Commissie van Toezicht. Bij Justitieel Complex Zaanstad. Jaarverslag 2016

Transcriptie

1 Commissie van Toezicht Bij Justitieel Complex Zaanstad Jaarverslag 2016

2 Inhoudsopgave Voorwoord van de voorzitter Inrichting 4 2. Cijfers 6 3. Toezichthoudende en adviserende taak 6 4. Bemiddelingstaak 7 5. Rechtsprekende taak 8

3 Voorwoord van de voorzitter Voor u ligt het jaarverslag 2016 van de Commissie van Toezicht bij Justitieel Complex Zaanstad (hierna: JCZ). JCZ is op 6 september 2016 officieel geopend in aanwezigheid van Koning Willem- Alexander. Maar eerder al te weten met ingang van juni 2016 is JCZ in gebruik genomen. Een nieuw justitieel complex betekent ook een nieuwe Commissie van Toezicht. De Commissie van Toezicht van JCZ is vanaf juni 2016 met veel enthousiasme aan de slag gegaan. Het zal niet verbazen dat de rest van het startjaar 2016 in het teken heeft gestaan van kennismaken met elkaar, met de directie, met de medewerkers en ook - en vooral - met het immense complex en zijn bewoners, de justitiabelen. Ook is vanaf de aanvang een zoektocht gestart naar het nader definiëren van de toezichthoudende en rechtsprekende taken van de Commissie van Toezicht. Waar een al sinds jaren bestaande Commissie van Toezicht kan bogen op ervaring, ingesleten werkwijzen en het spreekwoordelijke zo zijn onze manieren opgeld doet, zijn er voor een nieuw samengestelde Commissie in een nieuw justitieel complex geen vanzelfsprekendheden. Er is daarom tijdens de maandelijkse vergaderingen ruim aandacht besteed aan het bij elkaar brengen van ieders wensen en verwachtingen inzake taakopvatting, rol en verantwoordelijkheid van de Commissie van Toezicht. Ook het afstemmen van werkprocessen met elkaar, de directie en het secretariaat heeft de nodige inspanning en ook het nodige geduld gevraagd. De eerste maanden van het functioneren van de Commissie van Toezicht van JCZ laten zich het best samenvatten als uitdagend. Maar de Commissie is vol energie aan haar belangrijke werk begonnen. We dragen met elkaar bij aan het bewerkstelligen en onderhouden van een humaan detentieklimaat. Een streven dat we overigens delen met de directie van JCZ, met wier leden de Commissie van Toezicht goed contact onderhoudt. Namens de leden van de Commissie van Toezicht van JCZ, Maria van de Schepop

4 1. Inrichting Justitieel Complex Zaanstad is geopend op 1 juni 2016 en biedt plaats aan meer dan justitiabelen, waaronder ook gedetineerde psychiatrische patiënten. Voor hen is er speciale zorg in een inpandige kliniek, het Penitentiair Psychiatrisch Centrum (PPC).1 Deze afdeling is in gebruik genomen op 1juni Het Gevangenis- / Huis van Bewaring-gedeelte is onderverdeeld in vier clusters, die genoemd zijn naar de windrichtingen. Vanaf 1 december 2016 is het Huis van Bewaring, afdeling Oost, in gebruik genomen. De afdeling Zuid is aangewezen als gevangenis en zal begin 2017 in gebruik worden genomen. De afdelingen Noord 200 en Noord 300 hebben bestemming Huis van Bewaring en Gevangenis. De afdeling Noord zal 1 januari 2017 in gebruik worden genomen. Alle afdelingen Oost en de afdelingen Noord 400, Noord 500 zijn aangewezen als Huis van Bewaring. Afdeling Noord 600 is een Extra Zorgvoorziening (EZV) en is aangewezen als Gevangenis en Huis van Bewaring. De afdelingen Oost, Noord en Zuid zijn aangewezen als inrichting voor mannen met een regime van beperkte gemeenschap met een normaal beveiligingsniveau. Afdeling West is niet in gebruik genomen. Het Penitentiair Psychiatrische Centrum bestaat uit de afdelingen Appel, Berk en Ceder. Deze afdelingen hebben allemaal bestemming Huis van Bewaring en Gevangenis, tevens inrichting voor Stelselmatige Daders en inrichting voor bijzondere opvang als bedoeld in artikel 20C van de Regeling Spog. Hier geldt een individueel regime met een normaal beveiligingsniveau. Afdeling Berk 200 is aangewezen als inrichting voor vrouwen. Afdeling Ceder 100 heeft een bestemming voor zowel vrouwen als mannen. De overige afdelingen zijn voor mannen. Het PPC biedt plaats aan 128 gedetineerden. Het Huis van Bewaring en Gevangenis bieden plaats aan 746 gedetineerden. Bron: 4

5 De Commissie van Toezicht Op 1 juni 2016 is de nieuw samengestelde commissie van toezicht voor de eerste keer bij elkaar geweest. Deze vergadering heeft vooral in het teken gestaan van kennismaking met elkaar en met de directie. De eerste inhoudelijke vergadering van de commissie vond plaats - op 23 juni k.. Samenstelling: - Voorzitter: mr. drs. M.C.C. van de Schepop, benoemd per 5juli Leden, te weten: - J.B.M. Scheerder, benoemd per 1 juni 2016, - drs. G.J. Hoogenkamp, benoemd per 1 juni 2016, - mr. J. van Beek, benoemd per 1juni 2016, - drs. B.S. Frelier, benoemd per 1juni 2016, - drs. M. Müller, benoemd per 1juni 2016, - mr. N.C.E.C. Luns, benoemd per 5juli W. Menso, benoemd per 5 juli 2016, - drs. L.M. Dijkman, benoemd per 5juli 2016, - mr. D.J. Klock, benoemd per 5juli 2016, - mr. C.L. Verhoeven, 5juli 2016, - drs. C. Verwoerd, benoemd per 5 juli 2016, - J.M. Boven-Ebskamp, benoemd per 5juli 2016, - drs. B.S.G. van der Werf, benoemd per 5juli 2016, mr. J.f. van der Bmgge, benoemd per 24 augustus De heer N.J. Tupamahu heeft de commissie wegens drukke werkzaamheden verlaten voordat zijn formele benoeming geregeld was. Als aspirant-lid heeft de heer J.W. Vegter vanaf oktober de vergaderingen bij gewoond. Hij zal in 2017 benoemd worden. Van de commissie van toezicht maken onder meer deel uit: Twee leden van de rechterlijke macht, juristen (van wie vier advocaten), twee artsen (waaronder één psychiater), een maatschappelijk werker, een verpleegkundige, een gedragskundige en een gz-psycholoog. drs. f.m. Bressers is als ambtelijk secretaris aan de commissie verbonden. Zij is als juridisch medewerker verbonden aan de rechtbank Noord-Holland, locatie Alkmaar. De administratieve ondersteuning wordt verleend door administratief personeel verbonden aan de rechtbank Noord-Holland, locatie Alkmaar. Deskundigheidsbevordering: Op 25 mei 2016 is de praktijkgerichte basiscursus Penitentiair Recht, verzorgd door de VU door enkele (aspirant) leden bezocht. De bijeenkomsten voor de Commissies van Toezicht, georganiseerd door het R$J in oktober (congres) en door de Klankbordgroep in november (landelijke themadag) zijn door enkele leden van de commissie bezocht.

6 3. Toezichthoudende en adviserende taak De Commissie van Toezicht is bij de opening van het Justitieel Complex Zaanstad geheel nieuw samengesteld stond daarom voornamelijk in het teken van elkaar en de inrichting leren kennen en het zoeken naar de rol van de Commissie en de manier waarop daar vorm aan gegeven kon en moest worden. Tijdens de maandelijkse vergaderingen van de Commissie staat onder andere de toezichthoudende taak centraal. Door gedachtewisselingen met de directie over actuele aangelegenheden wordt nagedacht hoe klachten voorkomen kunnen worden en wordt met de Jaarverslag 2016 van de Commissie van Toezicht bij Justitieel Complex Zaanstad Enkele leden hebben tevens deelgenomen aan de Masterclass Penitentiajr recht te Nieuwegein, verzorgd door het Opleidingsinstituut DJI. Tijdens de vergadering van juni heeft mevrouw N. de Vree, voormalig lid van de commissie van toezicht van de P.I. Amsterdam Over-Amstel een toelichting gegeven op de rol van de commissie bij een voornemen A-dwangbehandeling. De heer J. Meenvijk, Hoofd bibliotheek, onderwijs en sport heeft tijdens de vergadering van juli een toelichting gegeven over de KVV (kiezen voor verandering) en de reflectortest. De heer B. frelier, psychiater en lid van de commissie, heeft tijdens de vergadering van oktober een presentatie gegeven over psychiatrische stoornissen die vaak voorkomen bij gedetineerden die een dwangbehandeling krijgen. Voorafgaand aan de vergadering van december is aan een deel van de commissie uitleg gegeven over het Zeilbedieningsportaal Justitiabelen door de heer H. van Beek, coördinator ICT JC Zaanstad. 2. Cijfers Aantal bektagzittingen Vanaf begin augustus 2016 zijn twee wekelijks beklagzittingen gepland. Eén zitting is vervallen omdat er onvoldoende klachten waren die gereed waren voor zitting. In totaal zijn er in (meervoudige) zittingen geweest. Aantal bezette detentieplaatsen Bij opening van het Justitieel Complex Zaanstad in juni zijn 96 patiënten geplaatst. Op 1 6 december 2016 is één cluster (Oost) van het HvB-/Gevangenisgedeelte in gebruik genomen, met een maximale capaciteit van 140 justitiabelen. In december 2016 verbleven ongeveer 120 gedetineerden in JC Zaanstad. Aantal contacten met de Gedeco Er hebben in 2016 geen contacten met de Gedeco plaatsgevonden. Tijdens de vergadering van december heeft de directie medegedeeld dat de Gedeco nog in oprichting was. Medische zaken Er is geen informatie van de medische dienst ontvangen in 2016.

7 directie besproken op welke punten nadrukkelijk verbetering nodig is. Tijdens de vergadering is mededelingen van de directie een vast agendapunt. Straf- en schaderapporten Conform artikel 55, tweede lid van de Pbw en artikel 24, zesde lid van de Pbw worden de beschikkingen strafcelplaatsingen en de plaatsing in afzondering op grond van een ordemaatregel ter kennisgeving door de directie aan de commissie verstrekt. De commissie heeft de directie verzocht een overzicht van âlle opgelegde disciplinaire straffen te verstrekken (dus ook plaatsingen op eigen cel). Aan dat verzoek heeft de directie in 2016 niet voldaan. De beschikkingen worden ter kennisgeving aan de voorzitter verzonden. De maandcommissaris brengt bij zijn bezoek aan de inrichting in principe ook een bezoek aan de isoleercellen en bezoekt de gedetineerden die daar op dat moment verblijven. Justitieel Complex Zaanstad heeft te kennen gegeven te werken volgens een zogenaamd schikkingsmodel. Dwangbehandelingen Mevrouw Müller, mevrouw Klock en mevrouw Venvoerd hebben de patiënten bezocht ten aanzien van wie door de directeur een besluit tot voornemen a-dwangbehandeling was genomen. Zij hebben daarbij aan de patiënt de rol van de Commissie van Toezicht uitgelegd en de patiënt op zijn rechten gewezen, waaronder het instellen van beroep bij de RSJ. De Commissie van Toezicht treedt niet in de beoordeling van de mate van juistheid van de gestelde diagnose en de noodzaak tot het overgaan van de a-dwangbehandeling, maar wel of de juiste procedure is gevolgd. Daartoe worden door de directeur onderliggende stukken verstrekt, zoals het uittreksel behandeiplan. Het lid van de Commissie van Toezicht dat de desbetreffende patiënt heeft bezocht maakt van zijn/haar bezoek onmiddellijk een verslag op en brengt dat ter kennis van de directeur en de voorzitter van de Commissie. In 2016 zijn door de inrichting 12 a-dwangbehandelingen toegepast. Over het algemeen is de procedure van aankondigen en instellen van dwangbehandelingen correct verlopen. In 2016 zijn er op het secretariaat van het Bureau Commissies van Toezicht 21 klachten binnen gekomen die zijn ingeboekt met het onderwerp Verzorging (medische). Medische klachten van organisatorische aard worden door de commissie zelf afgehandeld. Medisch inhoudelijke klachten zijn doorgezonden naar het Hoofd Medische Dienst. 4. Bemiddelingstaak In het jaar 2016 zijn 373 klachten vanuit de inrichting bij de Commissie van Toezicht (het secretariaat) binnengekomen. Een punt van zorg was de wijze waarop de klachten bij de Commissie van Toezicht terecht kwamen. Op de afdeling hangen brievenbusjes waarin klagers hun klachten kunnen deponeren. Bij opening van de inrichting bestond er onduidelijkheid over wie de verantwoordelijkheid draagt voor het legen van de busjes. Afgesproken werd dat het personeel van de afdeling twee maal per week de busjes leegde, maar dit bleef moeizaam gaan. 7

8 Algemene werkwijze Commissie van Toezicht Veertien leden van de commissie treden op als maandcommissaris. Zij doen dit volgens een rooster per koppel van twee, gedurende een periode van twee weken. In het begin hebben de maandcommissarissen de gedetineerden samen bezocht. Aan het eind van het verslagjaar gebeurde dat minder vaak en verdeelden de maandcommissarissen de werkzaamheden onderling. De maandcommissaris probeert in nagenoeg alle ingekomen klachten te bemiddelen3 alvorens de klacht wordt doorgezonden aan de beklagcommissie. Dit betekent dat de meeste klachten langs de maandcommissaris gaan. Uitzondering zijn die klachten, waar expliciet op is aangegeven dat een bezoek door de maandcommissaris niet gewenst is of waarvan door het secretariaat van de Commissie van Toezicht wordt ingeschat dat een bemiddelingspoging geen kans van slagen heeft. De maandcommissaris probeert door tussenkomst van de mentor of het afdelingshoofd klachten opgelost te krijgen. Naast het bespreken van ingediende klachten, spreekt de maandcommissaris met de gedetineerden die hiertoe een verzoekbrieije hebben ingediend. Tevens spreekt de maandconunissaris bij zijn bezoek aan de inrichting met de gedetineerden die zijn ingesloten in een afzonderingscel. 5. Rechtsprekende taak In 2016 zijn 10 beklagzittingen in het PPC gehouden. Deze waren allemaal meervoudig om de leden van de Commissie zo snel mogelijk in te werken. In alle zaken is schriftelijk uitspraak gedaan. Als voorzitter van de beklagcommissie traden de beklagrechters bij toerbeurt op volgens een vooraf vastgesteld rooster. De overige leden van de Commissie van Toezicht fungeerden, eveneens aan de hand van een tevoren opgesteld rooster, als lid van de beklagcommissie. De beklagrechters hebben in opmerkelijke zaken hun bevindingen gemeld in de eerstvolgende commissievergadering. In zaken die kennelijk gegrond, kennelijk ongegrond of kennelijk niet-ontvankelijk zijn, wordt zonder zitting schriftelijk uitspraak gedaan. In 2016 was dat het geval in 19 klachten. In 2016 heeft de beklagcommissie in 67 zaken uitspraak gedaan. Twee maal ging Mager daartegen in beroep, drie maal de directeur. Aldus vastgesteld in de vergadering van de Commissie van Toezicht van 28 december Voorzitter Secretaris 8