel achterstand is, maar bij wie deze niet ernstig genoeg is. De Stichting Dyslexie Nederland houdt ook bij deze leerlingen vast aan het criterium van E- scores, maar bij wie dat wisselend is. Leerlingen met een C-score worden, in navolging van de SDN, dus niet als dyslectisch gekenmerkt maar als leerlingen met (ernstige) leesproblemen. Bij wie de didactische resistentie (hardnekkigheid) onvoldoende kan worden aangetoond. Die kunnen compenseren op basis van intelligentie. Bij wie sprake is van bijkomende problemen, waardoor een diagnose moelijker aantoonbaar is (comorbiditeit). De afbakening van deze groep leerlingen is in de praktijk niet eenvoudig te omschrijven en dient dan ook per individu te worden bekeken. De problematiek varieert van lichte tot zware ondersteuningsproblemen en kent een variëteit aan complicerende factoren. In figuur 1 worden de vier varianten van dyslectici weergegeven. De kleuren komen overeen met de kleuren aan de linkerkant van het stroomschema. Ernstig ernstig ernstig, enkelvoudig niet enkelvoudig (comorbiditeit) Enkelvoudig Niet enkelvoudig niet ernstig niet ernstig, enkelvoudig niet enkelvoudig (comorbiditeit) Figuur 1 Manifestatie van dyslexie Niet ernstig

4 Het samenwerkingsverband heeft als uitgangspunt dat niet alleen leerlingen met ernstige, enkelvoudige dyslexie recht hebben op diagnostiek, ondersteuning en begeleiding, maar ook leerlingen bij die niet onder voorwaarden van de vergoedde regeling vallen. De onderzoeker bepaalt of de problematiek ernstig genoeg is om tot een dyslexieverklaring te komen. In dat geval wordt de diagnose in principe wel vergoed. De verdere begeleiding is de verantwoordelijkheid van de school. 3. Beleid t.a.v. diagnostiek A: Vergoede diagnostiek en behandeling in geval van ernstige, enkelvoudige dyslexie Binnen de zorgverzekering van de ouders wordt ernstige, enkelvoudige dyslexie vergoed. Voor de procedures wordt verwezen naar en de polis van de zorgverzekeraar van de ouders. De school ondersteunt de ouders in dit proces; zij levert het benodigde dossier aan en omschrijft de onderbouwing van het vermoeden van dyslexie. Dit wordt de poortwachtersfunctie van de school genoemd. Op basis daarvan bepaalt de onderzoeker of de problematiek ernstig, enkelvoudig is en of de leerling in aanmerking komt voor diagnose en eventuele verdere externe behandeling. Indien nodig wordt het dossier vooraf voorgelegd tijdens een Consultatieve Leerlingbespreking (CLB) om te zien of het door de slagboom komt. Van de scholen binnen de samenwerkingsverbanden wordt verwacht dat zij in het schoolspecifieke (dyslexie)beleid omschrijven hoe ouders geïnformeerd worden en hoe ouders en leerling betrokken worden als educatieve partner. B: Diagnostiek van overige leerlingen bij wie een sterk vermoeden van dyslexie bestaat, maar die buiten de vergoede zorg vallen Voor leerlingen die buiten de kaders van de vergoede diagnostiek en/of zorg van de zorgverzekeraar vallen, valt de diagnostiek onder de verantwoordelijkheid van de school. Wanneer de problematiek onvoldoende ernstig is, maar de leerling wel E-scores behaald (het omschreven criterium van achterstand kan dus (net) niet kan worden aangetoond), kan er wel degelijk sprake zijn van dyslexie maar komt de leerling op dat moment niet in aanmerking voor vergoede diagnostiek. In een aantal gevallen is het mogelijk dat de normscore later wel op drie opeenvolgende momenten wordt aangetoond (in combinatie met het criterium van didactische resistentie). De leerling kan dan alsnog in aanmerking komen voor vergoede diagnostiek. Wanneer dit niet het geval is, hebben de samenwerkingsverbanden de afspraak dat de school zorgt voor een diagnostisch onderzoek om er zeker van te zijn dat de leerling adequate begeleiding krijgt (en diagnostiek is daarvan een onderdeel). Wanneer er sprake is van complicerende factoren (comorbiditeit) komt de leerling in principe niet in aanmerking voor vergoede diagnostiek. Zoals hierboven al genoemd blijkt in de praktijk comorbiditeit eerder regel dan uitzondering te zijn. Wanneer de complicerende factoren kunnen worden opgeheven (bijvoorbeeld door het reguleren van ADHD-problemen door medicatie en/of gedragsregulatie) kan de leerling alsnog in aanmerking komen voor vergoede diagnostiek. Het is aan de diagnosticus dit te beoordelen. Geadviseerd wordt hiervoor de CLB-er te consulteren om te zien of de leerling door de slagboom komt. Wanneer de complicerende factoren ernstig zijn en (nog) niet te reguleren, wordt dyslexie onderdeel van een omvangrijker onderzoek. In aansluiting op de uitgangspunten zoals hierboven omschreven neemt de school de verantwoordelijkheid diagnostisch onderzoek te laten uitvoeren zodra dat mogelijk is. Wanneer dit niet mogelijk is via de zorgverzekeraar is dit de verantwoordelijkheid van de school (basiszorg). Deze bepaalt wanneer diagnostisch onderzoek voor de leerling mogelijk/nodig is. Overleg en afstemming met de ouders is hierbij van groot belang, evenals de noodzaak voor diagnostiek voor de verdere begeleiding van de leerling. Van de school wordt verwacht dat zij in het Schoolondersteuningsprofiel (SOP) omschrijft hoe dit geregeld is.

5 C:Diagnostiek van leerlingen in de bovenbouw over wie twijfel blijft bestaan In navolging van de uitgangspunten zoals hierboven omschreven, is het nadrukkelijk de bedoeling dat leerlingen binnen het PO gediagnosticeerd worden wanneer dat mogelijk is. Er zijn echter leerlingen bij wie de problematiek niet helder is en bij wie voortdurend twijfel bestaat of diagnostiek mogelijk is. Het is wenselijk het dossier van deze leerlingen in de bovenbouw nogmaals goed te analyseren om te zien of diagnostiek alsnog mogelijk is om de volgende redenen: Anders dan in het voortgezet onderwijs, is binnen het primair onderwijs het hebben van een dyslexieverklaring niet noodzakelijk om de benodigde ondersteunende maatregelen te ontvangen. Hieronder worden maatregelen verstaan ter remediëring, acceptatie en compensatie van de problemen. De school omschrijft in het schoolspecifieke (dyslexie)beleid hoe zij deze maatregelen vormgeeft. Binnen de basisschool is alleen een dyslexieverklaring nodig voor aanpassingen bij de Cito-entreetoets. Het is wenselijk om bij leerlingen bij wie twijfel bestaat over de mogelijkheid tot diagnose, in het begin van groep 7 alsnog te kijken of dit kan t.b.v. aanpassingen bij de Citotoets. Het behoort tot de mogelijkheden de Cito eindtoets met behulp van Kurzweil (compenserende tekstnaar-spraak software) af te nemen Daarnaast kunnen de problemen in de loop van de basisschool duidelijker worden. De achterstand loopt bijvoorbeeld op door een taakverzwaring in de bovenbouw die een beroep doet op de leesvaardigheid van de leerling, waardoor het criterium van achterstand alsnog kan worden aangetoond. In dat geval kan de diagnose alsnog binnen de vergoedingsregeling vallen. Ten slotte wordt diagnostiek als een belangrijke stap in de overgang van het PO naar het VO gezien. Binnen het VO is een verklaring nodig om in aanmerking te komen voor faciliteiten. Om een goede start te kunnen maken in het VO, is het wenselijk dat leerlingen bij wie dat mogelijk is, voor de overgang naar het VO in het bezit zijn van een verklaring. Op basis van deze drie redenen zijn de samenwerkingsverbanden overeengekomen dat leerlingen bij wie twijfel blijft bestaan, recht hebben op duidelijkheid. Dit is goed voor de leerling, de ouders en bevordert een goede overgang naar het voortgezet onderwijs. Daarom bieden de samenwerkingsverbanden scholen een stimuleringsbijdrage voor een procedure van verkort/aanvullend onderzoek. Deze stimuleringsbijdrage wordt toegekend wanneer gebruikt gemaakt wordt van verkort/aanvullend onderzoek bij Schoolbegeleidingsdienst Centraal Nederland of Onderwijsbegeleidingsdienst Onderwijs Advies en dekt de totale kosten van deze verkorte/aanvullende procedure. Met deze procedure wordt het traject op de basisschool afgerond, wordt indien van toepassing alsnog een diagnose gesteld en gaat de leerling goed voorbereid naar het voortgezet onderwijs (waar binnen onze regio geen screening in de brugklas uitgevoerd wordt op basis van gezamenlijk dyslexiebeleid) met een adequate en recente handelingsgerichte/indicerende diagnose. De school rond hiermee het proces op een correcte wijze af en bereidt de leerlingen goed voor op het voortgezet onderwijs. De samenwerkingsverbanden hechten hier veel waarde aan. Zie voor de procedure en voorwaarden figuur 2.

6 Figuur 1 Procedure verkort/aanvullend onderzoek in groep 7 In het stroomschema wordt de route naar de verschillende vormen van diagnostisch onderzoek weergegeven. Hierin worden de volgende routes onderscheiden: 1. Ernstig & Enkelvoudig (paarse route): Criteria van achterstand en hardnekkigheid kunnen worden aangetoond / geen sprake van comorbiditeit: Leerlingen bij wie het vermoeden van ernstige, enkelvoudige dyslexie onderbouwd kan worden volgens de criteria zoals omschreven in het PDDB (Blomert, 2006) 1, worden gediagnosticeerd en indien van toepassing behandeld door externe partners. De kosten worden vergoed door de zorgverzekeraar van de ouders. 2. Wel ernstig, niet enkelvoudig (grijze route): Er is sprake van comorbiditeit, de criteria van achterstand en hardnekkigheid kunnen worden aangetoond: Bij leerlingen bij wie sprake is van complicerende, comorbide factoren is de diagnostiek van dyslexie complexer. Het is niet altijd duidelijk waardoor de lees/- en/of spellingproblemen worden veroorzaakt. Leerlingen waarbij sprake is van comorbiditeit vallen in principe buiten de vergoedingsregeling. In de meeste gevallen dient er een compleet onderzoek te worden uitgevoerd waarbij niet alleen de dyslexie in kaart wordt gebracht, maar ook de comorbide factor(en) en de relatie tussen deze twee. De kosten zijn voor rekening van de school en/of de ouders. (via grijze route naar blauwe route) Het is ook mogelijk eerst de comorbide factor te onderzoeken en deze te reguleren om vervolgens alsnog over te gaan tot diagnostiek. Bijv. er is sprake van ADHD en een vermoeden van dyslexie. De ADHD wordt gediagnosticeerd en behandeld, waardoor de belemmerende factoren om tot lezen/spellen te komen zijn verdwenen. In een dergelijk geval kan de diagnose dyslexie alsnog vergoed worden via de zorgverzekeraar. Zie voor specifieke gevallen de regelgeving en de polisvoorwaarden. Opmerking: het ligt in de verwachting dat het criterium van enkelvoudigheid in de toekomst opnieuw wordt geformuleerd omdat er steeds meer evidentie bestaat dat comorbiditeit eerder regel dan uitzondering is. (via grijze route naar paarse route) 3. (Nog) niet ernstig, wel enkelvoudig (rode route): Criteria van achterstand en hardnekkigheid kunnen (nog) niet worden aangetoond en er is geen sprake van comorbiditeit: Leerlingen bij wie een vermoeden van dyslexie bestaat - maar bij wie geen sprake is van ernstige dyslexie, d.w.z. dat de criteria van achterstand en hardnekkigheid 1 Protocol Dyslexie Diagnose en Behandeling ( protocol voor de zorg )

7 onvoldoende kunnen worden aangetoond ontvangen binnen de school de benodigde ondersteunende maatregelen. De school bouwt een dossier op. Wanneer op basis van het gegroeide dossier alsnog voldoende onderbouwing voor een vermoeden van dyslexie kan worden aangetoond, wordt overgegaan tot onderzoek. Valt de leerling alsnog binnen de kaders (ernstig/enkelvoudig) van de vergoedingsregeling (zie 1) dan worden de kosten vergoed door de zorgverzekeraar (via rode route naar paarse route). Wanneer aan deze criteria volgens de kaders van de vergoedingsregeling niet wordt voldaan (niet ernstig), kan de school alsnog overgaan tot diagnostisch onderzoek. De kosten zijn dan voor rekening van de school en/of de ouders. De school bepaalt wanneer dit onderzoek noodzakelijk is, waarbij uitgegaan wordt van het standpunt dat preventieve diagnostiek en preventief handelen wenselijk is. De handelingsverlegenheid van de school en de ernst van de situatie zijn daarbij leidend. De school omschrijft dit proces in het schoolspecifieke dyslexiebeleid. o Wanneer de leerling in groep 3 t/m 6 zit en er is sprake van handelingsverlegenheid of andere redenen voor diagnostisch onderzoek, wordt regulier onderzoek gedaan (via rode route naar blauwe route). De kosten zijn voor rekening van de school en/of o de ouders. Bij leerlingen bij wie een vermoeden van dyslexie bestaat, maar die tot groep 7 niet zijn onderzocht (omdat het vermoeden onvoldoende kon worden onderbouwd), wordt in groep 7 alsnog een dossieranalyse uitgevoerd. Wanneer op basis van deze analyse het vermoeden van dyslexie blijft, wordt overgegaan tot verkort onderzoek t.b.v. de Cito-entreetoets, de afronding van de basisschool en de overgang naar het voortgezet onderwijs. Het verkorte onderzoek wordt uitgevoerd door OnderwijsAdvies of Centraal Nederland. Het samenwerkingverband biedt de school een stimuleringsbijdrage (via rode route naar oranje route). Deze route is van toepassing tot de opheffing van de samenwerkingsverbanden. 4. (Nog) niet ernstig, niet enkelvoudig (gele route): er is sprake van comorbiditeit, de criteria voor achterstand en hardnekkigheid kunnen (nog) niet worden aangetoond: Bij leerlingen bij wie sprake is van comorbiditeit, maar bij wie de lees-/ spellingproblemen nog niet ernstig zijn, wordt geadviseerd eerst te werken volgens de richtlijnen, gericht op het aantonen van de criteria en deze leerlingen en hun ouders passende begeleiding te bieden. Indien de criteria voor achterstand en hardnekkigheid alsnog kunnen worden aangetoond binnen de kaders van de vergoede zorg, wordt de diagnostiscus geraadpleegd of het kind in aanmerking komt voor diagnostiek binnen de vergoedingsregeling (via gele route, naar grijze route). o o Wanneer ondanks comorbiditeit alsnog diagnostiek verricht kan worden, wordt de procedure voor vergoede diagnostiek gevolgd (van gele route, en grijze route naar paarse route). De kosten zijn voor rekening van de zorgverzekeraar Wanneer de comorbiditeit belemmerend is voor de vergoede diagnostiek, wordt de procedure voor regulier onderzoek gevolgd (van gele route,en grijze route naar blauwe route). De kosten zijn voor rekening van de school en/of de ouders. Indien de criteria voor achterstand en hardnekkigheid niet kunnen worden aangetoond, wordt het dossier t/m groep 6 verder uitgebouwd. Wanneer later alsnog aanleiding voor diagnostiek is, wordt dit uitgevoerd (van gele route naar blauwe route). Indien de leerling in groep 7 of 8 zit wordt het dossier nogmaals bekeken om te zien of er diagnostisch onderzoek t.b.v. de cito-toets en de overgang naar het VO nodig is. Er wordt gebruik gemaakt van de verkorte/aanvullende procedure met de stimuleringsbijdrage van het swv. (van gele route naar oranje route).

8 Bovenstaande wordt uitgewerkt in een stroomschema op de volgende pagina. Toelichting type onderzoeken: Onderzoek vergoede zorg Regulier onderzoek Verkort/aanvullend onderzoek = Onderzoek volgens de procedure Protocol Dyslexie Diagnose & Behandeling (PDDB) / bekostiging via zorgverzekeraar. Er moet sprake zijn van een vermoeden van ernstige + enkelvoudige dyslexie. = Onderzoek volgens reguliere procedure bij externe dianosticus (bijv. Centraal Nederland, OnderwijsAdvies of andere externe diagnosticus). Er moet sprake zijn van een vermoeden van dyslexie maar onvoldoende ernstig en/of in combinatie met comorbiditeit. = Onderzoek volgens de verkorte/aanvullende procedure t.b.v. Cito eindtoets en de overgang naar het VO. Afronding van het dossier op de basisschool. Stimuleringsbijdrage van het swv.

9 Stroomschema procedure en bekostiging dyslexieonderzoek en behandeling voor leerlingen in het PO Is er sprake van ernstige + enkelvoudige dyslexie? Wel ernstig Niet enkelvoudig (= met comorbiditeit) Niet ernstig Enkelvoudig (= geen comorbiditeit) Niet ernstig Niet enkelvoudig (= met comorbiditeit) Ja Raadpleeg diagnosticus! Diagnostiek vergoede zorg door comorbiditeit uitgesloten? - Handel volgens richtlijnen - Bouw dossier op - Biedt adequate hulp gericht op onderbouwing: Achterstand Hardnekkigheid Begeleid leerling en ouders in omgaan met lees- spellingsproblemen Complicerende factoren (comorbiditeit) reguleren. Ja Kan de ernst op later tijdstip worden aangetoond? Onderbouwing criteria: Achterstand Hardnekkigheid Ja Volg procedure vergoede zorg Kosten: Verzekeraar Regulier onderzoek. Kosten: School-Ouders Leerling groep 3 t/m 6? Dossier onderhouden. Kan de school redenen onderbouwen voor diagnostisch onderzoek? Ja Geen onderzoek, wel adequate begeleiding Overdracht naar VO! Leerling groep 7 en 8? Dossier afronden! Diagnostisch onderzoek t.b.v. Citotoets en overgang VO? Ja Volg procedure verkort onderzoek. Kosten: School-Ouders Stimuleringsbijdrage van swv voor de school

10

PLD de Spindel, bijlage 4

PLD de Spindel, bijlage 4 Checklist Onderkenning Dyslexie Edux Beoordeling van de ernst en hardnekkigheid van de lees- en/of spellingproblemen t.b.v. de continuïteit van de zorg in het primair en voortgezet onderwijs Naam leerling

Nadere informatie

Veelgestelde vragen (FAQ) EED Ernstige Enkelvoudige Dyslexie-ondersteuning SWV Brabantse Wal

Veelgestelde vragen (FAQ) EED Ernstige Enkelvoudige Dyslexie-ondersteuning SWV Brabantse Wal Veelgestelde vragen (FAQ) EED Ernstige Enkelvoudige Dyslexie-ondersteuning SWV Brabantse Wal Inhoud Basisondersteuning: waarvoor zijn scholen verantwoordelijk, op het gebied van lees- en/of spellingsproblemen?...

Nadere informatie

Ook een rivier begint met de eerste druppel

Ook een rivier begint met de eerste druppel Ook een rivier begint met de eerste druppel Update Afstemmingsdocument Ernstige lees- en/of spellingproblemen en/of dyslexie Onderwijs aan leerlingen van 4 tot 18 jaar op Walcheren juni 2011 Inleiding

Nadere informatie

Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip.

Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. 1 2 INFORMATIE OVER COMENIUS Adviesburo Comenius bestaat al ruim 20 jaar en is in Midden Nederland bij ouders, scholen en huisartsen inmiddels een begrip. Wij mogen daarom met recht zeggen een ruime ervaring

Nadere informatie

SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE

SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE Procedure voor onderwijs, gemeenten en zorgaanbieders binnen de regio Holland Rijnland Juli 2017 Versie 2.3 De vergoede dyslexiezorg

Nadere informatie

Om te komen tot een diagnose dyslexie moet aan een drietal diagnoses worden voldaan.

Om te komen tot een diagnose dyslexie moet aan een drietal diagnoses worden voldaan. Omgaan met kinderen met lees- en spellingproblemen, dyslexie. April 2013 Aanleiding tot het aanpassen van de notitie van november 2005 SPOVenray draagt zorg voor een goede begeleiding van alle kinderen.

Nadere informatie

Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie

Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie Vanaf januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de vergoeding van het onderzoek en de behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie voor

Nadere informatie

Dyslexie, wat is dat eigenlijk?

Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en onafhankelijk van intelligentie.

Nadere informatie

Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie

Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie Vanaf januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de vergoeding van het onderzoek en de behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie voor

Nadere informatie

NL Onderwijszorg Nederland

NL Onderwijszorg Nederland 0 NL Onderwijszorg Nederland Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en

Nadere informatie

Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg

Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg Inleiding In het kader van Passend Onderwijs is bij wet vastgelegd dat scholen vanaf 1 augustus 2014 aan leerlingen een passende onderwijsplek moeten aanbieden. Ook

Nadere informatie

Stappenplan Dyslexietraject

Stappenplan Dyslexietraject Stappenplan Dyslexietraject Een leerling komt in aanmerking voor dyslexie-onderzoek wanneer: Criterium van de achterstand: er sprake is van een significante achterstand op het gebied van lezen en/of spelling

Nadere informatie

Dyslexie. Beatrijs Brand

Dyslexie. Beatrijs Brand Dyslexie Beatrijs Brand Hoe lezen wij? T s errassend oeveel ekst r emist an orden Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de lttres in een wrood saatn (c)

Nadere informatie

Informatiebrief Ernstige Enkelvoudige Dyslexiezorg

Informatiebrief Ernstige Enkelvoudige Dyslexiezorg Informatiebrief Ernstige Enkelvoudige Dyslexiezorg Voor de directeuren en intern begeleiders van basisscholen, rectoren en zorg coördinatoren van scholen voor voortgezet onderwijs met leerlingen die wonen

Nadere informatie

Uw kind en dyslexie. Brochure voor ouders

Uw kind en dyslexie. Brochure voor ouders Uw kind en dyslexie Brochure voor ouders Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een aangeboren handicap die iedereen kan treffen. Onafhankelijk van intelligentie. Dyslexie is een hardnekkig probleem

Nadere informatie

Dyslexieprotocol. Stafbeleidsdocument. Scholengemeenschap, voor onderwijs dat zin geeft, voor vmbo havo atheneum gymnasium

Dyslexieprotocol. Stafbeleidsdocument. Scholengemeenschap, voor onderwijs dat zin geeft, voor vmbo havo atheneum gymnasium Scholengemeenschap, voor onderwijs dat zin geeft, voor vmbo havo atheneum gymnasium Bezoekadres: Stationslaan 17 9503 CA Stadskanaal Postadres: Postbus 137 9500 AC Stadskanaal 0599-631122 staf@ubboemmius.nl

Nadere informatie

PROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG. 1.Inleiding

PROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG. 1.Inleiding PROTOCOL DYSLEXIE ANNIE M.G. SCHMIDTSCHOOL, DEN HAAG 1.Inleiding In dit protocol wordt beschreven hoe op de Annie M.G. Schmidtschool wordt gewerkt aan het voorkomen, onderkennen en aanpakken van lees-

Nadere informatie

1. Een aantal kinderen komt in aanmerking voor de vergoede dyslexie.

1. Een aantal kinderen komt in aanmerking voor de vergoede dyslexie. Dyslexieonderzoeken WSNS-Salland Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau. (SDN 2008)

Nadere informatie

Dislectie? Dyslectsie?

Dislectie? Dyslectsie? Dyslektie? Dicleksie? Dyslectie? Dislectie? Dyslectsie? Studiemiddag dyslexie BAVO Eemland Eveline Wouters, Seminarium voor Orthopedagogiek, Utrecht Juist/onjuist Bespreek 5 minuten met uw buurman/buurvrouw

Nadere informatie

PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen

PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen PROTOCOL Ernstige Rekenwiskundeproblemen en dyscalculie Stichting Primair Onderwijs Achterhoek Lohmanlaan 23 7003 DJ Doetinchem INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 Visie en uitgangspunten... 3 Route... 4 Wat

Nadere informatie

Dyslexiebeleid. Scholengemeenschap Sint Ursula. Locatie Heythuysen Tienderweg 101 6093 EN Heythuysen. Schooljaar 2015-2016

Dyslexiebeleid. Scholengemeenschap Sint Ursula. Locatie Heythuysen Tienderweg 101 6093 EN Heythuysen. Schooljaar 2015-2016 Dyslexiebeleid Scholengemeenschap Sint Ursula Locatie Heythuysen Tienderweg 101 6093 EN Heythuysen Schooljaar 2015-2016 In het kader van passend onderwijs streeft Scholengemeenschap Sint Ursula voor elke

Nadere informatie

Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie in de zorgverzekering, wat gaat er veranderen?

Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie in de zorgverzekering, wat gaat er veranderen? Uw kind en dyslexie Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en onafhankelijk

Nadere informatie

Uw leerling en dyslexie

Uw leerling en dyslexie Uw leerling en dyslexie Brochure voor scholen Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie

Nadere informatie

Protocol Leesproblemen en dyslexie

Protocol Leesproblemen en dyslexie www.pcpokrimpenerwaard.nl Protocol Leesproblemen en dyslexie Geloof in onderwijs DE ARK - DE WEGWIJZER - ICHTHUSSCHOOL - DE RANK - KON. JULIANASCHOOL - KON. WILHELMINASCHOOL - EBEN-HAËZER - DE BRON Inhoudsopgave

Nadere informatie

Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling

Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling Van onderwijs naar zorg: doorverwijzen bij een vermoeden van dyslexie in het kader van de vergoedingsregeling Het onderwijs en de gezondheidszorg dragen samen de verantwoordelijkheid voor het voorkomen

Nadere informatie

Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg

Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg Samenwerkingsafspraken dyslexiezorg Inleiding In het kader van Passend Onderwijs is bij wet vastgelegd dat scholen vanaf 1 augustus 2014 aan leerlingen een passende onderwijsplek moeten aanbieden. Ook

Nadere informatie

Dyslexiezorg in Drenthe

Dyslexiezorg in Drenthe Dyslexiezorg in Drenthe De zorgroute naar dyslexiezorg in de regio Drenthe Februari 2015 Programmateam Jeugdhulp regio Drenthe In afstemming met de samenwerkingsverbanden Primair Onderwijs in de regio

Nadere informatie

Uw leerling en dyslexie

Uw leerling en dyslexie Uw leerling en dyslexie Brochure voor scholen Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een aangeboren handicap die iedereen kan treffen. Onafhankelijk van intelligentie. Dyslexie is een hardnekkig probleem

Nadere informatie

ONL_Folder2011_scholen_WT.indd 1

ONL_Folder2011_scholen_WT.indd 1 2899.1026 ONL_Folder2011_scholen_WT.indd 1 29-03-2011 17:42:01 Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen

Nadere informatie

Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie in de zorgverzekering, hoe werkt het?

Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie in de zorgverzekering, hoe werkt het? Uw kind en dyslexie Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van taal. Dyslexie is aangeboren en onafhankelijk

Nadere informatie

Dyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs. De Meent

Dyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs. De Meent DE DE DE DE MEENT MEENT MEENT MEENT MAARN MAARN MAARN MAARN Dyslexiebeleid van Openbare basisschool voor Daltononderwijs De Meent Inhoud 1. Inleiding... 1 2. Wat is dyslexie... 1 3. Van signaleren tot

Nadere informatie

Dyslexie. op het. : Isendoorn College

Dyslexie. op het. : Isendoorn College Dyslexie op het Isendoorn College Naam school Locatie Contactpersonen : Isendoorn College : Warnsveld : Maartje Robers (dyslexiecoördinator) Myrèse Salentijn (zorgcoördinator) September 2015 Inleiding

Nadere informatie

In de brugklas ziet het signaleringstraject er als volgt uit:

In de brugklas ziet het signaleringstraject er als volgt uit: Dyslexieprotocol 2018-2019 Inleiding Dit protocol geeft informatie over het dyslexiebeleid op Graaf Engelbrecht. Wij schetsen geven hierin de afspraken, procedures, begeleiding en officiële regelingen

Nadere informatie

Dyslexie valt als voldaan wordt aan de criteria onder de zorgverzekeringswet, waardoor kinderen gebruik kunnen maken van de vergoedingsregeling voor

Dyslexie valt als voldaan wordt aan de criteria onder de zorgverzekeringswet, waardoor kinderen gebruik kunnen maken van de vergoedingsregeling voor Inhoudsopgave 1 Introductie 4 2 Het belang van psycho-educatie 6 3 Het herkennen van dyslexie 8 4 Diagnose dyslexie 10 5 Vergoedingsregeling 12 6 De dyslexieverklaring 13 7 Dyslexie: herkomst en hersenwerking

Nadere informatie

Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie

Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie Vergoedingsregeling ernstige, enkelvoudige dyslexie Vanaf januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor de vergoeding van het onderzoek en de behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie voor

Nadere informatie

Uw kind en dyslexie. Brochure voor ouders. Brochure voor ouders

Uw kind en dyslexie. Brochure voor ouders. Brochure voor ouders Uw kind en dyslexie Brochure voor ouders Brochure voor ouders Dyslexie, wat is dat eigenlijk? Dyslexie is een handicap die iedereen kan treffen. Het is een ernstige beperking bij het lezen en spellen van

Nadere informatie

Dyslexieprotocol De Wegwijzer

Dyslexieprotocol De Wegwijzer Dyslexieprotocol De Wegwijzer 2010 1 Inhoud A. Wat is dyslexie? B. Wie doet binnen de school uitspraken over dyslexie? C. Hoe spreken we over dyslexie met de ouders? D. Strategie voor de begeleiding van

Nadere informatie

Dyslexiebeleid SWV Unita. Jacolien van der Veer en Anne Vermue

Dyslexiebeleid SWV Unita. Jacolien van der Veer en Anne Vermue Dyslexiebeleid SWV Unita Jacolien van der Veer en Anne Vermue dyslexie@swvunita.nl Programma Warming-up Dyslexiebeleid SWV Unita Uitwisselen en brainstormen in tweetallen: aanpak zorgniveau 3 op school

Nadere informatie

Dyslexie in vogelvlucht. 6 februari 2015 Elise de Bree

Dyslexie in vogelvlucht. 6 februari 2015 Elise de Bree Dyslexie in vogelvlucht 6 februari 2015 Elise de Bree 1 Doel van lezing: 2 Dyslexie Klinische en schoolpraktijk Wetenschappelijke inzichten in lees-spellingsproblemen Definitie van dyslexie Signalering

Nadere informatie

Dyslexiebeleid. Greijdanus Enschede

Dyslexiebeleid. Greijdanus Enschede Dyslexiebeleid Greijdanus Enschede 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding dyslexie Pag. 3 1.1. Wat is dyslexie? 1.2. Hoe uit dyslexie zich? 2. Dyslexiescreening en onderzoek Pag. 5 2.1. Screening in klas 1 2.2.

Nadere informatie

Vergoede zorg van enkelvoudige dyslexie en de transitie van zorgverzekeraars naar gemeenten

Vergoede zorg van enkelvoudige dyslexie en de transitie van zorgverzekeraars naar gemeenten Algemene informatie vergoede diagnostiek en behandeling ernstige enkelvoudige dyslexie: Vergoede zorg van enkelvoudige dyslexie en de transitie van zorgverzekeraars naar gemeenten Hoe het begon. Al voor

Nadere informatie

Dyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch

Dyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch Dyslexieprotocol 0 Hooghuis Heesch Inhoudsopgave 1.1 Uitgangspunten pag. 2 2.1 Definitie dyslexie pag. 3 2.2 Kenmerken van dyslexie pag. 3 2.2.1 Problemen bij lezen pag. 3 2.2.2 Problemen bij spellen pag.

Nadere informatie

Dyslexienetwerk Pento & Connect logopedie

Dyslexienetwerk Pento & Connect logopedie Dyslexienetwerk Pento & Connect logopedie Bij het dyslexienetwerk Pento en Connect logopedie kunnen kinderen en ouders / verzorgers terecht voor informatie, diagnostiek en behandeling van dyslexie. Dyslexienetwerk

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Cambium College

Dyslexieprotocol Cambium College Dyslexieprotocol Cambium College Inhoud: Wat is dyslexie? Diagnosetraject op het Cambium. De dyslexieverklaring. Overzicht dispenserende en compenserende maatregelen: o Dispenserende maatregelen. (Vrijstellingen)

Nadere informatie

Dyslexiebeleid van het Ludger College

Dyslexiebeleid van het Ludger College Dyslexiebeleid van het Ludger College Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Wat is dyslexie? 1.2 Kenmerken van dyslexie 2 2 De procedure 4 2.1 Ouderavond 2.2 Een vermoeden van dyslexie 2.3 De screening 2.4 De

Nadere informatie

Kwaliteitsinstituut Dyslexie

Kwaliteitsinstituut Dyslexie Kwaliteitsinstituut Dyslexie Remco Reij voorzitter Manja van Wezep secretaris Kwaliteitsinstituut Dyslexie Mijlpalen beleidsontwikkeling Dyslexie en onderwijs Dyslexie en zorg Protocol 2007 Oprichting

Nadere informatie

Dyslexienetwerk Pento & Connect logopedie

Dyslexienetwerk Pento & Connect logopedie Dyslexienetwerk Pento & Connect logopedie Bij het dyslexienetwerk Pento en Connect logopedie kunnen kinderen en ouders / verzorgers terecht voor informatie, diagnostiek en behandeling van dyslexie. Dyslexienetwerk

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Oranje Nassauschool

Dyslexieprotocol Oranje Nassauschool Dyslexieprotocol Oranje Nassauschool Protocol bij ernstige leesproblemen en dyslexie 1. Inleiding Het protocol Ernstige leesproblemen en dyslexie is onderdeel van ons zorgbeleid op de Oranje Nassauschool.

Nadere informatie

Leerlingdossier ONL Dyslexie

Leerlingdossier ONL Dyslexie Leerlingdossier ONL Dyslexie Richtlijnen bij het invullen Met dit begeleidend schrijven willen wij het invullen van het leerlingdossier voor onderzoek en behandeling van ernstige, enkelvoudige dyslexie

Nadere informatie

Dyslexieprotocol. Versie: mei 2018

Dyslexieprotocol. Versie: mei 2018 Dyslexieprotocol 1 Versie: mei 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding blz.3 2. Doel van het protocol blz.3 3. Wat is dyslexie? blz.3 4. Signaleringsmiddelen blz.4 5. Minimumdoelen voortgezet technisch lezen blz.5

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Missie Doelgroep Leerlingen met een dyslexieverklaring Signalering Het wonderlijke weer. : Hoe gevaarlijk is een tekenbeet?

Dyslexieprotocol Missie Doelgroep Leerlingen met een dyslexieverklaring Signalering Het wonderlijke weer. : Hoe gevaarlijk is een tekenbeet? Dyslexieprotocol Missie Het streven om elke leerling in staat te stellen een bij hem passende opleiding te volgen Het leveren van maatwerk d.m.v. goede communicatie tussen ouders, leerling en dyslexiecoach,

Nadere informatie

Als het leren lezen niet zo soepel gaat

Als het leren lezen niet zo soepel gaat Als het leren lezen niet zo soepel gaat In de onderbouw leert een kind de eerste beginselen van het lezen. Wij letten bij het aanleren van de letters gelijk al op de signalen van leesproblemen. Het aanleren

Nadere informatie

VRAGENLIJST VOORTGEZET ONDERWIJS QUICKSCAN

VRAGENLIJST VOORTGEZET ONDERWIJS QUICKSCAN VRAGENLIJST VOORTGEZET ONDERWIJS QUICKSCAN De opzet van de vragenlijst De stellingen hebben betrekking op de verschillende zorgniveaus zoals in het onderwijscontinuüm omschreven (CED groep: Struiksma &

Nadere informatie

Samenwerkingsafspraken en procedure dyslexiezorg

Samenwerkingsafspraken en procedure dyslexiezorg Samenwerkingsafspraken en procedure dyslexiezorg Inleiding In het kader van Passend Onderwijs is bij wet vastgelegd dat scholen vanaf 1 augustus 2014 aan leerlingen een passende onderwijsplek moeten aanbieden.

Nadere informatie

Dyslexieprotocol ZUIDWESTHOEK COLLEGE OSSENDRECHT KARIN VAN OEVELEN IMANDT

Dyslexieprotocol ZUIDWESTHOEK COLLEGE OSSENDRECHT KARIN VAN OEVELEN IMANDT 2016 Dyslexieprotocol ZUIDWESTHOEK COLLEGE OSSENDRECHT KARIN VAN OEVELEN IMANDT INHOUDSOPGAVE Inleiding 2 Wat is dyslexie? 3 Waar kan de dyslectische leerling last van hebben? 4 Signalering dyslexie 5

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Veurs Lyceum

Dyslexieprotocol Veurs Lyceum Dyslexieprotocol Veurs Lyceum Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat aanleren en/of het vlot toepassen (automatiseren) van het lezen

Nadere informatie

Dyslexieprotocol van CBS de Slotschool

Dyslexieprotocol van CBS de Slotschool B. Hesselinkstraat 2 9076EC Sint Annaparochie. Tel.: 0518-402144 Email: info@cbs-slotschool.nl Dyslexieprotocol van CBS de Slotschool INHOUD: 1 definitie dyslexie 2 signalering 3 analyse 4 schoolprocedure

Nadere informatie

DYSLEXIEPROTOCOL Bonaventuracollege Mariënpoelstraat

DYSLEXIEPROTOCOL Bonaventuracollege Mariënpoelstraat DYSLEXIEPROTOCOL Bonaventuracollege Mariënpoelstraat Onderstaande afspraken zijn van toepassing gedurende de onderbouwperiode, de leerjaren 1, 2 en 3 van havo en vwo. Leerlingen die een officiële dyslexieverklaring

Nadere informatie

PROTOCOL. DYSLEXIE en DYSCALCULIE

PROTOCOL. DYSLEXIE en DYSCALCULIE PROTOCOL DYSLEXIE en DYSCALCULIE Vastgesteld 10 februari 2014 Inleiding In dit protocol zet het Montessori College Eindhoven in grote lijnen uiteen: - hoe leerlingen met leerstoornissen als dyslexie en

Nadere informatie

Dyslexie protocol en stappenplan

Dyslexie protocol en stappenplan Dyslexie protocol en stappenplan Wat is dyslexie? Dyslexie is een taalverwerkingsstoornis, waardoor leren lezen en spellen voor veel problemen zorgt. Kinderen met dyslexie hebben vooral veel moeite met

Nadere informatie

Stichting Haagsche Schoolvereeniging

Stichting Haagsche Schoolvereeniging Stichting Haagsche Schoolvereeniging Toelatingsrichtlijnen Preambule: 1. De Stichting Haagsche Schoolvereeniging kent diverse scholen en afdelingen. De leerling wordt ingeschreven als leerling van één

Nadere informatie

SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE

SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE SIGNALERING, DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING VAN ERNSTIGE, ENKELVOUDIGE DYSLEXIE Procedure voor onderwijs, gemeenten en zorgaanbieders binnen de regio Holland Rijnland februari 2015 Definitieve versie 1.1 De

Nadere informatie

Convenant dyslexie PO-VO Zaanstad

Convenant dyslexie PO-VO Zaanstad Convenant dyslexie PO-VO Zaanstad Op 8 juli is het convenant dyslexie PO-VO Zaanstad ondertekend door Primair Onderwijs Stichting Zaan Primair, de heer N.T.M. Persoon, voorzitter College van Bestuur Agora,

Nadere informatie

PROTOCOL ONDERSTEUNING t.b.v. LEERLINGEN MET DYSLEXIE

PROTOCOL ONDERSTEUNING t.b.v. LEERLINGEN MET DYSLEXIE PROTOCOL ONDERSTEUNING t.b.v. LEERLINGEN MET DYSLEXIE Inhoudsopgave december 2016 1. Inleiding p.3 2. Wat is dyslexie? p.4 3. Voor wie is dit ondersteuningsplan bedoeld? p.4 4. De ondersteuning p.5 4.1

Nadere informatie

Studiesucces met dyslexie mbo

Studiesucces met dyslexie mbo Studiesucces met dyslexie mbo Karin Lukassen, APS Marga Kemper, Cinop Oktober 2012 Wat is dyslexie? Wat is dyslexie? Definitie en kenmerken Vaardigheidsniveau Criterium van de didactische resistentie Criterium

Nadere informatie

Dyslexie. op het. : Isendoorn College

Dyslexie. op het. : Isendoorn College Dyslexie op het Isendoorn College Naam school Locatie Contactpersonen : Isendoorn College : Warnsveld : Maartje Robers (dyslexiecoach onderbouw) Elsbeth Doornbos (dyslexiecoach bovenbouw) Myrèse Salentijn

Nadere informatie

TIJD. Een integrale aanpak is niets nieuws, VOOR EEN INTEGRALE AANPAK! Kans om leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie in samenhang op te lossen

TIJD. Een integrale aanpak is niets nieuws, VOOR EEN INTEGRALE AANPAK! Kans om leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie in samenhang op te lossen 8 DYSLEXIE ALGEMEEN dyslexie TIJD VOOR EEN INTEGRALE AANPAK! Kans om leesproblemen, laaggeletterdheid en dyslexie in samenhang op te lossen DOOR ANNETTE ROETENBERG EN HARRY KLEINTJENS Een integrale aanpak

Nadere informatie

Dyslexieprotocol. Beekdal Lyceum 2012-2013

Dyslexieprotocol. Beekdal Lyceum 2012-2013 Dyslexieprotocol Beekdal Lyceum 2012-2013 versie november 2012 Dyslexieprotocol Beekdal Lyceum 2012-2013 Het Beekdal Lyceum zet in op het zo optimaal mogelijk maken van de leeromgeving leerlingen. Vandaar

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 34 638 Dyslexie en dyscalculie Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Kader dyslexie Clusius College vmbo en mbo

Kader dyslexie Clusius College vmbo en mbo Kader dyslexie Clusius College vmbo en mbo Vastgesteld door de Directieraad Datum: 16 januari 2017 Inleiding In dit kader dyslexie is beschreven op basis van welke uitgangspunten er binnen het Clusius

Nadere informatie

2014 Protocol dyslexie

2014 Protocol dyslexie Protocol dyslexie 2014 Protocol dyslexie Inleiding Dyslexie betekent letterlijk: niet kunnen lezen 1. De term komt uit het latijn, want dys = niet goed functioneren, lexis = taal of woorden. Bij dyslexie

Nadere informatie

Format Leerlingdossier Dyslexie

Format Leerlingdossier Dyslexie Format Leerlingdossier Dyslexie Aanmeldformulier in te vullen door de school voor dyslexieonderzoek Gelieve een complete uitdraai van het Leerlingvolgsysteem,de AVI-gegevens, eventuele entreetoetsen, het

Nadere informatie

esther dyslexiepraktijk

esther dyslexiepraktijk esther dyslexiepraktijk molema Dyslexiepraktijk Esther Molema Dyslexiepraktijk Esther Molema is een praktijk waar kinderen met dyslexie en hun ouders terecht kunnen voor behandeling, advisering en coaching.

Nadere informatie

Dyslexie: een greep uit de actualiteit

Dyslexie: een greep uit de actualiteit Dyslexie: een greep uit de actualiteit Maud van Druenen Cindy Teunissen 3 november 2016 Wat gebeurt er veel. Een greep. Twee definities van dyslexie in Nederland? Kwaliteit dyslexieverklaringen Dyslexie

Nadere informatie

Dyslexieprotocol

Dyslexieprotocol Dyslexieprotocol 2018-2019 Oktober 2018 1 Inleiding In dit document wordt beschreven hoe op het Thomas a Kempis wordt omgegaan met dyslectische leerlingen of leerlingen met een vermoeden van dyslexie.

Nadere informatie

Dyslexie. op het. Isendoorn College

Dyslexie. op het. Isendoorn College Dyslexie op het Isendoorn College 2016-2017 Naam school : Isendoorn College Locatie : Warnsveld, september 2016 Contactpersonen : Maartje Robers (dyslexiecoördinator onderbouw) José Bentink (dyslexiecoördinator

Nadere informatie

dyslexiezorg berkel-b

dyslexiezorg berkel-b dyslexiezorg berkel-b Wat is dyslexie? In Nederland hebben ongeveer 3 tot 5 procent van alle mensen dyslexie. Dit komt neer op 1 tot 2 leerlingen per klas. Dyslexie is erfelijk. Veel ouders van leerlingen

Nadere informatie

Dyslexieprotocol. Wat is dyslexie? Het belang van vroegtijdige signalering

Dyslexieprotocol. Wat is dyslexie? Het belang van vroegtijdige signalering Dyslexieprotocol Wat is dyslexie? Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren van het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen op woordniveau.

Nadere informatie

Dyslexiewijzer Lorentzschool

Dyslexiewijzer Lorentzschool Dyslexiewijzer Lorentzschool 1 febr 2015 1. Dyslexiebeleid op de Lorentzschool. De term dyslexiebeleid reserveert de Lorentzschool voor de handelwijzen rond kinderen die een structureel zwakke schriftelijke

Nadere informatie

DYSLEXIEPROTOCOL. Beekdal Lyceum Auteur: Martin Jager

DYSLEXIEPROTOCOL. Beekdal Lyceum Auteur: Martin Jager DYSLEXIEPROTOCOL Beekdal Lyceum 16-01-2019 Auteur: Martin Jager Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Signalering en diagnose 4 2. Signalering en diagnose 4 3. Dyslexieverklaring 4 4. Faciliteiten 5 5. Maatwerk

Nadere informatie

Voorafgaand aan aanmelding behandeling ernstige enkelvoudige dyslexie (EED)

Voorafgaand aan aanmelding behandeling ernstige enkelvoudige dyslexie (EED) Voorafgaand aan aanmelding behandeling (EED) Uw kind heeft al een dyslexieverklaring voor 1. Met dit aanmeldingsformulier meldt u als ouder uw kind rechtstreeks aan voor een behandeltraject voor. Dit betekent

Nadere informatie

Leidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0

Leidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0 Leidraad vergoedingsregeling dyslexie van onderwijs naar zorg: doorverwijzing bij een vermoeden van dyslexie VERSIE 2.0 Samenstelling van de werkgroep: Maud van Druenen, Expertisecentrum Nederlands Femke

Nadere informatie

Handreiking voor PO scholen betreffende invoering in het VO van

Handreiking voor PO scholen betreffende invoering in het VO van Handreiking voor PO scholen betreffende invoering in het VO van 1. leerrendementen ter vervanging van de LWOO regeling 2. de TLV PrO ter vervanging van de huidige beschikking PrO Aanmelding bij het VO

Nadere informatie

Dyslexiebeleid van het Ludger College

Dyslexiebeleid van het Ludger College Dyslexiebeleid van het Ludger College Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Wat is dyslexie? 1.2 Kenmerken van dyslexie 2 2 De procedure 4 2.1 Ouderavond 2.2 Een vermoeden van dyslexie 2.3 De screening 2.4 De

Nadere informatie

Beleidsstuk dyslexie. Augustus 2014

Beleidsstuk dyslexie. Augustus 2014 Beleidsstuk dyslexie Augustus 2014 Saltoschool Reigerlaan Beleidsstuk dyslexie 01-08-2014 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Screening en signalering... 3 1.1 Groep 1... 3 1.2 Groep 2... 3 1.3 Groep 3... 4

Nadere informatie

Protocol dyslexie. De Rietlanden

Protocol dyslexie. De Rietlanden Protocol dyslexie De Rietlanden september 2014 Dyslexie is een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of spellen

Nadere informatie

Toelatingsprocedure 2015-2016 PO en VO Velsen

Toelatingsprocedure 2015-2016 PO en VO Velsen Toelatingsprocedure 2015-2016 PO en VO Velsen Vastgesteld op 12 november 2014 Inhoud 1. Toelatingsprocedure PO - VO Velsen 1.1 Verantwoording 1.2 De leerlingen waar de afspraken voor gelden 1.3 Overeenstemming

Nadere informatie

Begeleiding van dyslexie

Begeleiding van dyslexie Begeleiding van dyslexie Inhoud Wat is dyslexie?... 3 Wat biedt het HVC?... 4 Onderzoek naar dyslexie in de brugklas... 4 Dyslexiepas... 4 De dyslexiecoach... 5 Dyslexie ondersteuningssoftware... 5 Meer

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Stanislascollege Pijnacker

Dyslexieprotocol Stanislascollege Pijnacker Dyslexieprotocol Stanislascollege Pijnacker Pijnacker, januari 2019 Hanneke van den Berg Andrea van Wakeren Inhoudsopgave 1. Doel en uitgangspunten van het dyslexiebeleid 3 1.1. Dyslexie 1.2. De doelstellingen

Nadere informatie

Studiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo. Juni 2012

Studiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo. Juni 2012 Studiesucces met dyslexie en dyscalculie mbo Bert de Vos Marga Kemper - b.devos@aps.nl - mkemper@cinop.nl Juni 2012 Vraag bij binnenkomst Wat zie je in de klas, waarbij je denkt: dit zou door dyslexie

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Cambium College

Dyslexieprotocol Cambium College Dyslexieprotocol Cambium College Inhoud: 1. Wat is dyslexie? 2. Diagnosetraject op het Cambium. 3. De dyslexieverklaring. 4. Overzicht dispenserende en compenserende maatregelen: Dispenserende maatregelen.

Nadere informatie

VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding TOELICHTING ONDERZOEKSVERSLAG DYSLEXIE BIJ DE OVERSTAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding TOELICHTING ONDERZOEKSVERSLAG DYSLEXIE BIJ DE OVERSTAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be TOELICHTING ONDERZOEKSVERSLAG DYSLEXIE BIJ DE OVERSTAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS 1. Visie Het doel van een

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Pallas Athene College

Dyslexieprotocol Pallas Athene College Dyslexieprotocol Pallas Athene College 1. Inleiding Doel en uitgangspunten Het Pallas Athene College wil alle leerlingen met dyslexie die ondersteuning en begeleiding bieden die zij nodig hebben om de

Nadere informatie

Perceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie

Perceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie Perceelbeschrijving Ernstige Enkelvoudige Dyslexie Samenwerkende gemeenten Regio West Friesland Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, Stede Broec Inhoud 1. Dyslexiezorg... 3 1.1

Nadere informatie

VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be

VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding www.vclbdewisselantwerpen.be Campus Centrum Hallershofstraat 7 2100 Deurne Tel. (03) 285 34 50 Fax (03) 285 34 51 Campus Noord Markt 3 2180

Nadere informatie

Dyslexieprotocol JenaXL

Dyslexieprotocol JenaXL 1. Dyslexie 1.1 Definitie Dyslexie wordt gedefinieerd als een stoornis die gekenmerkt wordt door een hardnekkig probleem met het aanleren en het accuraat en / of vlot toepassen van het lezen en / of spellen

Nadere informatie

Dyslexieprotocol Benedictusschool

Dyslexieprotocol Benedictusschool Dyslexieprotocol Benedictusschool Protocol dyslexie Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Onderkenning van lees- en spellingproblemen 3. Diagnose bij lees- en spellingproblemen 4. Begeleiding van leerlingen met

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG. Datum 20 december 2016 dyslexieverklaringen

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA..DEN HAAG. Datum 20 december 2016 dyslexieverklaringen >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag

Nadere informatie

Dyslexieprotocol

Dyslexieprotocol Dyslexieprotocol 2017-2018 Maart 2018 Inleiding 1 In dit document wordt beschreven hoe op het Thomas a Kempis wordt omgegaan met dyslectische leerlingen of leerlingen met een vermoeden van dyslexie. Er

Nadere informatie

Handreiking. In welke situatie wordt een TLV aangevraagd? Wat is nodig om een TLV aan te vragen?

Handreiking. In welke situatie wordt een TLV aangevraagd? Wat is nodig om een TLV aan te vragen? Handreiking Toelaatbaarheidsverklaring voor kinderen tot 13 jaar voor scholen in het samenwerkingsverband (SWV) Primair Onderwijs Duin- en Bollenstreek A. Basisonderwijs pag. 2-4 B. Speciaal basisonderwijs

Nadere informatie