Stichting Welzijnswerk Hoogeveen Samen werken aan Welzijn SWW Kompas 2016-2020 december 2016 Samenleving Inwoners SWW professionals Ondersteunende dienst & Management & directie
Inhoud Inhoud... 2 Inleiding... 3 1. Beleidsvisie... 4 Perspectief... 4 Preventie... 4 Participatie... 4 Presentie... 4 Leidende principes... 5 2. Visiecirkel... 7 Waartoe bestaan we?... 7 Onze kernwaarden:... 7 Waar gaan we heen?... 7 Kernkwaliteiten die we hiervoor in zetten:... 7 3. Professioneel kompas... 9 T profiel: generalist en specialist... 9 Opleiding en professionalisering... 9 Autonomie & verantwoording... 10 Registratie beroepsgroepen... 10 4. Teamkompas... 10 Opdracht en monitoren... 10 Teamkompas... 10 5. Organisatie Kompas... 13 Visie op Leiderschap:... 13 Rollen... 13 Organisatiestructuur... 13 Communicatie, informatie en besluitvormingsstructuur IN ONTWIKKELING (dec. 2016)... 14
Inleiding Voor je ligt het SWW kompas 2016 2020 en je vraagt je wellicht af; waarvoor een SWW Kompas en wat moet en kan ik met het SWW Kompas? Een kompas is een mechanisch instrument waarmee je het noorden kunt bepalen. De kompasnaald geeft aan waar het noorden is. Als je eenmaal weet waar het noorden is, kun je ook bepalen waar het oosten, het westen en het zuiden is. Tegenwoordig zie je nog maar zelden mensen een kompas gebruiken, want iedere smartphone is tegenwoordig uitgerust met GPS. Maar met een kompas kun je dus bepalen waar het noorden ligt en vervolgens kun je dus op basis hiervan je richting, de kant waarop je heen wilt, bepalen. Dit SWW kompas doet dat in feite ook. Het is een ondersteunend instrument. Het geeft de visie en richting aan van de organisatie en biedt handvatten voor de professional. Eigenlijk gaat het om Roots en Wings ofwel wortels en vleugels.. Bij Roots gaat het om bedding en kaders; zo zijn onze manieren. Handvatten voor wat verwacht wordt van (de beroepshouding van) de professional en hoe we het vakmanschap en de professionele autonomie kunnen borgen. Professionele autonomie betekent dat professionals ruimte krijgen, regie kunnen nemen en verantwoordelijkheid dragen voor. Dat betekent tegelijkertijd ook verantwoording afleggen over hun beroepsmatig handelen en de resultaten die ze boeken. Wings: Hoe kunnen professionals groeien en bloeien? Welk lonkend perspectief bieden we als organisatie? Visie, strategie en leiderschap en andere randvoorwaarden vanuit organisatie waardoor professionals hun vakmanschap, hun kwaliteiten en talenten kunnen inzetten en uitbouwen en een gevoel van trots ontwikkelen t.a.v. hun eigen bijdrage, die van hun team en van de organisatie in de samenleving, m.a.w. de gemeente Hoogeveen. Beide, zowel Roots als Wings zijn nodig in onze organisatie en kan ons helpen de gewenste cultuur en het gewenste gedrag van SWW professionals, teams en de organisatie concretiseren in een dynamische context te realiseren. In vorige versies van het SWW Kompas was als watermerk In Ontwikkeling opgenomen. Dit watermerkt is nu verwijderd en in plaats daarvan is bij de voetnoot een lemniscaat opgenomen. Dit omdat een lemniscaat staat voor nooit af. Daarmee geven we aan dat het voortdurend in ontwikkeling is en dat de er over een jaar ongetwijfeld andere en diepere inzichten zijn. Vooralsnog is dit SWW kompas de weergave van onze huidige inzichten en de wijze waarop wij nu de werkelijkheid beleveren. En dat het nooit af is betekent dat er ook een volgende versie van het SWW kompas te voorzien is. Maar voor dit moment doen wij het met deze versie! Johan Bosman
1. Beleidsvisie Onze branche staan voor enorme uitdagingen! Algemene maatschappelijke ontwikkelingen als individualisering, vergrijzing en ontgroening, informatisering en globalisering hebben hun invloed ook op ons werk binnen de SWW. Onze missie, het versterken van de zelfredzaamheid en sociale omgeving van burgers en buurten, en het stimuleren van burgers om zich in te zetten voor anderen vraagt om een kanteling in denken en handelen. Niet de verantwoordelijkheid overnemen, maar de cliënt/burger ondersteunen om het zelf te doen. Dit betekent dat er ruimte moet zijn om empowerend te kunnen optreden. Als onderscheidende bijdrage van Welzijn richten wij ons op de hieronder genoemde pijlers: Perspectief Van inwoners zelf wordt bij het bevorderen van hun welzijn misschien wel de grootste taak en rol verwacht. Met opzet wordt gesproken over de inwoners van Hoogeveen omdat wij van mening zijn dat alle inwoners, van jong tot oud, van arm tot rijk tot onze doelgroep behoren en bij de SWW aan kunnen kloppen voor hulp of ondersteuning. De nuancering die wij tegelijkertijd aan willen brengen, is dat wij ons echter vooral willen richten op inwoners in kwetsbare situaties. Definitie kwetsbaar: Bij het bepalen van wie kwetsbaar is, gaat het in essentie niet om de lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking zelf. Het gaat om de mate waarin iemand in staat is om op eigen kracht zich in te zetten, zich te verbinden, hulpbronnen en ondersteunende sociale netwerken kan mobiliseren om zichzelf staande te houden. Het gaat hier dan om inwoners van de gemeente Hoogeveen die op achterstand staan of op achterstand dreigen te geraken. En perspectief betekent wij mensen in Hoogeveen willen helpen weer een nieuw en beter perspectief te leren zien. Preventie Een belangrijke en cruciale functie van het welzijnswerk is preventie. Bij preventie gaat het er om te voorkomen dat problemen ontstaan en/of groter worden. De SWW is in alle vormen van preventie actief. Sommige vormen van preventie lopen in elkaar over, maar de focus ligt vooral op de doelgroep inwoners in kwetsbare situaties. Participatie Het welzijnswerk in Nederland, en daar mee ook de SWW, kennen al decennia lang activiteiten die er op gericht zijn om zoveel mogelijk inwoners mee te laten doen. Veel inwoners staan aan de kant, dat wil zeggen dat ze maar op bescheiden wijze deel (kunnen) nemen aan de samenleving. De rol van de SWW is er voor deze inwoners te zijn en samen naar mogelijkheden te zoeken om weer mee te kunnen doen. Dit kunnen individuele oplossingen zijn, maar ook collectieve. Nadrukkelijk gaat het om samen doen. Het welzijnswerk helpt bij het bedenken van oplossingen en het keuzeproces, maar de inwoner is zelf eigenaar van de oplossing. Presentie Voor het werk van de SWW is zichtbaar en bespreekbaar zijn van wezenlijk belang. De teams zijn in wijken en dorpen aanwezig, dichtbij de inwoners. Dit hoeft niet altijd een professional te zijn. Deze rol kan soms vervuld worden door een goed opgeleide vrijwilliger.
Leidende principes Voor de SWW zijn de leidende principes in de dienstverlening gebaseerd op het streven naar regie bij de inwoner die autonoom en competent is in verbondenheid met de samenleving. Er is sprake van een tweetal dimensies. De ene dimensie gaat over de focus op de individuele burger of het collectief (de wijk, het dorp, de gemeente) De andere dimensie gaat over zienswijze. Kijkt de sociaal werker naar hulpvragen en problemen of onderzoekt hij/zij de mogelijkheden en talenten. In het lemniscaat hieronder worden deze twee dimensies in beeld gebracht. De ene kant biedt een Vangnet voor individuele en collectieve problemen en vraagstukken. De andere kant focust meer op Eigen Kracht, waarbij voor de individuele burger wordt gekeken hoe de eigen mogelijkheden benut kunnen worden. Voor het collectief wordt ingezet op burgerkracht en samenkracht. Binnen de SWW maken we de keuze om op alle dimensies in te zetten met als gezamenlijk streven dat burgers zich autonoom, verbonden en competent voelen. Daarbij wil de SWW samen met burgers streven naar Eigen Kracht. Bovenstaand gedachtegoed hebben we in het volgende model weergegeven: Onderverdeling Vlak 1 Individuele oplossingen voor problemen Vlak 2 Collectieve oplossingen voor problemen Vlak 3 Eigen mogelijkheden benutten Vlak 4 Burgerkracht & samenkracht
Vangnet Eigen kracht Autonoom, Verbonden, Competent Collectief Collectieve oplossingen voor problemen Burgerkracht & Samenkracht 2 4 Problemen Mogelijkheden 1 3 Individuele oplossingen voor problemen Eigen mogelijkheden benutten Systeem optimaliseren; Gebiedsteams, sociale wijkteam, ed. Individueel
2. Visiecirkel Waartoe bestaan we? Wij staan voor een toekomstbeeld waarin inwoners meedoen en regie hebben op het eigen leven. Talenten en problemen worden gezien en met het versterken van eigen mogelijkheden ingezet of opgelost. Dat doen we door aanwezig te zijn in wijken, buurten en dorpen, in verbondenheid met anderen en elkaar. Onze kernwaarden: Maatschappelijk verbonden Betrouwbaar Creatief Samenwerkingsgericht Waar gaan we heen? De ontwikkeling van inwoners en samenleving staan voor ons centraal. Wij zijn betrokken bij maatschappelijke vraagstukken en zijn in dialoog met inwoners en partners vanuit de overtuiging dat mensen zelf kunnen en willen bepalen hoe ze hun leven vorm willen geven en wat daarin belangrijk is. Kernkwaliteiten die we hiervoor in zetten: Kennis van de sociale samenleving Verbindingen leggen Zichtbaar en benaderbaar zijn Met hart voor mensen.
3. Professioneel kompas Een professioneel kompas is een ondersteunend instrument en biedt handvatten voor de professional. Het biedt de individuele professional maar ook teams Roots & Wings: Roots: Handvatten voor wat verwacht wordt van(de beroepshouding van) de professional en hoe we het vakmanschap en de professionele autonomie kunnen borgen. Professionele autonomie betekent wat mij betreft dat professionals ruimte krijgen, regie kunnen nemen en verantwoordelijkheid dragen voor én afleggen over hun beroepsmatig handelen en de resultaten die ze boeken. Wings: Hoe kunnen professionals groeien en bloeien? Welke competenties kunnen professionals verder ontwikkelen, welke professionalisering en opleiding hoort daarbij waardoor professionals hun vakmanschap, hun kwaliteiten en talenten kunnen inzetten en uitbouwen. Je werkt vanuit de gemeenschap en sluit aan bij de leefwereld van de inwoners. Je hebt als kerntaak het coachen van bewonersambities (individueel en collectief). Je verbindt talenten van inwoners, bent gericht op eigenaarschap: inwoner is eigenaar van het probleem en de oplossing. Je bent gericht op maatschappelijke waarde cre ëren, werkt samen met bewoners en professionals vooral buurt- en wijkgericht. Je werkt samen aan de transformatie van het sociale domein. Je hebt competenties als lef, ondernemerschap, creativiteit en innovatie. (vrij naar: Community Worker- Ben Koenen mrt 2016) T profiel: generalist en specialist (uit notitie Johan Bosman 13-11-2013) De horizontale balk van de T is het gemeenschappelijke, het generalistische deel van de functie en de verticale balk van de T is het specialistische. Opbouwwerkers, jongerenwerkers, maatschappelijk werkers, VVE &O medewerkers, etc. beschikken allen over gelijke en gemeenschappelijke kennis en vaardigheden, maar hebben ook hun eigen specialistische kennis en vaardigheden. Het gemeenschappelijke is: - spreekt inwoners en hun omgeving aan op hun eigen kracht; - inspireert en is creatief; - is zichtbaar; aanspreekbaar en gaat op mensen af; - luistert actief; - beweegt zich in uiteenlopende leef- en systeemwerelden; - versterkt netwerken en samenwerking; - verbindt inwoners en netwerken; - weet zijn professionele ruimte te gebruiken; - doorziet verhoudingen en anticipeert op veranderingen; - brengt burgers in beweging. - Weet allianties aan te gaan en komt tot co-creatie Opleiding en professionalisering Uitgangspunt hierbij is dat professionals een eigen verantwoordelijkheid hebben in het volgen en bij houden van het eigen vak en de ontwikkelingen in het vakgebied en de samenleving. Als professional zorg je dat je kennis en kunde up-to-date is door het volgen van scholing en training. Je zorgt dat je jezelf in de gelegenheid stelt feedback op je handelen te krijgen en zo jezelf scherp te houden.
Autonomie & verantwoording Binnen SWW hebben professionals een eigen professionele autonomie. Vanuit vakbekwaamheid en deskundigheid hebben ze de ruimte om invulling te geven aan professionele verantwoordelijkheid. Hierbij handelen ze volgens de ethische normen die horen bij de beroepsgroep. Professionals binnen SWW zijn ten allen tijde bereid om verantwoording af te leggen over hun beroepsmatig handelen, individueel, binnen het team en het team verantwoordt zich binnen de organisatie. Citaat van een aantal professionals: Gezamenlijk kompas: Ik ga vanuit mijn eigen professionele verantwoordelijkheid inzicht geven in wat ik doe,wat mijn competenties zijn en wat ik zou willen leren. Daarna ga ik samen met mijn team kijken hoe we onze krachten kunnen bundelen, hierbij kijkend naar wat er goed gaat en wat beter kan. Zodat we samen verantwoording af kunnen leggen aan elkaar, de samenleving, de inwoners, samenwerkingspartners, gemeente en bestuurder met professionele autonomie als leidraad. Registratie beroepsgroepen - Stichting Kwaliteitsregister Jeugd 2018; wettelijke verplichting ondersteund door SWW - Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (vrijwillig) 4. Teamkompas Het teamkompas is een dynamisch model waarmee we willen toegroeien naar zelforganiserende - en zelfverantwoordelijke teams. Wij vinden het noodzakelijk dat hierover een dialoog ontstaat, niet alleen tussen de teams, de bestuurder, coach en accountmanager, maar ook tussen hen onderling en de teams onderling. Door de continue veranderingen in het werk en daarmee in de teams biedt het kompas een mogelijkheid om de fases te gebruiken. Dit vraagt om fine-tuning van teams, bestuurder, coach en accountmanager. Opdracht en monitoren Belangrijke leidraad voor het uitvoeren van de werkzaamheden is de opdracht van de gemeente Hoogeveen. De bestuurder formuleert met input van de accountmanager, de teams en samenwerkingspartners de opdracht per (gebieds)team en spreekt af op welke manier verantwoording wordt afgelegd. We werken binnen een jaarcyclus met periodieke terugkoppeling en rapportage-momenten aan bestuurder, accountmanager en de teams. Teams zijn hiervoor verantwoordelijk. Teamkompas Er is gekozen voor drie fases: Startend team Zelfstandig team Zelfverantwoordelijk team Hieronder zijn de verschillende onderdelen schematisch uitgewerkt.
TEAMKOMPAS SWW 3.0 Startend team Zelfstandig team Zelfverantwoordelijk team Uitgangspunten & kader Aangereikt door bestuurder Opdracht / Monitoring Wat wordt er van ons verwacht? Doelen & resultaten rond opdracht begrijpen en kunnen uitvoeren Werkplannen en rapportages aanleveren aan bestuurder SWW Beleidsplan, Kompas & Opdracht Doelen & resultaten rond opdracht formuleren & volgen Werkplannen en rapportages als team formuleren, bespreken toetsen en zo nodig bijstellen Doelen & resultaten rond opdracht formuleren & volgen Werkplannen en rapportages als team formuleren, toetsen en zo nodig bijstellen & borgen Rapporteren aan de organisatie Rapporteren aan de organisatie Professionaliteit Hoe blijven we professioneel & methodisch handelen? Intervisie organiseren Elkaar aanspreken Organiseren van uitwisseling van elkaars deskundigheid Verbeteren dienstverlening Intervisie organiseren Elkaar aanspreken en coachen Elkaars deskundigheid kennen Innovatie van dienstverlening & acquisitie doen Intervisie organiseren Elkaar aanspreken en coachen Elkaars deskundigheid kennen en kunnen inzetten Iedereen individueel plan Iedereen individueel plan Iedereen individueel plan Vakinformatie volgen en zoveel mogelijk eigen maken Vakinformatie eigen maken en waar mogelijk toepassen Vakinformatie toepassen en innovatief inzetten.
Samenwerken Welke afspraken maken we met elkaar? Team ontwikkel plan Team ontwikkel plan Inclusief relaties in de organisatie Team ontwikkel plan Inclusief relaties en initiatieven voor samenwerking in de organisaties Werkbudgetten kennen Beheer werkbudgetten Zelfstandig beheren en beheersen werkbudgetten Netwerken kennen Netwerken & relatiebeheer Netwerken ontwikkelen & relatie beheer Resultaten Hoe weten we of het goed doen en het goede doen? Periodieke terugkoppeling van resultaten opdracht aan bestuurder Periodieke terugkoppeling van resultaten opdracht aan bestuurder Periodieke terugkoppeling van resultaten opdracht aan bestuurder Rapportages aanleveren binnen de jaarcyclus Rapportages aanleveren binnen de jaarcyclus Rapportages aanleveren binnen de jaarcyclus Afgesproken metingen geformuleerd in de opdracht van de gemeente Afgesproken metingen geformuleerd in de opdracht van de gemeente Afgesproken metingen geformuleerd in de opdracht van de gemeente Terugkoppeling en feedback op ieders competenties en bijdrage aan het teamontwikkelplan samen met coach Terugkoppeling en feedback op ieders competenties en bijdrage aan het teamontwikkelplan Terugkoppeling en feedback op ieders competenties en bijdrage aan het teamontwikkelplan Speelruimte en grenzen Samenspel in de organisatie Onder begeleiding van coach In overleg Verantwoording afleggen Rol Coach & Accountmanager Sturen en begeleiden Coachen Inspireren
5. Organisatie Kompas Het organisatiekompas is ondersteunend aan het professionele kompas en het teamkompas. Visie op Leiderschap 1 : Het is onze ambitie om de regie bij de burger te leggen. Dit vertaalt zich erin dat van professionals verwacht wordt dat zij zich veel meer faciliterend op gaan stellen, dit leidt naar een veranderend leiderschap. Het is een proces waarin we als organisatie op weg zijn. Op weg naar dienend leiderschap (Weggeman, 2015) waarbij we samen een collectieve ambitie hebben vormgegeven in de visiecirkel. Bij dienend leiderschap gaat het volgens ons om inspireren, betrekken, aansprekend de missie delen, taken delegeren om ontwikkeling te stimuleren en out of the box denken. Daarbij willen we aandacht hebben en geven aan het ontwikkelen van de professional en teams in het zelforganiserend vermogen door een heldere context te bieden en aan te sluiten bij het proces. Door te luisteren en present te zijn. Helder te communiceren over output en trough-put, feedback te ontvangen en te geven op resultaten en proces. Waarbij we actief werken aan het vergroten van het onderling respect en vertrouwen. Wanneer nodig zal er sprake zijn van assertief optreden. Rollen Leiderschap is belegd bij de verschillende functies en rollen binnen SWW: Professional, team, coach, accountmanager, bestuurder. Organisatiestructuur Regie bij de burger in de samenleving is het leidende principe van de SWW. De organisatiestructuur ondersteunt dit met professionals in gebiedsteams en het team centraal. De ondersteunende diensten, het management en de directie sluiten daar op aan. De ondersteunende diensten kennen drie families : - Beleid & Advies - Administratie & Ondersteuning - Leren & leiden 1 (Baljon, 2012) (Hart, 2013) (Witte & Jonker, 2014) (Weggeman, 2015)
Communicatie, informatie en besluitvormingsstructuur IN ONTWIKKELING (dec. 2016) Communicatie en besluitvorming Verticale communicatie Jaarcyclus bestuurder/gebiedsteams 1. Openbare zitting november Opdracht/terugblik+ vooruitblik 2. Openbare zitting februari Jaarrapportage: cijfers en successen vieren 3. Halfjaarrapportage (team/bestuurder) juli 4. Indien nodig: Kwartaalrapportage (team/bestuurder) tussentijds als daar aanleiding voor is volgens team of bestuurder Horizontale communicatie Aandachtsfunctionarissen per taakgebied die op eigen initiatief of op initiatief van ondersteunende diensten (bijv. P&O) bij elkaar kunnen komen Inhoudelijke inspiratie en uitwisseling (3 x per jaar) ivv medewerkersbijeenkomsten Inloop spreekuur voor teams vanuit diensten CB : dinsdag(ochtend) Intranet (innovatieve vorm) Vakinhoudelijke uitwisseling en ontwikkeling van overkoepelende diensten Centrale coördinatie en evaluatie van overkoepelende diensten Interne vormgevers overleg Beleid & Advies - 1x per 6 weken - Wekelijks informeel overleg afwissellend op maandag/dinsdagochtend Administratie & ondersteuning - Coördinatie door P&O, Financiën en Administratie per onderdeel met eigen overleg momenten. - Gezamenlijk bijeenkomsten op inhoudelijk relevante thema s 2x per jaar. Leren & leiden Doel en werkwijze uitvoering en verantwoording afleggen m.b.t. opdracht Zelforganiserend werken: Verdelen taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden over medewerkers gebiedsteam Aandachtsfunctionarissen krijgen mandaat over hun aandachtsgebied en hanteren adviesmethode. D.w.z. bij ieder besluit hebben ze advies opgehaald bij collega s en verplicht advies bij experts binnen organisatie (P&O, financiën etc.) Delen projecten en werkzaamheden. Elkaar informeren en inspireren Flexibel afspraken met elkaar kunnen maken op korte termijn. Digitale kennisuitwisseling Bewaken van kwaliteit en innoveren Verdeling taken en bewaken van kwaliteit Delen van inzichten m.b.t. zelf-organisatie en teams hierin ondersteunen vorm van organisatieontwikkeling -organiseren van SWW bijeenkomsten Informatie halen en brengen, ten behoeve van de teams, vanuit de verschillende ondersteunende disciplines. Stroomlijnen van ondersteuning naar teams Deskundigheidsbevordering en nieuwe ontwikkelingen bespreken. In ontwikkeling