Diabetes Mellitus Type 1 en Coeliakie Suat Simsek Internist-endocrinoloog Medisch Centrum Alkmaar 24 mei 2013
Agenda Diabetes mellitus type 1 Coeliakie Diabetes mellitus type 1 en Coeliakie
Classificatie van DM Type 1 Diabetes mellitus Immuun gemedieerd Idiopathisch Type 2 Diabetes mellitus Andere specifieke types DM MODY, MIDD Genetische defect insuline Exocriene pancreasziekten (pancreatitis, hemochromatose) Endocrinopathie Acromegalie, Cushing, Glucagonoom Zwangerschapsdiabetes
Belangrijkste typen van DM Simsek et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:1007-12
Stroomdiagram Simsek et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:1007-12
Type 1 DM was vroeger lethaal
Insuline analogen Incretines EilandjesTx? Type 1 DM Insuline therapie 1900 1920 1950 2000 2010 Eerste mens behandeld NPH insuline Pomp therapie Humane insuline
Auto-immuunziekte
Prevalentie coeliakie 3% 5% Coeliakie in de algemene bevolking: 0.6% 3% Biagi, Ann Med, 2011 Holmes, Arch Dis, 2002 5% 4%
Type 1 Diabetes Klachten: ICA Insulin GAD - Polyurie - Polydipsie - Cachexie Roep, Nat Rev Imm, 2011
Type 1 Diabetes Sterke associatie auto-immuunziekten: - Autoimmuun Thyreoiditis (Hashimoto, Graves) (15-30%) - Autoimmuun gastritis (5-10%) - Addison s disease (0.5%) - Vitiligo (2-10%) - Coeliakie (5%) Van den Driessche, Neth J of Med, 2009
Coeliakie - Minder plooien - Mozaiek patroon Brandzaeg, Immunol Letters, 2006
Coeliakie Klachten: - Gastrointestinaal - Groot gedeelte is silent (ongeveer 0.5% alg bev) TGA EMA Cellier, NeJM, 2008
Oorzaken overlap coeliakie en diabetes? Genetisch Visser, ANYA, 2009
Overlap in HLA-DQ type - Gliadine peptiden (coeliakie) -β-cel peptiden (type 1 diabetes) Meresse, Immunity, 2012 Schwartz, Ann Rev Imm. 2003
Oorzaken overlap coeliakie en diabetes? Genetisch Leaky gut Visser, ANYA, 2009
Leaky gut Coeliakie Type 1 diabetes DNA - Myosine XB Functioneel - Lactulose/ Mannitol - Tight junction veranderingen Visser, ANYA, 2009 Vaarala, Diabetes, 2006
Oorzaken overlap coeliakie en diabetes? Genetisch Leaky gut Gluten Visser, ANYA, 2009
De rol van gluten Ziegler, JAMA, 2003
Promotie onderzoek Welk HLA-DQ type? Genoomscreening (SNP s) Kwaliteit van leven? Wel of niet Screenen? Type 1 diabetes en coeliakie Glycemische controle? Microvasculaire schade? Levels of Advanced Glycation End products lager?
Screenen naar coeliakie in diabetes patienten? Paediatric Consensus Based Guidelines Na T1DM diagnose elk jaar, daarna om de 2 jaar middels TGA Ongediagnosticeerde coeliakie leidt tot: - Groeiproblemen - Gastro intestinale klachten Sud, Arch Dis Child, 2010
Screenen naar coeliakie in diabetes patienten? Type 1 diabetes richtlijnen voor volwassenen: - Geen richtlijnen om wel of niet te screenen Ongediagnosticeerde coeliakie leidt tot: - Osteoporose, vitamine deficienties - Glycemic control? - Long term complications?
Hoe is de clinical practice? Coeliakie vereniging Diabetes vereniging Internisten/ kinderartsen 118 patienten T1DM + CD
Ontstaansleeftijd van beide ziektes 80 Age of diagnosis of T1DM (years) 60 40 20 0 0 20 40 60 80 Age of diagnosis of CD (years)
Leeftijd ontstaan diabetes en coeliakie 40 30 Celiac disease Type 1 diabetes Percentage of diagnoses 20 10-48% heeft langer dan 5 jaar klachten Screenen per 5 jaar lijkt gerechtvaardigd in volwassenen 0 80 10 20 30 50 60 70 40 Age (years)
Waarom? Glutenvrij dieet mogelijk minder versuikerde eiwitten (AGE s)? Malalasekera, Diabetologia, 2009
Versuikerde eiwitten Autofluorescentie Gluten vrij dieet minder AGE s
Advanced Glycation End products CML (carboxymethyl-lysine), pentosidine en pyrraline Schade door crosslinking AGE een maat voor schade: Cardiovasculaire aandoeningen Alzheimer Diabetes mellitus Hoeveelheid AGEs: gemiddelde glucosespiegel leeftijd roken voeding
AGE-reader
Advanced Glycation End products
AGE metingen P<0.05 3 groepen P<0.05 N=23 N=34 N=13 - Minimaal 5 jaar GFD 4 - Gematcht op leeftijd & geslacht AGE s niet oorzaak van lagere prevalentie retinopathie AGE levels (AU) 3 2 1 0 T1DM + CD T1DM Healthy Controls
Effect coeliakie bij type 1 diabetes < 10 jaar coeliakie = beschermend > 10 jaar coeliakie = verergerd Laag cholesterol en laag BMI Mollazadegan, Diabetes Care, 2012
Onderzoek samenvattend - Screenen bij volwassenen met T1DM op coeliakie -Groot percentage langdurig coeliakie gerelateerde klachten (48%) langer dan 5 jaar -Korte coeliakie duur: beschermend voor retinopathie laag BMI, cholesterol -AGE s uit dieet geen effect Mollazadegan, Diabetes Care, 2012
Take home message - T1DM associatie met veel autoimmuunziekten - Autoimmuun thyreoiditis, coeliakie, autoimmuun gastritis - T1DM - CD: Oorzaak is onbekend (DNA, verhoogde intestinale permeabiliteit, gluten)
VUmc Amsterdam Chris Mulder Maarten Tushuizen Groene hart ziekenhuis Gouda Roel Hoogma Diabeter Rotterdam MCA Alkmaar Suat Simsek Emine Goztuk Ayfer Ciftci Jet Stokvis Per Winterdijk
Vragen