Voorlopig Programma Kansen grijpen Excursie stadsregio Amsterdam 22 maart 2012 08.00 uur Aanwezig op Arnhem CS (Sonsbeekzijde) 08.15 uur Vertrek bus 10.15 uur Bezoek aan noordelijke IJ-oevers, Amsterdam Een boeiende combinatie van top-down en bottom-up gebiedsontwikkeling en tijdelijke en permanente bestemmingen. 11.15 uur Regionaal afstemmen: de roltrapregio door portefeuillehouder Robert Linnekamp (in EYE). 11.45 uur Intermezzo door Rudy Stroink: over gebiedsontwikkeling nieuwe stijl, de rol van markt en overheden, nieuwe programmatische en financieringsmodellen en de kansen die regionale samenwerking biedt. 12.15 uur Discussie onder leiding van Martijn Mentink (stadsregio Arnhem Nijmegen) 12.45 uur Lunch 14.30 uur Bezoek aan Inverdan Zaandam Waar liggen, vanuit het perspectief van de gebiedsontwikkeling en lokale en regionale samenwerkingen, de kansen om zo'n omvangrijke ontwikkeling tot een goed einde te brengen? 16.15 uur Terugreis naar Arnhem 18.00 uur Einde
Aanleiding excursie De gemeenten in de stadsregio hebben afgesproken in 2013 te komen tot een geactualiseerd en vraaggericht woningbouwprogramma tot 2020. De crisis in de bouw en daarbovenop- de fors teruglopende investeringscapaciteit van corporaties hebben grote gevolgen voor sturing en ambities van (samenwerkende) gemeenten. De uitdaging zit in toenemende mate in samen met partijen- realiseren wat mogelijk is in plaats van top down sturen op prestaties. Het is daarbij van belang dat de belangen van verschillende doelgroepen zowel op korte als op lange termijn zo veel mogelijk worden gediend. Waar leg je lokaal en regionaal- je focus? Hoe grijp je de kansen die er nog zijn? In de stadsregio Amsterdam willen we hiervoor inspiratie opdoen. Achtergrond De gemeenten in de stadsregio willen verkennen of een meer bottom-up benadering in programmering en projecten een alternatief kan bieden voor de 'traditionele benadering' die nu nog wordt gehanteerd. Mede daarom wordt waarschijnlijk gestart met een pilot woningbouwprogrammering 2.0 in samenwerking met het rijk en de provincie Gelderland. Daarnaast heeft de stadsregioraad in april 2012 besloten een stimuleringsprogramma te starten voor pilots en ondersteuning op het vlak van vraaggericht bouwen en programmeren in crisistijd. Ook daarbij staat een bottom-up ontwikkeling - die van lokale overheden een nieuwe opstelling en rol van vraagt - centraal. De gemeenten in de stadsregio staan nu voor de uitdaging om een nieuwe benadering handen en voeten te geven. Daarbij is er behoefte aan inspiratie en nieuwe energie en wil men graag een positieve start maken met een uitdagend proces om lokaal en op (sub)regioniveau- gezamenlijk te werken aan de juiste kwaliteiten in de nieuwbouw en bestaande voorraad. In Amsterdam Noord en Zaandam vindt een aantal boeiende gebiedsontwikkelingen plaats, waarin opgaven op gebieds-, lokaal en stadsregionaal niveau met elkaar zijn verweven. Vandaag bezoeken we twee bijzondere ontwikkelingen, waarin we naast de lokale en regionale uitdagingen ook op projectniveau creatieve oplossingen tegenkomen voor de programmering en financiering van complexe gebiedsontwikkelingen.
8.00 uur Vertrek vanaf Arnhem CS, Sonsbeekzijde Welkom door Frank van Rooijen, portefeuillehouder Wonen van de Stadsregio Arnhem Nijmegen Korte presentatie en discussie over nieuwe eigenaarschap bij ruimtelijke ontwikkelingen, gebiedsontwikkeling en regionale samenwerking door Sjors de Vries (RUIMTEVOLK) 10.15-11.00 uur Bezoek aan Noordelijk IJ-oevers Amsterdam Met de boeiende combinatie van top-down en bottom up ontwikkelingen hoopt de gemeente Amsterdam met de herontwikkeling van het gebied Overhoeks/Tolhuistuin en een gemengd (tijdelijk en permanent) programma stevige impuls te geven aan de ontwikkeling van Amsterdam-Noord. Ook in stadsregionaal verband is deze ontwikkeling van groot belang. Er is immers een grote belangstelling van vooral jonge huishoudens om zich te vestigen in een centrumstedelijk milieu en dan met name in het centrum van Amsterdam. De omvang en kansen voor uitbreiding hiervan zijn beperkt. Door het centrummilieu groter te maken ( uit te rollen ) buiten de ring en boven het IJ, ontstaan er meer huisvestingmogelijkheden in het gewilde milieu. De uitrol over het IJ is nog weer extra interessant omdat de woonvoorkeuren van huishoudens van buiten en binnen de regio zich vooral richten op de zuidkant van de Stadsregio en veel minder op het gebied boven het IJ. Met de ontwikkeling van Overhoeks in samenhang met de Noord-Zuid metro lijn komt voor de Stadsregio een nieuwe en hippe vestigingsplaats in beeld. Deze sprong over het IJ is meteen ook een sprong in het diepe. Immers hoe trek je in deze tijd met de diverse eigenaren en ontwikkelende partners een complexe binnenstedelijk locaties met relatief beperkte financiële mogelijkheden van de grond? En hoe kun je met een dergelijk ontwikkeling een vliegwiel creëren voor andere projecten in het noordelijke deel van de stadsregioamsterdam? Deze ochtend zien we hoe de partijen een antwoord zoeken in maatwerk door een combinatie van bottom up (Tolhuistuin, Toren Overhoeks) en meer top down (EYE, Overhoeks) gebiedsontwikkelingen. Elk project kent zijn eigen dynamiek en aanpak. We starten met een korte rondleiding door het gebied onder leiding van Bob van den Zande (lid Team Regionale Woningmarkt Stadsregio Amsterdam en Woningbouwregisseur van de gemeente Amsterdam), Muk van Ravels (lid team regionale woningmarkt Stadsregio Amsterdam) en Kees Diepeveen (portefeuillehouder Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting van stadsdeel Noord). Bij deze rondleiding zullen ook Robert Linnekamp (portefeuillehouder ruimte en wonen stadsregio Amsterdam) en Rudy Stroink (TCN) aanwezig zijn.
11.15 uur Regionaal afstemmen: de roltrapregio (in EYE) De verhuisdynamiek in de regio Amsterdam wordt gekenmerkt door een grote instroom van jongeren, studenten en jonge werkers, voornamelijk hoog opgeleid, uit binnen en buitenland. Zij komen af op alles wat de grote stad te bieden heeft: voorzieningen, horeca, cultuur, werk, opleiding etc.. Zij richten zich met name op het centrum van Amsterdam. Met hun grote concentratie, diversiteit en goede opleiding vormen zij op hun beurt weer een aantrekkelijke vestigingsplaatsfactor voor bedrijven en voorzieningen. In een volgende levensfase, de gezinsvorming, trekken vele van de huishoudens naar woonmilieus in de regio met meer ruimte in en om de woning. Hierdoor wordt weer instroom van nieuw jonge huishoudens mogelijk. Dit noemen we het roltrapmechanisme. De jonge gezinnen houden de omliggende gemeenten en stadsdelen weer relatief jong en zorgen voor economisch draagvlak voor voorzieningen en een goede arbeidspopulatie. Zo blijft dankzij dit instroom-doorstroom mechanisme de hele regio demografisch gezond en economisch vitaal. Presentatie van Muk van Ravels en portefeuillehouder Robert Linnekamp van de Stadsregio over regionale samenwerking op het gebied van woningbouwprogrammering in de stadsregio Amsterdam en de Roltrapregio. 11.45 uur Intermezzo: gebiedsontwikkeling nieuwe stijl Intermezzo van Rudy Stroink over gebiedsontwikkeling nieuwe stijl, de rol van markt en overheden, nieuwe programmatische en financieringsmodellen en de kansen die regionale samenwerking biedt. 12.15 uur Discussie 12.45 uur Lunch 14.30 uur Bezoek aan Inverdan Zaandam: nieuw uniek woonmilieu in en voor de regio Met name Zaandam heeft door zijn ligging vlakbij het centrum van Amsterdam goede kansen om aansluiting te vinden bij de stedelijke agglomeratie Amsterdam. Het beschikt over traditionele bebouwing en interessant industrieel erfgoed, dat er aan kan bijdragen dat het meer in beeld komt als alternatief vestigingmilieu voor Amsterdam cq een verlengde van het stedelijke woonmilieu van Amsterdam. Met Inverdan probeert de gemeente Zaanstad ook expliciet een ander publiek te interesseren dan de gezinsstroom die men normaliter naar grootschalige ontwikkelingen als Saendelft trekt. Regionale belangen en verbanden komen hier samen. Want wat er in Overhoeks gebeurt is hierbij van invloed en in positieve en psychologische zin moet het Zaandam nog dichter bij Amsterdam brengen. Anderzijds kunnen beide ontwikkelingen ook
met elkaar gaan concurreren. Doel is om te bewerkstelligen dat programma en prijsstelling elkaar zo aanvullen dat de ontwikkelingen elkaar kunnen versterken. Het centrumgebied Inverdan werd tot voor enkele jaren geleden gedomineerd door een bovengrondse betonnen parkeergarage en een stomerij, een ongebruikt plein, een voetgangersbrug over de provinciale weg naar het station en naar een hotel en, om het hoogteverschil te overbruggen, een trappenstelsel netjes ingebouwd en verstopt achter een McDonald s en de hakkenbar. Via een zeer ambitieus en topdown ontwerp en proces is het gebied de afgelopen jaren omgetoverd tot een interessant multifunctioneel gebied met wonen, werken en leisure en met een regionale en zelfs landelijke uitstraling. Maar de recessie gaat ook Inverdan niet voorbij. De gemeente heeft inmiddels vele tientallen miljoen moeten afschrijven op de grondexploitatie. Waar liggen, vanuit het perspectief van de gebiedsontwikkeling en lokale en regionale samenwerkingen, de kansen om zo'n omvangrijke ontwikkeling tot een goed einde te brengen? Rondleiding door Bob van Twist, sectorhoofd programma's en projecten van de gemeente Zaandam en Robert Linnekamp portefeuillehouder Wonen en Ruimte van de Stadsregio Amsterdam. 18.00 uur Aankomst in Arnhem