// vooruitzichten voor 2016 vooruitzichten voor 2016 Door Jolanda de Groot Zoals u van ons gewend bent, stelde Financial Investigator een 16-tal vermogensbeheerders een aantal vragen over het komende jaar. Waar liggen de kansen en bedreigingen voor beleggers? En hoe kijken vermogensbeheerders naar de relatieve aantrekkelijkheid van de diverse beleggingscategorieën en regio s? Kansen Vorig jaar was maar liefst 73,3% van de vermogensbeheerders positief op Japanse aandelen. Na Japan bleek Europa nog steeds in trek te zijn. Een andere opmerkelijke uitslag was dat Amerikaanse aandelen bijna unaniem als minst aantrekkelijk uit de bus kwamen. Verder verwachtten vrijwel alle deelnemende partijen een rentestijging. De kansen lagen, zo werd een jaar geleden verwacht, vooral bij staatsleningen uit opkomende landen. De consensus van de specialisten wees vorig jaar op een risk on houding: in de low yield omgeving van het vorige jaar was de verwachting dat er geen rendement behaald zou kunnen worden in 2016 zonder de nodige risico s te nemen. Zowel bij Credits als bij High Yield viel een voorkeur waar te nemen voor Europa boven Amerika. High Yield werd gezien als de meest aantrekkelijke obligatiecategorie. Vorig jaar werd ook veel verwacht van Emerging Market Debt in zowel local als hard currency. Bedreigingen Een jaar geleden was de vrijwel unanieme consensus dat het grootste risico van dat moment de deflatie in de eurozone was. De angst bestond dat deze het economisch herstel kon laten ontsporen. De vermogensbeheerders waren verder bang voor een nieuwe periode van Koude Oorlog na ingrijpen van Rusland in de Oekraïne. Daarnaast werd vertraging van de economische groei in de Emerging Markets, waardoor de wereld zou terugvallen in een recessie, ook gezien als een serieuze risicofactor. Overige risicofactoren die een jaar geleden geïdentificeerd werden, waren een toename van protectionisme veroorzaakt door spanningen over valutavolatiliteit, het vastlopen van de Amerikaanse economie door monetaire verkrapping en door politiek disfunctioneren, economische onrust die zou leiden tot grote maatschappelijke en politieke onrust en de gewelddadige spill-over van de Syrische burgeroorlog die over zou slaan naar de buurlanden. 106 FINANCIAL NUMMER 7 / 2015
Aegon Asset Management Door Jacob Vijverberg, Investment Strategist Foto: Archief Aegon AM Waar liggen de grootste kansen en bedreigingen voor beleggers? >Vrees voor een economische teruggang in de opkomende landen, vooral in Azië, maakt dat aandelen daar aantrekkelijk zijn geprijsd. Er is naar ons oordeel een te groot negatief sentiment ingeprijsd. En daar kunnen beleggers van profiteren. De grootste bedreiging voor beleggers is een depreciatie van de renminbi yuan. Positief zijn we verder over investment grade obligaties. Deze vormen een goed alternatief voor staatsobligaties, omdat er een aantrekkelijke kredietopslag is. Ook beleggen in schulden van bedrijven met een wat mindere rating biedt kansen. Naar ons oordeel zijn in de prijs van deze high yield obligaties te hoge risico s verdisconteerd. Vooral in Europa zal het met de faillissementen meevallen, verwachten wij. In de Verenigde Staten, met meer energie-gerelateerde bedrijven in deze beleggingscategorie, kan het wél tegenzitten. Beleggen in Europese asset backed securities (ABS) is eveneens aantrekkelijk, maar dan vooral vanwege de lage rentegevoeligheid van deze beleggingscategorie, die lager dan die van staatsobligaties is. Daarbovenop komt nog een redelijke kredietopslag. Voorzichtig zijn we met (dollar-)obligaties van opkomende landen. Deze zijn zeer gevoelig voor Amerikaanse renteverhogingen. Daar komt het effect van de lage grondstoffenprijzen nog bij. Veel van deze landen zijn exporteurs van grondstoffen, met name van olie. De grootste bedreiging voor beleggers is een depreciatie van de renminbi yuan, de Chinese munt. Dat zal leiden tot deflatie en lagere groeicijfers in de rest van de wereld. Nieuwe rondes van ruim monetair beleid in Europa, Japan en de Verenigde Staten zullen het gevolg zijn, met daardoor een grote volatiliteit in wisselkoersen. Onzekerheden, kortom. Slecht voor het vertrouwen, slecht voor de belegger. AXA Investment Managers Door Franz Wenzel, Head of Investment Strategy Foto: Archief AXA IM >Na een sterke daling gedurende de eerste zes maanden van 2015, heeft de wereldeconomie zich in de tweede helft van dit jaar herpakt. De zwakke vraag, met name vanuit China, brengt ons er echter wel toe de vooruitzichten van de mondiale BBP-groei in 2016 naar beneden bij te stellen op 3%. In Europa verwachten we een groei van 1,4% in 2016 en voor de VS ramen we deze op 2,2%. De Fed Funds Rate kan richting 2017 tussen de 2 en 3% uitkomen, mogelijk zelfs hoger. De Chinese economie vertraagt in lijn met de overheidsplannen, maar stort niet in een ravijn. De Chinese groei zal naar verwachting 6,3% bedragen. In Europa verwachten we een groei van 1,4% in 2016 en voor de VS ramen we deze op 2,2%. Als gevolg van de lagere bijstelling van de mondiale BBP-groei zijn we minder positief over de langetermijnvooruitzichten voor de aandelenmarkt. De aandelenmarkt biedt op korte termijn door de aantrekkelijke waarderingen en ruime liquiditeit wel waarde, met name in opkomend Azië en Europa. Wij suggereren daarom de beta te verhogen. De Amerikaanse consumentenmarkt heeft een stevig fundament, maar een zwakkere mondiale vraag zal wel consequenties hebben voor de productiesector. Wij verminderen ook onze langetermijnaandelenweging, aangezien het economische momentum in 2016 naar verwachting minder sterk zal zijn. Het zal daarnaast moeilijk zijn om sterke rendementen uit obligaties te halen in 2016. Short duration is de manier om stijgende rentes tegen te gaan. Zelfs als de onderliggende yields en spreads beide hoger worden, zal een portefeuille van obligaties met korte looptijd het beter doen dan blootstelling aan de gehele markt. Beleggers die kredietrisico s nemen, zullen dus beloond worden. Alles valt of staat echter met de ontwikkelingen rond de Fed, de inflatie en de reacties van de economie en markt hierop. NUMMER 7 / 2015 FINANCIAL 107
// vooruitzichten voor 2016 BMO Global Asset Management - Nederland Door Ernst Hagen, Executive Director Foto: Archief BNP Paribas IP Foto: Archief BMO Global AM De rente zal door de verwachte extra QE laag blijven. BNP Paribas IP >Wij zijn gematigd positief over de economische ontwikkelingen voor 2016. In de VS en Europa zal de gestage groei aanhouden. De opkomende markten zullen zich enigszins herstellen van een teleurstellend 2015, maar ook hier zal de groei minder uitbundig zijn dan we gewend waren. Vooral China zal de komende jaren verder verzwakken. De export in Europa zal profiteren van een relatief afzwakkende euro. De rente zal door de verwachte extra QE laag blijven. De bedrijfswinsten kunnen verder aantrekken en de waardering van aandelen ondersteunen. De renteverschillen tussen de kernlanden en de Zuid-Europese landen zullen verder inkomen. Voor olie verwachten we enig herstel. Europese aandelen zijn bij ons favoriet. Gesteund door de lage olieprijs, de lage euro en, naar onze verwachtingen, het steeds ruimere monetaire beleid hebben Europese bedrijven de beste uitgangspositie. Aandelen opkomende markten kennen een gunstigere waardering, maar wij vinden deze discount gezien de risico s terecht. Als grootste bedreiging zien we een crisis in de grotendeels ongereguleerde Chinese financiële sector. De kredietgroei is in China al enige tijd beduidend hoger dan de nominale economische groei. De misallocatie van middelen in vooral de jaren direct na de financiële crisis heeft voor veel slechte leningen gezorgd. De banken hebben onvoldoende voorzieningen getroffen voor toekomstige verliezen op deze leningen. Een ongecontroleerd faillissement zou tot een domino-effect kunnen leiden in de financiële sector. Verder houden we rekening met sterke reacties wanneer de Fed uiteindelijk de rente gaat verhogen. De markt is een renteverhoging niet meer gewend. Door Joost van Leenders, Hoofdeconoom Multi Asset Solutions >Naar onze mening is een aantal structurele factoren bepalend voor de status van de wereldeconomie: ten eerste de hoge schuldenlast van zowel ontwikkelde als opkomende economieën. Het deleveraging -proces heeft tot nu toe onvoldoende zoden aan de dijk gezet, ondanks de ongekende monetaire steun van de centrale banken. Ten tweede blijven investeringen en arbeidsproductiviteit achter bij de verwachtingen. Aandelenmarkten zijn kwetsbaar op de huidige waarderingsniveaus en met de achterblijvende economische groei in ontwikkelde markten. Als het meest waarschijnlijke scenario zien wij een ontkoppelde economische groei met enerzijds een stabiele groei in de Verenigde Staten, die naar verwachting niet sterk genoeg zal zijn om het positieve momentum op wereldniveau te handhaven. Anderzijds verwachten we in China een lagere groei dan potentieel mogelijk, door de transformatie van een investeringsgedreven en op krediet gebaseerd groeimodel naar een model gefundeerd op een mix van consumptie en dienstverlening. De financiële markten zijn in hun huidige afhankelijkheid van het verruimende beleid van centrale banken nerveus over de aanstaande normalisatie en asynchrone quantitative easing. In combinatie met een mogelijk opdrogende liquiditeit kan dat leiden tot volatiliteit in 2016. Aandelenmarkten zijn kwetsbaar op de huidige waarderingsniveaus en met de achterblijvende economische groei in ontwikkelde markten. In 2016 zouden obligaties beter kunnen presteren dan aandelen, in het geval van een teleurstellende economische groei en normalisatie. In een scenario van lage groei, lage renteniveaus en lage inflatie denken wij dat multi-asset beleggen een interessant alternatief kan zijn voor beleggers die op zoek zijn naar inkomen. 108 FINANCIAL NUMMER 7 / 2015
Columbia Threadneedle Investments Door Mark Burgess, CIO EMEA en Global Head of Equities Foto: Archief Eaton Vance Foto: Archief Columbia Threadneedle Investments Een normalisering van het monetaire beleid in de VS biedt kansen voor stock pickers. Eaton Vance >De wereldwijde liquiditeit en leading indicators geven alarmsignalen af voor de groeivooruitzichten. Wij verwachten voor 2016 wereldwijd beperkte groei, met uitzondering van de Verenigde Staten. De groei van het Bruto Binnenlands Product (BBP) in de VS komt naar verwachting uit op 2,5%, in lijn met de lange termijn groeitrends. Voor de overige regio s zal de groei van het BBP lager zijn; voor Europa en Japan verwachten we respectievelijk 1,3% en 1,5% groei. Voor het Verenigd Koninkrijk verwachten we een BBP-groei van 2,0%. De groeivooruitzichten voor opkomende markten blijven laag, aangezien de groeisnelheid in China verder afneemt. Landen die economisch afhankelijk zijn van de grondstoffenexport naar China blijven onder druk staan, en we zien verdere economische krimp in Brazilië. Desondanks verwachten we dat China zelf zal blijven groeien, maar met een lagere snelheid. Een ruimer monetair beleid blijft ook mogelijk. Een normalisering van het monetaire beleid in de VS (in een periode van getemperde wereldwijde economische groei) biedt kansen voor stock pickers. Anders gezegd, alhoewel de Europese en Japanse centrale bank meer doen op het gebied van monetaire verruiming (QE), zal er geen sprake zijn van wereldwijde toename van QE, waardoor asset prijzen kunnen stijgen. Beleggers zullen zich daarom meer richten op fundamentals en waarderingen, waarbij het zinvol is te differentiëren. Het einde van een periode van abnormaal lage volatiliteit lijkt nabij en dat vormt dan ook de grootste uitdaging voor beleggers. Door Justin Bourgette, Portfolio Manager Customized Solutions team Waar liggen de grootste kansen en bedreigingen voor beleggers? >De wereldeconomie blijft worstelen met de problemen van een overschot aan schulden en een tekortschietende vraag. Tegelijkertijd raken de grote centrale banken door hun arsenaal aan middelen heen om de deflatie mee te bestrijden, nadat opeenvolgende rondes van kwantitatieve versoepeling hun respectievelijke munten hebben ondermijnd, maar de groei niet hebben kunnen aanzwengelen. Deze elkaar beconcurrerende devaluaties worden ineffectief als geen enkele regio in de wereld zich een sterkere munt kan veroorloven. Met de recente devaluatie van de yuan geeft zelfs China nu aan niet langer de groeimotor van de wereldeconomie te kunnen zijn. De risicopremies in veel beleggingssectoren zijn tot beneden de nominale waarde gedaald. Niettemin genieten de Verenigde Staten nog steeds een bbp-groei van ruim 2% op jaarbasis. Hoewel er geen grote aanjagers van de groei lijken te zijn ter compensatie van de zwakte van de handels- en energiegerelateerde kapitaalinvesteringen, die de groei naar een veel hoger niveau zouden kunnen tillen, is het huidige groeipeil voor ondernemingen van oudsher goed genoeg gebleken om aan hun schuldverplichtingen te kunnen blijven voldoen. De risicopremies in veel beleggingssectoren zijn tot beneden de nominale waarde gedaald, als gevolg van een mondiale speurtocht van beleggers naar rendement en het beleid van de centrale banken. Daardoor lijken de toekomstige rendementen lager dan waar veel beleggers de afgelopen vijf jaar aan gewend zijn geraakt. De marktvolatiliteit van de zomer van 2015 heeft een aantal beleggingsmogelijkheden ontsloten waar beleggers hun voordeel mee kunnen doen. Hoewel niemand ooit een 100% correcte timing zal weten te bereiken, denken wij dat er mogelijkheden zijn op de credit markten waar de spreads zijn opgelopen en de koersen zijn gedaald en op bepaalde niet-amerikaanse aandelenmarkten, terwijl de gevoeligheid voor de overgewaardeerde Amerikaanse aandelenmarkten moet worden beperkt. NUMMER 7 / 2015 FINANCIAL 109
// vooruitzichten voor 2016 GMO Door Maarten de Lint, Client Relationship Manager Foto: Archief KCM Foto: Archief GMO Beleggers doen er zeer verstandig aan om een defensieve allocatie naar cash aan te houden. Kempen Capital Management >Onze organisatie hecht belang aan het begrip van het huidige economische klimaat, maar gelooft niet dat het mogelijk is om zinvolle uitspraken te doen over het verloop van de zeer nabije toekomst laat staan over de impact van deze onzekere toekomst op de waarde van verschillende beleggingscategorieën. Daarom stellen wij geen portefeuilles samen waarvan de verwachting is dat die optimaal presteren bij een algemeen waarschijnlijk geacht economisch scenario, maar portefeuilles die robuust zijn in verschillende scenario s, in een wereld die nu eenmaal onzeker is. Wij beleggen vanuit de overtuiging dat beleggingscategorieën op basis van tijdelijke factoren vaak anders gewaardeerd worden dan op langere termijn gerechtvaardigd is, maar op enig moment naar hun fair value terugkeren. Als value-belegger, met een beleggingshorizon die aanzienlijk langer is dan één jaar, alloceren wij beleggingen daarom op basis van waarderingsgedreven prognoses. Onze prognoses van september 2015 laten zien dat de kansen in de huidige markt dun gezaaid zijn. De meeste beleggingscategorieën zijn momenteel dusdanig duur, dat ze naar verwachting over de komende jaren negatieve of hooguit licht positieve rendementen zullen laten zien. Wij denken daarom dat beleggers naast een beperkte allocatie in enkele beleggingscategorieën die nog relatief aantrekkelijk geprijsd zijn (waaronder value aandelen in emerging markets, Europa en Japan), er zeer verstandig aan doen om een defensieve allocatie naar cash aan te houden. Deze allocatie kan worden aangewend als op enig moment in de toekomst waarderingen weer aantrekkelijker worden. Door Ivo Kuiper, Senior Investment Strategist >Voor 2016 verwachten wij verder economisch herstel in Europa. Terwijl kredietcondities geleidelijk verbeteren, geeft de ECB steeds meer gas. Met rugwind van ruim monetair beleid en een lage olieprijs zal de groei gedragen worden door binnenlandse vraag. De Amerikaanse economie gaat de laatste fase van de cyclus in. Nu de werkloosheid is teruggelopen, is de consument aan zet. Wij verwachten dat dit gepaard gaat met een langzame stijging van de inflatie. Daardoor zal de centrale bank een begin maken met de normalisatie van de rente. De Amerikaanse economie gaat de laatste fase van de cyclus in. Angst voor een harde landing van China is overtrokken, maar een lagere groei blijft onvermijdelijk. Momenteel is de toename van de consumptie nog niet hoog genoeg om de afname van investeringen te compenseren. Het aanpassen van de economie zal meerdere jaren in beslag nemen. Regelmatig zullen de Chinese overheid en centrale bank dan ook moeten stimuleren. De afgelopen jaren zijn aandelenkoersen flink gestegen met lagere verwachte rendementen als gevolg. Om ook 2016 een goed jaar te maken voor aandelen is omzetgroei nodig. De waardering van staatsobligaties blijft onaantrekkelijk. Een 10-jaars rente in Duitsland van 0,5% is niet in lijn met de nominale groei van 3% die we op lange termijn verwachten. Voor 2016 verwachten wij dat aandelen het beter zullen doen dan obligaties, vooral in Europa. Opkomende markten zijn aantrekkelijk gewaardeerd, maar hebben gemiddeld wel nog last van de lage olieprijs en de sterke dollar. 110 FINANCIAL NUMMER 7 / 2015
Legal & General Investment Management Door Tim Drayson, Head of Economics Foto: Archief Mellon Capital Foto: Archief LGIM De risico s concentreren zich met name rond opkomende markten en China. Mellon Capital (a BNY Mellon Company) Waar liggen de grootste kansen en bedreigingen voor beleggers? >De afgelopen kwartalen lieten een vrij stabiele mondiale groei zien, maar dit verhult het verschil tussen de vertragende groei in opkomende landen en de positieve activiteit in ontwikkelde economieën. In 2016 verwachten we sterke consumentenbestedingen die de groei in de eurozone, de VS en Japan boven het groeipotentieel kunnen houden en de werkloosheid kunnen verlagen. We kijken ook uit naar een gematigde verbetering in opkomende economieën nu de krimp in Brazilië en Rusland afneemt en India sterker wordt. Het herstel van de wereldwijde productie zou beleggers gerust moeten stellen met betrekking tot de mondiale groei en deflatie. De risico s concentreren zich met name rond opkomende markten en China, waar de groei naar verwachting verder vertraagt. De sinds 2008 snel groeiende schuldenlast kan roet in het eten gooien van de Chinese overheid in haar pogingen de economie te herbalanceren. Het monetaire beleid zal wereldwijd waarschijnlijk zeer accommoderend blijven gedurende 2016, met uitzondering van de renteverhoging in de VS. Hierin schuilen twee gevaren. Allereerst zullen pogingen om het Amerikaanse monetaire beleid te normaliseren kunnen leiden tot een sterke stijging van de dollar en tot problemen bij grondstoffenproducenten en opkomende landen die grote hoeveelheden in dollar genoteerde schuld hebben. Daarnaast zal de Fed zich, wanneer we aannemen dat er geen negatieve eerste reactie zal zijn, genoodzaakt voelen om de rentes sneller te verhogen dan de markt verwacht om oververhitting in de toekomst te voorkomen. Kansen liggen er in de aandelenmarkten, met name in de eurozone en Japan. In deze twee regio s is de verwachte winstgroei bij bedrijven al ingesteld op een groeiverbetering en zijn de waarderingen aantrekkelijk, zeker in relatie tot fixed income. Door Vassilis Dagioglu, Head of Asset Allocation >Door een ruim monetair beleid en een gematigde economische groei in de ontwikkelde landen zal de volatiliteit in 2016 afnemen. De divergentie in het monetaire beleid van de VS enerzijds en de EU en Japan anderzijds, zal naar verwachting de waarde van de US dollar ten opzichte van de euro en de yen opdrijven en dus Europese en Japanse aandelen ten opzichte van Amerikaanse aandelen laten stijgen. De groeivertraging in de opkomende markten kan volgend jaar voor onrust zorgen. De kans op een harde landing van de Chinese economie is weliswaar bijzonder klein geworden, maar de overgang van China naar een consument-gedreven groeimodel zal ook in 2016 niet zonder horten en stoten gaan. Politieke verandering kan voor de meeste beroering op markten zorgen in 2016 en tot ver in 2017. Politieke verandering kan voor de meeste beroering op markten zorgen in 2016 en tot ver in 2017. Kiezers in de VS en Zuid-Korea gaan volgend jaar naar de stembus, maar waar het echt spannend wordt, is in Europa. In het Verenigd Koninkrijk vindt een referendum over het EU-lidmaatschap plaats met immense gevolgen indien de uitkomst nee is. Partijen met een anti-europese agenda zullen zich ook roeren tijdens de verkiezingen in Ierland en Oostenrijk. Griekenland kan terugkomen; het risico van een Grexit is alleen maar vooruitgeschoven. Het gevaar dat anti- EU-stemmen zich mobiliseren, blijft in de lucht boven Europa hangen. In deze omgeving is het voor beleggers van belang om in 2016 actief hun portfolio op volatiliteit te monitoren en te beheren. Wij zullen in 2016 heel selectief posities innemen met een regionale exposure. NUMMER 7 / 2015 FINANCIAL 111
// vooruitzichten voor 2016 NN Investment Partners Door Valentijn van Nieuwenhuijzen, Hoofd Multi-Asset Foto: Archief PIMCO Foto: Archief NN Investment Partners In Europa zet het herstel door, geholpen door de steun van de ECB en een aantrekkende kredietvraag. PIMCO >De ontwikkelde economieën tonen veerkracht en lijden nauwelijks onder de groeivertraging in China en andere opkomende markten. De aanhoudende verbetering van de arbeidsmarkt zorgt voor een sterke binnenlandse vraag. In Europa zet het herstel door, geholpen door de steun van de ECB en een aantrekkende kredietvraag. De veerkracht van ontwikkelde economieën is een belangrijk anker voor de wereldeconomie en kan voor stabilisatie zorgen in de opkomende wereld. De onderlinge verschillen zijn hier echter groot; opkomende landen met een relatief bescheiden kredietgroei, die bereid zijn te hervormen en weinig afhankelijk zijn van de Chinese vraag, hebben de beste vooruitzichten. Wij zien de beste mogelijkheden in de regio s met een bovengemiddelde winstgroei, stimulerend monetair beleid en ondergemiddelde waarderingen. Dit betekent dat we met name wat aandelen betreft een duidelijke voorkeur hebben voor de eurozone en Japan ten opzichte van de VS. In de opkomende markten zijn na de correctie de verwachtingen een stuk realistischer geworden en lijken de risico s wat meer gebalanceerd. Dit biedt ruimte voor positieve verrassingen. Er blijven wel een aantal belangrijke risico s, bijvoorbeeld op het vlak van politiek en begrotingsdiscipline in Brazilië en de groeivertraging in China. Ook bedrijven met dollarschulden kunnen in grotere problemen raken, indien als gevolg van de verhoging van de rente door de Fed de dollar sterker wordt en de uitstroom van kapitaal en de neerwaartse druk op opkomende valuta s toeneemt. Door Mike Amey, Portefeuillebeheerder >Wij zijn optimistisch over de eurozone. Die profiteert van de zwakkere euro en de lage olieprijs. Intussen begint het ECB-beleid zijn vruchten af te werpen. Wij verwachten voor de komende twaalf maanden een economische groei van 1,5% tot 2%. Voor de VS voorzien wij een groei van 2,25% tot 2,75%. De Fed zal de rente waarschijnlijk maar heel geleidelijk verhogen, want het kan weleens moeilijk blijken om los te komen van de lage effectieve rente. Voor de komende twaalf maanden rekenen wij op een wereldwijde groei van 2,5% tot 3%. De verschillen kunnen behoorlijk uiteenlopen, met in het ene land krimp, terwijl het andere land de wind in de rug heeft. De Fed zal de rente waarschijnlijk maar heel geleidelijk verhogen. In deze tijd van de New Neutral behoren de torenhoge rendementen op de obligatiemarkten tot het verleden. Er ligt waarde in obligaties met een middellange looptijd, waarin nog niet is verwerkt dat de ECB mogelijk na september 2016 doorgaat met QE. Wij staan met het oog op een renteverhoging door de Fed een beetje huiverig tegenover Amerikaanse staatsobligaties. De New Neutral heeft ook gevolgen voor de waardering van effecten. Het goede nieuws is dat door de lagere rente effecten meer waard zullen worden. Daar staat tegenover dat de koersen van de verschillende beleggingscategorieën zich inmiddels aan de nieuwe werkelijkheid hebben aangepast. Er blijven mogelijkheden om een aantrekkelijk rendement te behalen. Wij zien Europese bedrijven die dividend hebben verhoogd wel zitten. 112 FINANCIAL NUMMER 7 / 2015
Robeco Door Peter van der Welle, Strategist, Strategic Advisory & Portfolio Management Foto: Archief Schroders Foto: Archief Robeco Wij verwachten rendementen die lager zijn dan het historisch gemiddelde rendement. Schroders >Het groeitempo van de globale economie zal weinig spectaculair zijn, waarbij de productiecapaciteit nog onderbenut zal blijven. Ontwikkelde markten zetten de gematigde expansie voort, geholpen door hogere consumentenbestedingen en lagere overheidsbezuinigingen. Opkomende markten profiteren enigszins van deze expansie, maar ondervinden nog hinder van een sterke dollar, tegenvallende wereldhandel, een overtollig aanbod in de grondstoffenmarkt en een schoksgewijze vertraging in de Chinese groei. De Fed zal hooguit twee renteverhogingen initiëren en daarbij beleggers een zeer gematigd pad in het vooruitzicht stellen. We zijn in een omgeving aanbeland waarin economische groeicijfers teleur blijven stellen en de waarderingen van de meeste beleggingsklassen zijn opgelopen tot historisch bovengemiddelde niveaus. Dit maakt markten meer ontvankelijk voor correcties en wij verwachten dan ook dat de verhoogde volatiliteit aanhoudt. Centrale banken zullen het onconventionele monetaire beleid van de afgelopen jaren weer nieuw leven proberen in te blazen, maar we maken ons zorgen over de effectiviteit. Wij verwachten rendementen die lager zijn dan het historisch gemiddelde rendement. Aandelen blijven onze favoriet, gezien de relatief gunstige waardering en het netto expansief monetair beleid. Gezien de opgerekte winstmarges en hogere loongroei in de VS zien wij vooral kansen in Europa en later in 2016 mogelijk in aandelen van opkomende markten. Binnen vastrentende waarden vinden wij hoogrentende staatsobligaties aantrekkelijk, waarbij de opslagen voor kredietrisico voldoende lijken te zijn ter compensatie van een wat hogere mate van wanbetaling. Wij verwachten een gematigde stijging van de kapitaalmarktrente door een hogere gevraagde compensatie voor inflatierisico en wat hogere reële rente. Door Keith Wade, Chief Economist Waar liggen de grootste kansen en bedreigingen voor beleggers? >In 2016 blijft de wereldwijde groei circa 2,5%. In de VS en Europa zijn de consumentenbestedingen dit jaar gestegen door een daling van de grondstoffenprijzen en de inflatie. Deze trend kan in 2016 doorlopen, maar de bonus van een lage olieprijs heeft zijn langste tijd gehad. Daardoor loopt de inflatie weer op naar 2%, wat de deflatiezorgen verdrijft, maar de reële inkomens verlaagt en zodoende de consumptieve uitgaven drukt. Compensatie is er niet: de groei van de handel blijft mager en de bedrijfsinvesteringen stagneren. Daar staat tegenover dat de Chinese economie voorzichtig zal aantrekken. Wij voorzien een bescheiden verkrapping van het monetaire beleid in de VS, terwijl de ECB en de BoJ hun beleid soepel houden. Wat de ECB betreft, verwachten we meer kwantitatieve verruiming. Gematigde groei in 2016 en een voorkeur voor Europese en Japanse aandelen. Aandelen kunnen in dit klimaat goed presteren, indien de markt gelooft dat beleidsmaatregelen de groei en zodoende de ondernemingswinsten kunnen bevorderen. De grootste bedreiging voor de markten is een verlies van het vertrouwen in het vermogen van beleidsmakers om de groei te stimuleren of schokken adequaat op te vangen. Wij zien nog steeds mogelijkheden in de aandelenmarkt, met een voorkeur voor Europa en Japan, waar het monetaire beleid het gunstigst is en de ondernemingscyclus nog niet zo vergevorderd is als in de VS. Staatsobligaties en investment grade bedrijfsobligaties zullen op den duur nauwelijks nog een positief reëel rendement genereren. Europese commerciële vastgoedmarkten bieden beleggers die op zoek zijn naar rendement meer kansen. NUMMER 7 / 2015 FINANCIAL 113
// vooruitzichten voor 2016 Standard Life Investments Door Andrew Milligan, Head of Global Strategy Foto: Archief Syntrus Achmea Vermogensbeheer Foto: Archief Standard Life Investments Op het eerste gezicht zal de wereldeconomie weinig veranderen tussen 2015 en 2016. Syntrus Achmea Vermogensbeheer Politieke instabiliteit in de Europese Unie vormt een grote bedreiging. Waar liggen de grootste kansen en bedreigingen voor beleggers? >Op het eerste gezicht zal de wereldeconomie weinig veranderen tussen 2015 en 2016. De groei van het mondiale BBP zal iets hoger liggen dan de zwakke 3% in 2015, maar dit weerspiegelt kleinere recessies in opkomende markten, zoals Brazilië en Rusland. De VS en het Verenigd Koninkrijk zullen waarschijnlijk weer tussen de 2-3% groeien, Japan en Europa tussen 1-2%, China tussen de 6-7%. De problemen zijn bekend: zwakke wereldwijde handel, overcapaciteit in veel sectoren, lage grondstoffenprijzen en natuurlijk monetaire verkrapping door de Fed. De economische rugwind in 2016 zal ook niet heel anders zijn dan in 2015: een ruim monetair beleid in China, Europa en Japan, toenemende consumptieve bestedingen dankzij lage olieprijzen en hogere werkgelegenheid en een vastgoedsector die profiteert van de verruimende monetaire beleidsmaatregelen. Aandelen, obligaties en vastgoed kunnen in 2016 mooie rendementen bieden. De achtergrond moet wel groeistabilisatie zijn, of nog liever een verbetering van de groei, die voortkomt uit toenemende verkopen dankzij bestedingen van bedrijven en consumenten. Het maakt niet eens zoveel uit of de Fed verkrapt, zolang ze beleggers maar geruststelt dat ze het doet vanuit een positie van kracht en met de bedoeling om het herstel op de rails te houden. Doet ze dat niet dan zou dat leiden tot speculatie over een economie die zich in een late fase van de cyclus bevindt en kwetsbaar is voor groeischokken. Door Frank van Weegberg, Senior Investment Strategist >Onze vooruitzichten voor de economie zijn gematigd positief. In de Angelsaksische landen is de werkloosheid de laatste jaren fors gedaald en ook in de eurozone zien we het herstel van de werkgelegenheid nu echt doorzetten. De consumptieve bestedingen, ondersteund door de gedaalde olieprijs, zullen daardoor de motor zijn van een voortgaande economische groei in de ontwikkelde landen. De inflatie zal gematigd stijgen, omdat de impact van de gedaalde olieprijzen uit de cijfers zal lopen. De Fed zal de Amerikaanse beleidsrente heel voorzichtig verhogen. In de eurozone blijft het monetaire beleid extreem ruim. De lage waardering van zowel aandelen als obligaties uit de opkomende landen biedt beleggers duidelijke kansen, ook omdat veel slecht nieuws al is ingeprijsd. Daarnaast zijn Europese aandelen nog steeds aantrekkelijk geprijsd. Een boven verwachting hogere economische groei in de opkomende landen, een voortgaand herstel van de winstgroei in Europa en verdere monetaire verruiming door de ECB kunnen aandelen in beide regio s een forse impuls geven. Anderzijds kan een sterke terugval van de economische groei in China en andere opkomende landen het sentiment op de financiële markten fors onder druk zetten. Continuering van het ruime monetaire beleid door centrale banken wereldwijd kan in 2016 leiden tot verdergaande asset inflation. Dit is voor 2016 een kans, maar tevens voor de jaren erna weer een bedreiging. Politieke instabiliteit in de Europese Unie, veroorzaakt door een immigratiecrisis of het Britse EU-referendum, vormt een grote bedreiging. 114 FINANCIAL NUMMER 7 / 2015
CONCLUSIE De meeste asset managers zijn gematigd positief over de economische ontwikkelingen voor 2016. Een aantal structurele factoren zal bepalend zijn voor de status van de wereldeconomie. Denk hierbij aan de hoge schuldenlast van zowel ontwikkelde als opkomende landen en aan de bij de verwachtingen achterblijvende investeringen en arbeidsproductiviteit. In de VS, Europa en Japan zal de gestage groei naar verwachting aanhouden, ingegeven door sterke consumentenbestedingen en ondersteund door de gedaalde olieprijs. vooruitzichten voor 2016 De veerkracht van ontwikkelde economieën is een belangrijk anker voor de wereldeconomie en kan voor stabilisatie zorgen in de opkomende wereld. Opkomende markten ondervinden echter nog hinder van een sterke dollar, een tegenvallende wereldhandel, een overtollig aanbod in de grondstoffenmarkt en, in lijn met de overheidsplannen, een schoksgewijze vertraging in de Chinese groei. De Amerikaanse economie gaat de laatste fase van de cyclus in. Nu de werkloosheid is teruggelopen, is de consument aan zet. Dit gaat wellicht gepaard met een langzame stijging van de inflatie. Daardoor zal de Fed de rente in een laag tempo gaan verhogen. Met uitzondering van de VS zal het monetaire beleid wereldwijd waarschijnlijk zeer accommoderend blijven gedurende 2016. Figuur 1: Relatieve aantrekkelijkheid asset classes Bron: Alpha Research NUMMER 7 / 2015 FINANCIAL 115
// vooruitzichten voor 2016 CONCLUSIE Waar liggen de grootste kansen? De grootste kansen liggen bij obligaties met een middellange looptijd waarin nog niet verwerkt is dat de ECB mogelijk na september 2016 doorgaat met QE. Verder worden de credit markten, waar de spreads zijn opgelopen, gezien als kansrijk. Mogelijkheden zijn er ook in Europese High Yield obligaties, omdat de hoge risico s van deze obligaties al verdisconteerd zijn in de prijs. Beleggen in Asset Backed Securities is eveneens aantrekkelijk, vooral vanwege de lage rentegevoeligheid en de redelijke kredietopslag. Beleggers die kredietrisico nemen, zullen naar verwachting beloond worden. Alles valt of staat echter met de ontwikkelingen rond de Fed, de inflatie en de reacties van de economie en de markt hierop. vooruitzichten voor 2016 Kansen liggen er ook in de aandelenmarkten, met name in de eurozone en Japan. In deze twee regio s is de verwachte winstgroei bij bedrijven al ingesteld op een groeiverbetering en zijn de waarderingen aantrekkelijk. Europese commerciële vastgoedmarkten bieden beleggers die op zoek zijn naar rendement ook meer kansen. In een omgeving van lage groei, lage renteniveaus en lage inflatie kunnen multi-asset beleggingen een interessant alternatief zijn voor beleggers die op zoek zijn naar inkomen. In een omgeving van politieke veranderingen is het voor beleggers van belang om hun portfolio op volatiliteit te monitoren en beheren. Figuur 2: Relatieve aantrekkelijkheid aandelen Bron: Alpha Research 116 FINANCIAL NUMMER 7 / 2015
CONCLUSIE Waar liggen de grootste bedreigingen? Bedreigingen voor 2016 worden op meerdere vlakken gezien. Politieke instabiliteit in de Europese Unie, veroorzaakt door een immigratiecrisis of het Britse EU-referendum, vormt een grote bedreiging. Indien de uitkomst van het referendum nee wordt, kan dat immense gevolgen hebben. Partijen met een anti-eu agenda zullen zich ook roeren tijdens de verkiezingen in Ierland en Oostenrijk. Griekenland kan terugkomen: het risico van een mogelijke Grexit is alleen maar vooruitgeschoven. vooruitzichten voor 2016 Een andere bedreiging vormt een crisis in de grotendeels ongereguleerde Chinese financiële sector. De kredietgroei is in China al enige tijd beduidend hoger dan de nominale economische groei, hetgeen tot veel slechte leningen heeft geleid. De banken hebben onvoldoende voorzieningen getroffen voor toekomstige verliezen op deze leningen. Een ongecontroleerd faillissement zou tot een domino-effect kunnen leiden in de financiële sector. Een andere dreiging is een depreciatie van de Chinese munt. Dit zal mogelijkerwijs leiden tot deflatie en lagere groeicijfers in de rest van de wereld. Nieuwe rondes van ruim monetair beleid in Europa, de VS en Japan zullen het gevolg zijn, met daardoor een grote volatiliteit in wisselkoersen. Dit zal leiden tot onzekerheid en dit is slecht voor het vertrouwen en slecht voor beleggers. Een verdere factor van betekenis zou de sterke reactie kunnen zijn van de markt op de verwachte renteverhoging door de Fed: de markt is een renteverhoging niet meer gewend. Ook bedrijven met dollarschulden kunnen in grote problemen raken, indien als gevolg van de verhoging van de rente door de Fed de dollar sterker wordt en de uitstroom van kapitaal en de neerwaartse druk op opkomende valuta s toeneemt. «Figuur 3: Relatieve aantrekkelijkheid obligaties Bron: Alpha Research NUMMER 7 / 2015 FINANCIAL 117