Oudere deelnemers voelen zich in de hoek gezet

Transcriptie

1 Oudere deelnemers voelen zich in de hoek gezet De stelseldiscussie volgt politieke prioriteiten, niet de zaken die voor deelnemers echt belangrijk zijn. De bonden hebben dat door, de politiek nog niet, zegt Jos Brocken, de nieuwe voorzitter van metaalfonds PMT. Jos Brocken kent de pensioensector op zijn duim. Hij was elf jaar bestuurder bij kleinmetaalfonds PMT en tot twee jaar geleden ook bestuurder bij grootmetaalfonds PME. Tot dit jaar was hij FNV-onderhandelaar in de metaal voor de cao en pensioenregelingen. Sinds januari is hij voorzitter van PMT. Met een duidelijk FNV-profiel. Het eerste grote dossier waar Brocken als voorzitter mee te maken krijgt, is de stelselhervorming. Hij zet als voorzitter de kritische lijn voort van zijn voorganger Jan Berghuis. Er worden dingen geïntroduceerd die politiek belangrijk worden gevonden, maar die dat in de deelnemersperceptie niet zijn. Zoals meer individueel pensioen, minder solidariteit, meer keuzes, enzovoorts. Tegelijk wordt het grote knelpunt niet aangepakt, vindt Brocken: de problematiek van zware beroepen en mensen die al op zestien- of zeventienjarige leeftijd zijn begonnen met werken. 1/6

2 Jos Brocken, Voorzitter PMT Individuele pensioenvermogens passen in een politieke behoefte aan keuzevrijheid en transparantie. Je kunt dan inderdaad een deel van het geld anders besteden of een ander risicoprofiel kiezen. Maar bij PMT is de behoefte daaraan verwaarloosbaar klein, stelt Brocken. De groep die dat wil, zijn mensen met ruime pensioenen, meestal hoger opgeleiden. Voor hen is de mogelijkheid geen financiële noodzaak. Afgezeken Brocken twijfelt aan de noodzaak van afschaffing van de doorsneepremie. Die is onder meer gemotiveerd, omdat mensen soms halverwege hun carrière zzp er worden en dan nadeel hebben. Maar over pensioen voor zzp ers wordt verder helemaal niet gepraat. Dat is vreemd, als dat de 2/6

3 onderliggende reden is voor een grote ingreep. Persoonlijk ben ik voor een zzp-pensioenplicht. Het fonds is van mening dat de kwestie van zzp ers in elk geval onderdeel van de discussie moet zijn en dat is ze nu niet. Een andere reden om de doorsneepremie af te schaffen, is het opheffen van de subsidiestroom van jong naar oud. Maar Brocken ziet dat conflict tussen jong en oud niet zo. Hij heeft het gevoel dat het generatieconflict wordt opgepompt door degenen die belang hebben bij een individueel stelsel. Wat mij opvalt, is dat in de media en politiek de boodschap jongeren worden gepakt altijd positief wordt ontvangen. Misschien komt dat omdat mensen in de media en politiek ook niet de last hebben gevoeld van een zwaar beroep. Zij zijn niet op hun zeventiende begonnen. Dat kleurt hun beeld. Brocken vindt dat het belang van de ouderen onvoldoende wordt verdedigd. Tegen hen wordt gezegd: U leeft steeds langer, u bent steeds gezonder, u kunt dus langer door. Maar dat is absoluut niet de werkelijkheid van veel van onze deelnemers! Dat zijn de chauffeurs, lassers en bouwvakkers die maar eindeloos moeten doorwerken. Het geeft een enorme spanning, dat zij hun werkelijkheid niet terugzien in de publieke discussie. Ze hebben het gevoel dat ze steeds worden afgezeken en in de hoek gezet. FNV-profiel Dit verklaart de opstelling van de bonden, aldus Brocken, die zelf nog bestuurder metaal bij FNV is. Hij ziet een politieke agenda bij de hervorming, geen maatschappelijk draagvlak. Daar is de FNV als eerste gevoelig voor. Daarom stellen ze zich weerbaar op. Niet omdat het hun hobby is, maar omdat ze de achterban vertegenwoordigen. Dat er enige overlap is in standpunten, komt doordat fonds en bond dezelfde deelnemers spreken, zegt Brocken. Hij vindt het geen probleem dat hij een duidelijk FNV-profiel heeft als PMT-voorzitter. Dat mag. Op pensioenterrein zijn er trouwens geen grote meningsverschillen met de werkgevers in de Metaal en Techniek. Ook veel werkgevers zijn bezorgd over werknemers met zware beroepen en ook zij zitten niet te wachten op een complexe pensioenaanpassing. Voor het metaalfonds is het goed om een duidelijke mening te laten horen. Dan zien deelnemers dat hun pensioenfonds de kwesties benoemt die onder hen leven. Dat vergroot het vertrouwen. Daar komt bij: als het mis gaat met de hervorming, dan komen de deelnemers ook bij PMT aankloppen Recept voor chaos De pensioenhervorming haalt veel overhoop zonder garantie op succes, vreest Brocken. Hij wijst op het succes van het bestaande systeem in de afgelopen decennia. We hebben de laagste 3/6

4 armoede onder ouderen en 1400 mrd gespaard. Van de hervormingen weten we nog niet hoe ze uitpakken. Je loopt kans dat het slechter wordt. Neem de doorsneepremie. Als we die afschaffen, moeten we compenseren. Anders moet je tegen met name de 45+ ers zeggen: Sorry, u krijgt vanaf nu minder, uw beoogde pensioen gaat u niet halen, u moet langer doorwerken. De wissel op het vertrouwen zou enorm zijn. Dus compenseren moet. Als we dat volledig uit het fondsvermogen moeten doen, kost dat 6-7% dekkingsgraad. De voorgestelde oplossing van de dubbele transitie tegelijk een nieuw contract invoeren en de doorsneepremie afschaffen, in de hoop dat de effecten elkaar opheffen werkt volgens Brocken niet per definitie. Er is een economisch scenario waarbij dat ongeveer uitkomt. Maar in andere scenario s schiet de compensatie te kort. Tot slot heb je de uitvoeringsproblemen bij zo n big bang. Onze werkgeversvoorzitter Benne van Popta noemde dit een recept voor chaos. Het stelsel heeft gebreken, maar het is niet zo makkelijk die te verhelpen. Vroegpensioen De PMT-voorzitter erkent dat een individueel vermogen mensen meer inzicht geeft in hun eigen pensioengeld. Maar ook daaraan zijn nadelen verbonden. Als je deelnemers laat zien dat de pensioenaanspraak gedekt is met een financiële reservering, zoals ABP wil proberen, dan zou je het gevoel wegnemen dat er niets in de pot zit. Maar het zegt nog niets over de uitkering. Het gevaar is dat deelnemers de illusie krijgen dat ze hun pensioenvermogen kunnen opnemen. Met name de mensen met weinig financiële armslag zullen dat willen. Je zult zien dat als eerste bij fondsen als PMT deelnemers komen vragen om dat geld. Dan moeten wij nee verkopen en dat leidt tot onvrede. Als opnemen wel zou kunnen, zou dat tot meer armoede leiden onder mensen met kleine pensioenen, is Brockens overtuiging. En het hele beleggingsbeleid komt op zijn kop te staan, met risico op lagere resultaten voor iedereen. Brocken ziet andere oplossingen wél zitten. Het zou helpen als de sector zelf maatwerk kon bieden voor deelnemers om eerder te stoppen. Maar dan moeten we beslist af van de fiscale boete voor vroegpensioen. Vroeger hadden we de VUT, maar die is afgeschaft. Deeltijdpensioen, de oplossing die de minister voorstaat voor zware beroepen, werkt niet bij lage inkomens en kleine pensioenen. De pensioenen zijn vaak te gering in onze sector mensen houden dan veel te weinig over. Je helpt ze er ook niet echt mee: ze moeten dat hele vroegpensioen uit hun eigen zak betalen. Het is geen maatwerk. Eerder indexeren 4/6

5 Persoonlijk vind ik het jammer dat we bij de aow niet meer doordenken. Iedereen voelt wel dat mensen die op hun zeventiende begonnen met werken in een andere positie zitten dan wie op 27 begon. Maar in de uitwerking geven we het snel op. Koppeling aan het aantal gewerkte jaren kan zogenaamd niet, omdat het vroege arbeidsverleden niet is geregistreerd. Waarom kan het wel in Frankrijk, België en Duitsland? Ik zou graag willen dat we in Nederland nog eens goed kijken wat wél mogelijk is. Pensioenfondsen hebben veel gegevens en mensen kunnen ook zelf hun arbeidsverleden aantonen. Jos Brocken (1958) bestuurslid bpf Groothandel in Levensmiddelen bestuurslid bpf Dranken werknemersvoorzitter bpf Levensmiddelen bestuurslid COOP Pensioenfonds bestuurslid PME (werknemersvoorzitter tot 2011) cao- en pensioenonderhandelaar in de metaal namens FNV 2006-nu landelijk bestuurder FNV in de Metaal, bestuurslid PMT 2018 bestuursvoorzitter PMT namens de werknemers. PMT heeft inmiddels een dekkingsgraad boven de 100%. Maar dat is geen reden voor optimisme over indexatie. Het enige wat je kan zeggen, is dat het beter is dan eerst. De kans op een korting hangt nog in de lucht en indexatie is nog ver weg. Brocken pleit ervoor om de mate van zekerheid in het huidige stelsel nog eens te overwegen. Hij ziet te veel zekerheid, vertaald in zware rekenregels en buffers. Je zou wat minder zekerheid moeten bieden, wat eerder indexeren en daarbij accepteren dat de uitkomst kan fluctueren. Ik weet niet hoeveel zekerheid precies. Ik wil er ook vanaf zijn of ik hiermee nu het reële stelsel voorsta, of SER-variant 1b of wat dan ook. Daar moet over doorgepraat worden. Volgens mij is er nog volop discussie over de toekomst van het stelsel. Fusie metaalfondsen In april 2015 schreef Pensioen Pro dat er geen materiële obstakels meer waren voor een fusie van de grote metaalfondsen PMT en PME. Scheidend PME-directeur Hans van der Windt en Jos Brocken, toen bestuurder bij beide fondsen, lieten toen weten dat ze snel een fusie verwachtten. Sindsdien is er niets gebeurd. Zijn de fusieplannen van de baan? Brocken erkent dat er in 2015 hoge verwachtingen waren. Ook bij mij. Het leek een kleine stap, na de overstap van PME naar MN en de komst van de ene regeling in de metaal. Die verwachtingen zijn niet ingelost. Ik denk dat de houding van we doen het wel even 5/6

6 toen niet hielp. Het was niet voor iedereen vanzelfsprekend. De fondsen hebben verschillende karakters. Precieze en concrete beletsels noemt Brocken niet. Het probleem zat aan de werkgeverszijde, bevestigt hij, en de tegenstelling tussen grote bedrijven bij PME en kleine bedrijven bij PMT speelde mee. Ook waren er andere prioriteiten de laatste jaren. Er zijn grote arbeidsconflicten in de sector geweest. Er was een periode van negen maanden zonder cao. Dan ga je geen fusietraject in. En nu hebben we de zware discussie rond de stelselhervorming die alle aandacht opeist. Waar het in elk geval absoluut niet aan ligt, is aan bestuurders die hun positie niet kwijt wilden, verzekert Brocken. De fusie zal wel nooit van de agenda gaan, maar het is een zoektocht. Die gaat geleidelijk. 6/6