Jaarverslag Commissie van Toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis. Utrecht, april 2018

Transcriptie

1 Jaarverslag 2017 Commissie van Toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis Utrecht, april 2018 Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 1

2 Inhoudsopgave Pagina Hoofdstuk 1 De inrichting De commissie Deskundigheidsbevordering 3 Hoofdstuk 2 Cijfers 4 Hoofdstuk 3 Algemeen 4 Hoofdstuk 4 Activiteiten in het kader van de advies- en toezichthoudende taak 5 Hoofdstuk 5 Activiteiten in het kader van de bemiddeling- en rechtsprekende taak Bemiddelingstaak Rechtsprekende taak Doorlooptijden klachten Beroepszaken 8 Hoofdstuk 6 Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen 9 Hoofdstuk 7 Management- en totaaloverzicht KLAVER 9 Bijlage 1: Klachtenoverzicht Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 2

3 1. De inrichting en de commissie van toezicht De inrichting Penitentiaire Inrichtingen Utrecht, locatie Nieuwersluis. Bestemming: huis van bewaring (standaard regime) en gevangenis ((Z)BBI), maximale capaciteit De commissie - Voorzitter de heer mr. drs. H.E. Trouw, lid sinds 1 januari 2010; - Plaatsvervangend voorzitter mevrouw mr. M.M. Helmers, lid sinds 1 september 2008; - Leden, te weten: mevrouw D. Akdim, lid sinds 1 januari 2017; mevrouw mr. V.M.M. van Amstel, lid sinds 1 februari 2013; mevrouw mr. J.W.H. van der Goes-Petter, lid sinds 1 januari 2012; de heer P.C. van der Meer, lid sinds 1 december 2016; mevrouw mr. C.L. Pas, lid sinds 1 februari 2012; de heer dr. H.M. Pieters, lid sinds 1 september 2015; mevrouw mr. drs. J.T.W. van Ravenstein, lid sinds 1 december 2016; mevrouw dr. J. Reef, lid sinds 1 december 2016; de heer G.K. Wiersma, lid sinds 1 oktober 2015; mevrouw drs. J.M. van der Zee, lid sinds 1 september Van de commissie maken in ieder geval deel uit: een met rechtspraak belast lid van de rechterlijke macht, een advocaat, een medicus en een deskundige uit de kring van het maatschappelijk werk, zoals artikel 11 lid 2 Penitentiaire Maatregel voorschrijft. Gedurende het verslagjaar is de commissie ondersteund door het bureau commissies van toezicht in de Rechtbank Midden-Nederland locatie Utrecht (het secretariaat), waarbij mw. H.A.M. Blom de werkzaamheden van ambtelijk secretaris van de commissie heeft uitgevoerd Deskundigheidsbevordering In het kader van de deskundigheidsbevordering van de commissie hebben de voorzitter, leden en secretaris gedurende het verslagjaar verschillende bijeenkomsten en cursussen bijgewoond en een werkbezoek afgelegd: Op 10 januari 2017 hebben enkele leden, de secretaris en de voorzitter deelgenomen aan het introductieprogramma binnen de inrichting voor nieuwe CvT leden. Op 31 mei 2017 heeft een deel van de leden deelgenomen aan de cursus inleiding penitentiair recht, gegeven door het Opleidingsinstituut van DJI. Op 21 augustus 2017 zijn enkele leden op werkbezoek geweest bij de Winkel In-Made in P.I. Vught. De secretaris is op 14 september 2017 aanwezig geweest bij het jaarlijkse overleg tussen Hoofddirecteur DJI drs. P. Hennephof en secretarissen van de commissies van toezicht. Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 3

4 Op 22 september 2017 heeft de voorzitter in Nijmegen het symposium 40 jaar beklagrecht voor gedetineerden bijgewoond, georganiseerd door de Radboud Universiteit in samenwerking met de Erasmus Universiteit, de Vereniging voor Penitentiair Recht en Penologie en het tijdschrift Sancties. De voorzitter en secretaris zijn aanwezig geweest bij de Landelijke themadag Commissies van Toezicht Toezicht met zorg & balans, georganiseerd door de Klankbordgroep op 6 november 2017 in Amersfoort. Van al deze bijeenkomsten is in breder verband op de vergaderingen verslag gedaan. Uitgedeelde hand-outs of andere informatie is verspreid onder alle leden van de commissie. Tevens zijn de leden tijdens de maandelijkse vergaderingen voorgelicht door verschillende externe sprekers. In juni 2017 zijn de aanwezige commissieleden door mw. Kroon geïnformeerd over de uitkomsten van de gedetineerdenmonitor, een onderzoek tot stand gekomen door medewerking van de gedetineerden en afgenomen in maart In juli heeft mw. O. Costa, nieuw hoofd zorg, iets over haar achtergrond en werkzaamheden toegelicht. In september heeft dhr. Elberse, hoofd bibliotheek, onderwijs en sport verteld over zijn werkzaamheden. 2. De cijfers - Aantal beklagzittingen: 11 - Aantal bezette detentieplaatsen per 1 juli van het verslagjaar: 166 plaatsen - Aantal contacten met Gedeco: 2 - Aantal medische klachten: 3 klachten - Aantal medische klachten van organisatorische aard: 0 klachten - Aantal klachten van medisch-inhoudelijke aard: 3 klachten - Aantal bemiddelde/opgeloste medische zaken: 2 klachten, die zijn afgehandeld en niet zijn doorgestuurd naar de CvT of medisch adviseur en waarin geen beroep is ingesteld bij de RSJ. 3. Algemeen De commissie van toezicht is in de verslagperiode eenmaal per maand in vergadering bijeengekomen, met uitzondering van de maand augustus. De vergaderingen werden gehouden in P.I. Nieuwersluis en werden altijd bijgewoond door een (plaatsvervangend) vestigingsdirecteur. Met de directie is gedurende het verslagjaar constructief kritisch overleg gevoerd. De agenda van de reguliere vergadering bevat een aantal terugkomende agendapunten, waaronder notulen vorige vergadering, mededelingen voorzitter, mededelingen directie, overzicht straffen en maatregelen, ingekomen stukken, verslag maandcommissaris en uitspraken beklagrechter, rooster maandcommissariaat en beklagzittingen, jurisprudentie en rondvraag. Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 4

5 In het algemeen bestond de bijdrage van de directie aan de vergaderingen uit mededelingen over onder andere: - het functioneren van de inrichting en haar populatie en personele wijzigingen; - de analyse en conclusies naar aanleiding van de gedetineerdenmonitor en de verbeterpunten hieromtrent; - de verbouwing van diverse afdelingen van de inrichting en de gevolgen hiervan voor de gedetineerden en personeel; - het vertrek van twee plaatsvervangende directeuren en de herverdeling van portefeuilles onder de directieleden; - de opleidingen voor gedetineerden, waaronder de opleiding catering en een hieraan gekoppelde training HACCP, een schoonmaakopleiding en een training BHV; - het in het leven roepen van een werkgroep voor langgestrafte dames, waarbij tevens wordt gekeken naar mogelijkheden om kinderen te laten logeren in het logeerhuis; - de bespreking van de procedure melding medische incidenten en het Jaarverslag Melding Incidenten Patiëntenzorg. 4. Activiteiten in het kader van de advies- en toezichthoudende taak In dit hoofdstuk komt een aantal onderwerpen aan de orde die gedurende het verslagjaar de bijzondere aandacht van de commissie hebben gehad. Het betreft onderwerpen waarop de commissie haar toezichthoudende taken heeft uitgeoefend. - In januari hebben de voorzitter en vicevoorzitter overleg gehad met de directie van de inrichting naar aanleiding van de herverdeling van portefeuilles binnen de directie en de personele wijzigingen in de commissie. - Er heeft in februari een themabijeenkomst plaatsgevonden over de rol van de maandcommissaris en de portefeuillehouders, wat heeft geresulteerd in het niet invoeren van de rol van portefeuillehouder omdat deze rol niet expliciet een toevoeging bracht. De bedoeling van een portefeuillehouder was om de kennis over een deelgebied te concentreren bij één of twee daartoe aangewezen leden, die dan tevens probleemhouder zijn. In voorkomende gevallen wordt in de vergadering besloten wie vanuit zijn professionele achtergrond dit het beste kan oppakken. - In maart is de evaluatie besproken van de pilot participerende detentie met maatschappelijke arbeid (PDMA). Deelneemsters aan de pilot krijgen meer verantwoordelijkheden toegekend, onder andere door het werken buiten de inrichting, hetgeen gedetineerden tevens de kans geeft te re-integreren in de maatschappij. Het doel van de pilot is het behalen van de financiële taakstelling door de inrichting en aansluiting bij de DBT- systematiek. Het hoofdkantoor van DJI heeft aangegeven door te gaan met de doorontwikkeling van de pilot en zal deze gaan uittesten op een grote groep gedetineerden in de inrichting. Voornemen is hiermee eind 2017, begin 2018 te starten. Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 5

6 - Het jaarverslag van de commissie en het procesreglement van de Klankbordgroep zijn in mei besproken en er zijn suggesties aangeleverd voor de Landelijke Themadag CvT op 6 november In juni is gesproken over de kwaliteit van de verweerschriften en de rol van de juridische ondersteuning als vertegenwoordiging van de directie bij de beklagzittingen, omdat dit niet naar tevredenheid verliep. Dit overleg heeft geresulteerd in een verbeterde situatie. - De problematiek met betrekking tot de gedetineerdenwinkel In-Made van P.I. Vught, waarvan vanaf juli 2017 gebruik wordt gemaakt. Er zijn veel problemen met de bestellijsten, de kwaliteit, en de levering van producten. De directie laat dan ook regelmatig personeel buiten de inrichting inkopen doen bij lokale winkels, om de gedetineerden van de gevraagde producten te voorzien. Eind december lijkt er een lichte verbetering in de problematiek te worden geconstateerd. In 2018 zal de commissie het verdere verloop in de gaten houden. - De inspectie V&J heeft in het kader van het thema-onderzoek kwaliteit taakuitvoering in het gevangeniswezen in oktober gesproken met de voorzitter en een lid van de commissie. - In november heeft de commissie haar werkwijze van het afgelopen jaar geëvalueerd. - De rapportage benchmark gevangeniswezen 2017 en de gedragscode DJI zijn in december ter sprake gekomen. - Daarnaast is de commissie in december gestart met een eigen onderzoek naar de streef- en startdata van de detentiefasering, naar aanleiding van structurele klachten hierover en constateringen dat die data uiteenlopen. Dit onderzoek zal in 2018 doorlopen. - Verder heeft de commissie kennisgenomen van het RSJ advies strafbaarstelling binnenbrengen van in justitiële inrichtingen verboden voorwerpen. Daarnaast heeft de commissie aan het begin van het verslagjaar een inwerkprogramma voor nieuwe leden opgesteld, inhoudende dat de nieuwe leden en secretaris op één dag zowel de directie hebben gesproken, als een rondleiding door het gebouw hebben gekregen en hebben gesproken met het hoofd D&R. 5. Activiteiten in het kader van de bemiddeling- en rechtsprekende taak In het jaar 2017 zijn 72 klachten vanuit de inrichting bij het secretariaat binnengekomen. De klachten waren van zeer uiteenlopende aard. De onderwerpen waarover het meest werd geklaagd betreffen onder andere (van hoog naar laag): bejegening, activiteiten, disciplinaire straf, regime, verzorging (medisch), selectie/overplaatsing intern, persoonlijke voorwerpen, toezicht op maat (DBT) en controle. Een totaaloverzicht van de binnengekomen klachten en de afhandeling hiervan is te vinden op pagina Bemiddelingstaak Het maandcommissariaat wordt beurtelings gedurende twee weken door een lid van de commissie van toezicht verzorgd. Gemiddeld wordt de inrichting ten minste een keer per week door een Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 6

7 maandcommissaris bezocht. De maandcommissaris stelt zich op de hoogte van de sfeer en de gang van zaken in de inrichting en behandelt sprekersbriefjes en waar mogelijk wordt bemiddeld inzake klachten. Hiervan wordt schriftelijk verslag gedaan. Deze verslaglegging wordt bij de vergaderstukken gevoegd en de noemenswaardige informatie uit het verslag wordt ter vergadering mondeling toegelicht. De werkzaamheden van de maandcommissaris worden door de leden van de commissie als zeer zinvol ervaren en leveren een bijdrage aan de oordeelsvorming van de commissie van toezicht over het klimaat in de inrichting. Tevens bleek het mogelijk in voorkomende gevallen een bijdrage te leveren aan de oplossing van problemen van gedetineerden. Regelmatig heeft de maandcommissaris met gedetineerden gesproken over klachten, wat in 12 gevallen heeft geleid tot intrekking na bemiddeling. Echter de invloed van de maandcommissaris op een deel van de overige 31 ingetrokken klachten mag zeker niet worden onderschat, gelet op het feit dat de maandcommissaris veel moeite doet om alsnog afdelingshoofd en gedetineerde met elkaar in gesprek te laten gaan. 5.2 Rechtsprekende taak Gedurende het verslagjaar zijn 11 beklagzittingen gehouden. De klachten zijn telkens zo spoedig mogelijk door een meervoudige beklagcommissie behandeld. De beklagcommissie heeft een wisselende samenstelling uit de voltallige commissie van toezicht, maar wordt telkens voorgezeten door een jurist. Gelet op de inhoud van de meeste klachten maar ook om andere redenen, heeft het meervoudig afdoen van klachten gedurende het verslagjaar de voorkeur gehad van de beklagcommissie. Zo komt het meervoudig behandelen van klachten volgens de beklagcommissie de zorgvuldigheid van de genomen beslissingen ten goede. Enkele klachten die kennelijk ongegrond of niet-ontvankelijk waren zijn door de enkelvoudige beklagrechter buiten zitting afgedaan. De beklagzittingen vonden plaats in aanwezigheid van de betreffende klaagsters, eventueel bijgestaan door hun advocaat en de juridisch adviseur en/of juridisch medewerker, die sinds oktober 2016 in plaats van de directie aanwezig zijn ter zitting. De overige leden van de commissie van toezicht ontvingen steeds afschriften van de schriftelijke beslissingen van de beklagcommissie. De commissie constateert (zie hieronder) een sterke daling van het aantal gegrond verklaarde klachten ten opzichte van de voorgaande jaren. De gegrondverklaringen betreffen schending van de zorgplicht omtrent verstrekking pijnmedicatie, te late verstrekking van een schriftelijke mededeling, onvoldoende onderzoek naar de technische aspecten van een Xbox en onzorgvuldige registratie. In 2017 zijn in totaal 37 klachten aan de beklagcommissie voorgelegd, waarvan 2 klachten buiten zitting zijn afgedaan. Van alle aan de beklagcommissie voorgelegde klachten zijn 6 klachten gegrond, 1 klacht Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 7

8 deels gegrond en 14 klachten ongegrond verklaard. Verder zijn 8 klachten niet-ontvankelijk verklaard en is 1 klacht ingetrokken ter zitting. Voorts zijn 4 klachten overgedragen aan een andere instantie (bijvoorbeeld een andere beklagcommissie, de selectiefunctionaris of het Hoofd Zorg van de inrichting). 7 klachten zijn afgedaan naar aanleiding van een rogatoir verzoek van een andere beklagcommissie en 5 klachten waren eind 2017 nog niet afgedaan. Historisch levert dit het volgende beeld op: Overzicht afdoening Ingetrokken Ingetrokken na bemiddeling 3 12 Ingetrokken ter zitting 1 Gegrond Deels gegrond 5 1 Ongegrond Niet ontvankelijk Overgedragen Rogatoir Openstaand Totaal Overzicht in 2017 afgedane klachten van 2016 Gegrond 1 Ongegrond 5 Niet ontvankelijk 1 Ingetrokken 3 Totaal Doorlooptijden klachten De doorlooptijd vanaf het moment van de ontvangst tot het afboeken van de klacht, bedraagt dit verslagjaar als volgt: 25 klachten binnen 10 dagen, 18 klachten tussen de 11 en 30 dagen, 4 klachten tussen de 31 en 40 dagen, 4 klachten tussen de 41 en 50 dagen, 2 klachten tussen de 51 en 60 dagen en 24 klachten langer dan 60 dagen. Dit levert een gemiddelde doorlooptijd op van 51 dagen per klacht. Dat is sneller dan de gemiddelde doorlooptijd van 55 dagen in Redenen voor het aantal klachten die langer dan 60 dagen hebben gewacht op afdoening zijn onder andere: de agenda van een raadsman, overplaatsing en terugplaatsing van klaagster, het alsnog verstrekken van aanvullende stukken door de directie, het voeren van een schriftelijke procedure in verband met vertrek van klaagster uit de inrichting en het wachten op terugkomst van processen-verbaal van rogatoir horen door een andere beklagcommissie. 5.4 Beroepszaken In bijlage 1 staat vermeld in welke zaken in 2017 beroep is ingesteld bij de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ). In het verslagjaar is dit 4 keer geschied, 3 keer door een klaagster en 1 keer door de directie. De beroepsinstantie verklaarde hiervan 1 beroep ongegrond en 1 niet-ontvankelijk. In 2 zaken is nog niet beslist door de RSJ. Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 8

9 Ten aanzien van de in 2016 ingestelde en nog niet afgedane beroepszaken, heeft de beroepsinstantie in beroepen ongegrond, 1 beroep gegrond en 1 beroep niet ontvankelijk verklaard. Verder is 1 beroep ingetrokken. De beroepsuitspraken zijn telkens ter kennisname bij de vergaderstukken gevoegd en worden zonodig besproken. 6. Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen In aanvulling op de overige inhoud van dit verslag worden de volgende bijzondere activiteiten en/of gebeurtenissen vermeld: Op 17 maart 2017 heeft de jaarlijkse leefstijlmarkt plaatsgevonden in de inrichting, waarbij verschillende organisaties een stand betrekken en in gesprek kunnen met de gedetineerden. De commissie heeft in haar eigen stand informatie verstrekt en antwoord op vragen gegeven. 7. Management- en totaaloverzicht KLAVER Met ingang van 2012 verzoekt de Dienst Justitiële Inrichtingen aan de commissie om bij haar jaarverslag het managementoverzicht en totaaloverzicht uit KLAVER 1 te voegen. De commissie zal aan dit verzoek tegemoetkomen maar plaatst daarbij wel een kanttekening. KLAVER baseert de berekeningen op alle klachten waarin enige activiteit is geweest in het verslagjaar, in casu Dit betekent dat in de gevraagde overzichten ook gegevens worden meegenomen van klachten met een kenmerk uit het voorgaande jaar Klachten met een kenmerk uit het verslagjaar die in het opvolgende kalenderjaar zijn afgedaan worden niet meegenomen. De commissie baseert de berekeningen en gegevens in haar verslag uitsluitend op klachten die zijn aangemaakt in het verslagjaar. Dit betekent dat de verzochte overzichten aantoonbaar afwijkend zullen zijn van hetgeen in andere hoofdstukken van dit verslag is te lezen. 1 Staat voor KLAchten Verwerken En Rapporteren en is het klachtenregistratiesysteem van de commissies van toezicht. Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 9

10 Totaaloverzicht 2017 Utrecht, 16 april 2018 Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 10

11 Bijlage 1: Jaarverslag 2017 van de commissie van toezicht bij Penitentiaire Inrichting Utrecht locatie Nieuwersluis 11