JAARVERSLAG Commissie van Toezicht bij Amsterbaken, Forensisch behandelcentrum te Amsterdam

Transcriptie

1 JAARVERSLAG 2014 Commissie van Toezicht bij Amsterbaken, Forensisch behandelcentrum te Amsterdam 1

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inrichting 3 2. Algemeen 5 3. De adviestaak 7 4. De toezichthoudende taak 8 5. De bemiddelingstaak 9 6. De rechtsprekende taak Overige vermeldenswaardige gebeurtenissen en activiteiten 14 2

3 1. Inrichting Amsterbaken, voorheen jongeren opvangcentrum (JOC) is een particuliere jeugdinrichting in Amsterdam met een capaciteit van tachtig plaatsen voor jongens in de leeftijd van 12 tot 24 jaar. Amsterbaken is een onderdeel van Spirit. Deze organisatie voor jeugdhulpverlening helpt jeugdigen en hun gezinnen bij het oplossen van problemen met opgroeien en opvoeden in de Stadsregio Amsterdam. Amsterbaken bestaat uit verschillende gebouwen en ruimten voor behandeling van de jongeren. De inrichting is sinds 2010 aangewezen als behandelinrichting (forensisch behandelcentrum) voor de tenuitvoerlegging van voorlopige hechtenis, gesloten bewaring van minderjarige vreemdelingen, jeugddetentie en de maatregel Plaatsing in een inrichting voor jeugdigen (PIJ). Amsterbaken doet dit op negen afdelingen met de bestemmingen: normaal beveiligde inrichtingen voor kortverblijvenden (NBI KV), normaal beveiligde inrichtingen voor langverblijvenden (NBI LV) en beperkt beveiligde inrichtingen voor langverblijvenden (BBI LV). In Amsterbaken werken circa 110 medewerkers. Amsterbaken voert voor de ondersteunende diensten met name personeel en facilitair geen eigenstandig beleid maar neemt deze diensten af van Spirit. In de inrichting zijn vier zorgprogramma s opgezet: verslaving, agressie, internaliserende problematiek en extra kwetsbare jongeren. De jongeren zijn ondergebracht in kort- en langverblijf groepen. Er is een kortverblijf groep en een langverblijf groep specifiek voor de extra kwetsbare jongeren. De Commissie van Toezicht Van de Commissie van Toezicht (CvT) maakten in 2014 deel uit een rechter, twee advocaten, twee juristen, drie vertegenwoordigers uit het onderwijs, een gedragswetenschapper en een huisarts. Voorzitters Voorzitter: dr. H.A. Hofman lid sinds 1 juli 2000 tot 1 april 2014 mr. R. Korving lid sinds januari 2013, voorzitter per 1 april 2014 Voorzitter beklagcommissie: mw. mr. M.J.G.B. Heutink lid sinds 1 juni 2012 Leden Mw. drs. W.B.A.M. van der Bom lid sinds 1 juli 2000 tot 1 april 2014 Mw. mr. drs. M. Jeltes lid sinds 1 december 2009 Mw. dr. A.G. Donker lid sinds 1 november 2011 Mr. R. Cozijnsen lid sinds 1 mei 2012 Mw. mr. C.C. Peterse lid sinds 1 juli 2012 Mw. drs. B.S.G. van der Werf lid sinds 1 oktober 2012 Mw. drs. J.F. van Hilten lid sinds 1 maart 2013 Nieuwe leden Mw. van Zanten lid sinds 1 maart 2014 tot 1 december 2014 Ambtelijk secretaris D.P. van Middelkoop van 1 januari 2013 tot 1 januari

4 Het ledenbestand van de commissie in 2014 was stabiel. De vermelde data zijn de officiële benoemingsdata, in de praktijk zijn nieuwe leden soms al eerder bij vergaderingen geweest en zijn ze eerder begonnen met de CvT-werkzaamheden dan de officiële datum doet vermoeden. Deskundigheidsbevordering In 2014 bezochten de voorzitters, leden en de secretaris, telkens in verschillende samenstelling, de volgende bijeenkomsten: - Eén van de leden is op 20 januari naar de bijeenkomst van de RSJ voor beklagcommissies van jji s geweest. - Twee leden zijn naar de cursus Penitentiair recht van de VU geweest. - In oktober hebben de voorzitter en enkele leden de landelijke themadag van de Commissies van Toezicht met als thema Detentie, een kostbare zaak; sporen uit het verleden, lijnen naar de toekomst in Amersfoort bijgewoond. De bijeenkomst stond in het teken van het 200 jarig bestaan van het maatschappelijk toezicht op het gevangeniswezen. Aanwezig waren onder meer HKH prinses Beatrix en dhr. Teeven, staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Leden van de CvT hebben op verzoek met de prinses gesproken in het kader van toezicht op jeugdigen. 4

5 2. Algemeen Vergaderingen De CvT is elke maand bijeengekomen, met uitzondering van de maand augustus wegens de vakantieperiode. Aan deze overleggen neemt ook de directeur en/of een lid van de directie van Amsterbaken deel. De vergaderingen vonden elke tweede donderdag van de maand plaats in Amsterbaken. Alle leden van de CvT en de directie van Amsterbaken hebben, ongeveer een week voorafgaand aan de vergadering, in ieder geval de volgende stukken ontvangen agenda; notulen van de voorafgaande vergadering; het overzicht van de beklagzaken; indien al voorhanden het verslag van de maandcommissaris; afschriften van de beschikkingen van de beklagcommissie; (eventuele) circulaires van het ministerie; Het jurisprudentiebulletin van de RSJ. Een aantal onderwerpen is op elke vergadering als vast agendapunt ter sprake gekomen: het vaststellen van de agenda; het vaststellen van de notulen van de vorige vergadering; de mededelingen van de voorzitter; het bespreken van de ingekomen stukken; het verslag van de maandcommissaris; de mededelingen van de directie; mededelingen omtrent medische klachten; bespreking van het jurisprudentiebulletin van de RSJ; de rondvraag. De directie werd tijdens de vergaderingen vertegenwoordigd door drs. H.A. Kaal, directeur, en, indien hij afwezig was, door mw. M. Koopman, lid van de directie. Verder was mw. mr. K. Prins, directiesecretaris, tijdens de meeste vergaderingen aanwezig. Van hetgeen tijdens de vergaderingen is besproken is telkens een schriftelijk verslag (notulen) opgesteld. De samenwerking met de directie is plezierig en constructief. De directeur is altijd bereid geweest om gevraagd of ongevraagd informatie te verstrekken over de onderwerpen die op de vergaderingen aan de orde zijn geweest. Over de medewerking van de zijde van de afdelingsmanagers en de groepsleiders is de CvT eveneens tevreden. De CvT let erg op een goede bejegening binnen het Amsterbaken. De CvT is er van overtuigd dat veel problemen voorkomen kunnen worden als sfeer en bejegening in orde zijn. Daarom hecht de CvT er ook aan om klachten primair door middel van bemiddeling op te lossen. Verder heeft de CvT zich door de directeur laten informeren over diens inspanningen tot handhaving van de kwaliteit van het pedagogisch handelen in de benadering van de jongeren. 5

6 Overleggen Naast de reguliere maandelijkse vergaderingen heeft de voorzitter van de CvT twee keer per jaar overleg met DJI, samen met de andere voorzitters van CvT s in Amsterdam. Tevens nam de (oud-)voorzitter, dhr. Hofman, deel aan het voorzittersoverleg op de Rechtbank en vertegenwoordigde hij de sector Jeugd in de Landelijke Klankbordgroep. Overige overleggen/activiteiten Een lid van de CvT zit in de redactieraad van het Kenniscentrum CvT. 6

7 3. De adviestaak De CvT heeft geen reden gezien om officiële adviezen uit te brengen aan het bestuur van Amsterbaken, de minister van Veiligheid en Justitie of de RSJ. Waar nodig heeft de CvT de directeur tijdens de vergadering haar oordeel kenbaar gemaakt en adviezen gegeven. Dit wordt onder meer beschreven in het hoofdstuk over de toezichthoudende taak (zie pagina 8). 7

8 4. De toezichthoudende taak Op grond van artikel 7, tweede lid onder a van de Beginselenwet justitiële jeugdinrichtingen is de CvT verplicht toezicht te houden op de wijze van tenuitvoerlegging van de vrijheidsbeneming in de inrichting of afdeling. De toezichthoudende taak werd vooral actueel in de volgende zaken die speelden in Amsterbaken in 2014: In 2014 waren er klachten over het niet-naleven van afspraken en procedures. Rapporten waren onduidelijk of onvolledig of werden te laat uitgereikt, sancties werden niet opgelegd door personen die die daar volgens de wet gemachtigd toe zijn; urinecontroles werden niet volgens het protocol uitgevoerd. De directie heeft de procedure urinecontroles herschreven en er op toegezien dat deze tot op de letter wordt uitgevoerd door het personeel. In de tweede helft van het verslagjaar waren hierover geen klachten meer. De overige klachten aangaande het naleven van procedures en afspraken zijn via bemiddeling of een beklagzitting afgehandeld. Door de klachten en de afhandeling hiervan werd het personeel zich meer bewust van het belang van een juiste naleving van afspraken en procedures. 8

9 5. De bemiddelingstaak De werkwijze en werkzaamheden van de maandcommissaris In het kader van het vormen van een uniforme werkwijze voor de maandcommissarissen en de administratie van de CvT s in Amsterdam, is in 2010 de werkwijze van de maandcommissarissen veranderd. Daartoe is een protocol maandcommissaris geschreven door de voorzitters en secretarissen van de CvT bij P.I. Amsterdam Over-Amstel. De CvT bij Amsterbaken hanteert dezelfde werkwijze. De werkwijze Volgens een van tevoren vastgesteld schema is telkens één van de leden van de CvT maandcommissaris. De werkzaamheden van de maandcommissaris zijn als volgt: De maandcommissaris bezoekt tenminste eenmaal per 14 dagen de inrichting en bespreekt de door hem ontvangen klachten met de betreffende klager. De maandcommissaris onderzoekt de klacht en beproeft een minnelijke schikking, tenzij klager aanstonds te kennen geeft niet bereid te zijn mee te werken aan een minnelijke schikking. De maandcommissaris stelt zoveel mogelijk vast of het een concrete dan wel een algemene klacht betreft, dan wel of de klacht anderszins naar verwachting kennelijk niet-ontvankelijk of ongegrond is, en deelt zulks aan klager mee. De maandcommissaris doet verslag van zijn bevindingen, handelen en inschattingen in het maandverslag. In dat verslag dient elke klacht te worden vergezeld van één van de volgende conclusies: - klacht ingetrokken; - ingetrokken na bemiddeling; - klacht op zitting plannen; - afdoen door voorzitter op stukken; - bemiddeling / onderzoek loopt. De maandcommissaris dient, uiterlijk binnen 4 dagen na afloop van de verslagperiode en tijdig voor de vergadering van de commissie van toezicht, het maandverslag in bij het secretariaat, zulks met gelijktijdige toezending van een afschrift aan de directie. Medische klachten In 2014 zijn geen medische klachten ingediend. Secretariaat - aanstonds beslissen Ingeval klager, in weerwil van de mededeling van de maandcommissaris, de algemene klacht - of een klacht die de maandcommissaris anderszins kennelijk niet-ontvankelijk of ongegrond acht - behandeld wenst te zien door de commissie, bespreekt het secretariaat deze ingekomen klacht met de (plaatsvervangend) voorzitter. Deze beoordeelt of een ingediende klacht ter zitting zal worden behandeld, dan wel aanstonds kennelijk niet-ontvankelijk, kennelijk gegrond dan wel ongegrond wordt geacht, bij wijze van enkelvoudige afdoening op de stukken. Het secretariaat stuurt zo spoedig mogelijk een afschrift van deze beslissing toe aan klager en de directie. 9

10 Het wettelijk kader hiervoor is te vinden in artikel 69 lid 1 Bjj. Dit artikel luidt: "De beklagcommissie stelt de klager en de directeur in de gelegenheid omtrent het klaagschrift mondeling opmerkingen te maken, tenzij zij het beklag aanstonds kennelijk nietontvankelijk, kennelijk ongegrond of kennelijk gegrond acht'' N.B. enkelvoudige afdoening (op de stukken, zonder zitting) van een kennelijk gegronde klacht is in de praktijk niet goed denkbaar, zonder eerst kennis te hebben genomen van het directiecommentaar en dan nog alleen als klager en directie het eens zijn. Zo niet, dan zal de zaak op zitting moeten worden behandeld met het oog op hoor en wederhoor. Afschrift aan directie Het secretariaat stuurt ingevolge artikel 68 lid 1 Bjj een afschrift van een ingediend klaagschrift naar de directie, onder vermelding dat de beklagcommissie bij monde van de (plaatsvervangend) voorzitter heeft bepaald dat de klacht op zitting zal worden behandeld, hetzij de klacht aanstonds niet ontvankelijk heeft geacht. Directiecommentaar De directie stuurt naar aanleiding van een ingediende klacht, welke op zitting zal worden behandeld, zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk binnen twee weken na ontvangst van het afschrift van de klacht, schriftelijk haar opmerkingen naar het secretariaat van de commissie. In 2014 zijn er 75 van de 87 behandelde klachten ingetrokken, al dan niet na bemiddeling door de maandcommissaris. Naast het bovenstaande protocol heeft de Commissie van Toezicht van Amsterbaken in 2011 een document voor eigen gebruik opgesteld waarin de klachtroute is vastgelegd. Ook hierin wordt de werkwijze van de maandcommissaris uitgebreid beschreven, onder andere aan de hand van relevante wetsartikelen. 10

11 6. De rechtsprekende taak De werkwijze en werkzaamheden van de beklagcommissie De samenstelling van de beklagcommissie is per zitting wisselend. voorzitter: leden: secretarissen: mw. mr. M.J.G.B. Heutink alle leden van de commissie bij toerbeurt D.P. van Middelkoop De zittingen vinden plaats wanneer dat nodig is, in principe voorafgaand aan de vergadering. In 2014 vonden er drie beklagzittingen plaats. Tijdens de zitting hoort de beklagcommissie of de alleen sprekende beklagrechter - de klager, eventueel zijn raadsman en een lid van directie, of iemand die de directie vertegenwoordigt. De beklagcommissie of de alleensprekende beklagrechter - kan tevens besluiten om andere betrokkenen te horen. De beklagcommissie zal ook tijdens de behandeling van de klacht nog aansturen op een schikking tussen de directie en klager, tenzij de partijen van tevoren kenbaar hebben gemaakt dat een schikking niet tot de mogelijkheden behoort. Indien er niet geschikt kan worden doet de commissie uitspraak of houdt het de behandeling aan tot een volgende zitting. De beklagcommissie kan ter zitting mondeling uitspraak doen of de uitspraak wordt op schrift gesteld en op een later tijdstip naar de belanghebbenden verzonden. Cijfers Amsterbaken In 2014 werden in totaal104 klachten uit Amsterbaken bij het secretariaat van de CvT ingeschreven. Dit is inclusief het aantal rogatoire verzoeken van 3. Het systeem Klaver maakt geen onderscheid tussen nieuwe klachten en inkomende rogatoire verzoeken. Er zijn dus in totaal voor Amsterbaken 101 nieuwe klachten ingeschreven. Tabel 1: overzicht in- en uitstroom klachten Amsterbaken 2014 (bron: Klaver) Beginvoorraad 1 januari Instroom klachten 104 Uitstroom klachten 87 Eindvoorraad 31 december

12 Tabel 2 geeft inzicht in de verschillende onderwerpen waarover de klachten zijn ingediend. Deze onderwerpen zijn met de invoering van het systeem Klaver landelijk vastgesteld. Tabel 2: overzicht klachten Amsterbaken naar onderwerp 2014 (bron: Klaver) Activiteiten (arbeid) 1 0 Activiteiten (diversen) 7 6 Activiteiten (luchten) 0 0 Activiteiten (sport) 1 0 Behandeling 24 4 Bejegening Bewegingsvrijheid 0 9 Compensatie 7 0 Contact buitenwereld (bellen) 1 0 Contact buitenwereld (bezoek) 3 6 Contact buitenwereld (media) 0 0 Contact buitenwereld (post) 0 1 Controle 8 5 Disciplinaire straf 3 3 Geweld 0 1 Informatie/procedure 0 1 Nog onbekend 1 0 Ordemaatregel 11 8 Persoonlijke voorwerpen 13 8 Regime 9 1 Rekening courant/zak- en kleedgeld 4 1 Rogatoir verzoek 11 3 Selectie/overplaatsing (extern) 2 0 Selectie/overplaatsing (intern) 1 1 Time-out 5 6 Toezicht 1 0 Transport 0 0 Verlaten inrichting 8 0 Verzorging (diversen) 4 1 Verzorging (godsdienst, levensovertuiging) 0 2 Verzorging (medische) 1 1 Verzorging (persoonlijke) 7 5 Totaal

13 In tabel 3 treft u een overzicht aan van de wijze waarop de klachten zijn afgedaan in Amsterbaken in Tabel 3: Overzicht uitstroom klachten Amsterbaken 2014 (bron: Klaver) Gegrond 2 1 Ongegrond 4 4 Deels gegrond 1 3 Ingetrokken Ingetrokken na bemiddeling mc Niet ontvankelijk 0 1 Rogatoire verhoren 11 3 Overgedragen 0 0 Totaal Overplaatsing, ontslag, handhavingsbrieven en rogatoir verhoor De verblijfsduur van de jongere varieert van een aantal weken tot een aantal jaren. Dit heeft consequenties voor de klachtenbehandeling. Jongeren hebben soms de inrichting verlaten of zijn overgeplaatst naar een andere inrichting voordat hun klacht(en) word (t)(en) behandeld. Het gevolg hiervan is dat er in het eerste geval zogenoemde handhavingsbrieven worden gestuurd met daarin de vraag of de klager zijn klacht wenst te handhaven. Geen reactie binnen de gestelde termijn van twee weken betekent dat de klacht als ingetrokken wordt beschouwd. In het geval van overplaatsing naar een andere inrichting wordt ook een handhavingsbrief gestuurd. Indien klager zijn klacht wil handhaven wordt de desbetreffende commissie van toezicht verzocht van klager aldaar op zijn klacht rogatoir te horen en daar een proces-verbaal van op te maken en terug te sturen. De voorzitter van de beklagcommissie heeft op verzoek van commissies van toezicht van verscheidene andere inrichtingen gefungeerd als rogatoire commissie. De van de verhoren opgemaakte processen-verbaal zijn aan de betreffende commissies toegezonden. 13

14 7. Overige vermeldenswaardige gebeurtenissen en activiteiten Sluiting Amsterbaken Op 14 mei 2014 is bekendgemaakt dat Amsterbaken gesloten zal worden. De directie, noch de CvT, had dit verwacht, gelet op de reputatie en de geografische ligging van de inrichting en er is vrij snel actie ondernomen, in de hoop dat het besluit zou worden heroverwogen. Zo is de gemeente Amsterdam direct op de hoogte gesteld. Burgemeester Van der Laan heeft toen toegezegd Amsterbaken te zullen steunen en op de barricades te zullen gaan. Hij was niet blij met het besluit, omdat het moeilijk wordt om zijn beleid m.b.t. onder andere Top 600- jongens voort te zetten. Verder heeft Amsterbaken schriftelijke vragen gesteld aan de Tweede Kamer. Dit heeft er mede voor gezorgd dat het besluit als discussiestuk werd aangemerkt waarover op 2 juli 2014 is gedebatteerd. In de gestelde Kamervragen zijn de schriftelijke vragen van Amsterbaken ook terug te zien. Voor de medewerkers is er iedere maand een bijeenkomst gehouden en is er een aantal keer een extra bijeenkomst tussendoor gehouden. Alle informatie en stukken zijn voor iedereen beschikbaar gesteld en de CvT is voortdurend op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen en de voortgang. In augustus/september 2014 is door de inrichting een meeting georganiseerd waarvoor alle ketenpartners zijn uitgenodigd. Tijdens die meeting is ingegaan op onder meer de volgende vragen: - Wat betekent de sluiting werkelijk? - Wat betekent de sluiting voor de ketenzorg? - Hoe denken de ketenpartners over de sluiting? - Welke alternatieven zijn er om de keten weer sluitend te maken? Overig In het voorjaar van 2014 heeft de RSJ een - niet in het kader van een inspectie - bezoek gebracht aan Amsterbaken. Een afvaardiging van de CvT heeft ook met de RSJ gesproken. Er is onder meer gesproken over mandatering, de klachten in 2013, het feit dat het in 2014 beter verliep en de doelstelling van de directie om groepsleiders zoveel mogelijk op hboniveau te werven. In mei 2014 werd bekend gemaakt dat met ingang van 1 september 2014 het niet meer is toegestaan om te roken in Amsterbaken voor jongeren jonger dan 18 jaar. De randvoorwaarden zijn met de jongeren besproken en op papier gezet. Vanuit Amsterbaken waren acht jongeren die zich hebben ingezet voor de sponsoractie van ROPA run die in juni 2014 heeft plaatsgevonden. Vanuit de Commissie van Toezicht is een bijdrage geleverd van tien euro per lid. Een aantal jongeren van Amsterbaken heeft ook deelgenomen aan de ROPA run. In juli 2014 maakte de directie bekend dat er een aantal integriteitskwesties heeft gespeeld onder medewerkers. Een onderzoeksbureau waarmee Amsterbaken eerder heeft gewerkt, heeft de integriteitskwesties onderzocht. De uitkomsten van dit onderzoek hebben onder andere geleid tot het op non-actief stellen van drie medewerkers, en het ontslag van één medewerker. 14

15 In september heeft weer een HKZ-audit plaatsgevonden. Er is gesproken met de directie en met een aantal medewerkers. Daarnaast zijn er dossiers geraadpleegd. De auditoren constateerden onder meer dat er een goed samenhang is tussen de directie en de teams. Ook heeft de naderende sluiting nog niet (aantoonbaar) geleid tot demotivatie. De werknemers stralen nog steeds plezier en passie uit. De audit leverde voorts drie kritische en drie niet-kritische bevindingen op. De kritische bevindingen gaan over de volgende onderwerpen: - De zorg voor personeel dat uit dienst treedt; - Het op peil houden van de kwaliteit van de medewerkers; - De niet altijd aanwezige portfolio s bij Youturn. In de vergadering van oktober is de Conceptnotitie kwaliteitsontwikkeling Commissies van Toezicht- opgesteld door de Klankbordgroep besproken. Dit verslag is vastgesteld op de vergadering van de commissie van toezicht van Amsterbaken, forensisch behandelcentrum te Amsterdam op 12 januari 2016 en ondertekend door de voorzitter en de secretaris. mw. drs. E.A. Hendriks secretaris mr. R. Korving voorzitter 15