Geschikt zijn of houden: wat is de vraag?

Geschikt zijn of houden: wat is de vraag? Prof.dr Judith K. Sluiter v Arbeid en Gezondheid, AMC, Amsterdam 1 september 2014, 16 e Henk Docter lezing 1

Het gaat vanavond over preventie!! 0. Voorstelrondje... I. Wat is wel of niet toelaatbaar in medische selectie van werknemers? II. Hoe herkennen we bijzondere functie-eisen? III. Van functie-eisen naar (meetbare) belastbaarheideisen IV. Koppeling medisch onderzoek met interventieprotocollen V. Medisch onderzoek en begeleiding van werknemers in zware beroepen VI. Mijn wensen voor duurzame SMB van werknemers I. Wat is wel of niet toelaatbaar in medische selectie van werknemers? 2

Preventie: waar gaat het over? Kraaijenhagen, Niped I. Wat is wel of niet toelaatbaar in medische selectie van werknemers? Preventief verplichte medische keuringen 1. Aanstellingskeuringen 2. Verplichte medische keuringen van werkenden 3

Aanstellingskeuringen (1) Aanstellingskeuringen (2) 1998: wmk Wet op de Medische Keuringen 4

1.Aanstellingskeuringen (4) Een bijzondere functie-eis is een kenmerk van een functie dat: een verhoogd risico op aantasting van de gezondheid en/of veiligheid van de werknemer en/of van derden tot gevolg heeft Wet op de Medische Keuringen (1998): AK en Besluit Aanstellingskeuringen (2002) AK verboden tenzij functie-eisen aanwezig die bijzondere eisen stelt aan medische geschiktheid. AK wordt verricht ter bescherming van veiligheid en gezondheid van de keurling en van derden. Risico s niet reduceerbaar met gangbare maatregelen volgens stand van wetenschap of dienstverlening. Er mag alleen worden gekeurd of de huidige belastbaarheid voldoende is en die gekoppeld kan worden aan de functie-eisen. Werkgever vraagt schriftelijk advies aan bedrijfsarts over rechtvaardiging aanstellingskeuring 5

1. Aanstellingskeuringen (5) Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen? Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico? Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis? Medische test? Medisch onderzoek dat wordt toegepast in aanstellingskeuringen en verplichte medische keuringen.. zijn in zekere zin te beschouwen als screeningstesten en zouden ook op die manier beoordeeld moeten worden! 6

Screeningstest diagnostische test resultaat verhoogd risico? verder onderzoek, behandeling/advies, selectie Voorspellende waarde diagnostische test (1) Verschil sensitiviteit en PPV Ziekte of risico Test _ totaal 9 9 18 1 81 82 10 90 100 PPV: 50% Sensitiviteit=90% Prevalentie= 10% Sensitiviteit = zegt iets over de waarde van de test als deze positief is EN de ziekte aanwezig is PPV = positieve voorspellende waarde = kans, zegt iets over de kwaliteit van de beoordeling; de proportie patiënten met positieve testuitslag die CORRECT zijn gediagnosticeerd in de gehele populatie die wordt onderzocht 7

Voorspellende waarde diagnostische test (2) Sensitiviteit kan goed zijn maar PPV is afhankelijk van prevalentie (zakt van 50 naar )!! Test Ziekte of risico _ totaal 9 109 118 1 881 882 10 990 1000 PPV: 8% Sensitiviteit=90% Prevalentie= 1% Leidraad AK (2005): is aan vernieuwing toe! Bv Onlogische categorisering f-eisen Bv nu voor 1 B-F-E: 31 losse vragen; en geheel lich.onderzoek.. 8

Wat te keuren en wat dus niet? Is de volgende omschrijving van visuele eisen WEL of NIET WMK-proof? Nauwkeurig waarnemen van aard, grootte, positie en snelheid van objecten op een afstand van meer dan 60 centimeter Details waarnemen op een afstand van minder dan 60 centimeter NEE: niet specifiek genoeg aan de eisen kant van het werk... Beter voorbeeld: (met visuele hulpmiddelen) juist kunnen waarnemen van de aangegeven snelheidsborden langs het spoor (met visuele hulpmiddelen) op 50-70 cm kunnen waarnemen van de informatie op meters op het dashboard (met visuele hulpmiddelen) kunnen lezen van berichten op de diensttelefoon 9

Visuele eisen.vb dichtbijzien / gezichtsveld Type werknemer: Spoor, machinist Spoor, leider werkplekbeveiliger Transport, chauffeur groep 2 Visuele eisen dichtbij zien - - - Gezichtsveld T:minimaal 90 graden N:minimaal 60 graden T: minimaal 80 graden N: minimaal 60 graden 160 graden Transport, chauffeur groep 1 Luchtvaart, piloot - Kaart N5, 30-50 cm Kaart N14, 1 m 120 graden Binoculair Monoculair Water, kapitein binnenvaart Water, zeevarenden met wacht/uitkijktaken - Geen afwijkingen in oog met beste visus T=temporaal; N=nasaal Wat te keuren en wat dus niet... Kerngedachten 1. Tijdens een AK wordt diagnostisch onderzoek uitgevoerd die de relevant geachte belastbaarheid van de keurling in kaart kan brengen 2. De belastbaarheideis past bij de bijzondere functie-eisen die het werk met zich meebrengt 3. Het klassieke idee wordt verworpen, dat een onderzoek gericht is op (wel/niet) aanwezig zijn van ziekten (nu of in verleden) en dit zou volstaan bij een medische keuring 10

2. Verplichte medische keuringen (1) 2007 1. Gezien? 2. Gelezen? 3. Onthouden? Kort na AK al eerste VMK plannen? Brandwachten < 1 jr in dienst (n=43) Signalen nieuwe keuring brandweer Percentage 60 50 40 30 20 10 0 klauter/klim tillen armen psychisch exp huid exp long rug energetisch belastbaarheideisen 11

Verplichte medische keuringen (2) Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen? Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico? Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis? Medische test? Verplichte medische keuringen(3): mythen.. 12

Verplichte medische keuringen (4) Op website van arbodienst feb 14 te lezen die luchtvaartkeuringen uitvoeren: de urine wordt onderzocht op soortelijk gewicht, ph, leukocyten, nitriet, proteïne... Niet evidencebased! 2. Verplichte medische keuringen (5) bron:anp Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen? Langdurig knielend/hurkend/ gebogen werken knielend/hurkend werken zonder beperkingen Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico? Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis? Heeft u beperkingen bij het Medische werken in geknielde/gehurkte test? houding? Ja/nee Foto: Bosman 13

VMK (6) Doel keuring: in kaart brengen minimaal benodigde belastbaarheid beperken risico voor veiligheid betrokkene/derden, beperken schade voor/van gezondheid werknemer herkennen én beïnvloeden verminderde/onvoldoende belastbaarheid!! VMK (7) Vaststellen kwalificatie verplichte medische keuring het is gebaseerd op wet- en regelgeving of een CAO het vindt plaats tijdens het dienstverband voor alle werknemers in betreffende functie verplicht een dwingende voorwaarde voor het vervullen van de functie er zijn rechtsgevolgen aan verbonden >> WvP 14

VMK (8): arts en keurling Stap 1: kwalificatie vmk vaststellen Stap 2: bijzondere functie-eisen vaststellen Stap 3: belastbaarheideis vaststellen Stap 4: onderzoeksmethode vaststellen Stap 5: werknemer informeren (grondslag, doel, inhoud, gevolgen) Stap 6: oordeel over geschiktheid bepalen (uitslag is geschikt, geschikt onder voorwaarden, ongeschikt (tijdelijk of blijvend)) Stap 7: uitslag vmk mededelen Stap 8: nazorg verlenen VMK (9): arts en keurling Stap 8: nazorg verlenen bij uitslag ongeschikt of geschikt onder voorwaarden Adequate begeleiding bieden Advies Verwijzing Vervolgafspraak Geef voorlichting over mogelijke rechtsgevolgen Verwijs eventueel naar personeelsfunctionaris, werkgever of juridisch adviseur Adviseer opdrachtgever en werknemer over reintegratie (WvP van toepassing) 15

VMK (9): arts en keurling Stap 8: nazorg verlenen bij uitslag ongeschikt of geschikt onder voorwaarden Adequate begeleiding bieden Advies Verwijzing Vervolgafspraak Geef voorlichting over mogelijke rechtsgevolgen Verwijs eventueel naar personeelsfunctionaris, werkgever of juridisch adviseur Adviseer opdrachtgever en werknemer over reintegratie (WvP van toepassing!!) II. Hoe herkennen we bijzondere functie-eisen (1)? 1. Is het uit te voeren werk gevaarlijk voor de werknemer? - Ongevalsrisico - Letsel 2. Kan de werknemer gezondheidsklachten oplopen door de functie-eisen / taken in het werk? - Acute problemen - Langere termijnproblemen 3. Kan het niet goed uitvoeren van taken door de werknemer de gezondheid van een collega of derden in gevaar brengen? 16

II. Hoe herkennen we bijzondere functie-eisen (2)? CHECK: 0. Welk risico / gevaar is werkgever bereid te lopen? 1. Is het meest haalbare door de werkgever gedaan om mogelijk gevaar of risico voor werknemer of derden te verminderen? 2. Is gevaar of risico op gezondheidsklachten binnen aanvaardbare grenzen gedaald door genomen interventies/maatregelen? Mogelijke bijzondere functie-eisen Lopen Hurken/knielen Klimmen/klauteren Pedaalwerkzaamheden/ gedwongen houding Werken met gebogen/ gedraaide rug Werken armen boven Schouderhoogte Waakzaamheid/ oordeelsvermogen (bv visus / gehoor) Biologische belasting Belasting luchtwegen/longen Tillen Staan Werken op hoogte Repeterende beweging Emotionele piekbelasting Chemische belasting Energetische belasting Werken onder tijdsdruk Trillingen 17

vb KMKA voor Ministerie IenM Beroepen: Weginspecteur Nautisch inspecteur Sluiter & Hulshof, 2012 Samenvatting methode Voorgesprekken met medewerkers Ministerie: welke mate van gezondheid en veiligheid nastreven? Huidige praktijk? Huidige informatie over beroepen en hun inzetbaarheid? Interviews: Groepsinterviews met werknemers Interviews met leidinggeven Groepsinterviews met keurings-/bedrijfsartsen Mogelijke bijzondere functie-eisen systematisch nagelopen Check KMKA mate van blootstelling met normen/richtlijnen Advies bespreken met ministerie en arbodienst 18

Functie-eisen Weginspecteur(1) FE WN FE LG Bijz.FE Artsen KMKA advies Omhoog lopen Ja Nee Nee Nee, hoeft niet Knielen/hurken Ja/Nee Nee Nee Nee, frequentie Klimmen/klauteren Nee Nee Nee Nee Energetisch Nee Nee Nee Nee Tillen Ja Ja Nee Nee, intensiteit en frequentie Repeterende bewegingen Ja Ja Nee Nee, duur Pedaalwerkzaamh / gedwongen houding Ja Ja Nee Nee, duur lichaamstrillingen Nee Nee Nee Ja, niet boven norm Werken met gebogen /gedraaide rug Werken met armen boven schouderhoogte Ja/Nee Nee Nee Nee, frequentie en intensiteit Nee Nee Nee Nee Staan Ja/nee nee nee Nee, duur Functie-eisen (2) Weginspecteurs FE WN FE LG Bijz.FE. Artsen KMKA advies Visus, veraf Ja Ja Ja Ja Visus, dichtbij Ja Ja Ja Ja Visus, kleuren Nee Nee Ja: WG? Nee: WG? Visus, gezichtsveld nee nee Nee Ja, gevaar ongeval Visus, in donker Ja Nee Ja Ja Gehoor, spraakverstaanbaarheid Ja Ja Ja Ja Waakzaamheid en Ja Ja Ja Ja oordeelsvermogen Belasting van huid nee nee Nee Nee Belasting van luchtwegen/longen Ja Ja Ja Nee, PBM Blootstelling aan biologische of chemische agentia Nee Nee Nee Nee, PBM 19

Functie-eisen Weginspecteurs (3) Werken onder tijdsdruk Emotionele piekbelasting Klimaatomstandighed en FE WN FE LG Bijz.FE, Artsen KMKA advies Ja/Nee Nee Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja/nee Nee Nee Nee, PBM Werken op hoogte Nee/ja Nee Nee Nee III. Van functie-eisen naar (meetbare) belastbaarheideisen Wat moet de werknemer kunnen om aan de functie-eis te kunnen voldoen? 20

Uitwerking functie-eis klauteren en klimmen voor Weginspecteur Nautisch inspecteur Sluiter & Hulshof, 2012 Klauteren of klimmen (1) Definitie (voor nautisch inspecteurs) Zich verplaatsen via ladders, steigers, constructies (op boten), waarbij in de meeste gevallen ten minste één hand moet worden gebruikt om zich vast te houden en/of op te trekken. Blootstelling aan Klauteren of klimmen De experts geven aan dat bij weginspecteurs géén sprake is van K&K. De experts geven aan dat in de werkzaamheden van nautisch inspecteurs K&K voor komt. 21

Klauteren of klimmen (2) Gezondheidkundige onderbouwing Systematisch literatuuronderzoek: Geen gegevens over de gezondheidsrisico s als gevolg van K&K. Wel statistisch verhoogd risico op ongevallen. Overige normen, wetgeving en grenswaarden: - K&K in arbeidstaken waarbij een veiligheidsrisico / kans op een ongeval voor de werknemer zelf aanwezig is. Leidraad AK (2005) Passende c.q. gangbare maatregelen? - K&K dient gedurende een werkdag zo veilig mogelijk uitvoeren, onder andere door het toepassen van veiligheidsmaatregelen (valveiligheid). arbovriendelijke hulpmiddelen (2012) Klauteren of klimmen (3) Conclusie Voor de weginspecteur is K&K geen bijzondere functie-eis. Ondanks dat veiligheidsmaatregelen bij K&K wettelijk dienen te worden toegepast, kan dit misschien wel op de eigen schepen maar mogelijk niet op andere schepen worden geregeld door de werkgever van de nautisch inspecteur. Hiermee is K&K wél een bijzondere functie-eis voor nautisch inspecteurs. 22

Belastbaarheideis nautisch inspecteur Waarborgen veiligheid Klauteren en Klimmen Geen beperking aan het bewegingsapparaat om tijdens een werkdag te kunnen K of K. Geen beperking aan het visuele systeem (dichtbij zien) om tijdens een werkdag te kunnen K of K. Geen beperking door bewustzijns- of evenwicht stoornissen om tijdens een werkdag te kunnen K&K. Voorstel Anamnesevragen 1.Heeft u problemen met bewegen of kracht leveren door klachten aan schouders/armen/hand in de afgelopen maand? 2. Heeft u problemen met bewegen of kracht leveren door klachten aan onderrug/benen/voeten in de afgelopen maand? 3. Heeft u in de afgelopen maand wel eens uw evenwicht verloren? 4. Heeft u moeite met op-/afklimmen van ladders? Nee Ja Ja Ja Ja Nee Nee Nee Nee 5. Heeft u problemen met scherp zien op afstand van uw eigen armlengte? Ja 23

Test (T1) Functionele laddertest Functionele test van het klim/klautervermogen, in de vorm die het meest waarschijnlijk gevraagd kan worden, nl. het beklimmen van een ladder aan boord van een schip. Beoordeling: Functioneel ladderklimmen is onvoldoende indien de test niet uitgevoerd of afgemaakt kan worden, of een gevaarlijke situatie tijdens de test ontstaat. Innovatierichting VMK: beter duurzaam begeleiden van inzetbaarheid Welke functie-eisen? Wat moet werknemer doen? Bijzondere functie-eisen? Gezondheidsrisico? Veiligheidsrisico? Welke belastbaarheideis bij welke functie-eis? Verbetering inzetbaarheid! Medische test? Periodiek rapportage naar werkgever: - hoeveel (tijdelijk) ongeschikt? - welk belastbaarheidsaspect in welke groep? - opbrengst inzet interventies in inzetbaarheid 24

IV. Koppeling medisch onderzoek met interventieprotocollen V. Medisch onderzoek en begeleiding van werknemers in zware beroepen Voorbeeld ziekenhuisartsen Voorbeeld brandweer VB 1. Beroepsspecifiek PMO ziekenhuisartsen 25

PMO inhoud ZH-artsen (1): lichamelijke toestand en -mogelijkheden 1. Bewegingsapparaatklachten (lage rug, nek, schouder, pols/hand) met gerelateerde problemen tijdens werk 1 Recente expositie check aan bloed,faeces of speeksel 1. Long- of luchtweg problemen na doorgemaakte expositie 1/2 Aanwezigheid infectieziekten 1/2 Werkgerelateerde huidabnormaliteiten screener and test 2. Zicht (scherpte dichtbij) screener en test 2. Gehoor (spraak) screener en test 2. Huidig ingeschat werkvermogen gegeven fysieke belasting 2. Medicatiegebruik 3. Risicofactoren HVZ Wat betekenen die cijfers 1-3? PMO inhoud ZH-artsen (2): psychologische toestand en - mogelijkheden 1 Post-traumatische stress stoornis (Schokverwerkingslijst) 1 Recente expositie check aan agressie, ernstige trauma 1/2 Psychologische klachten (GHQ) als 1e stap in screening 2e stap: angst, depressie, burnout 1/2 Werkgerelateerde vermoeidheid (herstelbehoefte na werk) 2 Slaperigheid (ESS) 2 Medicatie check 2 Ingeschat huidig werkvermogen gegeven psychische belasting 2 Ingeschat werkvermogen algemeen 2/3 Alcoholgebruik (AUDIT-C) 26

Voorbeelden PMO advies/interventie (3) Probleem gesignaleerd/gescreend: Hoge werk-gerelateerde vermoeidheid of stress Bewegingsapparaat, werk-gerelateerd Psychologische klachten, nietspecifiek Interventie/advies BA: Inventariseer instrument herstelmogelijkheden en adviseer haalbare (tijdelijke) interventie Bespreek en adviseer meest haalbare ergonomische werkplek verbetering Start met vervolgdiagnostiek op depressie, angst en burnout Specifieke psychologische klachten Start self-help module E- physicianhealth.com: - Resiliency (veerkracht, herstelvermogen) - Burnout - Disruptive behaviour - Posttraumatic stress disorder Volg richtlijnen CBO of NVAB Risicofactoren HVZ of middelengebruik Start self-help module E- physicianhealth.com: - Substance use (middelengebruik) - Weight, nutrition and fitness ephysicianhealth.com 0. Voorstelrondje... 27

Hoeveel signalen worden er opgepikt tijdens zo n PMO? Signalen gevonden bij ziekenhuisartsen: Resultaat: Lichamelijke blootstelling 53% Psychologische blootstelling 25% Lichamelijke belastbaarheid 84% Psychische belastbaarheid 78% Werkvermogen 22% Risicofactoren HVZ 38% Ruitenburg, Plat, Frings-Dresen, Sluiter, 2012 Ervaringen ziekenhuisartsen na PMO Ruitenburg, Plat, Frings-Dresen, Sluiter, 2012 deelnemers: % ja: Ervaren effectiviteit en inzet toekomst: PMO heeft positieve invloed op 83% gezondheid MS/AIOS PMO heeft positieve invloed op 69% functioneren MS/AIOS PMO heeft positieve invloed op 76% inzetbaarheid MS/AIOS Ik neem in toekomst weer deel aan PMO 93% Ik denk dat collega s in de toekomst 96% meedoen aan PMO Cijfer (0-10) voor toekomstige inzet PMO gem. 8 Resultaat onder 28

Wensen/verwachtingen over hulp/pmo begeleiding van jonge artsen en geneeskunde studenten (n=625) 42% geeft aan momenteel behoefte te hebben aan counseling voor psychische klachten 40% geeft aan momenteel behoeft te hebben aan counseling voor fysieke klachten 52% (n=625) geeft aan behoefte te hebben aan en mee te willen doen met PMO voor artsen Ruitenburg, Frings-Dresen & Sluiter, 2014 in prep. Implementatie van beroepsspecifiek preventief medisch onderzoek voor ziekenhuisartsen?? Presentatie voor BAZ artsen (2012) Twee UMC s geïnteresseerd Invoer- en monitoringssysteem introduceren in analogie met systeem zoals voor Ambulancezorg Nederland is ontwikkeld 29

Bedrijfsarts logt in Informens/amc Groepsresultaten Informens/amc 30

Na afloop kan deelnemer resultaten inzien.. Vb2 Beroepsspecifiek preventief medisch onderzoek repressief BW personeel 31

Wat testen in PMO/vmk van repressief brandweerpersoneel? Fysieke belastbaarheid in relatie tot functie-eisen Psychische belastbaarheid in relatie tot functie-eisen In verband met veiligheid/risico s: Voldoende gezichtsvermogen Voldoende gehoorsvermogen Risico-inschatting toekomstige hart- en vaatziekten Voldoende belastbaarheid huid Voldoende belastbaarheid longen Bij signalen: persoonlijk begeleidingstraject inzetten!! Client acceptatie en -tevredenheid Evaluatie brandweerlieden (n=278) 94% brandweerlieden heeft intentie om gedrag te veranderen >95% brandweerlieden tevreden met PMO >95% brandweerlieden tevreden dat PMO zo in toekomst wordt aangeboden 32

Percentage medewerkers met signalen Emotionele piekbelasting 36% Gehoor 4% (Plat, Frings-Dresen & Sluiter, 2009) Waakzaamheid/ oordeelsvermogen 26 % Gezichtsvermogen 22% Longen 0,5 % Chronische ziekte: 23% Fysieke functieeisen: bewegings -apparaat + hart/long 63% Huid 1% Risicofactoren Hart/vaatziekten 70 % Resultaten PMO brandweer en Leeftijd PPMO signalen en leeftijd Percentage 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 <29 30-39 40-49 >49 Ogen Psychisch Fysiek Emot.piek HVZrisico Leeftijd 33

Resultaten PMO brandweer en Leeftijd Per leeftijdsgroep (n=278) 15 Percentage 12 9 6 3 exp huid exp long gehoor 0 <29 30-39 40-49 >49 Leeftijd VI. Wensen voor duurzame preventieve SMB van werknemers Heeft ze het over...duurzame inzetbaarheid van werknemers? Nee, ze heeft het over duurzaamheid in de acties van de bedrijfsarts/arbodienst om werkvermogen WN te optimaliseren T.a.v. onderwerpen die met vitaliteit/ vermoeidheid/stress van werknemers te maken hebben T.a.v. terugkerende preventieve acties die gezamenlijk duurzaam beleid rondom SMB kunnen vormen 34

Vitaliteit en werkvermogen: energieke én verzorgde medewerkers? Vitaliteit?? Waar gaat dat dan over.even opzoeken?? GOOGLE: opbrengst Vitaliteit 35

GOOGLE: opbrengst Vital/happy workers GOOGLE: opbrengst Productieve werknemers 36

Energie & Welzijn Werkvermogen en inzetbaarheid: Kern van vitale UMC medewerker Psychische Gezondheid Lichamelijke Gezondheid Persoonlijk Leiderschap Energie hebben/ energiek zijn Goed in vel zitten/ gelukkig zijn Plezier hebben Enthousiast zijn Opgaan in het werk Psychisch gezond Balans werk/prive Balans belasting/ belastbaarheid Match WN-functie Weerbaar zijn / veerkracht hebben Stress managen Duurzaam inzetbaar zijn Fysiek gezond zijn Gezonde leefstijl [bravo] Duurzaam inzetbaar zijn Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 Initiatief nemen / pro-actief zijn Gemotiveerd zijn / drive hebben / ambitieus zijn Verantwoordelijk voelen Betrokken zijn / meedenken Flexibel zijn UMC s: alle instrumenten/interventies verzameld en waardering A+ Bewezen effectief EN nuttig bevonden in UMC context A Bewezen effectief B Nuttig bevonden in UMC context C Geen evaluatie bekend D Evaluatie bekend, maar niet effectief en/of niet nuttig in UMC context A+ 5x; A 7x; B 10x C 7x; D 1x Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 37

Energie & Welzijn Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 14 instrumenten, bijv.: Mindfulness training (meerdere UMC s) TopMind Training voor AIOS (UMCG) Vitaliteitscoaching (meerdere UMC s) Fitter door de nacht (meerdere UMC s) Psychische gezondheid 20 instrumenten, bijv.: Stress management training (meerdere UMC s) Persoonlijke effectiviteittraining (Erasmus MC) Werken in balans (UMCU) Werkdrukbeleving van AIOS Zelf/anders roosteren (meerdere UMC s) Lichamelijke gezondheid 13 instrumenten, bijv.: Beweegprogramma s (meerdere UMC s) Spreekuur diëtist (Erasmus MC) Preventiekompas NIPED (Erasmus MC) Persoonlijk leiderschap 6 instrumenten, bijv.: Leiderschapsontwikkelingsprogramma s (meerdere UMC s) Jaargesprek (meerdere UMC s) Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 38

Wat moeten de arbodiensten en HR afdelingen in de UMC s nu gaan doen aan de vitaliteit van werknemers? 1. Meer aandacht besteden aan het identificeren van hoog risico medewerkers of groepen medewerkers 2. Vooraf doelen stellen bij deelprojecten en evalueren! 3. Kansrijke instrumenten gebruiken die effectief of nuttig zijn bevonden in een UMC context 4. Meer overeenstemming tussen beleidsafdelingen binnen en tussen UMC s zoeken 5. Binnen de 4 thema s de wensen en behoeften van leidinggevenden en medewerkers peilen Ketelaar, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 Begripsbepaling en visie over werkvermogen Werkvermogen als begrip omvat het samenspel tussen gevraagde functie- en taakeisen en de belastbaarheid van de (minder)gezonde mens. Bij vaststelling van werkvermogen is de prognose van herhaalde inzet van medewerkers van belang. Mate van herstel na uitvoering taken/activiteiten bepaalt daarbij mede de herhaalde of duurzame inzet van het werkvermogen. 39

Quod caret alterna requie, durabile non est dat wat niet regelmatig rust, houdt het niet vol (Ovidius, Heroides 4.89; 1st Century B.C.) Heroides; verzameling brieven van mythologische vrouwen aan hun minnaars Cumulative process model of balance between demands and recovery Sluiter, 1999 40

Herstelbehoefte na het werk (TF Meijman 1989; Van Veldhoven & Meijman 1994; Croon, Sluiter & Frings-Dresen 2006)) Aan het einde van een werkdag ben ik echt op Het komt vaak voor dat ik na een werkdag door vermoeidheid niet meer toekom aan andere bezigheden Als ik thuiskom moeten ze mij even met rust laten Herstelmogelijkheden (van Veldhoven en Sluiter, 2009) Kunt u zelf uw werk even onderbreken als u dat nodig vindt? Kunt u zelf de begin- en eindtijd van uw werkdag bepalen? Bestaan er mogelijkheden voor u tot het werken op uren die passen bij uw prive-situatie? C.A.T.S. (Eriksen&Ursin, 1999) acute (stress)reactivity in awkward situations Allostatic load theory (McEwen, 1998): effects after repeated stressful circumstances 41

Allostatic load theorie: effecten door herhaalde stressvolle omstandigheden Herhaalde irreversibele activatie Acute, reversibele activatie onze gewoonte om ervaringen te categoriseren en te beoordelen leidt tot bijhorende automatische reacties Kabat-Zinn, 1990 C.A.T.S. (Eriksen&Ursin, 1999) acute (stress)reactivity in awkward situations Allostatic load theory (McEwen, 1998): effects after repeated stressful circumstances 42

Preventief Medisch Onderzoek (PMO) NVAB, Sluiter, Weel & Hulshof, 2013 PMO van werkenden betreft het vrijwillig preventief medisch onderzoek van werkenden, de bespreking met de werknemer van de uitslag, en het op basis hiervan geven van adviezen en uitvoering van of verwijzing voor interventies. Leidraad PMO (1): 3 kerndoelen 1. Preventie van beroepsziekten en arbeidsgebonden aandoeningen Van risicofactor door de functie-eisen naar te verwachten gevolgen voor gezondheid of belastbaarheid Opsporen wn met (vroege) gezondheidseffecten door het werk Opsporen wn met verhoogde gevoeligheid voor Beroepsziekte 2. Bewaken en bevorderen van de gezondheid in relatie tot het werk Denkrichting: wat is de benodigde gezondheid/belastbaarheid voor het goed uitvoeren van het werk. Opsporen wn met verminderde belastbaarheid voor werk dat relevant is voor inzetbaarheid nu of later Opsporen wn met beginnende gezondheidsschade relevant voor werk 3. Bewaken en verbeteren van de gezondheid/inzetbaarheid van wn Opsporen wn met verhoogd risico op cardiometabole aandoeningen 43

Leidraad PMO (2): 3 fasen, 10 stappen 1. Voorbereiding Initiatief nemen: PMO-agendasetting in bedrijf (BA) Doelen kiezen/inhoud voorstellen (BA met input) Budgettaire mogelijkheden vaststellen en beslissing nemen Projectplan opstellen (ism bedrijf; BA vz projectgroep) Voorlichting medewerkers (projectgroep) 2. Uitvoering Medewerkers uitnodigen Uitvoering medisch onderzoek (signaleringslijst, screening, aanv.diagnostiek) Individuele feedback en inzet individugerichte interventies Analyse op groepsniveau (groepsrapportage, groepsinterventies (B&/B) 3. Bedrijfsarts adviseert over vervolg/volgend PMO Proces evalueren en vervolg plannen (bv periodiciteit PMO s) PMO: model feedback gesprek 1. Welkom (doel consult, rol BA, vertrouwelijkheid) 2. Bespreek resultaten (en check begrip) 3. Volg interventiehandleiding Doel: herstel gez.h.klachten; vergroting belastbaarheid; verbetering gez.h. (advies op maat, noteer welke) 4. Rond consult af (samenvatting advies en afspraken, geef advies en info mee) 5. Maak vervolgafspraak (terugzien? /mailen?/ bellen?) 44

Preventief Medisch Onderzoek: keuze kerndoel 1 onderwerpen o.b.v. werk Biomechanisch fysisch Interpersoonlijk chemisch Conflict/agressie biologisch cognitief regelmogelijkheden Sociale steun emotioneel fysiek Vb Preventief Medisch Onderzoek: werkvermogen en inzetbaarheid 45

Vb Preventief Medisch Onderzoek: werkvermogen en inzetbaarheid Werkvermogen en inzetbaarheid: het gaat altijd over de match 46

Is het dan wel mogelijk om werkvermogen / werkfunctioneren op een meer algemene wijze te meten? Vb 1. Werkvermogen en inzetbaarheid: Integraal, gewogen werkfunctioneren Fysieke en psychologische capaciteit Kwantiteit van werk (productiviteit) Werk Functioneren Kwaliteit van werk Persoonljke kosten (herstel) Boezeman, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 ingediend 47

Boezeman, Nieuwenhuijsen & Sluiter, 2014 Gewogen score gelijk voor leidinggevenden, en voor werknemers met en zonder gezondheidsklachten Met GH klachten Gezonde WN 49 30 Vb 2: Verpleegkundigen/paramedici PMO op werkfunctioneren: n=557 Ketelaar e.a., 2013 Gartner e.a., 2012 Noben e.a., 2014 Werk functioneren (NWFQ) - cognitieve aspecten - incidenten veroorzaken - vermijdingsgedrag - conflicten/irritaties coll/lg - verstoord contact pat&fam - gebrek energie & motivatie Psychische klachten - stress - herstelbehoefte - alcoholgebruik - depressie - angst - posttraum. stress 48

Werk functioneren bij hoeveel % van werknemers in belangrijke mate verbeterd? Positieve business-case: 1 er in stoppen. 11 eruit halen % 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Na 3 mnd Na 6 mnd Ketelaar e.a., 2013 Na 3 mnd Na 6 mnd Gartner e.a., 2012 p=0.02 p=0.05 Noben e.a., 2014 p=0.07 n.s. % Vb3 Impact op werkvermogen en inzetbaarheid?? meta-analyse leefstijlinterventies, 2013 Uitkomst studies op: N studies Rongen e.a., 2013 Goede Kwaliteit studies, effect-size Gezondheid 5 0.22 Ziekteverzuim 8 0.11 Productiviteit 3 0.14 Werkvermogen 1 0.10 totaal 10 0.14 = klein effect De Waag 49

Samenvatting Weet wat de functie-eisen inhouden en (her)evalueer of dit de gezondheid of veiligheid in gevaar brengt Protocolleer uw testen, adviezen en interventies die er voor moeten zorgen dat de belastbaarheid hersteld wordt of verbeterd Herzie het gebruik van de klassieke medische testen; help elkaar bij het vinden van geschiktere testvormen bij verplichte keuringen en preventief medisch onderzoek van werknemers (bv werkfunctioneringsinstrument) Zet systemen op waardoor evaluatie op groepsniveau mogelijk is voor een bedrijf of zelfs een sector Wat neemt u mee naar huis? 1. (Her) Ken de functie-eisen in de beroepen in de bedrijven die u begeleid! 2. Herzie de legitimiteit medische keuringen in die bedrijven 3. Check inhoud van uw huidige medisch onderzoek 4. Adviseer management in bedrijven actief op dit gebied... 5. Herzie uw preventief medische activiteiten en innoveer...maak uw eigen SMB-palet duurzaam... 1. Hoe kent u uw medewerkers 2. Adviseer en intervenieer volgens protocollen 3. Archiveer, evalueer en rapporteer! 50

Geschikt zijn of houden: wat is de vraag? M.i. zijn dus beiden de vraag.. 1 september 2014, 16 e Henk Docter lezing 1. Het goed kunnen vaststellen van het geschikt zijn is een belangrijke voorwaarde om geschikt te kunnen houden 2. Als Ú het duurzamer gaat doen, komt het duurzamer inzetbaar houden ook in zicht! j.sluiter@amc.nl kmka@amc.nl 51