Commissie van toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Arnhem, Locatie De Berg te Arnhem

Commissie van toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Arnhem, Locatie De Berg te Arnhem

Commissie van toezicht bij de Penitentiaire Inrichting Arnhem, Locatie De Berg te Arnhem Inhoudsopgave 1. Inrichting... 3 1.1. De commissie van toezicht... 3 1.1.1. Samenstelling van de commissie van toezicht... 3 1.1.2. Deskundigheidsbevordering... 3 2. Cijfers... 4 3. De toezichthoudende taak... 4 3.1. Contacten en samenwerking met de directie van de inrichting... 4 3.2. Onderwerpen die in het verslagjaar nader zijn belicht... 5 4. De adviestaak... 5 5. De bemiddelingstaak... 5 5.1. Het maandcommissariaat... 5 5.2. De bemiddeling... 6 6. De rechtsprekende taak... 6 6.1. Cijfermatig overzicht... 7 6.2. Doorlooptijden... 7 6.3. Rogatoir verhoor... 7 7. Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen... 8 7.1. Afgelegde bezoeken... 8 8. Conclusies... 8 Bijlagen Overzicht soorten klachten per onderwerp KLAVER Managementoverzicht KLAVER Totaaloverzicht KLAVER 2

1. Inrichting De Berg is een penitentiaire inrichting die samen met de locaties Arnhem Zuid en Extramurale Detentie deel uitmaakt van P.I. Arnhem. De inrichting, die over 216 cellen beschikt, heeft zowel Huis van Bewaring als Gevangeniscapaciteit en biedt, bij ingebruikname van de reservecapaciteit, plaats aan maximaal 245 volwassen mannelijke gedetineerden. 1.1. De commissie van toezicht 1.1.1. Samenstelling van de commissie van toezicht Op 1 januari 2015 was de commissie als volgt samengesteld: mevrouw mr. F.M. Gimbel, lid sinds 1 augustus 2004; de heer J. Coldewijn, lid sinds 1 augustus 2004; mevrouw M.W.H. Aalderink, lid sinds 1 mei 2007; de heer W.H. Jorritsma, lid sinds 1 mei 2007; de heer mr. R.S. Teekens, lid sinds 1 april 2009; de heer M.F.M. Wouters, lid sinds 1 oktober 2010; mevrouw mr. T.C. Henniphof, lid sinds 1 februari 2011; de heer M.H.M. Belgers, lid sinds 1 maart 2013. Van de commissie van toezicht maakten deel uit een rechter, een arts, een advocaat, een jurist, een manager in de zorg en maatschappelijke opvang (gepensioneerd), een afdelingsmanager, een onderwijsadviseur en een psychiatrisch verpleegkundige. De commissie heeft haar voorzitterstaken verdeeld. Het voorzitterschap van de commissie van toezicht berust bij mevrouw M.W.H. Aalderink. Als voorzitter van de beklagcommissie traden in het verslagjaar op mevrouw mr. T.C. Henniphof en de heer mr. R.S. Teekens. Het secretariaat van de commissie werd in het verslagjaar uitgevoerd door mevrouw M. Gort, verbonden aan de rechtbank te Arnhem. Bij afwezigheid van mevrouw Gort werd waargenomen door mevrouw N. Lont. 1.1.2. Deskundigheidsbevordering Aangezien de inrichting in het verslagjaar 2015 zou gaan sluiten zijn er geen activiteiten door de commissie van toezicht ondernomen in het kader van de deskundigheidsbevordering. 3

2. Cijfers Aantal beklagzittingen: 17 Aantal bezette detentieplaatsen per 1 juli van het verslagjaar: 121 Aantal contacten met Gedeco: 5 Aantal medische klachten van organisatorische aard: 8 Aantal klachten van medisch-inhoudelijke aard: 2 Aantal bemiddelde/opgeloste medische zaken: 4 (4 zaken zijn nog in behandeling). Aantal opgelegde disciplinaire straffen: 121 Aantal klaagschriften met als onderwerp disciplinaire straf: 22 Aantal opgelegde ordemaatregelen: 7 Aantal klaagschriften met als onderwerp ordemaatregel: 0 Aantal urinecontroles: 372 Aantal positieve urinecontroles: 161 Aantal klaagschriften met als onderwerp controle: 1 3. De toezichthoudende taak 3.1. Contacten en samenwerking met de directie van de inrichting De opstelling van directie en management van de inrichting werd door de leden van de commissie van toezicht in het algemeen als open en constructief ervaren. De directie in de persoon van mevrouw Salamone trad tot 1 april 2015 op als vertegenwoordiger van de directie bij beklagzittingen en vergaderingen. Met ingang van 1 april 2015 trad als vertegenwoordiger van de directeur op de heer M. Mohammed Amin, plaatsvervangend vestigingsdirecteur. Met de directie is overleg gevoerd over actuele aandachtspunten in de inrichting en de wijze waarop die punten doorwerken. De navolgende onderwerpen zijn in dit kader in 2015 aan de orde zijn geweest in de vergaderingen van de commissie van toezicht met de directie: De sluiting van de inrichting In 2015 is door de directie gestaag toegewerkt naar de sluiting van de inrichting. In het kader van het werk naar werk beleid werden er bijeenkomsten voor het personeel georganiseerd om er voor te zorgen dat de sluiting van de inrichting zo weinig mogelijk personele gevolgen zou hebben. Reeds in het begin van het jaar werden er minder gedetineerden in het kader van de voorlopige hechtenis in de inrichting geplaatst. Dit had tot gevolg dat er veel leegstand was en dat er meer arrestanten in de inrichting werden geplaatst. Deze arrestanten verbleven vaak kort in de inrichting. Soms leidde dit tot hoge werkdruk bij het personeel. Onder andere is het medisch team uitgebreid. Ook waren er in de gedetineerden populatie vaak veel wisselingen. Soms meer dan 20 inkomsten per dag. Om een en ander in goede banen te leiden is er een expertgroep opgericht. 4

De arrestanten werden tot 23.00 uur nog binnengebracht. In een incidenteel geval werden zelfs dames als arrestant binnengebracht. Dit tot grote verrassing van de directie. De dames konden uiteraard niet worden geplaatst. Voornoemde omstandigheden gaven zowel bij personeel als gedetineerden onrust. De inrichtingspsycholoog Pirek noemde de situatie in De Berg op een gegeven moment zelfs chaotisch en niet meer te overzien. Hij constateerde dat er tussen de arrestanten zwaar gestoorde personen zaten met ernstige verslavingsproblematiek en tevens psychiatrisch lijden (dubbeldiagnose). Deze personen kunnen zeer ernstige beheersmatige problemen veroorzaken. De psycholoog heeft hierover een brandbrief naar het hoofdkantoor gestuurd. Naar aanleiding van deze brief en het gesprek met de vestigingsdirecteur zijn adequate maatregelen getroffen. 3.2. Onderwerpen die in het verslagjaar nader zijn belicht De commissie van toezicht heeft zich in het verslagjaar verdiept in een aantal ontwikkelingen van de inrichting en de invloed op de materiële en sociale omstandigheden van de gedetineerden. Bejegening De commissie van toezicht kreeg vele signalen via het maandcommissariaat dat er onrust was onder het personeel (men wist niet waar men aan toe was). Dit leidde tot gedemotiveerd personeel en dat had tot gevolg dat de bejegening van de gedetineerden daaronder te lijden had. Dit is met de directie besproken en dat heeft geleid tot intern overleg. Uiteindelijk heeft dit tot verbetering geleid, zowel met betrekking tot de bejegening als met betrekking tot de communicatie met en van de maandcommissaris. 4. De adviestaak In het verslagjaar werden door de commissie geen expliciete adviezen uitgebracht aan het Ministerie van Justitie, de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming, of andere instanties en personen. 5. De bemiddelingstaak 5.1. Het maandcommissariaat Vijf leden van de commissie traden in 2015, aan de hand van een vastgesteld rooster, gemiddeld vier maal op als maandcommissaris. Eventuele spreekverzoeken werden in de postbus van de maandcommissaris gedeponeerd. 5

Bij het maandcommissariaat is aandacht besteed aan: uitval van activiteiten in het dagprogramma; het opleggen van straffen; geweldsincidenten; het bezoeken van alle gedetineerden in de sep; medische problemen; bejegening; arbeid; onrust in de inrichting. De maandcommissaris maakt bij elk bezoek en van elk (bemiddelings)gesprek een kort verslag. De verslagen van de maandcommissaris werden besproken in de maandelijkse vergadering van de commissie van toezicht. Evenals in voorgaande jaren handelden de maandcommissarissen de klachten en bemiddelingsverzoeken zelfstandig af. Alle medewerkers van de P.I. die daarvoor in aanmerking kwamen, werden door de maandcommissaris aangesproken om tot een oplossing van het probleem te komen. Ook gaf de maandcommissaris wel uitleg over de geldende regels. Soms is sprake van een misverstand in de communicatie dat soms door de maandcommissaris kon worden opgelost. 5.2. De bemiddeling In het verslagjaar zijn 27 formele klachten ter bemiddeling naar de maandcommissaris gestuurd. Dit heeft ertoe geleid dat 10 klachten zijn ingetrokken. Een van de oorzaken van het relatief lage aantal intrekkingen na bemiddeling is het grote verloop van gedetineerden in de inrichting. De klachten waarin de maandcommissaris in het verslagjaar heeft bemiddeld betroffen o.a. bejegening, verzorging, contact buitenwereld en het zoekraken van persoonlijke voorwerpen. 6. De rechtsprekende taak De commissie van toezicht heeft ervoor gekozen om de beklagzaken meervoudig te behandelen. De beklagcommissie vindt de behandeling van beklagzaken niet alleen voor de individuele klager van belang maar ook voor zichzelf als instrument om te weten wat er onder de gedetineerden leeft. Direct na binnenkomst van de klachten wordt beoordeeld of de klacht ter commentaar wordt doorgezonden aan de directie, dan wel ter bemiddeling wordt doorgeleid aan de maandcommissaris dan wel wordt afgedaan als kennelijk niet-ontvankelijk. Klager en directie worden voor een mondelinge behandeling van de klacht uitgenodigd. De beklagcommissie doet op relatief eenvoudige klachten direct ter zitting mondeling uitspraak. Bij meer ingewikkelde klachten doet de beklagcommissie zoveel mogelijk binnen twee weken na de mondelinge behandeling uitspraak, waarbij het oordeel van de commissie wordt gemotiveerd. 6

6.1. Cijfermatig overzicht In het verslagjaar werd in De Berg in totaal 117 maal beklag gedaan. Van de ingediende klachten zijn in het verslagjaar 48 klachten ingetrokken. De beklagcommissie heeft 32 klachten niet-ontvankelijk verklaard, 68 klachten ongegrond verklaard, 29 klachten gegrond verklaard, 2 klachten deels gegrond verklaard en 18 klachten overgedragen. Aantal klachten Niet-ontvankelijk Ongegrond Gegrond Deels Gegrond Overgedragen Rogatoir verhoor Ingetrokken 117 32 68 29 2 18 2 48 De gegrond verklaarde klachten hadden o.a. betrekking op de volgende onderwerpen: disciplinaire straf; persoonlijke voorwerpen; activiteiten. 6.2. Doorlooptijden De commissie heeft in het verslagjaar geconstateerd dat in 140 gevallen de wettelijke termijn van vier weken, welke termijn verlengd kan worden met vier weken, niet gehaald werd. Deze overschrijding had verschillende oorzaken, namelijk: overplaatsing van klager waardoor een uitgaand verzoek rogatoir horen moest worden gedaan aan de commissie van toezicht waar klager op dat moment verbleef; klager in vrijheid gesteld; klager zonder vaste woon- of verblijfplaats; het niet tijdig ontvangen van een verweerschrift van de zijde van de directeur; klacht aangehouden ter zitting van de beklagcommissie. 6.3. Rogatoir verhoor De commissie heeft in het verslagjaar 2 verzoeken tot rogatoir verhoor ontvangen van andere inrichtingen. Deze werden beiden behandeld door de beklagcommissie. Het proces-verbaal werd opgemaakt en verzonden aan de verzoekende inrichting. Het was de commissie een doorn in het oog dat de doorlooptijden van klachten zo lang was. Dit had onder meer te maken met de relatief korte tijd dat met name de arrestanten in de inrichting verblijven. Teneinde klachten sneller af te kunnen handelen heeft de beklagcommissie haar werkwijze herzien. Ten eerste worden klachten direct op een zitting gepland. Dus nog voordat, zoals tot voorkort, er een reactie van de directie binnen is, en ook nog voor de interventie van de maandcommissaris. Ten tweede is het de ervaring van de beklagcommissie dat het rogatoir horen van de gedetineerde een zeer tijdrovende affaire kan zijn. Daarom worden gedetineerden, zo mogelijk, telefonisch gehoord. Dit wordt vooraf voorbereid door de secretaris. Het telefonisch horen van de gedetineerde wordt door de voltallige beklagcommissie, met secretaris en directielid gehouden in een zaal in de inrichting. 7

Er wordt aan de gedetineerde uitleg gegeven waarna hij alles via een luidsprekende telefoon kan volgen. De in 2014 gestarte werkwijze van het telefonisch horen is in 2015 na wat aanloopproblemen door de beklagcommissie voorgezet. In een aantal gevallen werd grote tijdswinst geboekt. Zo nu en dan was het voor de inrichting die het verzoek kreeg enigszins onwennig. Doordat gedetineerden, tegen de afspraak in, niet altijd bereikbaar waren leverde dit niet in alle gevallen de gewenste versnelling van de procedure op. 7. Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen 7.1. Afgelegde bezoeken De inrichtingspsycholoog Pirek is door de commissie van toezicht gehoord in verband met grote wisselingen van gedetineerden en onrust in de inrichting. De commissie heeft dat gesprek als zeer nuttig ervaren. De regiobijeenkomst die op 17 april 2015 plaats vond in P.I. Vught werd wegens verhindering van de voorzitter bijgewoond door de secretaris. 8. Opmerkingen en conclusies 8.1 Op 7 augustus 2015 heeft de laatste gedetineerde de inrichting verlaten en is er de facto een eind gekomen aan 130 jaar Koepel gevangenis in Arnhem. De volledige renovatie van De Koepel, die in totaal 37 miljoen euro heeft gekost, was (net) afgerond. Een monument en de mooiste gevangenis van Nederland is dicht. Dit Jaarverslag 2015 is vastgesteld op 5 februari 2016. De secretaris De voorzitter Mw. M. Gort Mw. M.W.H. Aalderink 8

BIJLAGEN Overzicht soorten klachten per onderwerp 2014 2015 Activiteiten (arbeid) 17 6 Activiteiten (diversen) 8 2 Activiteiten (lucht) 3 3 Activiteiten (sport) 2 4 Behandeling 0 1 Bejegening 40 20 Bewegingsvrijheid 0 0 Contact buitenwereld (bellen) 11 5 Contact buitenwereld (bezoek) 11 3 Contact buitenwereld (post) 8 1 Controle 9 1 DBT 0 0 Disciplinaire straf 27 22 Geweld 0 0 Informatie/ procedure 0 1 Nog onbekend 1 0 Ordemaatregel 0 0 Persoonlijke voorwerpen 36 13 Regime 13 1 Rek.cour./zak- en kleedgeld 15 12 Rogatoir verzoek 4 1 Schadeverhaal 2 0 Selectie / overplaatsing (extern) 5 4 Selectie / overplaatsing (intern) 1 0 Time-out 0 0 Toezicht 0 0 Transport 0 0 Verlaten inrichting 8 2 Verzorging (diversen) 3 1 Verzorging (godsdienst, levensovertuiging) 2 0 Verzorging (medische) 29 10 Verzorging (persoonlijke) 15 4 Totaal 270 117 9

Managementoverzicht KLAVER Beginvoorraad Instroom Uitstroom Doorlooptijd Gegrond Ongegrond Deels gegrond Overgedragen Niet ontvankelijk Ingetrokken Ingetrokken na bemiddeling Ingetrokken ter zitting Afdoening na rogatoir verzoek Kw 1 25 19 23 119-11 1-4 5 2 - - 21 Kw 2 21 22 14 74 4 6 1-2 1 - - - 29 Kw 3 29 15 39 99 4 13 4-10 7 1 - - 5 Kw 4 5 10 4 79-1 - - 3 - - - - 11 Totaal 25 66 80 96 8 31 6-19 13 3 - - 11 Eindvoorraad Totaaloverzicht KLAVER Instroom Uitstroom 0-10 11-30 31-40 41-50 51-60.>60 Gegrond Ongegrond Deels gegrond Overgedragen Niet ontvankelijk Ingetrokken Ingetrokken na bemiddeling Ingetrokken ter zitting 2014 270 216 26 58 10 20 20 82 11 64-25 14 65 33-8 2015 117 199 14 12 11 16 6 140 29 68 2 18 32 37 10 1 2 Afdoening na rogatoir verzoek 10