Conditionele oefenvormen op muziek Aerobics, step aerobics, rope skipping en vertikale dans

Transcriptie

1 Conditionele oefenvormen op muziek Aerobics, step aerobics, rope skipping en vertikale dans Petra Wyckmans Bron: Inleiding Met dit thema willen we een periode ritmische vorming aanbieden in combinatie met conditietraining. Deze oefenvorm heeft zijn succes ook bewezen bij jongens- en gemengde groepen. Er wordt veel variatie aangeboden binnen het thema en de choreografie is eenvoudig maar toch uitdagend, zodat het door zowel de ritmisch minder vaardige als door de ritmisch vaardige leerling als een leuke lessenreeks wordt ervaren. In de leerplandoelen wordt verwezen naar conditie in de vorm van dansante bewegingen. Conditionele oefenvormen op muziek, waaronder aerobics, step aerobics, rope skipping en vertikale dans, zijn dansante bewegingsactiviteiten waarbij we op een aangename, stimulerende manier aan de conditie werken. De motiverende factor ligt voornamelijk in de muziek. Periodeplanning De belangrijkste bewegingsgebonden doelen van een les conditionele oefenvormen op muziek zijn het verbeteren van de uithouding en het kunnen uitvoeren van de basisbewegingen gekoppeld aan lichaamsbesef (bijvoorbeeld: hoe is de positie van mijn armen ten opzichte van mijn lichaam?), ruimtegebruik (in welke richtingen verplaats ik mij?) en tijdsbesef (de bewegingen in de maat uitvoeren). Bij de persoonsgebonden doelen leggen we de nadruk op plezier beleven aan de les (dit kunnen we zien doordat de leerling de les enthousiast en expressief volgt), met inzet zelf iets nieuws ontwerpen aan de hand van kijkwijzers en overleggen met de partner (samenwerking). Les 1: step aerobic en vertikale dans Bewegingsgebonden doelen: uithouding verbeteren door de combinatie van step aerobic en vertikale dans verschillende malen achtereen uit te voeren. De bewegingen op de maat van de muziek uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: plezier beleven aan de les, met inzet iets nieuws ontwerpen voor step aerobic en vertikale dans aan de hand van bijgevoegde foto s en figuren. Rekening houden met de ideëen van de partner.

2 Les 2: aerobic en rope skipping Bewegingsgebonden doelen : uithouding verbeteren door de combinatie van aerobics en rope skipping verschillende malen achtereen uit te voeren. De bewegingen op de maat van de muziek uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: plezier beleven aan de les, met inzet iets nieuws ontwerpen voor aerobic en rope skipping aan de hand van bijgevoegde foto s, figuren en uitgeschreven tekst. Rekening houden met de ideëen van de partner Les 3: step, vertikale dans, rope skipping en aërobics met doorschuifsysteem Bewegingsgebonden doelen: uithouding verbeteren door de combinatie van step aerobic, vertikale dans, rope skipping en aerobics verschillende malen achtereen uit te voeren volgens een doorschuifsysteem. De bewegingen op de maat van de muziek uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: plezier beleven aan de les, met partner de vier zelf ineengestoken bewegingsvormen uitvoeren (samen overleggen en de oefenstof van de vorige lessen opfrissen). Les 4: danspresentatie voor de hele groep met evaluatie Bewegingsgebonden doelen: de vier zelf ineengestoken oefenvormen uitvoeren op het ritme van de muziek. De bewegingen met een grote amplitude uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: enthousiasme en expressiviteit tonen bij het uitvoeren van de vier zelf gevonden combinaties. Het evaluatieformulier kritisch invullen. Voorbeeld van een uitgewerkte lessenreeks Les 1: step aerobic en vertikale dans Bewegingsgebonden doelen: uithouding verbeteren door de combinatie van step aerobic en vertikale dans verschillende malen achtereen uit te voeren. De bewegingen op de maat van de muziek uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: plezier beleven aan de les, met inzet iets nieuws ontwerpen voor step aerobic en vertikale dans aan de hand van bijgevoegde foto s en figuren. Rekening houden met de ideëen van de partner. In het begin van de les worden beide dansvormen gedemonstreerd en aangeleerd door de leraar. De basis van beide bewegingsvormen wordt aangeboden telkens in 1 blok van 4x8 tijden. Bij de keuze van de bewegingen baseren we ons op eenvoud. We bieden een makkelijk te volgen maar toch uitdagende combinatie aan. De combinatie van step aërobic gebeurt op Zweedse banken en niet op de specifieke steps omdat de meeste scholen hierover niet beschikken. Aangezien de Zweedse

3 banken veel hoger zijn dan de echte steps, kiezen we er bewust voor de choreografie niet te belastend te maken voor de leerlingen. De combinatie aan het wandrek bestaat voornamelijk uit eenvoudige oefeningen (armen buikspieroefeningen) omdat het tempo van de muziek eerder hoog ligt. Van zodra beide dansvormen gekend zijn, delen we de groep in twee. De ene groep voert de combinatie van step aërobic uit en de andere groep oefent gelijktijdig de choreografie van de vertikale dans (op vaste plaats in de zaal). Nadat elke groep zijn 4x8 tijden heeft uitgevoerd, wisselen beide groepen van plaats gedurende 4x8 tijden. Het verplaatsen verloopt op een creatieve manier (maar steeds op het ritme van de muziek). Na de verplaatsing doet de eerste groep de combinatie aan het wandrek en de andere groep die van step. In totaal herhalen we het hele doorschuifsysteem vier maal (conditie!). In het tweede gedeelte van de les krijgen de leerlingen per twee de opdracht om zelf een blok samen te stellen voor elke dansvorm. Als hulpmiddel worden aan de leerlingen foto s uitgedeeld met een aantal houdingen voor de vertikale dans (zie bijlage 1) en kijkwijzers voor enkele basisstappen van step aërobic (zie bijlage 2). De leraar benadrukt hierbij de creatieve invulling van beide partners en stuurt bij waar nodig! Het is niet de bedoeling om bijvoorbeeld bij de kijkwijzers van step alle basispassen achtereen te zetten, maar wel de basispassen te verwerken in een originele choreografie én volgorde. Andere passen mogen hier uiteraard ook bijgevoegd worden. Op een apart blad kunnen de leerlingen beknopt hun gevonden bewegingsreeks noteren. Naar volgende lessen toe kan dit een goed geheugensteuntje zijn. Tijdens het inoefenen staat er muziek op met een duidelijke beat en trager tempo (120 BPM = beats per minuut) dan in het eerste gedeelte van de les (132 BPM). Afhankelijk van het niveau van de leerlingen en de beschikbare tijd, kunnen we 1 blok afwerken van step en/of vertikale dans. Les 2: aerobics en rope skipping Bewegingsgebonden doelen : uithouding verbeteren door de combinatie van aerobics en rope skipping verschillende malen achtereen uit te voeren. De bewegingen op de maat van de muziek uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: plezier beleven aan de les, met inzet iets nieuws ontwerpen voor aerobic en rope skipping aan de hand van bijgevoegde foto s, figuren en uitgeschreven tekst. Rekening houden met de ideëen van de partner. De tweede les bouwen we op volgens hetzelfde principe als de vorige les, maar nu leren we een blok (4x8 tijden) rope skipping en aërobic aan. Ook hier bieden we een makkelijk te volgen, maar toch een uitdagende combinatie aan. Als hulpmiddelen gebruiken we kijkwijzers voor rope skipping (met enkele eenvoudige tricks voor single rope; zie bijlage 3) en uitgeschreven tekst met enkele basisbewegingen voor aërobics (zie bijlage 4a en 4b).

4 Les 3: step, vertikale dans, rope skipping en aërobics met doorschuifsysteem Bewegingsgebonden doelen: uithouding verbeteren door de combinatie van step aerobic, vertikale dans, rope skipping en aerobics verschillende malen achtereen uit te voeren volgens een doorschuifsysteem. De bewegingen op de maat van de muziek uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: plezier beleven aan de les, met partner de vier zelf ineengestoken bewegingsvormen uitvoeren (samen overleggen en de oefenstof van de vorige lessen opfrissen). In les 3 zetten we de vier creatief ingevulde dansvormen achter elkaar via een doorschuifsysteem. De groep wordt in 4 gedeeld (maar de uitvoering van de combinatie blijft nog altijd via duo s, d.w.z. dat er steeds 2 leerlingen dezelfde combinatie hebben, de overige duo s voeren een andere creatieve combinatie uit) en er wordt van de ene dansvorm naar de andere overgeschakeld in 4x8 tijden of 2x8 tijden, afhankelijk van de grootte van de zaal. De leerlingen maken gebruik van hun notities die ze in de vorige lessen hebben neergeschreven. Verduidelijking van het doorschuifsysteem: Schema uitgetekend voor een klas van 24 leerlingen. xx: duo s Groep 1 Groep 2 xx xx xx xx xx xx Groep 4 Groep 3 xx xx xx xx xx xx Groep 1 danst combinatie van step, groep 2 voert de oefeningen aan het wandrek uit (afhankelijk waar de wandrekken hangen), groep 3 voert aerobics uit en groep 4

5 demonstreert rope skipping. Daarna doorschuiven naar volgende oefenvorm in 4x8 tijden of 2x8 tijden! Het doorschuiven gebeurt in wijzerszin. Dus bijvoorbeeld: duo s die aërobic hebben gedaan gaan nu rope skipping uitvoeren, daarna step en om te eindigen vertikale dans. Les 4: danspresentatie voor de hele groep met evaluatie Bewegingsgebonden doelen: de vier zelf ineengestoken oefenvormen uitvoeren op het ritme van de muziek. De bewegingen met een grote amplitude uitvoeren. Persoonsgebonden doelen: enthousiasme en expressiviteit tonen bij het uitvoeren van de vier zelf gevonden combinaties. Het evaluatieformulier kritisch invullen. De laatste les tonen de duo s hun vier zelf gevonden combinaties aan de hele groep. De leraar evalueert per duo en de leerlingen vullen een zelfevaluatieformulier in. Leraarevaluatie en zelfevaluatie van de leerlingen zijn gebaseerd op hetzelfde observatieprotocol (zie bijlage 5). Wanneer gewerkt wordt in groepjes van vier in plaats van met twee, dan kunnen de andere groepjes een groepsevaluatie invullen (zie bijlage 6) tijdens de presentatie. Tips bij het werken met kijkwijzers (per twee of per vier) De bedoeling is met twee of met vier leerlingen een blok van 4x8 tijden ineen te laten steken van zowel step, aerobics, rope skipping en vertikale dans en hierbij moeten ze op een creatieve manier de kijkwijzers verwerken (overgangen, andere volgorde, nieuwe elementen aan toe voegen, ). Het is belangrijk de choreografie eenvoudig te houden! Het tempo is snel! ( BPM). Liever enkele eenvoudige herhalingen dan complexe oefeningen verzinnen! Er zijn voorbeelden van open kijkwijzers, waarbij de leerling zelf nog veel inbreng heeft, zoals die van rope skipping en de foto s van de vertikale dans (wandrek). Hier worden enkele losstaande figuren of foto s aan de leerlingen gegeven die zij dan op een creatieve manier kunnen verwerken in hun combinatie. De tellen (tijden in de muziek) en de overgangen tussen de verschillende figuren en foto s liggen niet vast. Er worden ook voorbeelden van meer gesloten kijkwijzers (zoals die van step aerobic en aerobic) aangeboden. Hierbij liggen de tellen wel vast. Bijvoorbeeld de Z-step bestaat uit exact 8 tellen. De overgang tussen de verschillende oefeningen ligt niet vast en kunnen de leerlingen zelf kiezen. Belangrijk is dat er overleg is tussen de leerlingen, dat er actief wordt gezocht naar oefenstof. Om te voorkomen dat één partner alles ineensteekt, kunnen we aan de leerlingen opleggen dat ieder minimaal één keer 8 tijden moeten zoeken.

6 Bijlage 1: foto s voor vertikale dans.

7 Vervolg kijkwijzers wandrek (vertikale dans)

8 Bijlage 2: kijkwijzers voor step aerobics I-step Startpositie: Z-step Startpositie:

9 Turn-step Startpositie: A-step Startpositie:

10 Bijlage 3: figuren voor single rope

11 Bijlage 4a: uitgeschreven basispassen voor aerobic. 1. Grapevine rechts Tijd 1: stap rechts zijwaarts Tijd 2: kruis linker voet achter rechter voet Tijd 3: stap rechts zijwaarts Tijd 4: tik met linker voet naast rechter 2. Jumping jack Tijd 1: benen zijwaarts spreiden (open) Tijd 2: benen sluiten (toe) Tijd 3: idem tijd 1 Tijd 4: idem tijd 2 3. Side step Tijd 1: stap zijwaarts rechts Tijd 2: tik met linker voet naast rechter voet Tijd 3: stap links zijwaarts terug Tijd 4: tik met rechter voet naast linker voet 4. Boxing step/cross over of stappen in een vierkant Tijd 1: stap met rechter voet voorwaarts Tijd 2: kruis met linker voet over rechter voet Tijd 3: stap met rechter voet achterwaarts Tijd 4: plaats linker voet zijwaarts links TIP: breng meer variatie in de basispassen door de richting te veranderen (diagonaal, in een vierkant, voorwaarts, al draaiend, )

12 Bijlage 4b: basis aerobic passen a.d.h.v. foto s en tekst SQUAT- JUMP RITME 1, 2 (half time), 3 4 (on time) UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING TIPS VARIATIE Vanuit een lichte spreiding (squat, 2 tijden) wordt twee maal ter plaatse gesprongen (3 4) Bij squat handen boven de knieën op het dijbeen plaatsen Springen in verschillende richtingen (voorwaarts, zijwaarts, rugwaarts, halve draai, volledige draai,...) (spring) 4 (spring)

13 TWIST RITME 1 2 UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING TIPS VARIATIE Draaien van het onderlichaam uit de heup van links naar rechts Het boven lichaam blijft recht naar voor Met verplaatsing zijwaarts; armbeweging erbij zoeken. 1 2

14 KICK RITME 1 2 UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING TIPS VARIATIE Beweging waarbij een voet voorwaarts geschopt wordt op lage hoogte (< 45 ); armen kunnen de beweging volgen (vw uitstrekken) Kapstokvoet maken; gecontroleerde strekbeweging uitvoeren Zijwaarts, achterwaarts, diagonaalwaarts (R voor, L achter, )

15 LUNGE RITME 1 2 UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING TIPS VARIATIE Zijwaartse beweging waarbij één voet zijwaarts wordt geplaatst en de andere ter plaatse blijft; standbeen is lichtjes gebogen Lichaam blijft naar voor en draait niet weg van de voet die zijwaarts geplaatst wordt Kan ook in aw en vw richting uitgevoerd worden

16 BOXING STEP RITME UITGANGSHOUDING Benen lichtjes gespreid, voeten parallel BEWEGING Kruispas waarbij rechter voet diagonaal voorgeplaatst wordt (1) linker voet over rechter gekruist wordt (2) rechter voet terug achter geplaatst wordt (3) en tenslotte links open geplaatst wordt (4) TIPS VARIATIE stap in een vierkant Met halve draai op 3 4; ritme veranderen (half time)

17 PONY RITME 1 en 2 UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING Zijwaartse beweging waarbij rechter voet zijwaarts wordt geplaatst (1) De linker wordt aangesloten waarbij het gewicht volledig op de voet komt (en) De rechter wordt opnieuw ter plaatse gezet met volledige gewicht op de voet (2) TIPS VARIATIE Drie passen uitgevoerd op twee tijden (triple time) In verschillende richtingen uitvoeren, gecombineerd met armbewegingen 1 en 2

18 HAMSTRING CURL of STEP CURL RITME 1 2 UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING Stappen op de rechter voet (1) Linker hiel naar het zitvlak brengen (2) TIPS VARIATIE Lichaamsgewicht lichtjes naar voor Met ondersteunende armbewegingen; bij het naar het zitvlak brengen van richting veranderen (halve draai)

19 HEEL JACK RITME 1 2 UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING TIPS VARIATIE Springbeweging waarbij afwisselend de voeten gespreid (1) en gesloten worden (2), bij het spreiden van de voeten wordt telkens met één voet de hiel geplaatst Voeten niet te ver uit elkaar plaatsen Ondersteunende armbeweging; bij het sluiten van de voeten van richting veranderen. Voeten kruisen in plaats van sluiten. 1 2 (spring) 3 4 (spring)

20 BIG JACK RITME 1 2, 3 4 UITGANGSHOUDING Vanuit stand BEWEGING TIPS VARIATIE Zijwaartse beweging waarbij één voet zijwaarts wordt geplaatst (uitval zijwaarts) en vervolgens terug wordt bijgeplaatst (naar uitgangshouding) Lichaamsgewicht is gelijk verdeeld over beide voeten, de knieën worden licht gebogen Voorwaarts of achterwaarts uitvoeren

21 Bijlage 5: zelfevaluatieformulier voor de leerlingen (duo s). Naam: Klas: Datum: Ik heb goed kunnen samenwerken met mijn partner (heb hem/haar aangemoedigd; heb rekening gehouden met zijn/haar ideëen) Altijd Soms Nooit Ik heb de kijkwijzers, foto s,... creatief verwerkt in de choreografie. Ik ben tevreden over mijn bijdrage (aanbrengen van creatieve elementen voor de choreografie) Ik heb de 4 oefenvormen uitgevoerd in het ritme van de muziek. Ik heb zin voor afwerking Ik toon enthousiasme tijdens de uitvoering Ik heb vorderingen gemaakt tijdens de lessen Opmerking: bij het observatieprotocol van de leraar wordt de ik -vorm vervangen door de leerling.

22 Bijlage 6: voorbeeld van een groepsevaluatie (wanneer er in groepjes van vier wordt gewerkt in plaats van met twee). Evaluatieformulier: ontwerpen en uitvoeren van de conditionele oefenvormen met doorschuifsysteem. Leden (namen) van de observerende groep: Groepsevaluatie jullie beoordelen samen (in overleg!) de hele groep (maximum 4 leerlingen) wees eerlijk en objectief omcirkel het passende antwoord van de door jou geobserveerde groep Naam van de uitvoerende groep:.. De groep heeft letterlijk gebruik gemaakt van de kijkwijzers? (bewegingen nagebootst zoals ze voorgesteld waren) De groep heeft de kijkwijzers gevarieerd toegepast? (de open kijkwijzers van rope skipping creatief verwerkt; bij de gesloten kijkwijzers van step aerobic bijvoorbeeld armbewegingen toegevoegd; ) Denk je dat ieder lid van de groep een eigen inbreng heeft gehad, maw denk je dat de samenwerking in de groep vlot verliep? De groepsleden voeren het doorschuifsysteem vlot uit? De groepsleden dansen in de maat van de muziek? De uitvoering van de groep vormt een vlot geheel? De groepsleden dansen met een grote bewegingsuitslag en expressiviteit? De combinatie is aangepast aan het niveau van de uitvoerders? (niet te gemakkelijk, niet te moeilijk) Je vindt de combinaties van de 4 oefenvormen van de groep origineel? Ja Neen Geef elke groep een beoordelingscijfer op 10 (ook je eigen groep, omcirkel dit cijfer!) Waarom dit cijfer? Motiveer je antwoord. Groep 1:./10. Groep 2: /10.. Groep 3 enz.

23 Besluit: Het feit dat van de leerlingen een actieve inbreng wordt verwacht in een les conditievormen op muziek én het feit dat er ook alternatieve evaluatievormen aan gekoppeld worden, getuigt ervan dat de persoonsgebonden doelen meer en meer aan belang winnen. De leerling probeert actiever zijn leerproces in handen te nemen en hij wordt er ook sociaal vaardiger van. Deze leerling gestuurde werkvorm is een goede afwisseling tussen de klassieke leraargestuurde werkvorm van voor- en nadoen, die wij meestal zien bij lessen ritmische vorming. Literatuur: Behets, D. (2006). Didactiek van het bewegingsonderwijs. Leuven: Acco, 231 p. De Martelaer, K., Vandaele, B., Rooyackers, P. (2005). Dansant: dansante bewegingsactiviteiten, praktijk en theorie. PVLO. De Weerd, H. (2000). Cursus AALO-opleiding, Aërobics Academie voor Lichamelijke Opvoeding, s.l. Kassing, G. & Jay D.M. (2003). Dance Teaching Methods and Curriculum Design. Champaign Illinois: Human Kinetics. Lanz, I. & Verstockt, K. (2003). Hedendaagse dans in Nederland en Vlaanderen, Rekkem: Stichting Ons erfdeel.