Notitie. 1. Inleiding

Transcriptie

1 Aan CAO coördinatieoverleg Van Anja Jongbloed, hoofdbestuurder Willem Noordman, hoofdbestuurder Adviesgroep T (lokaal tarief) F Datum Doorkiesnummer 14 december Onderwerp Wijziging ingangsdatum AOW uitkering 1. Inleiding Het kabinet heeft voorgesteld het ouderdomspensioen ingevolge de Algemene Ouderdomswet (AOW) voortaan niet mee vanaf de eerste dag van de maand waarin de verzekerde de AOW- gerechtigde leeftijd heeft bereikt te laten ingaan, maar op de datum van het bereiken van de 65- jarige leeftijd. Kort gezegd betekent dit voorstel dat de AOW uikering niet meer ingaat op de eerste dag van de maand waarin je 65 jaar wordt, maar op de dag dat je ook werkelijk 65 jaar wordt. De Stichting van de Arbeid (Star) heeft in september in een brief (bijlage 1) aan de Vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken van de Tweede Kamer gewezen op een aantal arbeidsrechtelijk bezwaren die samenhangen met de invoering van dit wetsvoorstel per 1 januari Die bezwaren hebben vooral te maken met de tijdige aanpassing van CAO s en de inkomensgevolgen voor mensen die met prépensioen/vut zijn. De Star vraagt om de ingangsdatum van de beoogde wet uit te stellen met vier jaar om inkomensschade voor mensen met een lopende prépensoen/vut uitkering te voorkomen. De Tweede Kamer heeft met het wetsvoorstel ingestemd na het aanbrengen van een kleine wijziging. Deze wijziging houdt in dat de ingangsdatum is opgeschoven naar 1 april Het voorstel ligt nu voor behandeling bij de Eerste Kamer. In een brief van 7 november 2012 aan de Commissie Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Eerste Kamer (bijlage 2) maakt de Star de problematiek nogmaals duidelijk. Er wordt gevraagd of de Eerste Kamer in het belang van zorgvuldige wetgeving de minister op wil roepen om eerst op korte termijn met sociale partners overleg te voeren over de financiële consequenties van de maatregel en de mogelijke oplossingen ter reparatie van dreigende inkomensschade, waarbij voldoende rekening

2 2 van 5 gehouden dient te worden met de zorgelijke financiële situatie waarin pensioenfondsen thans verkeren. De Eerste Kamer commissie heeft het wetsontwerp besproken en het voorstel is op 6 december aangenomen. Dit betekent dat deze wijziging op 1 april 2012 ingaat. FNV Bondgenoten ondersteunt de inzet die vanuit de Star gedaan is naar de politiek. Wij vinden het in strijd met de rechtszekerheid van mensen van wie de Prépensioen/VUT uitkering reeds is ingegaan. In deze notitie wordt beschreven hoe wij met de gevolgen van deze wetgeving om willen gaan. Onder 2 wordt kort ingegaan op de gevolgen van het wetsvoorstel voor cao s, het inkomen van mensen en pensioenregelingen. Bij 3 wordt beschreven hoe wij de gevolgen van het voorliggende wetsvoorstel willen opvangen, dat is de leidraad voor de onderhandelaars. 2. Gevolgen wetsvoorstel 2.1 CAO bepalingen en AVV In zijn nader rapport het wetsvoorstel van 4 juli 2011 bij schrijft de minister het volgende: Hoewel sociale partners zo vroeg mogelijk geïnformeerd zijn over dit wetsvoorstel, kan er een situatie ontstaan waarin cao s die nog uitgaan van ontslag en daarmee pensionering op de eerste dag van de maand van 65 worden, op 1 januari 2012 (nog) niet zijn aangepast. Deze situatie zal echter van tijdelijke aard zijn. Dit komt onder andere omdat cao-bepalingen door de Minister van SZW alleen algemeen verbindend kunnen worden verklaard (avv) als zij in overeenstemming zijn met het recht. Cao bepalingen die uitgaan van ontslag op de eerste dag van de maand waarin de leeftijd van 65 jaar wordt bereikt, zijn niet langer in overeenstemming met het recht en zullen moeten worden aangepast om nog voor avv in aanmerking te kunnen komen. Cao s die de ontslagleeftijd op de eerste van de maand laten staan, zijn in strijd met wet- en regelgeving. Dat betekent dat deze bepalingen nietig worden als het wetsvoorstel op 1 april 2012 van kracht wordt. 2.2 Inkomensgevolgen voor mensen De gevolgen van dit wetsvoorstel zijn dat mensen hun AOW uitkering 1 dag tot maximaal één maand later ontvangen dan nu het geval is. Dit heeft vooral gevolgen voor mensen die niet meer werken en op dit moment met VUT of prépensioen zijn en voor mensen met een ANW hiaat-, arbeidsongeschiktheidspensioen, een tijdelijk

3 3 van 5 partnerpensioen of een sociale zekerheidsuitkering: hun VUT/prépensioen, ANW hiaatof arbeidsongeschiktheidspensioen, tijdelijk partnerpensioen of sociale zekerheidsuitkering stopt op de eerste dag van de maand waarin zij 65 jaar worden. Deze mensen kunnen er niet voor kiezen dat pensioen of die uitkering langer door te laten lopen, omdat dit in reglementen of bij wet geregeld is. Dit leidt ertoe dat zij een gat in hun inkomen hebben van maximaal één maand AOW. 2.3 Gevolgen voor pensioenregelingen Voor pensioenregelingen heeft dit weinig gevolgen als het om de pensioendatum gaat. De meeste pensioenregelingen hebben een pensioendatum die ingaat op de eerste dag van de maand waarin de deelnemer 65 jaar wordt met de mogelijkheid het pensioen te vervroegen of uit te stellen. Als een deelnemer daar niet voor kiest is de datum waarop het pensioen ingaat gelijk aan de pensioendatum van 65 jaar. Vanaf dat moment krijgt de deelnemer een pensioenuitkering. Voor het ANW hiaat en/of arbeidsongeschiktheidspensioen en tijdelijk partnerpensioen zullen pensioenfondsen moeten bezien hoe deze moeten worden aangepast. 3. Wat wil FNV Bondgenoten? De oplossingen die hieronder beschreven zijn corresponderen in volgorde met de gevolgen van het wetsvoorstel benoemd onder 2. Dat betekent dat 3.1 ingaat op de gevolgen beschreven onder 2.1 etcetera. 3.1 Cao bepalingen en AVV Voor aanpassing van cao bepalingen heeft de Bondsraad in het algemeen arbeidsvoorwaardenbeleid als inzet vastgesteld dat het automatische ontslag op welke leeftijd dan ook uit cao s geschrapt dient te worden. Dit past bij toekomstige ontwikkeling dat mensen langer door zullen moeten werken als de levensverwachting verder stijgt en bij de wens van mensen om vrijwillig langer door te mogen werken. Wij stellen ons in dit kader op het standpunt dat de cao bepalingen, met een ontslagleeftijd op de eerste dag van de maand waarin de werknemer 65 jaar wordt, nietig zijn. Echter, wij willen cao s niet openbreken, omdat wij als beleid hebben dat wij de ontslagleeftijd uit de cao willen halen. Als werkgevers het anders willen, zullen zij in actie moeten komen. De keuze voor deze uitgangspositie betekent wel dat individuele werknemers zich beschikbaar moeten houden voor werkzaamheden na de eerste van de maand waarin zij 65 jaar worden. Het betekent ook dat de arbeidsovereenkomst niet automatisch eindigt op het moment dat de werknemer 65 jaar wordt.

4 4 van 5 Omdat het pensioen en de AOW aan elkaar gekoppeld zijn, zal een aanpassing van enkele onderdelen van de pensioenregeling aan de ontslagdatum/ingangsdatum AOW door CAO partijen besproken en geregeld moeten worden. Afgesproken moet worden dat de pensioendatum voor die onderdelen m.i.v. 1 april 2012 de datum zal zijn waarop de deelnemer ontslag neemt en/of AOW uitkering van de deelnemer ingaat. Om welke onderdelen het gaat is bij 3.3 beschreven. 3.2 Inkomensgevolgen voor mensen Groep 1 Wij leggen prioriteit bij de mensen die inmiddels een VUT- of prépensioenuitkering, een ANW hiaat- / arbeidsongeschiktheidspensioen of een tijdelijk partnerpensioen hebben en die tussen 2012 en jaar worden. Zij kunnen immers niet langer doorwerken. FNV Bondgenoten wil dat voor deze groep mensen de hiervoor genoemde uitkering doorloopt tot de dag dat zij 65 worden en een AOW uitkering ontvangen. Onze inzet is dus dat de compensatie vanuit de fondsen betaald wordt. Als dat niet mogelijk is vanwege het feit dat er onvoldoende middelen zijn zal daarvoor een andere oplossing gezocht moeten worden. Groep 2 Voor mensen die een uitkering vanuit de sociale zekerheid hebben zal de uitkering door moeten lopen tot de dag dat zij een AOW uitkering ontvangen. Dit wordt middels een veegwet geregeld. Hiervoor zijn voorbereidingen getroffen. Groep 3 Voor de overige deelnemers gaan wij dit niet repareren. Zij kunnen zelf kiezen wat zij doen als het inkomensgat dat door deze maatregel ontstaat te groot is. Zij hebben de keuze om iets langer door te werken, wat ouderdomspensioen naar voren te halen of gebruik te maken van de hoog laag constructie in de pensioenregeling. Voor mensen die iets langer door willen werken is het noodzakelijk dat het automatisch ontslag uit de cao geschrapt is. Is dat niet het geval, dan zal er strijd zijn met wetgeving. 3.3 Gevolgen voor pensioenregelingen In pensioenregelingen zullen het ANW hiaat-, arbeidsongeschiktheidspensioen en het tijdelijk ouderdomspensioen aangepast moeten worden. Deze pensioenen zullen doormoeten lopen tot de pensioendatum waarop de deelnemer een AOW uitkering krijgt. Tevens zullen pensioenfondsen ervoor moeten zorgen dat de risicoverzekeringen die zij hebben afgesloten hiervoor worden aangepast.

5 5 van 5 BIJLAGE 1 Star brief 26 september 2011 aan de Vaste Kamercommissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Tweede Kamer der Staten Generaal, Kenmerk S.A /K, Wetsontwerp wijziging ingangsdatum AOW-ouderdomspensioen. BIJLAGE 2 Star brief 26 september 2011 aan de Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelenheid uit de Eerste Kamer, Kenmerk S.A /K, Wetsontwerp wijziging ingangsdatum AOW-ouderdomspensioen (Eerste Kamer ; 32846)