Parkeervisie Drachten gemeente Smallingerland

Parkeervisie Drachten gemeente Smallingerland 3 november 2009.

1. Inleiding 1.1 Aanleiding In 2004 is voor het centrum van Drachten het parkeerbeleid vastgesteld. Aanleiding destijds voor het opstellen van een parkeerbeleidsplan was een aantal concrete vraagstukken met betrekking tot capaciteit, overloop, tarieven et cetera. In het plan is een aantal van deze vraagstukken beantwoord en is aangegeven hoe de regulering van het parkeren in het centrum van Drachten zou moeten worden vormgegeven. Na het vaststellen van het plan op hoofdlijnen is begonnen met de uitwerking waarin concrete vragen over de uitgifte van ontheffingen en tarieven verder worden gedetailleerd. In de uitwerking van het parkeerbeleid zit een aantal moeilijke beslis- en discussiepunten. Het ontbreken van voldoende data, twijfels over onderliggende cijfers, discussie op verschillende abstractieniveau's en voortschrijdend inzicht hebben er toe geleid dat de uitwerking van het oorspronkelijke plan van 2004 nog niet is afgerond. Daarnaast zijn er twijfels ontstaan over de afstemming tussen enerzijds het parkeerbeleid en de meest actuele ontwikkelingen c.q. wensbeelden zoals geformuleerd in het vastgestelde Masterplan Centrum. Begin 2008 is er voor gekozen om alle probleem- en discussiepunten te integreren in één verhaal waarin met name de kwantitatieve aspecten van het parkeerbeleid worden gekoppeld aan de wensen uit het Masterplan en de vastgestelde ontwikkelingen zoals het Raadhuisplein. Vragen met betrekking tot de toekomstige reguleringsvorm en de haalbaarheid van wensen uit het Masterplan staan hierin centraal. 1.2 Werkwijze In voorliggende notitie zijn de kwantitatieve problemen voor het planjaar 2015 in beeld gebracht en zijn oplossingen geformuleerd. Gestart is met het duidelijk definiëren van het centrumgebied, bestaande uit centrum, centrum-plus en schil. De bestaande parkeerproblemen zijn vervolgens geformuleerd aan de hand van data betreffende vraag en aanbod. Vervolgens zijn de vaststaande ontwikkeling met behulp van een theoretisch parkeermodel vertaald in concrete getallen met betrekking tot vraag en aanbod van parkeerplaatsen. Aan de hand van deze getallen zijn de toekomstige probleempunten inzichtelijk gemaakt. Hieraan gekoppeld zijn de wensen uit het Masterplan en beleidsplan parkeren gekwantificeerd in toe- en afname van parkeervraag. Ten slotte is op basis van de vastgestelde doelen een oplossingsrichting geformuleerd voor de probleempunten en is een voorzet gedaan betreffende de haalbaarheid van de wensen uit het Masterplan.. 1.3 Leeswijzer In voorliggende notitie worden in de hoofdstukken 2, 3 en 4 achtereenvolgens de huidige parkeersituatie, de ontwikkelingen in het centrum en de impact die deze hebben op de parkeerdruk toegelicht. In hoofdstuk 5 worden de wensbeelden ten aanzien van het centrum, zoals opgenomen in eerdere beleidsplannen en het Masterplan Centruim toegelicht. Ten slotte worden in hoofdstuk 6 de doelen van het parkeerbeleid en voorstel ten aanzien van het toekomstige parkeerregime toegelicht.

2. Huidige situatie centrum Drachten 2.1 Begrenzing gebied Daar waar we in het kader van het parkeerbeleid praten over het centrumgebied betreft dit het gebied dat globaal wordt begrensd door de Gauke Boelensstraat, Oude Nering, Vogelzang, Drift en het gebied direct rondom de Noord- en Zuidkade (zie afbeelding 2.2.1). De gebieden grenzend aan het centrum, waar overloop vanuit het centrum acceptabel is en dit in de praktijk ook veelvuldig gebeurd, noemen we centrum-plus (o.a. K.O. Plein). De overige woongebieden rondom het centrum worden aangeduid als schil (o.a. De Bouwen). Afbeelding 2.1.1; Begrenzing centrumgebied en centrum-plus 2.2 Parkeerregime Het grootste deel van het centrumgebied kent momenteel een betaald parkeerregime. Slechts voor een beperkt aantal plaatsen geldt nog gratis parkeren (Lidl, Aldi (Kaden), Kaden oost). Naast de openbare gratis en betaalde parkeerplaatsen bevinden zich in het gebied een aantal privé parkeerplaatsen en straten welke zijn aangewezen als vergunninghouderszone (Oudeweg). In het gebied dat we aanduiden als centrum-plus is het parkeren grotendeels gratis. In de schilgebieden rondom het centrum geldt deels geen parkeerregime en is het parkeren gratis. In een aantal straten is parkeren voor vergunninghouders ingevoerd.

2.3 Parkeerbalans centrum Drachten (2007) Rekenmethodiek De huidige situatie met betrekking tot het aanbod en vraag naar parkeerplaatsen in het centrum, centrum-plus en de schil is stapsgewijs in beeld gebracht in de volgende alinea's. Parkeerbalans centrum Om de bestaande parkeercapaciteit in het centrum van Drachten in beeld te brengen is in 2005 een telling uitgevoerd. In tabel 2.3.1 zijn de resultaten van deze telling voor wat betreft het gedefinieerde centrumgebied weergegeven. De totale parkeercapaciteit in het centrum bedraagt ruim 2100 parkeerplaatsen. Het grootste deel hiervan is openbaar toegankelijk. Tabel 2.3.1; Huidige aanbod parkeerplaatsen centrumgebied Type parkeervoorziening Aantal aanwezige parkeerplaatsen centrum Openbaar betaald 1450 Openbaar gratis 270 Privéplaatsen bewoners (waaronder vergunninghouderszones) 180 Privéplaatsen bedrijven (waaronder vergunninghouderszones) 210 Totaal 2110 In tabel 2.3.2 is de huidige parkeervraag van het centrumgebied weergegeven. De parkeervraag is, zoals het woord impliceert, de vraag naar parkeerplaatsen, of te wel het aanbod van auto's. De parkeervraag is geen constante waarde en fluctueert gedurende de dag en week. 's nachts is de totale vraag naar parkeerplaatsen in het centrum bijvoorbeeld kleiner dan op een zaterdagmiddag. De totale parkeervraag is verdeeld in een drietal groepen; bewoners, bezoekers en werkers. Deze driedeling is gemaakt om dat deze groepen elk een specifiek eigen parkeerpatroon kennen en hiermee een beter inzicht wordt verkregen in de situatie. De parkeervraag van bewoners kent een piek in de nachtperiode, wanneer bijna alle bewoners van het centrum thuis zijn. De parkeervraag voor bijvoorbeeld werkers zal 's nachts daarentegen nihil zijn. De piek voor deze groep ligt op een werkdagmiddag. Als basis voor het parkeerbeleid zijn met name de piekmomenten in de parkeervraag van belang. Het afstemmen van het aantal parkeerplaatsen op een dalmoment zou betekenen dat er gedurende de drukkere momenten grote problemen ontstaan. In het geval van Drachten ligt het piekmoment op zaterdagmiddag. Naast deze zaterdagmiddag is de werkdagmiddag meegenomen in de beschouwing omdat dit het piekmoment is voor wat betreft de parkeervraag van de werkers. De parkeervraag is bepaald met behulp van een door Mobycon opgesteld parkeermodel. Dit parkeermodel berekent de parkeervraag op basis van landelijk geldende richtlijnen en de daadwerkelijke aantallen woningen, werkplekken en winkels in het centrum van Drachten. Tabel 2.3.2; Huidige parkeervraag centrumgebied Parkeervraag centrum werkdagmiddag zaterdagmiddag Bewoners 320 auto's 320 auto's Bezoekers 780 auto's 1670 auto's Werkers 360 auto's 290 auto's Totaal 1460 auto's 2280 auto's

Afgaande op het voorgaande zou simpelweg geconcludeerd kunnen worden dat de vraag van 2280 auto's op zaterdagmiddag groter is dan het aanbod van in totaal 2110 plaatsen en er dus een tekort is van circa 170 plaatsen. Het ligt echter iets gecompliceerder. Niet alle beschikbare plaatsen kunnen en zullen door alle doelgroepen worden gebruikt. Als bezoeker van het centrum kan je simpelweg niet op een privéplaats van een bewoner gaan staan. Daarnaast zal met het huidige parkeerregime een werker niet snel op een betaalde parkeerplaats in het centrum gaan staan maar een gratis plek buiten het centrum zoeken. Uitgangspunt is wel dat de bezoekers van het centrum op de betaald parkeerplaatsen parkeren. In de tabellen 2.3.3 en 3.3.4 is weergegeven hoe de parkeervraag zich in de praktijk (binnen het huidige regime) verdeelt over de bestaande capaciteit op respectievelijk de werkdagmiddag en zaterdagmiddag. Tabel 2.3.3; Parkeerbalans, huidige situatie, werkdagmiddag Categorie parkeervraag Openbaar betaald Openbaar gratis Bewoners 320 50 (ontheffingen bp) Privé bewoners Privé bedrijven Balans Centrum 1450 270 180 210 0 110 0-160 Bezoekers 780 610 170 0 0 0 Werkers 360 30 (ontheffingen bp) 20 0 150-160 +760 +80 +70 +60 Uitgangspunt hierbij is dat er 80 ontheffingen (betaald parkeren) zijn uitgegeven voor bewoners en 30 voor werkers. Op een werkdagmiddag zijn niet alle 80 ontheffinghouders (bewoners) aanwezig, maar slechts 50. Richtlijn is dat circa 60% van de bewoners overdag aanwezig is. Hetzelfde principe geldt voor de privéplaatsen (waaronder vergunninghouderszones) voor bewoners. Overdag zal slechts 60% van de privéplaatsen voor bewoners bezet zijn. In principe is overdag de parkeervraag van werkers maximaal. Dit suggereert dat alle privéplaatsen bij bedrijven bezet zouden moeten zijn. In de praktijk (bijvoorbeeld terrein ING) ligt de bezettingsgraad van deze privéplaatsen echter lager. Uitgangspunt is in deze is een maximale bezettingsgraad van 70% op werkdagen en 50% op zaterdagen. Tabel 2.3.4; Parkeerbalans, huidige situatie, zaterdag Categorie parkeervraag Openbaar betaald Openbaar gratis Privé bewoners Privé bedrijven Balans Centrum 1450 270 180 210 Bewoners 320 50 (ontheffingen bp) 0 110 0-160 Bezoekers 1670 1390 200 0 0-80 Werkers 290 10 (ontheffingen bp) 10 0 100-170 0 +60 +70 +110

Parkeerbalans centrum-plus In de tabellen 2.3.5 en 2.3.6. is de parkeervraag en het aanbod in het gebied centrum-plus aangegeven. Het betreft hier het absolute aanbod binnen de begrenzing van de gebieden alsmede de vraag welke door de gebieden zelf wordt geproduceerd. Overloop vanuit het centrum zit hier nadrukkelijk niet in. De gehanteerde rekenmethodiek is gelijk aan hetgeen gebruikt in de voorgaande paragraaf. Tabel 2.3.5; Huidige aanbod parkeerplaatsen centrum (+) Parkeeraanbod centrum (+) Aantal aanwezige Openbaar betaald Openbaar gratis Privéplaatsen bewoners Privéplaatsen bedrijven parkeerplaatsen 100 pp 730 pp 110 pp 70 pp Totaal 1010 Tabel 2.3.6; Huidige parkeervraag centrum (+) Parkeervraag schil werkdagmiddag zaterdagmiddag Bewoners 100 100 Bezoekers 240 370 Werkers 380 210 Totaal 720 680 Tabel 2.3.7; Parkeerbalans, huidige situatie, werkdagmiddag Categorie parkeervraag Openbaar betaald Openbaar Privé bewoners Privé bedrijven Balans gratis Centrum-plus 100 pp 730 pp 110 pp 70 pp Bewoners 100 0 30 70 0 0 Bezoekers 240 0 240 0 0 0 Werkers 380 0 330 0 50 0 + 100 pp +130 pp +40 pp +20 pp Tabel 2.3.8; Parkeerbalans, huidige situatie, zaterdagmiddag Categorie parkeervraag Openbaar betaald Openbaar Privé bewoners Privé bedrijven Balans gratis Centrum-plus 100 pp 730 pp 110 pp 70 pp Bewoners 100 0 30 70 0 0 Bezoekers 370 0 370 0 0 0 Werkers 210 0 160 0 50 0 +100 pp +170 pp +40 pp +20 pp Het aanbod aan parkeerplaatsen is groter dan de (autonome) vraag. De overcapaciteit in het gebied centrum-plus bedraagt circa 230 (werkdag) en 270 (zaterdag) parkeerplaatsen, zo blijkt uit tabel 2.3.7 en 2.3.8. De overcapaciteit aan privéplaatsen is hierbij nadrukkelijk niet genoemd omdat deze niet gebruikt kan worden door andere doelgroepen en in het kader van deze beschouwing niet relevant is.

Parkeerbalans totale centrum Tabel 2.3.9; Parkeerbalans gehele centrum en overloop in schil Tekort centrum Overschot centrum-plus Totaal minimale overloop Werkdag Zaterdag 160 bewoners 0 bezoekers 160 werkers 160 bewoners 80 bezoekers 170 werkers 100 betaald 130 openbaar gratis 100 betaald 170 openbaar gratis schil 190 bewoners en werkers 160 bewoners en werkers Werkdag Op werkdagen is de totale parkeercapaciteit in het centrumgebied ruim voldoende. De capaciteit sluit echter niet geheel aan op de wensen van de doelgroepen. Met name langparkerende bewoners en werkers betalen niet graag voor een parkeerplek. Een deel van deze doelgroepen wijkt dus uit naar het gebied centrum-plus en schil. Aangezien de overloop vanuit het centrum (in totaal circa 320 auto's) groter is dan de aanwezige gratis overcapaciteit in het gebied centrum-plus (circa 130 parkeerplaatsen) is het een logisch gevolg dat een deel van de overloop vanuit het centrum plaatsvindt in de schil, de woonstraten rondom het centrum, zoals bijvoorbeeld de Gauke Boelensstraat, J.M. Houwenstraat en HBS Straat. Niet in dit rekenmodel meegenomen maar wel de realiteit is dat de overloop naar de schil in de praktijk nog groter zal zijn omdat een aantal centrumbezoekers in de schil parkeert om zodoende te ontkomen aan het betaald parkeren. Zaterdag Op zaterdagen is de parkeervraag in het centrumgebied groter dan op werkdagen en is de totale capaciteit van het centrum niet toereikend. Dit betekent dat enerzijds bijna het gehele centrum vol staat en dat er anderzijds nog meer dan op werkdagen overloop plaatsvindt naar het gebied centrumplus en de schil. Het tekort in het centrum bedraagt circa 410 parkeerplaatsen. In het gebied centrumplus is een overschot van 270 plaatsen. Dit betekent dat minimaal 160 auto's van bewoners en werkers een plek moeten vinden in de schil. In de praktijk zullen dit, zoals eerder toegelicht, nog meer zijn. 2.4 Problemen huidige situatie Werkdagen De problemen ten aanzien van de parkeersituatie in het centrum van Drachten beperken zich op de werkdagen tot drukte en overlast in de schilgebieden. Veroorzakers zijn mensen die in het centrum werken of wonen. De bewoners van de schilgebieden kunnen soms zelf moeilijk een plek vinden, hun uitritten worden geblokkeerd of de doorgang wordt belemmerd. Dit leidt mogelijk weer tot verkeersonveilige situaties. Zaterdagen De problemen op zaterdag zijn van dezelfde strekking als op werkdagen. Overlast in de schilgebieden voor de bewoners. Ook voor bezoekers van het centrum is de situatie op zaterdag niet optimaal. De hoge parkeerdruk leidt tot veel zoekverkeer. Niet alleen rondom het centrum en centrum-plus maar ook in de schil ontstaat ongewenst zoekverkeer. Dit zoekverkeer levert in directe zin overlast op voor bewoners van de schil. Elke extra autokilometer is vanuit het perspectief van leefbaarheid niet wenselijk. Ten slotte zal de bezoeker het centrum van Drachten mogelijk als minder goed bereikbaar gaan beoordelen en in het winkelgedrag andere keuzes gaan maken. De effecten op dit niveau zijn moeilijk te kwantificeren. Opgemerkt moet worden dat de parkeerbalansen in de voorgaande paragraaf de theoretische overloop weergegeven. Over de vrijwillige overloop van bezoekers (Wij willen niet betalen!) naar het gebied centrum-plus en de schil is qua aantallen weinig te zeggen. In de praktijk is dit naar verwachting een relevante groep. Dit betekent dat de druk op de schil en daarmee de beschreven problemen alleen maar groter zijn dan nu al (op basis van de berekeningen) weergegeven.

3. Vaststaande ontwikkelingen periode tot 2015 3.1 Autonome groei autobezit en -gebruik In de periode tot en met 2015 zal, zo is de algemene verwachting, het autobezit en het autogebruik nog toenemen. De toename van het autobezit en het autogebruik heeft een toename van de parkeervraag in het centrumgebied tot gevolg. Verwacht wordt dat de toename van de parkeervraag 1,5% per jaar bedraagt (Bron: onderzoek Mobycon). 3.2 Wijzigingen regime en tarieven Uitgangspunt in deze notitie is dat in 2015 (en daarvoor ook al) voor het oostelijke deel van de Kaden betaald parkeren zal gelden. 3.3 Ruimtelijke ontwikkelingen Raadhuisplein De plannen rondom het Raadhuisplein in het centrum van Drachten betreffen de sloop en nieuwbouw van woningen (appartementen) en winkels. Ook de bestaande parkeervoorzieningen aan de Drift en op het Raadhuisplein worden in het licht van deze ontwikkelingen vernieuwd. De huidige parkeercapaciteit op het Raadhuisplein verdwijnt en het terrein aan de Drift wordt vernieuwd. Onder het complex wordt een parkeergarage gerealiseerd met een capaciteit van circa 700 parkeerplaatsen. De bewoners van de appartementen (175) in het nieuwe complex krijgen een ontheffing om in de garage te mogen parkeren (zonder plaatsgarantie). Vogelzang Op de locatie Vogelzang worden, zo is het uitgangspunt, circa 5000 m2 bvo commerciële ruimte en 50 appartementen ontwikkeld. De voorzieningen zullen in de eigen parkeerbehoefte voorzien door de aanleg van een openbare parkeergelegenheid (betaald). De bewoners krijgen hiervoor een ontheffing. Ten behoeve van het gehele centrumgebied zal in dit gebied een extra 100 parkeerplaatsen worden aangelegd. Drachtstervaart Door de realisatie van de Drachtster Vaart verdwijnen 42 betaalde parkeerplaatsen in het centrum. Markt Op zaterdagen is gedurende de gehele dag in het centrum van Drachten markt. In de huidige situatie is de markt gesitueerd op het Moleneind. Door de ontwikkelingen in het kader van de Drachtstervaart zal de markt verdwijnen van deze locatie. De Markt (het plein) is aangewezen als tijdelijke locatie. Nog bekeken wordt waar de markt definitief wordt geplaatst in de toekomst. Uitgangspunt is dat de markt in de toekomst niet (of nauwelijks) ten koste gaat van parkeercapaciteit. De (extra) parkeervraag die de markt met zich meebrengt zit verdisconteerd in de parkeervraag van het centrumgebied (zowel huidige als toekomstige situatie). Opgemerkt moet worden dat als de markt in de toekomst ten koste gaat van parkeercapaciteit deze op één of andere manier gecompenseerd moet worden om geen toename van de bezettingsgraad te krijgen.

4. 0-situatie 2015, vaststaande ontwikkelingen 4.1 Parkeerbalans centrumgebied Rekenmethodiek Met het door Mobycon ontwikkelde DYPA-model en een toedeling op basis van gefundeerde aannames is doorgerekend welke effecten de in het voorgaande hoofdstuk genoemde ontwikkelingen hebben op de parkeersituatie in het centrumgebied, centrum-plus en de omliggende schil. In de volgende tabellen zijn de resultaten van deze rekenslag weergegeven. Opgemerkt wordt dat de wensen van de gemeente in het kader van het parkeerbeleidsplan en bijvoorbeeld het Masterplan niet zijn opgenomen in deze rekenslag. Het betreft de huidige situatie opgehoogd naar 2015 met in acht name van de vaststaande ontwikkelingen. Dit betekent dat het huidige parkeerregime en de bestaande vergunningregelingen nog van kracht zijn. Opzet van de tabellen en rekenmethodiek komen overeen met hetgeen gehanteerd in hoofdstuk 2 betreffende de huidige situatie. Parkeerbalans centrum In de tabellen 4.1.1 t/m 4.1.2 is de toekomstige vraag en de parkeercapaciteit (aanbod) in het centrum weergegeven. Tabel 4.1.1; Vraag naar parkeerplaatsen centrum (0-situatie 2015) Parkeervraag centrum werkdagmiddag zaterdagmiddag Bewoners 500 (+180) 500 (+180) Bezoekers 1380 (+600) 2070 (+400) Werkers 550 (+190) 440 (+150) Totaal 2430 3010 Tabel 4.1.2; Aanbod parkeerplaatsen centrum (0-situatie 2015) Parkeeraanbod centrum Aantal aanwezige parkeerplaatsen Openbaar betaald 2190 pp (+740) Openbaar gratis 165 pp (-105) Privéplaatsen bewoners 180 pp (+0) Privéplaatsen bedrijven 210 pp (+0) Totaal 2745 Uit de tabellen blijkt dat de vraag naar parkeerplaatsen voor alle doelgroepen in de toekomst toe zal nemen. Dit geldt zowel voor de werkdagmiddag als de zaterdagmiddag. In de ontwikkelingen, welke de toename van de vraag genereren, is ook een toename van het aanbod opgenomen (voorbeeld: parkeergarage Raadhuisplein). Netto zal de capaciteit in het centrum met ruim 600 parkeerplaatsen toenemen.

In 2015 worden 225 extra ontheffingen uitgegeven aan bewoners (Raadhuisplein en Vogelzang). Overdag zijn hiervan circa 140 aanwezig. In de tabellen 4.1.3 en 4.1.4 is weergegeven hoe de vraag en het aanbod op elkaar is afgestemd in het centrum. Op werkdagen is er voor ruim 300 werkers geen geschikte parkeerplaats in het centrum. Opgemerkt moet worden dat er nog ruim 500 betaalde parkeerplaatsen vrij zijn. Op zaterdagmiddag is er met een tekort voor met name de bezoekers en werkers. Op zaterdagmiddag is in tegenstelling tot de werkdagmiddag geen overcapaciteit aan openbare betaalde parkeerplaatsen in het centrum. Tabel 4.1.3; Parkeerbalans 0-situatie 2015, werkdagmiddag Categorie parkeervraag Openbaar betaald Openbaar gratis Privé bewoners Privé bedrijven vraag\cap. 2190 165 180 210 Balans vraagzijde Bewoners 500 190 0 110 0-200 Bezoekers 1380 1280 100 0 0 0 Werkers 550 30 20 0 150-350 Balans Aanbodzijde + 690 +45 +70 +60 Tabel 4.1.4; Parkeerbalans 0-situatie 2015, zaterdagmiddag Categorie parkeervraag Openbaar Openbaar betaald gratis bewoners Centrum Vraag/cap. 2190 165 180 210 Bewoners 500 190 0 110 0-200 Bezoekers 2070 1950 120 0 0 0 Werkers 440 10 20 0 110-300 +20 +25 +70 +100 Privé Privé bedrijven Balans Parkeerbalans centrum-plus In de tabellen 4.1.5 t/m 4.1.6 is de toekomstige parkeervraag en het aanbod in het gebied centrumplus weergegeven. Het aanbod van parkeerplaatsen zal afnemen. De toename van de parkeervraag in het gebied centrum-plus is een gevolg van de groei van het autobezit en gebruik. Tabel 4.1.5; Toekomstige aanbod parkeerplaatsen centrum-plus Parkeeraanbod centrum (+) Aantal aanwezige parkeerplaatsen Openbaar betaald 100 pp (+/- 0) Openbaar gratis 680 pp ( -50) Privéplaatsen bewoners 90 pp (-20) Privéplaatsen bedrijven 40 pp (-30) Tabel 4.1.6; Toekomstige parkeervraag centrum-plus Parkeervraag schil werkdagmiddag Zaterdagmiddag Bewoners 110 (+10) 110 (+10) Bezoekers 250 (+10) 390 (+20) Werkers 390 (+10) 210 (+/-0) Totaal 750 (+30) 710 (+30)

Tabel 4.1.7; Parkeerbalans, huidige situatie, werkdagmiddag Categorie parkeervraag Openbaar betaald Openbaar Privé bewoners Privé bedrijven Balans gratis Centrum-plus 100 680 90 40 Bewoners 110 0 50 60 0 0 Bezoekers 250 0 250 0 0 0 Werkers 390 0 360 0 30 0 +100 +20 +30 +10 Tabel 4.1.8; Parkeerbalans, huidige situatie, zaterdagmiddag Categorie parkeervraag Openbaar betaald Openbaar Privé bewoners Privé bedrijven Balans gratis Centrum-plus 100 680 90 40 Bewoners 110 0 50 60 0 0 Bezoekers 390 0 390 0 0 0 Werkers 210 0 190 0 20 0 +100 +50 +30 +20 Het aanbod aan parkeerplaatsen in het gebied centrum-plus is groter dan de (autonome) vraag. De overcapaciteit in het gebied centrum-plus bedraagt circa 120 (werkdag) en 150 (zaterdag) parkeerplaatsen, zo blijkt uit tabel 4.1.7 en 4.1.8. De overcapaciteit aan privéplaatsen is hierbij nadrukkelijk niet genoemd omdat deze niet gebruikt kan worden door andere doelgroepen en in het kader van deze beschouwing niet relevant is. Parkeerbalans totale centrum In tabel 2.3.9 is weergegeven hoe groot de overloop naar de schilgebieden minimaal zal zijn in de toekomst. Tabel 2.3.9; Parkeerbalans gehele centrum en overloop in schil Tekort centrum Overschot centrum-plus Totaal minimale overloop Werkdag Zaterdag 200 bewoners 0 bezoekers 350 werkers 200 bewoners 0 bezoekers 300 werkers 100 openbaar betaald 20 openbaar gratis 100 openbaar betaald 50 openbaar gratis schil 530 bewoners en werkers 450 bewoners en werkers Werkdagen Op werkdagen is het totale aanbod van parkeerplaatsen in het centrum groter dan de vraag. In principe is de capaciteit dus ook in de toekomst voldoende. Het aanbod is echter niet geheel afgestemd op de wensen van de doelgroepen. Hierdoor ontstaat overloop naar het gebied centrumplus en de schil. Op werkdagen zal het gebied centrum-plus vol staan. Voor circa 530 auto's van bewoners en werkers, is geen geschikte (lees: gratis) plek in het centrum of centrum-plus te vinden. Logischerwijs worden deze auto's geparkeerd in de woonstraten rondom het centrum (schil). Dergelijke aantallen zijn zorgwekkend. Zaterdag Op zaterdagen is de totale vraag naar parkeerplaatsen ongeveer gelijk aan het aanbod in het centrum (essentieel verschil met werkdag!). Het centrum zal afgezien van een aantal privéplaatsen en niet

volledig te benutten gratis plaatsen bijna vol staan. Ook de plekken in het gebied centrum-plus staan op zaterdagen vol met werkers, bewoners en bezoekers. Voor ruim 450 auto's (met name bewoners en werkers) zal geen plaats zijn in centrum of centrum-plus. Deze groepen zullen een plek zoeken in de schil, de woonstraten rondom het centrum. Van 2008 naar 2015 De grote ontwikkelingen, welke de komende jaren in het centrum gaan plaatsvinden, voorzien minimaal in de eigen parkeerbehoefte voor wat betreft de bezoekers. Voor bijvoorbeeld de Vogelzang geldt dat de intentie bestaat om naast de eigen behoefte (inclusief compensatie voor verdwenen plaatsen) een extra 100 parkeerplaatsen aan te leggen. Uit de tabel 2.3.9 blijkt echter dat ondanks dat de grote ruimtelijke ontwikkelingen meer dan voorzien in de eigen behoefte voor wat betreft de bezoekers, de parkeerbalans van het centrum verder in het negatieve komt. Dit heeft met name te maken met het feit dat de ontwikkelingen niet alleen een groei veroorzaken onder bezoekers maar ook onder werkers. De groeiende vraag onder werkers wordt binnen de huidige regulering niet gefaciliteerd in het centrum of centrum-plus. Ook voor de nieuwe woningen in het centrum geldt dat één auto wordt gefaciliteerd binnen de huidige regeling. Gemiddeld ligt het autobezit echter hoger wat betekent dat de vraag meer toe zal nemen dan het aanbod. 4.2 Problemen toekomstige situatie Werkdag De problemen voortvloeiende uit overloop vanuit het centrum naar de woongebieden in de schil zijn al eerder aangegeven. Het levert voor de bewoners van de woonstraten overlast op. De bewoners kunnen soms zelf moeilijk een plek vinden, hun uitritten worden geblokkeerd of de doorgang voor verschillende weggebruikers waaronder bijvoorbeeld de hulpdiensten wordt belemmerd. Dit leidt mogelijk weer tot verkeersonveilige situaties. Zaterdag De nadelen met betrekking tot de toename van overlast in de woongebieden gelden zowel voor de werkdag als voor de zaterdag. Op zaterdagen is de overloop groter dan door de week en zal de overlast dientengevolge ook groter zijn dan door de week. Op macro niveau kan de geschetste situatie leiden tot een afname van het bezoek aan het centrum. Dit omdat het centrum als minder goed bereikbaar zal worden gekwalificeerd (meer zoeken en groter loopafstanden). Andere winkelcentra worden aantrekkelijker.

5 Gemeentelijke wensbeelden ten aanzien van het Centrum 5.1 Wensbeelden en effecten De problemen met betrekking tot het parkeren in het centrumgebied vinden hun oorsprong deels al in de bestaande situatie en deels in de toename van de parkeervraag ten gevolge van de ontwikkelingen. Bovenop de ontwikkelingen en de hiermee gemoeide effecten heeft de gemeente Smallingerland in verschillende beleidsplannen en visies aanvullende wensen ten aanzien van het centrum die van invloed zijn op het parkeren. In onderstaande alinea's zijn de wensen en de hiermee gepaard gaande effecten beschreven. 5.2 Masterplan centrum Het basisidee van het Masterplan centrum is het versterken van de stedelijke structuur en de kwaliteit van de ruimte in het centrum van Drachten. De bestaande versnippering van parkeren en bebouwing moet worden beperkt onder andere door het realiseren van gesloten bouwblokken. Dit gaat ten koste van een deel van de bestaande parkeercapaciteit op maaiveld. Uitgangspunten en visie ten aanzien van parkeren uit het Masterplan: - Het langparkeren wordt opgelost in grootschalige parkeervoorzieningen, gekoppeld aan de invalswegen; - Het kortparkeren wordt gekoppeld aan de winkelvoorzieningen; - Expeditie, parkeren voor werkers en parkeren voor bewoners wordt opgelost op eigen terrein. Voorgaande impliceert dat parkeren voor bezoekers van het centrum voor een groot deel wordt geconcentreerd in grootschalige parkeergarages of -terreinen op de locaties Vogelzang, Raadhuisplein, en Markt. Parkeren voor bewoners vindt plaats aan de binnenzijde van de gesloten bouwblokken (in garages of eventueel op maaiveld). De effecten van de ideeen uit het Masterplan op de parkeersituatie in het centrum zijn hieronder samengevat Realiseren gesloten bouwblokken Het realiseren van gesloten bouwblokken in het centrum en het hieraan gerelateerde weghalen van maaiveld parkeerplaatsen omvat onder andere het Sander Isrealplein, Oosterstraat en het terrein bij Marktstede. De effecten van de wensen zijn hieronder weergegeven. Wens uit Masterplan: Kwantitatief effect op parkeersituatie: Kwalitatief effect op de parkeersituatie: Realiseren gesloten bouwblokken en weghalen versnipperde parkeerplaatsen op maaiveld. Verlies van circa 300 openbare parkeerplaatsen (Sander Israelplein, Oosterstraat en Markstede) Minder parkeercapaciteit voor bezoekers en daarom op zaterdagen meer overloop naar de schil, meer zoekverkeer, mindere bereikbaarheid centrum en op zowel zaterdagen als werkdagen.

Sloop garage van Knobbeldorfsplein en verkeersluw centrum Nergens in het Masterplan wordt gerept over de parkeergarage van Knobbeldorfsplein. Dit impliceert dat het wenselijk is dat deze komt te vervallen en vervangen wordt door andersoortige bebouwing. De sloop van de garage staat in nauw verband met de wens uit het Masterplan om de zuidelijke entree van het centrum verkeersluw/verkeersvrij te maken. Het effect hiervan is een beperking van de parkeercapaciteit voor bezoekers maar ook voor bewoners en werkers die middels een vergunning gebruik maken van deze garage. Als de vergunninghouders een andere plek wordt geboden in het centrum, bijvoorbeeld in de nieuwe garage onder het Raadhuisplein gaat dit ten koste van de capaciteit voor bezoekers. Op werkdagen is dit niet direct problematisch maar op zaterdagen en koopavonden leidt dit tot meer overloop naar de schil. Wens uit Masterplan: Kwantitatief effect op parkeersituatie: Kwalitatief effect op de parkeersituatie: Afbreken parkeergarage van Knobbeldorfsplein en verkeersluw maken centrum Verlies van circa 300 parkeerplaatsen Minder parkeercapaciteit voor bezoekers en daarom op zaterdagen meer overloop naar de schil, meer zoekverkeer, mindere bereikbaarheid centrum en op zowel zaterdagen als werkdagen. 5.3 Effecten Het effect van de masterplanambitities is dat er circa 700 parkeerplaatsen verdwijnen. Om de parkeerinfrastructuur in Drachten te laten functioneren, is het noodzakelijk dat deze capaciteit op enige wijze weer wordt teruggebouwd. Gegeven de ambities ligt het voor de hand om terug te bouwen in de vorm van parkeergarages. Met de bouwkosten en exploitatie van zulke extra garages is financieel geen rekening gehouden in de kredieten die destijds zijn aangevraagd voor realisatie van de centrumplannen. De kosten van 100 ondergrondse parkeerplaatsen worden geschat op circa 330.000 per jaar. Dit bedrag bevat de kosten voor rente en afschrijving (inclusief een marge van 10% voor onvoorzien) en de kosten voor beheer en exploitatie (onderhoud, schoonmaak e.d.). Bij ongeveer 700 parkeerplaatsen komt dit neer op een structurele last van 2 tot 2,5 miljoen. Binnen de gereserveerde middelen voor het centrum is hiervoor geen dekking beschikbaar (te maken). 5.4 Afweging Er zal een keuze gemaakt moeten worden in (het tempo van realisatie van) de masterplan ambities en bijbehorende middelen. Realisatie van het Masterplan rond 2015 vraagt om aanvullende structurele middelen. Realisatie op een langere termijn biedt de mogelijkheid om ruimte die ontstaat als gevolg van periodieke verhogingen van de parkeertarieven te reserveren voor toekomstige centrumprojecten.

6 Doelstellingen, oplossingsrichtingen en afwegingen 6.1 Inleiding Ongeacht de keuze in de afweging die aan het einde van hoofdstuk vijf is gepresenteerd, zijn verschillende maatregelen en acties noodzakelijk. Om de nieuwe situatie die in het centrum ontstaat goed te laten functioneren, is het nodig de verschillende doelgroepen nadrukkelijker dan nu naar de juiste, meest wenselijke plek te leiden. Behalve logische routes en duidelijke bewegwijzering is hiervoor ook een pakket maatregelen nodig, waarin onder meer vergunningen, parkeerduur en parkeertarieven zijn opgenomen. Het parkeergedrag van veel mensen zal behoorlijk (moeten) gaan veranderen. Bovengronds wordt voor veel mensen ondergronds en vertrouwde plekken moeten worden ingeruild voor anderen. Zoiets laat zich niet alleen vanuit modellen voorspellen en sturen. Met het voorliggende pakket maatregelen is het mogelijk om iedereen die in het centrum van Drachten wenst te parkeren op een goede manier te faciliteren. De komende jaren moeten echter goed benut worden om via monitoring na te blijven gaan of de voornemens en verwachtingen - in voldoende mate - uitkomen. Als dat niet het geval is, kan bijsturing op het maatregelenpakket mogelijk aan de orde komen. 6.2 Doelstellingen parkeerbeleid In het parkeerbeleidsplan 2004 zijn bepaalde doelen gesteld met betrekking tot de parkeersituatie in het centrumgebied. De oorspronkelijke doelen en uitgangspunten zoals gesteld in het Beleidsplan parkeren van 2004 bieden een kader en voorzien in oplossingen voor de problematiek die ook in voorliggend stuk weer naar voren is gekomen. Aan deze doelen hoeft in die zin niet te worden getornd. De in het stuk beschreven uitwerking staat gezien recente ontwikkelingen in het centrum echter wel ter discussie. De in dit stuk aangegeven cijfermatige onderbouwing werpt een nieuw licht op de uitwerking. De doelstellingen van het parkeerbeleid laten zich als volgt samenvatten: - Het verbeteren van de bereikbaarheid van het centrum door onder andere voldoende parkeercapaciteit op plaatsen met een directe relatie met het centrum (de koppen) direct aan de in- en uitvalsroutes (hiermee ook het zoekverkeer beperken); - Verbeteren van de bereikbaarheid van het centrum door de looproute's tussen voorzieningen en parkeerplaatsen te verbeteren; - Verhogen gebruiksgemak door het instellen van achteraf betalen bij parkeerplaatsen; Randvoorwaarden en uitgangspunten hierbij zijn: - Optimale benutting (schaarse) ruimte en minder ruimtebeslag voor parkeren; - Parkeertarieven op basis van reële kosten maar niet zodanig hoog dat de concurrentiepositie wordt aangetast; - De druk van het parkeren rondom het centrum moet afnemen (vergunninghouderszones of betaald parkeren); - Capaciteit bundelen en afstemmen op piekmomenten (max. 90% bezetting); - Hanteren stringente parkeernormen voor nieuwe ontwikkelingen (1,5 pp per woning); - Gratis parkeren rondom het centrum (o.a. K.O. Plein) moet gehandhaafd blijven voor werkers en langparkerende centrumbezoekers; 6.3 Voorstel parkeermodel 2015 Om invulling te geven aan de in het parkeerbeleidsplan gestelde doelen en een oplossing te kunnen creëren voor de te verwachten problemen heeft de gemeente verschillende instrumenten tot haar beschikking. In grote lijnen zijn de instrumenten te verdelen in reguleren en bijbouwen.

Op basis van de doelstellingen, de problematiek en de beschikbare instrumenten is een voorstel uitgewerkt voor de het parkeren in het centrum van Drachten. Parkeermodel, grote lijnen Centrum: Centrum-plus: Schil: Openbaar gebied: betaald parkeren (ma-vr, zoveel mogelijk achteraf betalen), uitgezonderd Lidl en Aldi en bestaande vergunninghouderszones. Openbaar gebied, Grotendeels gratis, klein deel betaald parkeren. Vergunninghouderszone (ma-za). Inpassing doelgroepen Bewoners centrum: Werkers centrum: Bezoekers centrum: Bewoners centrum-plus: Werkers centrum-plus: Bezoekers centrum-plus: Bewoners schil: Werkers schil: Bewoners van het centrumgebied parkeren hun auto op eigen terrein of binnen de bestaande vergunninghouderszones, indien mogelijk. Daarnaast krijgt een aantal bewoners een ontheffing om te mogen parkeren op (aangewezen) betaalde plaatsen in het centrum (voorbeeld: Raadhuisplein). Reeds gemaakte afspraken liggen aan deze keuze ten grondslag. Overige bewoners krijgen de mogelijkheid een parkeervergunning te kopen voor een aangewezen gebied in de schil. Voor een eventuele 2 e en 3 e auto kan indien geen plaats is op eigen terrein een soortgelijke vergunning worden verkregen, indien plekken voorradig binnen de vergunninghouderzone. Mensen die in het centrum werken parkeren in eerste instantie, indien mogelijk op het privéterrein van het bedrijf. Daarnaast kunnen zij in het gebied centrum-plus gratis parkeren. Zij accepteren hiermee veelal een grotere loopafstand. Daarnaast kunnen werkers voor weekdagen in aanmerking komen voor een ontheffing voor het betaald parkeren in (een bepaald deel van) het centrum. Dit geldt nu al voor medewerkers van het gemeentehuis en is een goede manier om de druk in de schil te beperken en de lege plaatsen in het centrum op te vullen. (regeling uitwerken). Bezoekers van het centrum parkeren hun auto in beginsel op de betaald parkeervoorzieningen in het centrum (achteraf betalen is wenselijk). Bezoekers die niet willen betalen voor het parkeren hebben de mogelijkheid om in het gebied centrum-plus of verder weg te parkeren. De schil wordt ontoegankelijk voor bezoekers door instellen van een vergunninghouderszone. De bewoners van het gebied centrum-plus parkeren op eigen terrein of gratis in het openbare gebied (in centrum-plus). Mensen die werken in het gebied centrum-plus parkeren hun voertuig op het terrein van het bedrijf of gratis in openbaar gebied (centrumplus). Bezoekers met een bestemming in het gebied centrum-plus parkeren gratis of betaald in het gebied centrum-plus. Alternatief is betaald parkeren in het centrumgebied. De bewoners van de schilgebieden parkeren in de eerste plaats op eigen terrein. Indien hiertoe geen mogelijkheid is kunnen zij met een parkeervergunning in het openbare gebied parkeren (2 e auto afhankelijk van beschikbaarheid). Alternatief is de gratis parkeercapaciteit in het gebied centrum-plus. Mensen die in de schilgebieden werken parkeren in eerste instantie op eigen terrein van het bedrijf. Als alternatief kunnen zij (onder voorwaarden) een vergunning krijgen om in de schil te parkeren.

Bezoekers schil: Bezoekers van de schilgebieden parkeren gratis in de gebieden centrum-plus. Voor bezoekers van de bewoners van vergunninghouderszones wordt nog een regeling uitgewerkt. Effecten De effecten van voornoemd systeem zijn globaal doorgerekend. Ten opzichte van de 0-situatie zoals beschreven in hoofdstuk 4 betekent dit systeem dat de problematiek in de schil, door het instellen van vergunninghouderszones wordt opgelost. Tot op zekere hoogte (max. 80%) worden bewoners van het centrum in de vergunninghouderszones in de schil toegelaten. Naar schatting gaat het hier om 200 auto's van centrumbewoners. Om alle werkers op week- en zaterdagen dagen een plek te bieden en verdere overloop tegen te gaan worden werkers (onder voorwaarden) een plek geboden in het centrum (ontheffing betaald parkeren). Hiermee wordt een passende oplossing geboden voor de werkers welke geen plek vinden in het centrum en het gebied centrum-plus. Ook kan worden aangenomen dat het stringente reguleringsbeleid in de schil zal leiden tot een beter en optimaler gebruik van de privé- en gratis parkeerplaatsen in het centrum en centrum-plus. Op zaterdagen wordt alle beschikbare capaciteit in het centrum benut voor bezoekers. De werkers moeten dan uitwijken naar het gebied centrum-plus of verder weg. Ook op zaterdagen geldt dat de strenge regulering zal leiden tot een optimaler gebruik van de privé- en gratis parkeerplaatsen in het centrum en centrum-plus. Toch blijft er nog een groep van maximaal circa 250 werker waarvoor geen plek is in het centrum of centrum-plus. Deze groep moet een alternatieve vervoerwijze dan wel een plek verder van het centrum af accepteren (vv Drachten). Wijziging in regulering ten opzichte van huidige situatie: - Uitbreiding vergunninghouderszones in de schilgebieden - Bewoners centrum kunnen onder voorwaarden vergunning krijgen voor vergunninghouderszones in de schil (regeling uitwerken / maximaal 80% uitgifte) - Werkers / bedrijven in het centrum kunnen een ontheffing betaald parkeren kopen (abonnement) voor ma vr op aangewezen plaatsen (bijv. van Knobbeldorfsplein). - Er komt een regeling voor bezoekers (visite) van vergunninghoudersgebieden (bezoekerskaarten uitwerken)