Toekomst Pensioenstelsel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Toekomst Pensioenstelsel"

Transcriptie

1 Toekomst Pensioenstelsel Bijeenkomst NVOG Arnhem, 22 november 2017 Corien Wortmann-Kool Bestuursvoorzitter ABP

2 2 Actuele financiële positie ABP

3 Onze financiële positie (per 30 september 2017) bron: 3

4 Achterliggende cijfers bron: 4

5 5 Toekomst pensioenstelsel

6 NL pensioen zit in wereldtop Ons Nederlands pensioenstelsel levert toereikend pensioen weinig armoede onder ouderen hoge participatiegraad grootste deel werknemers bouwt pensioen op brede risicodeling voor overlijdens-, arbeidsongeschiktheids-, langleven- en beleggingsrisico lage uitvoeringskosten pensioenfondsen zijn grote collectieven zonder marketingkosten 6

7 maar moderniseren moet Knelpunten 1. strenge buffer- en indexatieregels weinig directe relatie tussen rendement en pensioen als de economie aantrekt, zien gepensioneerden hier weinig van terug dreigende korting ondanks focus op zekerheid Ons huidige pensioenstelsel sluit onvoldoende aan bij ontwikkelingen samenleving en arbeidsmarkt is te complex (geworden) 2. beperkt flexibel vanwege doorsneesystematiek weinig directe relatie tussen premie en pensioen oud en jong betalen dezelfde premie voor dezelfde opbouw tijdens pensioenopbouw is weinig keuze mogelijk biedt onvoldoende persoonlijk inzicht en maatwerk 7

8 Modernisering pensioen Persoonlijk pensioen als je werkt, ligt de nadruk op jouw pensioenvermogen heldere relatie tussen premie en pensioen meer inzicht en maatwerk tijdens opbouw mogelijk Bescherming jouw pensioenvermogen wordt vóór je pensioneren geleidelijk toegevoegd aan een collectief pensioenvermogen de nadruk komt dan op jouw verwachte uitkering te liggen collectief vermogen en buffer (tijdens opbouw en uitkering) biedt meer bescherming door het delen van risico s 8

9 Verwachte pensioenhoogte blijft gelijk Modernisering pensioen heeft beperkte impact op verwachte pensioenen pensioen is en blijft bestaan uit premie en rendement pensioen is (inherent) onzeker, ook in het huidig contract Generatie effecten zijn beperkt in het huidige contract zijn er geldstromen van oud naar jong en andersom. In het moderne contract is dat minder. Hierdoor wordt het pensioen transparanter. afschaffen van de doorsneesystematiek en lagere buffers/eerder indexeren zijn de belangrijkste aanpassingen. Deze twee effecten heffen elkaar grotendeels op. bij bepaalde economische ontwikkelingen kan het moderne contract slechter uitpakken voor een bepaalde groep (en daarmee beter voor een andere groep). Overigens is dat in het huidige contract ook zo. 9

10 Zorgvuldige overgang is mogelijk, dubbele transitie werkt Dubbele transitie: 1. afschaffen doorsneesystematiek jongere actieven & toekomstige deelnemers profiteren 2. minder bufferopbouw dan in het huidig stelsel oudere actieven & gepensioneerden profiteren Geen groepen die hard geraakt worden: de twee effecten werken compenserend (volgt o.a. uit analyses Pensioenfederatie Cie. Langejan) Uitgangspunten en voorwaarden: premie blijft gelijk opgebouwd pensioen wordt ingebracht in nieuw contract ( invaren ) pensioenfondsen hebben beleidsinstrumenten om ongewenste effecten verder te beperken maatregelen afhankelijk van uiteindelijke invulling contract en economische situatie op moment van overgang eventueel gerichte compensatie, met fiscale ruimte voor maatwerk 10

11 Dubbele transitie (conceptueel) impact afschaffen doorsneesystematiek 11

12 Het kabinet vraagt aan sociale partners een gedragen voorstel op hoofdlijnen, begin 2018 Regeerakkoord SER & Pensioensector Onderdelen van gedragen voorstel: doorsneesystematiek afschaffen samen risico s blijven delen sociale partners ontwikkelen nieuw contract met persoonlijke pensioenvermogens stelsel is beter toegerust op keuzevrijheid en aansluiting ZZP-ers adequate dekking nabestaanden- en arbeidsongeschiktheidspensioen SER (sociale partners) en Pensioenfederatie verkennen diverse varianten van persoonlijke pensioenvermogen met collectieve risicodeling. Men zoekt hierbij naar balans tussen persoonlijk en bescherming. Vormgeving van transitie en collectieve risicodeling zijn belangrijke punten in de verkenning. 12

13 Alle ingrediënten voor goed pensioen zitten in Regeerakkoord persoonlijk pensioen bescherming voldoende fiscale ruimte zorgvuldige overgang Persoonlijk pensioen met bescherming 13

14 Wat doet ABP al? (los van stelselwijziging) deelnemer centraal in alle processen en activiteiten duurzaam en verantwoord beleggen experimenten en pilots overzicht & inzicht pensioen & keuze persoonlijke pensioenpot met en voor deelnemers 14

Stand van zaken in het debat over de toekomst van de pensioenen

Stand van zaken in het debat over de toekomst van de pensioenen Stand van zaken in het debat over de toekomst van de pensioenen Kees Goudswaard Pensioenvraagstukken in de kabinetsformatie, Amsterdam, 27 januari 2017 Bij ons leer je de wereld kennen Sterke punten stelsel

Nadere informatie

Naar een nieuw pensioencontract

Naar een nieuw pensioencontract Naar een nieuw pensioencontract Kees Goudswaard Montae Pensioenbijeenkomst werkgevers, Utrecht, 31 mei 2018 Bij ons leer je de wereld kennen Overzicht Sterke en zwakke punten van het huidige stelsel SER

Nadere informatie

Actuele ontwikkelingen en trends rond pensioenen in Nederland keynotespeech Mariëtte Hamer Den Haag, 4 oktober 2016

Actuele ontwikkelingen en trends rond pensioenen in Nederland keynotespeech Mariëtte Hamer Den Haag, 4 oktober 2016 Actuele ontwikkelingen en trends rond pensioenen in Nederland keynotespeech Mariëtte Hamer Den Haag, 4 oktober 2016 00-00-2009 pagina 1/x Afdeling Communicatie Inhoud Trends die aanleiding geven om het

Nadere informatie

Quiz. Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee

Quiz. Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee Quiz Heeft u een telefoon met internet? Ga naar kahoot.it en doe mee 2 de pijler SP PvdA GroenLinks CDA 50Plus ChristenUnie SGP D66 VVD PVV Verdere versobering Doorsneepremie Contract Max 40,4% aftrekbaar

Nadere informatie

Het 2020-plan van Klijnsma in vogelvlucht

Het 2020-plan van Klijnsma in vogelvlucht Het 2020-plan van Klijnsma in vogelvlucht De perspectiefnota vanuit een praktisch perspectief Raimond Schikhof Waarom naar een nieuw perspectief? De arbeidsmarkt verandert Lage rente, financiële crisis

Nadere informatie

Pensjoen Jos Berkemeijer. ALV NVOG 22 november 2017

Pensjoen Jos Berkemeijer. ALV NVOG 22 november 2017 Pensjoen Jos Berkemeijer ALV NVOG 22 november 2017 Pensioenagenda 1. Regeerakkoord 2. Pensioen in cijfers 3. Dreigende Kortingen? 4. Nieuw pensioenstelsel 5. Discussie Dillema s Vragen? http://duwtje.com/otherweyes-in-nrc-6-denkfouten-over-pensioen/

Nadere informatie

Persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling

Persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling Persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling Bijdrage aan de maatschappelijke pensioendialoog Publieksversie SER-verkenning 20 mei 2016 1 1 Een nieuw soort pensioenregeling De Sociaal-Economische

Nadere informatie

Pensioenen Jos Berkemeijer

Pensioenen Jos Berkemeijer Pensioenen Jos Berkemeijer Van wie is de pensioenpot? VVSPTN Miniconferentie 11 oktober 2017 Pensioenagenda 1. Regeerakkoord 2. Pensioen in cijfers 3. Dreigende Kortingen? 4. Nieuw pensioenstelsel 5. Discussie

Nadere informatie

Nieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken?

Nieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken? Nieuw pensioencontract Wat is de huidige stand van zaken? UNETO-VNI 3 oktober 2017 Emile Soetendal 2 Reisschema voor vandaag 1. Voor welk probleem zoeken we een oplossing? 2. Randvoorwaarden Pensioenfederatie

Nadere informatie

Regeerakkoord en nieuw pensioencontract. Theo Langejan 15 november 2017

Regeerakkoord en nieuw pensioencontract. Theo Langejan 15 november 2017 Regeerakkoord en nieuw pensioencontract Theo Langejan 15 november 2017 2 Verwachtingen worden onvoldoende waargemaakt Er zijn spanningen tussen generaties Stelstel sluit niet meer aan op de veranderende

Nadere informatie

Pensioenactualiteiten

Pensioenactualiteiten Pensioenactualiteiten Eendaagse Arbeidszaken 18 mei 2017 Judy Boere Waar gaan we het over hebben? Toekomst Nederlandse pensioenstelsel Ontwikkelingen ABP-pensioen Waar komen we vandaan? Tot 2000: weinig

Nadere informatie

- 1. afschaffing van doorsneepremiesystematiek

- 1. afschaffing van doorsneepremiesystematiek Aan de besturen van VNO-NCW, MKB, LTO, Bouwend Nederland, FNV, CNV, VCP, HZC Aan de leden van de commissie SZW en/of pensioenwoordvoerders politieke partijen 2 e Kamer 29 mei 2017 Mevrouw, Mijnheer, De

Nadere informatie

PENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE

PENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE PENSIOEN IN BEWEGING! KLAAR VOOR DE TOEKOMST? SAMEN DELEN, EEN STERKE KEUZE PENSIOEN IS AANVULLING OP AOW Lijfrente Salaris 100% Pensioen Staatspensioen (AOW) 2 AOW, VOLKSVERZEKERING (1) Voorziet in MINIMUM

Nadere informatie

Het pensioenstelsel van de toekomst

Het pensioenstelsel van de toekomst Het pensioenstelsel van de toekomst Pensioen Event Euroforum, Utrecht, 30 juni 2016 Kees Goudswaard Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Economie Vier toekomstvarianten SER 2015 1) Uitkeringsovereenkomst

Nadere informatie

Wat is het probleem? 2

Wat is het probleem? 2 Wat is het probleem? 2 Wat is het probleem? 3 Wat is het probleem? 4 Pension Fund 'PFZW' Pension Fund 'ABP' Backward Moving Average Backward Moving Average (Compound Interest) (Compound Interest) Year

Nadere informatie

Pensioenscenario s in het licht van de komende verkiezingen. Emile Soetendal 10 januari 2017

Pensioenscenario s in het licht van de komende verkiezingen. Emile Soetendal 10 januari 2017 Pensioenscenario s in het licht van de komende verkiezingen Emile Soetendal 10 januari 2017 2 Tsunami van politieke partijen voor komende verkiezingen De kiesraad heeft voor de Tweede Kamer verkiezingen

Nadere informatie

Ontwikkelingen in pensioenland

Ontwikkelingen in pensioenland Ontwikkelingen in pensioenland De rol van de pensioenfondsbestuurder FNV seminar pensioen actueel Hamadi Zaghdoudi 21 juni 2017 2017 Willis Towers Watson. All rights reserved. Ref.: DKr/A170414 Disclaimer

Nadere informatie

Principe akkoord Pensioen. Bijeenkomst door de politiebonden

Principe akkoord Pensioen. Bijeenkomst door de politiebonden Principe akkoord Pensioen Bijeenkomst door de politiebonden Vooraf: het pensioenstelsel Twee tafels; 1. SER: onderhandeling over het nieuwe pensioenstelsel. 2. Kabinet: AOW, zware beroepen etc. Op weg

Nadere informatie

Frank van Alphen FD Pensioen Pensioen moet beter bij arbeidsmarkt aansluiten

Frank van Alphen FD Pensioen Pensioen moet beter bij arbeidsmarkt aansluiten Frank van Alphen FD Pensioen Pensioen moet beter bij arbeidsmarkt aansluiten Dit kabinet gaat niet meer sleutelen aan het pensioenstelsel. Werkgevers en bonden richten zich op het volgende kabinet. Maar

Nadere informatie

Samenvatting principeakkoord pensioenstelsel

Samenvatting principeakkoord pensioenstelsel Pagina 1 van 5 Samenvatting principeakkoord pensioenstelsel Op 5 juni 2019 is door het kabinet, de werkgevers en de vakbonden een principeakkoord gepresenteerd over de hervorming van ons pensioenstelsel.

Nadere informatie

Naar persoonlijk pensioen met collectieve risicodeling?

Naar persoonlijk pensioen met collectieve risicodeling? Naar persoonlijk pensioen met collectieve risicodeling? Pensioenconferentie EUR, 16 juni 2016 Kees Goudswaard Faculteit der Rechtsgeleerdheid Afdeling Economie Vier toekomstvarianten SER 2015 1) Uitkeringsovereenkomst

Nadere informatie

14 december Pensioenen in Vandena van der Meer

14 december Pensioenen in Vandena van der Meer 14 december 2017 Pensioenen in 2018 P L U S.. E E N V O O R U I T B L I K Vandena van der Meer Agenda De zin en onzin van pensioen Pensioenleeftijd 68 jaar Plannen van het nieuwe kabinet Pensioenen in

Nadere informatie

10 puntenplan minister Koolmees vergeleken met toetsingscriteria

10 puntenplan minister Koolmees vergeleken met toetsingscriteria 10 puntenplan minister Koolmees vergeleken met toetsingscriteria Samenvatting: Direct betrokken bij de opstelling van het wettelijk kader voor de transitie Afschaffing doorsneeproblematiek: financiering

Nadere informatie

DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK

DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK FIEKE VAN DER LECQ HOOGLERAAR PENSIOENMARKTEN & KROONLID SER ACTUARISDAG - ZEIST, 26 SEPTEMBER 2017 nr. Het begint met een idee WAAROM STELSELHERZIENING?

Nadere informatie

DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK

DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK DE STELSELHERZIENING: TUSSENSTAND EN VOORUITBLIK FIEKE VAN DER LECQ HOOGLERAAR PENSIOENMARKTEN & KROONLID SER ACTUARISDAG - ZEIST, 26 SEPTEMBER 2017 nr. Het begint met een idee WAAROM STELSELHERZIENING?

Nadere informatie

Afschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk

Afschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk 20181120-XX Afschaffing van de doorsneesystematiek en betekenis van maatwerk Casper van Ewijk (Universiteit van Amsterdam en Netspar) Kamerbrief: 10 stappen Het kabinet gaat de komende maanden aan de slag

Nadere informatie

1. Uitwerking wetgeving voor de afschaffing van de doorsneesystematiek

1. Uitwerking wetgeving voor de afschaffing van de doorsneesystematiek Kabinetsbrief vernieuwing pensioenstelsel: gevolgen voor werkgevers en ondernemingsraden? Op 1 februari jl. presenteerde Minister Koolmees een Kabinetsbrief over de vernieuwing van het pensioenstelsel.

Nadere informatie

Stelseldiscussie Stand van zaken

Stelseldiscussie Stand van zaken Stelseldiscussie Stand van zaken Aan welke knoppen kunnen we draaien 1 Vereniging van pensioenjuristen Herman M. Kappelle; directeur Aegon Adfis, bijzonder hoogleraar Fiscaal Pensioenrecht VU Amsterdam

Nadere informatie

Naar een nieuw pensioenstelsel

Naar een nieuw pensioenstelsel Naar een nieuw pensioenstelsel Publieksversie SER-advies juni 2019 1 1 Een nieuw pensioenstelsel De SER schetst in het advies Naar een nieuw pensioenstelsel de contouren van een nieuw, duurzaam en transparant

Nadere informatie

WAAR EEN WIL IS, IS EEN WEG Afschaffen van de doorsneesystematiek: wie gaat dat betalen?

WAAR EEN WIL IS, IS EEN WEG Afschaffen van de doorsneesystematiek: wie gaat dat betalen? WAAR EEN WIL IS, IS EEN WEG Afschaffen van de doorsneesystematiek: wie gaat dat betalen? Dit position statement begint het vraagstuk van het afschaffen van de doorsneesystematiek aan de achterkant : vanuit

Nadere informatie

PENSIOEN. Alex Ter Horst Ruud Derksen. 2 april Advocaten pensioenrecht

PENSIOEN. Alex Ter Horst Ruud Derksen. 2 april Advocaten pensioenrecht PENSIOEN Alex Ter Horst Ruud Derksen Advocaten pensioenrecht 2 2 april 2019 3 so li da ri teit (de; v) 1gevoel van een-zijn met anderen; = saamhorigheid 4 5 Oktober 2017 regeerakkoord: persoonlijke pensioenpotten

Nadere informatie

Presentatie voor de PVGE Veldhoven Roel Fonville Eindhoven, 24 november 2017

Presentatie voor de PVGE Veldhoven Roel Fonville Eindhoven, 24 november 2017 24-11-2017 Presentatie voor de PVGE Veldhoven Roel Fonville Eindhoven, 24 november 2017 1 24-11-2017 2 Opleiding: Doctoraal diploma Anorganische Chemie RU Groningen Carrière: Ruim 30 jaar Koninklijke Philips

Nadere informatie

Ontwikkelingen op pensioengebied. Gerard Rutten (DSM Pension Services) 19-25 - 27 november 2015

Ontwikkelingen op pensioengebied. Gerard Rutten (DSM Pension Services) 19-25 - 27 november 2015 Ontwikkelingen op pensioengebied Gerard Rutten (DSM Pension Services) 19-25 - 27 november 2015 Huidige pensioenstelsel toe aan grondige herziening. Pagina 1 Staatssecretaris Klijnsma: de weg naar een financieel

Nadere informatie

Duidelijkheid over pensioenen

Duidelijkheid over pensioenen Duidelijkheid over pensioenen Casper van Ewijk Het regeerakkoord kiest een duidelijke koers voor de toekomst van het pensioenstelsel. Ondanks het uitblijven van het SER-advies pakt de nieuwe regering het

Nadere informatie

Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel

Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening. Position paper: Toekomst pensioenstelsel Geef elke Nederlander een persoonlijke pensioenrekening Position paper: Toekomst pensioenstelsel Publicatiedatum: juni 2016 Autoriteit Financiële Markten De AFM maakt zich sterk voor eerlijke en transparante

Nadere informatie

NVOG Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden. Stand van Zaken Pensioenen Jos Berkemeijer 5 juni 2019

NVOG Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden. Stand van Zaken Pensioenen Jos Berkemeijer 5 juni 2019 NVOG Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden Stand van Zaken Pensioenen Jos Berkemeijer 1 5 juni 2019 Agenda Pensioendashboard Nieuw pensioenstelsel Pensioenpetitie Nieuw Pensioenstelsel

Nadere informatie

Themadag 3 februari Workshop premieovereenkomst

Themadag 3 februari Workshop premieovereenkomst Themadag 3 februari 2015 Workshop premieovereenkomst 2 Aan de orde komen: 1. 2014: de verkenning 2. December: brief met voorstel Staatssecretaris 3. Inzet op 2 sporen vanuit de Pensioenfederatie 4. Verdere

Nadere informatie

De opmars van (C)DC een onomkeerbare trend?

De opmars van (C)DC een onomkeerbare trend? De opmars van (C) een onomkeerbare trend? Kennissessie Pensioenfederatie Jaarcongres 2017 René van de Kieft (MN) en Roel Beetsma (MN leerstoel UvA) Mei 2017 Agenda 1. Inleiding 2. DB vs. Kennissessie DB

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Op koers blijven voor een goed pensioen: een update van het bestuur

Op koers blijven voor een goed pensioen: een update van het bestuur Op koers blijven voor een goed pensioen: een update van het bestuur Agenda Stand van zaken PPF APG: kerngegevens, beleggingsresultaten dekkingsgraadontwikkeling Deelnemerstevredenheidsonderzoek Effecten

Nadere informatie

Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM. Senioren

Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM. Senioren Debatmanifestatie Pensioenen WELKOM Senioren Toetsingscriteria Debatmanifestatie Volgens welke criteria toetsen seniorenorganisaties een nieuw pensioenstelsel? 1. Ambitie 2. Solidariteit en collectiviteit

Nadere informatie

TOETSINGCRITERIA PENSIOENSTELSEL GEZAMENLIJKE OUDERENORGANISATIES

TOETSINGCRITERIA PENSIOENSTELSEL GEZAMENLIJKE OUDERENORGANISATIES TOETSINGCRITERIA PENSIOENSTELSEL GEZAMENLIJKE OUDERENORGANISATIES Doel: Het doel van deze notitie is het formuleren van criteria, waarmee voorstellen op pensioengebied kunnen worden beoordeeld. Strategie:

Nadere informatie

Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling

Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling Reactie SER-rapport Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling In mei van dit jaar is het rapport Verkenning persoonlijk pensioenvermogen met collectieve risicodeling verschenen.

Nadere informatie

AB / CBAC / WP Q en A over vastlopen van de pensioenonderhandelingen

AB / CBAC / WP Q en A over vastlopen van de pensioenonderhandelingen AB 18138 / CBAC 18168 / WP 18123 Q en A over vastlopen van de pensioenonderhandelingen Aan de hand van vragen en antwoorden wordt toelichting gegeven over het vastlopen van de pensioenonderhandelingen

Nadere informatie

Achmea Gepensioneerden Vereniging

Achmea Gepensioneerden Vereniging Achmea Gepensioneerden Vereniging NVOG Bijpraatmiddag Stand van Zaken Pensioenen Thema Pensioenen Jos Berkemeijer 21 februari 2017 Presentatie Jos Berkemeijer 11e Algemene Vergadering Donderdag 1 december

Nadere informatie

I. Uitkeringsovereenkomst met degressieve opbouw (zowel een nominale (1A) als een reële variant (1B));

I. Uitkeringsovereenkomst met degressieve opbouw (zowel een nominale (1A) als een reële variant (1B)); Notitie BC Public Affairs Doel: Ter informatie Datum 28 januari 2015 Onderwerp Analyse SER Advies Afzender Jurre de Haan / GSB Aanleiding en achtergrond Samenvatting Gevraagde besluit Op 24 januari presenteerde

Nadere informatie

Position Paper DNB ten behoeve van de nationale pensioendialoog 15 januari 2015

Position Paper DNB ten behoeve van de nationale pensioendialoog 15 januari 2015 Position Paper DNB ten behoeve van de nationale pensioendialoog 15 januari 2015 Nederland heeft internationaal gezien een goed pensioenstelsel. Een stelsel waarvan de financiële houdbaarheid bovendien

Nadere informatie

Elementen voor modernisering van het pensioenstelsel

Elementen voor modernisering van het pensioenstelsel Mei 2017 Elementen voor modernisering van het pensioenstelsel Met dit beknopte document wil de Pensioenfederatie het debat over de piketpalen voor de toekomst van het pensioenstelsel bevorderen. Het nieuwe

Nadere informatie

Visie 2020 Onze belofte aan de deelnemers. Samen bouwen aan goed pensioen

Visie 2020 Onze belofte aan de deelnemers. Samen bouwen aan goed pensioen Visie 2020 Onze belofte aan de deelnemers Samen bouwen aan goed pensioen Inleiding ABP heeft een visie ontwikkeld voor de middellange termijn, de ABP-visie op 2020. Met deze visie willen wij richting geven

Nadere informatie

De toekomst van ons pensioen

De toekomst van ons pensioen De toekomst van ons pensioen Verdieping inbreng in De Nationale Pensioendialoog Peter Borgdorff PFZW 18 maart 2015 L e a d e r s h i p E n t r e p r e n e u r s h i p Ste wa r d s h i p info@nyenrode.nl

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst

Informatiebijeenkomst Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 1 Uw pensioen bij PGB in 2016 Informatiebijeenkomst Pensioenfonds PGB 3 - september 2015 2016 De sprekers van Pensioenfonds PGB Jochem Dijckmeester (bestuurslid

Nadere informatie

GOED PENSIOEN: KWESTIE VAN FATSOEN

GOED PENSIOEN: KWESTIE VAN FATSOEN GOED PENSIOEN: KWESTIE VAN FATSOEN Iedereen moet op tijd kunnen stoppen met werken en dan kunnen rekenen op een fatsoenlijk inkomen. 1. Bevries de AOW-leeftijd op 66 jaar en schrap de boete op eerder stoppen

Nadere informatie

IVP OPF seminar Jeroen Koopmans, 10 oktober 2017 Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening

IVP OPF seminar Jeroen Koopmans, 10 oktober 2017 Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening IVP OPF seminar 2017 Jeroen Koopmans, 10 oktober 2017 Actuariële redenen voor een grondige stelselherziening Wat was er ook alweer mis met het huidige stelsel? SER-advies Toekomst Pensioenstelsel (02-2015)

Nadere informatie

De overstap naar een nieuw pensioencontract Een juridisch forse uitdaging?

De overstap naar een nieuw pensioencontract Een juridisch forse uitdaging? De overstap naar een nieuw pensioencontract Een juridisch forse uitdaging? Vereniging van Pensioenrecht - 7 September 2016 Emile Soetendal 2 Perspectiefnota De Perspectiefnota focust op 2 interessante

Nadere informatie

WAT U ALS WERKNEMER WILT WETEN OVER DE ABP-PENSIOENREGELING

WAT U ALS WERKNEMER WILT WETEN OVER DE ABP-PENSIOENREGELING WAT U ALS WERKNEMER WILT WETEN OVER DE ABP-PENSIOENREGELING 1- Waarom heeft het ABP een herstelplan opgesteld? ABP is, evenals vele andere pensioenfondsen, zwaar geraakt door de crisis op de financiële

Nadere informatie

26 september Pensioenen in Hans Kennis

26 september Pensioenen in Hans Kennis 26 september 2017 Pensioenen in 2018 P L U S.. E E N V O O R S P E L L I N G Hans Kennis Agenda De zin en onzin van pensioen Pensioenleeftijd 68 jaar Plannen van het nieuwe kabinet Pensioenen in 2020?

Nadere informatie

Wat is er aan de hand moet onze pensioenen?

Wat is er aan de hand moet onze pensioenen? Wat is er aan de hand moet onze pensioenen? Casper van Ewijk, Netspar & University of Amsterdam KNAW Symposium, 9 januari 2014, Amsterdam Agenda Wat is een pensioen? Goed pensioen is een risicovol pensioen

Nadere informatie

Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015

Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015 Position Paper DNB Concept Wetsvoorstel variabele pensioenuitkeringen 14 augustus 2015 Het Wetsvoorstel variabele pensioenuitkering (kortweg wetsvoorstel ) maakt voor deelnemers aan een premieovereenkomst

Nadere informatie

Concept Toekomstvisie Pensioenfederatie op het pensioenstelsel Maart 2015. Management samenvatting

Concept Toekomstvisie Pensioenfederatie op het pensioenstelsel Maart 2015. Management samenvatting Concept Toekomstvisie Pensioenfederatie op het pensioenstelsel Maart 2015 Management samenvatting Uitgangspunten a. We hebben in Nederland een goed pensioenstelsel. Een van de sterke punten van de oudedagsvoorziening

Nadere informatie

Pensioenakkoord. Samenvatting kabinetsbrief en SER-advies

Pensioenakkoord. Samenvatting kabinetsbrief en SER-advies Pensioenakkoord Samenvatting kabinetsbrief en SER-advies Op 5 juni bood de SER aan minister Koolmees een ontwerpadvies voor een nieuw pensioenstelsel aan. Op diezelfde dag stuurde de minister een brief

Nadere informatie

FAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012

FAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012 FAQ s over vastgelopen pensioenonderhandelingen en herziening ABP-pensioenregeling December 2012 1. Er is geen overeenstemming over herziening van de ABP-regeling per 2013. Wat betekent dit voor werkgevers

Nadere informatie

Bij de opstelling van de notitie is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de positie van de VCP, waarbij ANBO is aangesloten.

Bij de opstelling van de notitie is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de positie van de VCP, waarbij ANBO is aangesloten. 26 juni 2018 ANBO s visie op pensioen PA-26062018 w.reijn@anbo.nl Inleiding ANBO speelt een actieve rol in de pensioendiscussie. In deze position paper pensioenen staan de uitgangspunten die ANBO hanteert

Nadere informatie

PENSIOEN REGIE IN EIGEN HAND

PENSIOEN REGIE IN EIGEN HAND PENSIOEN REGIE IN EIGEN HAND PENSIOENEN, AOW EN REGEERAKKOORD STELLING 1 Ons pensioenstelsel is krachtig omdat we het steeds aan maatschappelijke ontwikkelingen hebben aangepast. PENSIOEN VOLGT SOCIALE

Nadere informatie

Transitie economisch bezien

Transitie economisch bezien Transitie economisch bezien Casper van Ewijk Pensioenvraagstukken in de kabinetsformatie Amsterdam, 27 januari 2017 Nederland: Aanvullend pensioen stamt uit jaren 50 Een goed pensioen voor alle werknemers

Nadere informatie

Nieuwsbrief Fiscaal Juridisch Adviesbureau Informatiebulletin over de eigen woning en inkomensvoorzieningen

Nieuwsbrief Fiscaal Juridisch Adviesbureau Informatiebulletin over de eigen woning en inkomensvoorzieningen Nieuwsbrief Fiscaal Juridisch Adviesbureau Informatiebulletin over de eigen woning en inkomensvoorzieningen Nummer 169 Regeerakkoord Rutte III Inhoud Tarieven en schijven Box 1 1 Box 2 2 Box 3 2 Heffingskortingen

Nadere informatie

Terugblik op Wie zijn wij? Margreet Verhoef. Rita van Ewijk. Fred Steenwinkel. Sinds 2010 bestuurslid

Terugblik op Wie zijn wij? Margreet Verhoef. Rita van Ewijk. Fred Steenwinkel. Sinds 2010 bestuurslid Programma 1. Terugblik 2018 en financiële positie 2019 2. Toekomst Stichting Pensioenfonds Equens 3. Overgang naar Algemeen Pensioenfonds (APF) 4. Planning overgang 5. Pensioenakkoord 1 Wie zijn wij? Margreet

Nadere informatie

Oudedagsvoorziening nu en straks. Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam

Oudedagsvoorziening nu en straks. Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam Oudedagsvoorziening nu en straks Casper van Ewijk Netspar & Universiteit van Amsterdam SER, 24 juni 2014 Agenda Internationaal perspectief Probleemanalyse Houdbaarheid Maatschappelijke trends Keuzes voor

Nadere informatie

Actualiteiten pensioen

Actualiteiten pensioen Actualiteiten pensioen Stichting Pensioenfonds Thales Nederland 20 juni 2013 2013 Towers Watson. All rights reserved. Wat speelt er allemaal? Sociaal akkoord AOW-leeftijd gaat omhoog AOW-gat Nominaal versus

Nadere informatie

van het pensioenstelsel moet verbeteren en de procyclische werking ervan moet verkleinen.

van het pensioenstelsel moet verbeteren en de procyclische werking ervan moet verkleinen. 12 september 2013 Verklaring van de Stichting van de Arbeid, de Pensioenfederatie, FNV-Jong, CNV Jongeren, CSO (Unie KBO, PCOB, NVOG en Noom), ANBO, KNVG en FNV Senioren over de verdere uitwerking van

Nadere informatie

1 werkplan voor het vervolg (najaar 2015) 5 rode draden uit de Nationale Pensioendialoog. 5 maatschappelijke trends die vragen om verandering

1 werkplan voor het vervolg (najaar 2015) 5 rode draden uit de Nationale Pensioendialoog. 5 maatschappelijke trends die vragen om verandering pggm.nl Hoofdlijnen toekomstbestendig pensioenstelsel PGGM Bestuurlijke advisering 9 juli 2015 Quick scan: Hoofdlijnen van een toekomstbestendig pensioenstelsel Op 6 juli 2015 heeft Staatssecretaris Klijnsma

Nadere informatie

Verandering maakt sterker

Verandering maakt sterker Den Haag, 17 april 2015 Een verbouwing zonder de fundering aan te tasten Verandering maakt sterker Samenvatting Nederland heeft een van de beste pensioenstelsels in de wereld. Daarover zijn binnen- en

Nadere informatie

Toekomst van het Pensioenstelsel

Toekomst van het Pensioenstelsel Toekomst van het Pensioenstelsel 26 maart 2015 Alex Ter Horst en Ruud Derksen Advocaten Pensioenrecht Nederlandse pensioenstelsel behoort tot de beste van de wereld 1. Denemarken (82,4) 2. Australie (79,9)

Nadere informatie

De toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel Dick Sluimers Voorzitter Raad van Bestuur APG

De toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel Dick Sluimers Voorzitter Raad van Bestuur APG De toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel Dick Sluimers Voorzitter Raad van Bestuur APG KNVG Maarssen 4 september 2012 Agenda 1) Wie is APG? 2) Ontwikkelingen van vandaag 3) Uitdagingen voor morgen

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

UITLEG PRINCIPEAKKOORD PENSIOEN

UITLEG PRINCIPEAKKOORD PENSIOEN UITLEG PRINCIPEAKKOORD PENSIOEN PROGRAMMA Sprekers voorstellen Inhoudelijke uitleg Boodschap van Han Eerste vragen Pauze Vragen vervolg 2 ONDERWERPEN 1. Vertraging stijging AOW leeftijd 2. Nieuwe mogelijkheden

Nadere informatie

Keuzevrijheid versus maatwerk. Seminar Eindspel naar een nieuw pensioenstelsel Erasmus Universiteit Rotterdam, 16 juni 2016 Niels Kortleve

Keuzevrijheid versus maatwerk. Seminar Eindspel naar een nieuw pensioenstelsel Erasmus Universiteit Rotterdam, 16 juni 2016 Niels Kortleve Keuzevrijheid versus maatwerk Seminar Eindspel naar een nieuw pensioenstelsel Erasmus Universiteit Rotterdam, 16 juni 2016 Niels Kortleve Boodschappen Meer heterogeniteit, meer data, meer differentiatie

Nadere informatie

Visie van de raad op pensioen in de toekomst

Visie van de raad op pensioen in de toekomst VISIE VAN DE RAAD OP PENSIOEN IN DE TOEKOMST Visie van de raad op pensioen in de toekomst De AOW en de werknemerspensioenen zijn de belangrijkste pijlers in het Nederlandse pensioenstelsel. De AOW (eerste

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Perspectiefnota toekomstig pensioenstelsel

Perspectiefnota toekomstig pensioenstelsel pggm.nl Perspectiefnota toekomstig pensioenstelsel PGGM Advies Regeling & Financiering 11 juli 2016 Inhoud van deze quickscan Op 8 juli 2016 stuurde staatssecretaris Jetta Klijnsma aan de Tweede Kamer

Nadere informatie

Het webinar Pensioen 2.0 begint om 20.03

Het webinar Pensioen 2.0 begint om 20.03 Nog even geduld Het webinar Pensioen 2.0 begint om 20.03 Twitter? @BrightPensioen #NLPensioenbewust Pensioen 2.0 Twitter? @BrightPensioen #NLPensioenbewust Enkele onderwerpen Hoe werkt pensioen in Nederland?

Nadere informatie

Notitie. CTP/ Januari Aan. Commissie Toekomst Pensioenstelsel (CTP) Van

Notitie. CTP/ Januari Aan. Commissie Toekomst Pensioenstelsel (CTP) Van 1 Notitie CTP/0048 23 Januari 2015 Aan Commissie Toekomst Pensioenstelsel (CTP) Van SER Secretariaat Den Haag 22 januari 2015 Betreft Beoordelingskader varianten SER Advies Toekomst Pensioenstelsel 1.

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333

Nadere informatie

Wat is de bijdrage van de Pensioenfederatie aan de pensioendialoog?

Wat is de bijdrage van de Pensioenfederatie aan de pensioendialoog? Wat is de bijdrage van de Pensioenfederatie aan de pensioendialoog? Daarover kan ik kort zijn: we hebben als Pensioenfederatie nog geen visie-document uitgebracht. We hebben gehoor gegeven aan het verzoek

Nadere informatie

De doorsneepremie ZO DENKEN WIJ ER OVER. De doorsneepremie. De doorsneepremie

De doorsneepremie ZO DENKEN WIJ ER OVER. De doorsneepremie. De doorsneepremie Zo denken wij er over is een uitgave van ABP Corporate Communicatie. Voor meer informatie verwijzen wij u naar www.abp.nl. september 2007 ZO DENKEN WIJ ER OVER Collectief versus individueel Juridische

Nadere informatie

Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018

Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018 Uniform Pensioenoverzicht 2019 Stand per: 31 december 2018 Uw persoonlijke gegevens Mevrouw C.M. Voorbeeld Geboren op: 17 september 1964 Werkgever: Example Kliniek Klantnummer: 640917999 Uw partner D.

Nadere informatie

For Internal Use Only. Update SPF. Dekkingsgraad Key Parameters Veranderingen Governance Ons Pensioenstelsel. Wat stond er op het spel.

For Internal Use Only. Update SPF. Dekkingsgraad Key Parameters Veranderingen Governance Ons Pensioenstelsel. Wat stond er op het spel. Update SPF. Dekkingsgraad Key Parameters Veranderingen Governance Ons Pensioenstelsel. Wat stond er op het spel. De actuele dekkingsgraad Rente 2,25 Dekkkingsgraad Beleidsdekkingsgraad Rente Dgr 120,0

Nadere informatie

PENSIOEN VOOR JONG EN OUD PENSIOENEN, AOW EN REGEERAKKOORD

PENSIOEN VOOR JONG EN OUD PENSIOENEN, AOW EN REGEERAKKOORD PENSIOEN VOOR JONG EN OUD PENSIOENEN, AOW EN REGEERAKKOORD FNV 11-PUNTENPLAN EERLIJK STOPPEN MET WERKEN EN AOW AOW IN REGEERAKKOORD Met betrekking tot de AOW verbetert niks Géén voorstellen voor Eerlijk

Nadere informatie

Mind the Gap. Openingsspeech Kick van der Pol. Dames en heren,

Mind the Gap. Openingsspeech Kick van der Pol. Dames en heren, Mind the Gap Openingsspeech Kick van der Pol Dames en heren, Allereerst een hartelijk welkom op het tweede jaarcongres van de Pensioenfederatie. Vandaag bevinden zich niet alleen pensioenfondsbestuurders

Nadere informatie

Stand van zaken Pensioen Amsterdam, 20 april 2017 Jan-Olivier Kuijkhoven

Stand van zaken Pensioen Amsterdam, 20 april 2017 Jan-Olivier Kuijkhoven Stand van zaken Pensioen 2020 Amsterdam, 20 april 2017 Jan-Olivier Kuijkhoven Te bespreken Rutte III Fiscaliteit Pensioen 2020 Stierensperma 1 Pensioen 2020 Vanwege vergrijzing, lage rente, eenzijdige

Nadere informatie

Oudere deelnemers voelen zich in de hoek gezet

Oudere deelnemers voelen zich in de hoek gezet Oudere deelnemers voelen zich in de hoek gezet De stelseldiscussie volgt politieke prioriteiten, niet de zaken die voor deelnemers echt belangrijk zijn. De bonden hebben dat door, de politiek nog niet,

Nadere informatie

Speech Klaas Knot, PBM Pensioensymposium, 19 mei 2016

Speech Klaas Knot, PBM Pensioensymposium, 19 mei 2016 Speech Klaas Knot, PBM Pensioensymposium, 19 mei 2016 Allereerst wil ik de organisatie graag hartelijk bedanken voor de uitnodiging om hier te spreken. Het thema van vandaag - de toekomst van ons pensioenstelsel

Nadere informatie

Roel Fonville Drachten, 28 maart

Roel Fonville Drachten, 28 maart Roel Fonville Drachten, 28 maart 2019 18-3-2019 1 Hoe gaat het met uw pensioen? Een nieuw pensioenstelsel? Wat doet de Federatie? Verkiezingen Verantwoordingsorgaan! 18-3-2019 2 Bron: DNB Positie Philips

Nadere informatie

2513AA22. De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22. De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 22 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22 Postbus 90801 2509 LV Den Haag Parnassusplein 5 T 070 333 44

Nadere informatie

e. academische en onderwijs evenementen

e. academische en onderwijs evenementen e. academische en onderwijs evenementen Academische evenementen 28-01-2015 International Pension Workshop 124 65 59 64 10 6 41 3 01-10-2015 Pension Day 71 39 32 49 12 6 3 1 Totaal 195 104 91 113 22 12

Nadere informatie

Netspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1

Netspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1 Netspar 14 nov 2014 - Jan Tamerus 1 Brug mogelijk tussen twee werelden? Collectieve risicodeling, je moet het niet willen! Bijna geen meerwaarde meer Complex Niet te waarderen Je doet aan herverdeling

Nadere informatie

Pensioennotitie Mei 2016 Steven van Weyenberg Lid Tweede Kamer voor D66

Pensioennotitie Mei 2016 Steven van Weyenberg Lid Tweede Kamer voor D66 Pensioennotitie Mei 2016 Steven van Weyenberg Lid Tweede Kamer voor D66 Baas over eigen pensioen: 10 bouwstenen voor een nieuw pensioenstelsel Het Nederlandse pensioenstelsel werd lange tijd beschouwd

Nadere informatie

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Toekomstbestendig pensioenstelsel: doorhakken van een Gordiaanse knoop Hoofdstuk 2 Doel van pensioen

Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Toekomstbestendig pensioenstelsel: doorhakken van een Gordiaanse knoop Hoofdstuk 2 Doel van pensioen Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Toekomstbestendig pensioenstelsel: doorhakken van een Gordiaanse knoop... 1 1.1 Inleiding... 1 1.2 Ontwikkelingen... 1 1.2.1 Aanleiding... 1 1.2.2 Ontwikkelingen... 1 1.3 Aanpak

Nadere informatie

Hoofdlijnen PrincipePensioenakkoord 2019 En enkele eerste aandachtspunten voor aan de bestuurstafel

Hoofdlijnen PrincipePensioenakkoord 2019 En enkele eerste aandachtspunten voor aan de bestuurstafel Hoofdlijnen PrincipePensioenakkoord 2019 En enkele eerste aandachtspunten voor aan de bestuurstafel Het kabinet en sociale partners hebben gezamenlijk principeafspraken gemaakt over de vernieuwing van

Nadere informatie

1.B. Jouw Cosun pensioen. Informatiebijeenkomsten voor pensioengerechtigden mei 2014

1.B. Jouw Cosun pensioen. Informatiebijeenkomsten voor pensioengerechtigden mei 2014 1.B Jouw Cosun pensioen Informatiebijeenkomsten voor pensioengerechtigden mei 2014 1 Agenda Pensioen in Nederland Waarom een nieuwe regeling bij Cosun? Pensioenpremie Toeslagverlening (indexatie) Discussie

Nadere informatie