Samenwerkingsprogramma Zuidoost Programma en workshops Learning Fair 6 juni 2012
Programma Learning Fair - 6 juni 2012 12.45 13.30 Inloop en lunch 13.30 13.40 Opening door Gert van den Ham, coördinator Samenwerkingsverband Zuidoost 13.40 14.15 Passend Onderwijs: Waar staan we/ wat staat ons te doen? Inleiding door Karen van Kooten en Co de Custer 14.15 14.30 Pauze 14.30 15.45 Workshops 15.45 16.15 Afsluiting en borrel Projectenbureau Primair Onderwijs Zuidoost Krimpertplein 30a 1104 PH Amsterdam telefoon: (020) 600 13 41 fax: (020) 368 13 29 e-mail: secretariaat@ppozo.nl website: www.omdatelkkindteltinzuidoost.nl
Overzicht workshops Pagina School Wide Positive Behavior Support: goed gedrag kun je leren 4 Evidence based aanpakken voor kinderen met gedragsproblemen 4 Praktijkvoorbeeld: Naar een beter ZBO 5 Van papieren tijgers naar apenkooien De basis van een groepsplan voor kleuters 5 Gesprekken met leerlingen 6 Actief beïnvloeden van de groepsdynamiek in groep 5 t/m 8 6 No Fans No Glory 7 Proeftuin Zuidoost 8 Jeugdzorg en passend onderwijs 9 Aanmeldingsformulier 11
1. School Wide Positive Behavior: Goed gedrag kun je leren Iedereen herkent het gevoel wel: in die drukke klas heb je sommige dagen het gevoel alleen maar voor politieagent te hebben gespeeld. De aandacht in je les gaat vooral uit naar de onruststokers, naar de kinderen die druk zijn, naar hen die veel aandacht vragen. School Wide Positive Behavior Support (SWPBS) is een aanpak die in Nederland langzaam maar zeker vaste voet aan de grond krijgt. Het richt zich op het systematisch creëren van een veilige leeromgeving, waarin het voor leerlingen duidelijk is welk gedrag van hen wordt verwacht. Dit wordt gedaan door gezamenlijke waarden te bepalen en daarop heldere gedragsverwachtingen te formuleren. Deze worden vervolgens systematisch ingeoefend en positief bekrachtigd. Dit betekent dat er veel aandacht uit zal gaan naar het gewenste gedrag en ongewenste gedrag zo min mogelijk aandacht krijgt. Tijdens deze workshop zullen de principes van SWPBS worden toegelicht. Ook worden oefeningen gedaan in het positief bekrachtigen van gedrag. De oefeningen en principes worden toegelicht met voorbeelden van PBS-scholen. Doelgroep Leerkrachten groep 1 t/m 8, IB ers, directies Dianne Roerdink, orthopedagoog en onderwijsadviseur bij ABC Onderwijsadviseurs 2. Evidence based aanpakken voor kinderen met gedragsproblemen In de school is altijd een groep leerlingen (zo n 20%) die extra ondersteuning nodig heeft vanwege milde tot ernstige gedragsproblemen. Veel scholen hebben hier al goede aanpakken voor, vooral op het gebied van sociale vaardigheidstraining. Maar er is meer! Afgelopen jaren is veel onderzoek gedaan naar effectieve aanpakken in de school voor gedrag (van stil teruggetrokken gedrag tot wild, boos en druk gedrag). In deze bijeenkomst worden de verschillende aanpakken en mogelijkheden van deze aanpakken gedemonstreerd. Doelgroep IB ers en leerkrachten groep 1 t/m 8. Heleen Bouwmans, directeur ABC Praktijk en Minke Fuijkschot, onderwijsadviseur bij ABC Onderwijsadviseurs 4
3. Praktijkvoorbeeld: Naar een beter ZBO Het belang van een goed functionerend ZBO zal in de komende periode aanmerkelijk toenemen, niet alleen als het gaat om het overleg zelf, maar vooral ook dat wat eraan vooraf gaat en er op volgt. Binnen vele scholen worden kwaliteitsverbeteringen met betrekking tot het functioneren van ZBO's doorgevoerd. Het onlangs gestarte "Proeftuin"-traject, dat zich ook richt op verdere versterking van alle ZBO's in Zuidoost, sluit hierop aan. Elkaar als scholen informeren en van elkaar leren staat hoog in het vaandel, zeker in de komende tijd waarin veel gaat veranderen. De IB'ers van de Achtsprong is gevraagd de bij hun school opgedane ervaringen te delen. Sinds het schooljaar 2009-2010 wordt op basisschool Achtsprong het ZBO gericht vormgegeven. De IB'ers hebben op basis van evaluaties, bezoeken aan andere scholen en het bijwonen van bijeenkomsten bekeken op welke manieren de kwaliteit van het ZBO zou kunnen worden verbeterd. De focus ligt op drie onderdelen: het vergroten van de ouderbetrokkenheid, het verbeteren van de effectiviteit en het vergroten van het eigenaarschap van leerkrachten. Tijdens de workshop laten de IB'ers zien wat zij op basisschool Achtsprong hebben gedaan, doen en willen doen om deze doelen te realiseren. Doelgroep Leerkrachten groep 1 t/m 8, IB ers, directies Chantal Aarden en Gerjanne Meedendorp, IB ers bij basisschool Achtsprong 4. Van papieren tijgers naar apenkooien De basis van een groepsplan voor kleuters Basisscholen willen het handelingsgericht en opbrengstgericht werken implementeren in alle groepen. Onderdeel van HGW en OGW is het werken met groepsplannen. In de groepen 3 t/m 8 wordt gewerkt met gedifferentieerde instructie op drie niveaus. In heterogene kleutergroepen heb je te maken met verschillen in leeftijd, verschillen in ontwikkelingspotentie en verschillen in beschikbare leertijd. Daardoor lijkt clusteren ingewikkeld. Maar dat hoeft niet! Met behulp van een beslisboom en een format kunnen leerkrachten van groep 1-2 hun kinderen op een gemakkelijke manier meerdere keren per jaar indelen. Dit is een snelle manier om een basis te leggen voor het groepsplan. Zo wordt het groepsplan geen papieren tijger, maar werk je dagelijks gericht aan de doelen van het groepsplan. Net als apenkooien, het spel waarbij je alle toestellen in de gymzaal kon gebruiken, maar niet op de vloer mocht komen. Planmatig, uitdagend, speels en de ontwikkeling stimulerend! Voor deze workshop heb je de namenlijst van je groep nodig. Neem die mee op 6 juni! Doelgroep Leerkrachten groep 1 en 2 Marjan Beentjes, trainer HGW, specialist onderbouw bij Van Kooten & co 5
5. Gesprekken met leerlingen In het onderwijs besteden we veel tijd aan het bedenken van passende taken, opdrachten en oplossingen voor individuele of groepen leerlingen. Als leerkracht weet je immers wat belangrijk is voor leerlingen om te leren. De motivatie van leerlingen blijkt enorm toe te nemen als ze al in een vroeg stadium betrokken worden bij een aanpak of plan. De meeste leerlingen weten heel goed wat ze nodig hebben om iets te leren. Ook kunnen ze vertellen hoe en wanneer ze het beste kunnen leren en wat jij als leerkracht kan doen om ze daarbij te helpen. Goed luisteren en het stellen van handelingsgerichte vragen helpt de leerling om zelf na te denken en op die manier eigen verantwoordelijkheid te nemen. In de workshop worden filmfragmenten van gesprekken met leerlingen getoond en oefenen we in het stellen van handelingsgerichte vragen. Deze vragen krijg je mee om de volgende dag zelf toe te passen in je eigen klas. Doelgroep Leerkrachten groep 1 t/m 8, IB ers Karen van Kooten, directeur Van Kooten & co, orthopedagoog en trainer HGW 6. Actief beïnvloeden van de groepsdynamiek in groep 5 t/m 8 Kinderen komen op grond van hun leeftijd, woonplaats, voorkeur voor een schooltype terecht op een school en in een bepaalde klas. Deze aselect samengestelde groep maakt vanaf groep 1 t/m 8 een ontwikkeling door. De groepsdynamiek is daarbij bepalend voor het welbevinden en de leerprestaties van leerlingen. Het pedagogisch klimaat van een groep kan bepaald worden door koninginnen- en prinsengedrag, clownesk gedrag, positieve leiders, pesters en slachtoffers, clubjes, gediagnosticeerde kinderen met afwijkend gedrag, (a)sociaal gedrag etc. Hoe kun je als leerkracht gericht kijken naar de groepsdynamiek? Hoe kun je als leerkracht het groepsproces in positieve zin stimuleren en beïnvloeden? Hoe en wanneer betrek je ouders bij het beïnvloeden van de groepsdynamiek? De trainers laten zien hoe verschillende rollen in de groep door de leerkracht besproken en beïnvloed kunnen worden. Daarbij is het reflecteren op eigen gedrag van de leerlingen de basis is voor het respectvol omgaan met elkaar. Doelgroep Leerkrachten groep 5 t/m 8 Jacqueline van de Burg en Agaath van Tienhoven van OOK pedagogische expertise groep 6
7. No Fans No Glory We denken in kansen en mogelijkheden, wat kinderen toevoegen in plaats van kosten. Geloven in Minder is Meer. En willen het met je hebben over het WatWerktWel van passend onderwijs. We brengen verhalen. Ellen neemt je mee haar klas in. Daar zit Bart. Bart is een heel lekker menneke en hij heeft het syndroom van Down. Ellen vertelt over haar ervaringen met Bart en de rest van de groep. Over het vieren van kleine successen. Van sjorren, optillen tot op de grond liggen. Letterlijk ernaast, om daarna weer verder te kunnen. Anouk zal vertellen over fans. Haar eigen fans en die van haar dochter. Leerkrachten die verder kijken dan je label en supporter zijn van jouw X-factor. Haar verhaal gaat ook over de kwaliteit van leren en leven en zien met je hart. Over moed geven door zelfvertrouwen. En hoe je dan als echte fan van het kind er zo ontzettend toe doet! In onze bagage zit prachtig filmmateriaal, treffende muziek. Je wordt meegenomen in een nieuwe realiteit. Doelgroep Leerkrachten, IB ers, directies Anouk Liebrand, omdenker in onderwijs, ervaringsdeskundige en moeder Ellen Vreede, leerkracht groep 1/2, supporter van Bart, Anne, Jord, Karlijn, 7
8. Proeftuin Passend Onderwijs Zuidoost Halverwege dit schooljaar is in Samenwerkingsverband Zuidoost de Proeftuin Passend Onderwijs van start gegaan. In de proeftuin zijn we al doende op zoek naar goede verbindingen tussen de ondersteuningsstructuur op de scholen en vormen van (jeugd)zorg. Achterliggend idee daarbij is, dat voor een deel van onze leerlingen naast de (extra) ondersteuning die in de school geboden wordt, ook andere zorg nodig is, bijvoorbeeld in de thuissituatie. De scholen zijn de vindplek van signalen die wijzen op behoeftes tot extra ondersteuning, of dat nu in de school- of de thuissituatie is. De leerkracht speelt daarin een cruciale rol. Op onze scholen bestaat de mogelijkheid om deze signalen in een zorgbreedteoverleg te bespreken. Het gaat daarbij om een analyse door meerdere disciplines, gevolgd door een passend en praktisch uitvoerbaar aanbod. Met dat aanbod moet niet alleen de leerling (en ouders) geholpen zijn, maar ook de leerkracht. Dat vraagt dus om een praktische en handelingsgerichte manier van bespreken. En juist dat is de primaire doelstelling van de proeftuin; het verder optimaliseren van de zorgbreedteoverleggen opdat dit voor alle betrokkenen passende ondersteuning oplevert. In deze sessie wordt u door de projectleider geïnformeerd over de doelstellingen, achtergronden en de concrete uitvoering van de proeftuin. Ook is er gelegenheid tot het uitwisselen van ideeën en ervaringen rondom de thema s die aan de orde komen. Doelgroep Leerkrachten, IB ers, directies Ilja de Voogd, projectleider Proeftuin Passend Onderwijs Zuidoost 8
9. Jeugdzorg en Passend Onderwijs In 2012 krijgt Passend Onderwijs een nieuwe wettelijke basis. Er verandert veel, ondanks dat de bezuinigingen van de baan zijn en de zorgplicht pas op 1 augustus 2014 (i.p.v. 2013) van kracht wordt. Om enkele veranderingen en ontwikkelingen te noemen: de verantwoordelijkheid voor goede onderwijszorg komt nog meer bij scholen/schoolbesturen te liggen, de rugzakjes verdwijnen, de indicatiestelling wordt opgeheven, de ZBO s krijgen een zwaardere verantwoordelijkheid, de ambulante begeleiding wordt anders georganiseerd. Van leerkrachten wordt in de klas steeds meer gevraagd als het gaat om specifieke aandacht en ondersteuning voor leerlingen. Daar komt bij dat de taken van Jeugdzorg ook steeds dichterbij worden belegd en op den duur gaan samenvloeien met onderwijszorg. Het is nog onduidelijk wat de precieze vormgeving zal zijn. Het streven is er wel op gericht om de toewijzing van zorg op een directe (zonder tussenkomst van anderen) en integrale wijze te laten verlopen en in het belang van het kind/de leerling sneller en effectiever te laten zijn. Onderwijszorg en jeugdzorg dus op elkaar afgestemd. Eén kind, één gezin, één plan, luidt het credo. De school (met name het ZBO) is hierbij een belangrijk aangrijpingspunt. In deze workshop wordt hierover schoolrelevante informatie verstrekt en besproken. Doelgroep directies Albert Veuger, adviseur bij Stade Advies 9
10
Aanmelden voor de workshopronde Met dit formulier kunt u uw collega s (laten) aanmelden voor de workshopronde. Wij verzoeken u vriendelijk per persoon een eerste, tweede en derde keuze voor de workshop aan te geven. Naam school: 11
Wilt u meer collega s aanmelden? Maak dan een kopie van dit formulier of vraag een los exemplaar aan bij het secretariaat (secretariaat@ppozo.nl of (020) 600 1341). Dit formulier graag uiterlijk donderdag 31 mei 2012 faxen naar (020) 368 13 29, of scannen en mailen naar secretariaat@ppozo.nl Per post opsturen kan ook: ons adres is Krimpertplein 30 A, 1104 PH Amsterdam Zuidoost. 12