en afdeling keramiek HAL 017/018 1 vaste-opdracht Werken met plaaster: omgekeerd denken Gieten met plaaster in een vorm levert van een negatieve vorm een postiieve vorm op. Door deze vorm dan te versnijden/verzagen en af te raspen zoeken we naar interessante vormen. Verpakkingen rond voorwerpen kunnen leuke vormen hebben, denk maar aan de blister van koekjes of zeevruchtenpralines, plastic flessen en papieren brikkartons. Maar ook de kunststof bescherming rond electronische toestellen of onderdelen kan een heel boeiende negatieve vormgeving hebben. Het is niet gemakkelijk om je een positieve vorm voor te stellen vanuit een lege huls en dat is nu juist de bedoeling om te leren. Leren positief denken, letterlijk dan. We doen een vormonderzoek in plaaster. Je leert plaaster gieten en bewerken door het te verzagen/te schrapen en te raspen. Deze vormstudies kunnen als basis dienen voor een gietmal in opdracht.4 Zoek een vorm: kijk ook naar niet voor de hand liggende verpakkingen. Textiele verpakkingen, blisters, brikpakken, petflessen, pantykousen, papieren zakken, condooms ;-) of ballonnen, verpakkingen met textuur van bv. gehaakte of gebreide vormen, (jute)zakken, sokken... en giet er plaaster in. Ontmantel de vorm. Bekijk de vormen en kies er elementen uit. Verzaag (of rasp en schraap) de vorm zodat er rechte kanten aan de vorm ontstaan. Zoek naar een interessant contrast tussen vlakke en geribbeld/textuur. Zoek een aantal speelse vormen en maak daar een compositie mee. Maak minstens 3, maar liefst 5 vormen en zoek naar een compositie om deze vormen te presenteren. Deze opdracht is enkel in plaaster. Als je het boeiend vindt om met plaaster verder te werken kan je met deze vormen voort in keuze-opdracht.4. De vormen die uit dit spelen met plaater ontstaan zijn een inspiratie voor vele potten Gieten met plaaster. Een gietmoule maken: gieten van plaaster op een plaasteren moedervorm. Gieten met gieklei; moduleren, montern en combineren met gegoten vormen. Vrije keuze Vrije keuze
en afdeling keramiek HAL 017/018 vaste opdracht Experimenteer opdracht: glazuur en de grondstoffen ontdekken en leren gebruiken. Testen van allerlei materialen en grondstoffen in de oven. Wat maakt een materiaal tot een nuttige glazuurgrondstof en welke materialen kunnen we gebruiken bij de aanmaak van glazuur? Om glazuur en al zijn facetten te leren kennen moet je veel experimenteren. Op die manier leer je de materie goed kennen maar je ontdekt misschien ook wel nieuwe manieren van bewerken en technieken. Ik schrijf dat tussen aanhalingstekens want met 0.000 jaar keramiek geschiedenis kunnen we niets nieuws meer uitvinden, maar iedereen behandelt het materiaal toch weer op zijn/haar eigen manier en er ontstaat zo weer een nieuw samenspel tussen vorm en afwerking. Allerlei glazuur-grondstoffen leren kennen in de praktijk: door eenvoudige testen te doen ga je besef krijgen van de eindeloze combinatiemogelijkheden. 1. Maak een heel aantal proeftegeltjes die je laat ruwbakken. platte plaatjes of gedraaide plaatjes... in een klei waarin je veel werkt.. De basis-regels worden uitgelegd en we volgen een stap-voor-stap parcours. 3. Je kan individueel werken, maar ook in groepjes. Alle resultaten worden in het atelier gedeeld. Geen enkele uitvinding is iemands eigendom. 4. Alle grondstoffen worden afzonderlijk besproken en uitgetest. Een manier van werken wordt afgesproken. 5. We onderzoeken de EUTECTICA die bekend zijn en gaan op zoek naar de wonderlijke wetenschap van deze mengsels. 6. En dan gaan we proberen en testen: spelenderwijs... zonder wegen of moeilijke formules. Typ het woord glaze in op Youtube, Google-afbeeldingen... en kijk rond wat er allemaal is. Eindeloos en zeer gevarieerd. De moeilijkheid is om je eigen smaak te vormen en keuzes te maken. allerlei
en afdeling keramiek HAL 017/018 3 Wolken: de lucht kan zo mooi zijn en inspireren tot mijmeringen en dromen. Wolken zijn altijd bewegende sculpturen waarin met een eindeloze diepte. Je laten inspireren door vormen uit de natuur is heel belangrijk in het ontwerpen van een eigen vorm. De eindeloosheid en ongrijpbaarheid van wolken proberen te vatten in klei/aarde is een hele uitdaging. Een wolk heeft geen vaste vorm, tenzij het een symbooltje is van het een gedachtenwolkje... vaste-opdracht Een vorm ontwerpen die het gevoel van de eindeloosheid, fragiliteit, complexiteit, beweeglijkheid van een wolk uitdraagt. Een uitdaging in vorm, kleur, textuur, materiaalgebruik... Ga maar een middagje op je rug liggen in je tuin -wel als er wat wolken in de lucht hangen natuurlijk-. Fotografeer de wolken, zoek afbeeldingen van wolken en teken eventueel ook wolken. Probeer in kleine, volle, kleischetsen verschillende vormen te boetseren die waarbij je wolken voelt. Werk vanuit je buik: spelenderwijs... Vanuit deze kleischetsen ontwerp je dan een grote keramische vorm. Voor deze opdracht ga je met papierklei werken: deze kun je kopen maar ook eenvoudig zelf maken. Met papierklei kun je werken met platen (bijna als met een bouwpakket) waarbij je zelfs natte stukken aan droge delen kunt bevestigen. Je kunt de platen vlak gebruiken maar even goed in organische vormen. Voor de afwerking laat je je ook door de wolk inspireren. Eva Hild, Marete Rasmussen, Annemarie Laureys... Papierklei: dit kan aardewerk, steengoed of porselein zijn. Naar keuze Naar keuze
en afdeling keramiek HAL 017/018 4 Gietmal maken van opdracht.1 De vormenstudie van de positieve plaastervormpjes uit opdracht.1. wordt omgezet naar een functionele gietmal: een vaasvorm of beker maar het kan ook dienen als een onderdeel voor een collage-sculptuur. Het thema is verpakking: het uitgangspunt van je materiaal dat je hebt gebruikt om je moedervormpje in plaaster te gieten moet ergens nog herkenbaar zijn in de uiteindelijke vorm. De kreukels van het papier, de naden van de stof, de ribbels van de plastiek geven een originele uitstraling aan je gietvorm. Benadruk ze als het kan! Leren een gietmal maken in één of meerdere delen en leren gieten in steengoed of porselein. De stap naar een gietmal is niet zo eenvoudig: onderzoek de lossendheid en pas eventueel de vorm hier en daar aan. Natuurlijk kan een meerdelige moule ook, maar dat is veel werk om te maken. De naden echter van de moule kunnen ook een karakteristieke rol spelen in je vorm. De moedervorm moet goed nat zijn en zorgvuldig ingezeept worden voordat je aan de mal begint. De maldelen worden best op dezelfde dag gegoten want ze moeten vochtig blijven. Een gietmal moet weken drogen voordat er in gegoten kan worden. Gietklei wordt gemaakt volgens een bepaald recept. De gietklei staat best 4 uur voordat je het gebruikt. Het gieten wordt je voorgedaan zodat je de kneepjes van het proces leert kennen. Indien je gietelingen wilt combineren/hechten: hou ze dan vochtig in een afgesloten emmertje. De gietklei is het het hechtslib. Pinterest en google afbeeldingen: casting clay Maken van een gietmal Maken van gietklei Gietklei: porselein of steengoed naar keuze maar bedenk hoe groter: hoe zwaarder de mal naar keuze
en afdeling keramiek HAL 017/018 5 Draaien van theekommen of koffie-bekers: dit mogen perfecte vormen zijn maar ook vervormde bekers/kommen. Tegenstellingen tussen perfect en imperfect kunnen in draaiwerk een heel mooie gevoelige vormgeving geven. Een gedraaid werkstuk hoeft helemaal niet perfect te zijn. Zoek naar deze tegenstelling tussen perfect en imperfect. En kombineer deze tot een mooie set, of een aantal mooie setjes van. Draai je eigen setje(s) koffie - of theetasjes. Doorzettingsvermogen. Leren draaien vraagt tijd! Fingerspitzengefühl Perfectie en imperfectie: rond en niet rond, recht en krom, ritme en chaos, etc. De klei door en door leren aanvoelen. Leren spelen met vormen en combinaties die door het draaien ontstaan. Een snelle manier om vorm te geven aan de klei, eens dat je de draai-techniek onder de knie hebt. keuze-opdracht Reken op 6 weken, een aantal keren per week: draaien. Het duurt die tijd om te leren voelen dat jij met de klei draait en de klei niet met jou. Start met bolletjes die in één hand passen: ongeveer 00/50 gr. Het kneden is heel belangrijk. Het draaien wordt voor gedaan. (zo vaak als je maar wenst... vraag het!) De eerste aantal keren ben je nog niet met de opdracht bezig, enkel met het oefenen van de techniek. Het draaien op zich is een techniek vol met tegenstellingen waarin je je eigen evenwicht moet zoeken: draaien en stilhouden, stevig duwen en vingerzachtheid, snel draaien en langzaam bewegen... In de vormgeving kom je ook allerlei tegenstellingen tegen. Je kunt ook tegenstellingen proberen uit te beelden. Al doende kom je ze tegen. Zoek naar setjes van theekommen of tasjes waarin er een spel van tegenstellingen speelt (het draaien van dezelfde vormen is een gevorderden opdracht, voor degenen die willen: draai van elke set nog een paar dezelfde setjes :-) Besteed ook zorg aan de voetjes: afdraaiend of op een andere manier (bv. gekartelde draad) indien afdraaien niet lukt door de vervorming. Tube: filmpjes kijken over draaien. In het Engels typ je beter throwing clay in dan turning clay want daarmee bedoelen ze afdraaien Draaien Op basis van bolletjes van 00/50 gr. Glazuren die samengesteld zijn in de glazuren opdracht.
en afdeling keramiek HAL 017/018 6 Draaien en vervormen: Vervorming kan een strak opgebouwde vorm of draaiwerk een extra visuele dimensie geven. Doe onderzoek naar een vervreemding die je werk versterkt: Werk met mechanische vervorming, variaties in kleidikte, textuur, baktemperatuur, of toevoeging van vreemde materialen. Je vertrekt vanuit een gedraaide kom/schaalvor en gaat deze kom vervormen: de uitgangs-vorm blijft al dan niet herkenbaar. Door de vervorming probeer je de vorm te verbeteren: qua spanning, qua lijnvoering, qua variatie... Soorten vervorming leren kennen: versnijden, gooien/smijten, duwen, doorboren, doorprikken, verdraaien, deuken, scheuren, erosie, laten (ver)vallen, trillen en schudden... keuze-opdracht Kies een eenvoudige vorm. Zoek eerst met klei-studies al draaiend op de schijf. Experimenteer op deze klei-studies allerlei vervormtechnieken: uitrekken, wringen, gooien, opblazen, eroderen, verpulveren, scheuren, inknippen... Je kunt meerdere technieken op één vorm proberen. Je zoekt de grens : wanneer is het tè ver en is de vorm niet goed meer maar een gekreukeld vodje geworden... Je zoekt tot waar je kunt gaan en perfectioneert je vervormingstechniek. Voor de uiteindelijke uitwerking draai je een aantal strakke komvormen of cilinders. De vervormings-experimenten pas je nu toe. De kleuren en afwerkingstechnieken kunnen de vervorming/erosie nog extra benadrukken of juist wat temperen. Verlies tijdens het vormelijke experiment de afwerking niet uit het oog. Kleur en vorm, decoratie, glans of mat: het speelt een krachtige rol op een vorm. Altered ceramics op google afbeeldingen. Elisabeth Mc Curdy, Hans Coper, Ann Van Hoey... er zijn talloze voorbeelden te vinden. Vrij Vrij Vrij
en afdeling keramiek HAL 017/018 7 Up - side - down Ontwerp een voorwerp dat rechtop en op zijn kop kan staan en op beide zijden functioneel is. Of is de onderkant eigenlijk de bovenkant? De bodem is de ziel van een pot, mijn leraar zei het vaak. Maar kan die bodem ook een functie krijgen als het voorwerp andersom staat? Een gietmal kan aan kanten gebruikt worden, als het maar een losse bodem heeft. Creatief denken, originaliteit zoeken keuze-opdracht Ga op zoek, kijk rond, bedenk een origineel kopje/vaasje/schenkkan/lampje... maakt niet uit welke functie(s) je kiest of combineert, maar probeer beide zijden van het voorwerp functioneel te maken. Begin met kleischetsen. Deze opdracht kan je aanpakken door met een gietmal of drukmal te werken. Maar je mag evengoed met platen of opbouw-werk de vormen maken: maak van de vorm dan versies om recht en op z n kop naast elkaar te presenteren. Voor een mal maak je eerst een volle vorm van je gekozen ontwerp en daarvan wordt dan een druk of gietmal gemaakt met verwisselbare bodem. Zodat dezelfde mal langs de twee zijden kan worden gebruikt. Als je bijvoorbeeld bij de Blokker bent of de Ikea, of op de rommelmarkt, of gewoon in je eigen keuken: pak een voorwerp dat je leuk van vorm vind en draai het eens om (maar laat het niet vallen :-) Kijk of je dan ook een interessante vorm ziet waar je weer een andere functie aan kunt geven. drukmal of gietmal opbouwen met rollen of platen afhankelijk van je ontwerp naar keuze
en afdeling keramiek HAL 017/018 8 Twee grote vazen in relatie of vormen in relatie (sculpturaal) Twee vormen in relatie: staan tegen elkaar, hangen aan elkaar, steunen op elkaar, passen onder elkaar, staan in elkaar, staan over elkaar... vormen kunnen op veel manieren een relatie hebben tot elkaar. Een koppel: een eenheid en toch verschillend. Elkaar aanvullend en toch vrijstaand. Elk zijn rol, eigenheid en karakter en toch bijeen passend. Zoals een koning en koningin, zoals de kerk en z n toren, of een hand in een handschoen. keuze-opdracht Vormrelaties onderzoeken, vormsoorten bekijken: ontmoeten van vorm, doorboren, vasthouden, verbinden, overhuiven, drijven, zweven, hangen dragen, stutten. Ontwerpen aan de hand van kleine kleischetsen. Ontwerp twee vormen die bij elkaar horen, die naast elkaar staan. Op oude schouwen stonden vroeger altijd twee of 3 vazen die samen een groep vormden zonder het zelfde te zijn. De restruimte (negtieve ruimte tussen de vormen) kan interessant zijn. De vormgeving kan werken als een vraag-antwoord tussen vormen. Woord en wederwoord, Ying en Yang. De techniek maakt niet uit, dit spel tussen vormen is toe te passen op functionele vormen en sculpturale vormen: draaien, opbouwen, gieten... of zelfs een combinatie van technieken. De presentatie bij deze opdracht is van belang: de afstand tussen de vormen, de onder- en achtergrond. Probeer een balans te zoeken waar het spel het beste tot zijn/haar recht komt. Opbouwen met rollen of platen Zo groot mogelijk
en afdeling keramiek HAL 017/018 9 Krijtjes maken Je kunt je eigen krijtjes maken om op ruwbak werk te tekenen of te decoreren. Ook om tekst te schrijven kan een krijtje dienen. En als je het krijtje aanslijpt kan je het als potlood gebruiken (met een vulpotlood-handvat) Werken met kleuren en kleurstoffen, het volgen van een recept het vraagt een bepaalde methode die als je die stap-voor-stap volgt niet moeilijk is. Deze keuze-opdracht doe je best met een paar medestudenten omdat je dan het werk wat spreidt en toch ieder je set kleurtjes kunt maken. keuze-opdracht Leren werken volgens een stappenplan. Samenwerken. Recepten volgen. Voor deze opdracht is er een boek. Daarin staat stap-voor-stap de werkmethode. Je maakt je eigen set krijtjes best door samen te werken. Het maakproces duurt ongeveer lessen: 1 les om alle grondstoffen af te wegen en klaar te zetten. 1 les om alle krijtjes te rollen en netjes af te werken. De krijtjes moeten worden gebakken tussen de 750 C en 1060 C. Hoe hoger je ze bakt: hoe harder het krijtje maar hoe lichter ook de kleur. Het boek van Netty Janssens ivm stains. allerlei
en afdeling keramiek HAL 017/018 De kleur van de aarde onder onze voeten. Klei vind je overal. In de streek waar we wonen/werken/rondrijden kun je de kleur van de aarde zien aan de hand van de kleur van de bakstenen van de (oude) huizen. Er werd vroeger niet gesleurd met bakstenen :-) Door middel van een groepswerk onderzoeken we de kleur van de aarde in Heist-op-den-Berg. 10 Klei onderzoek, klei-zuivering, klei-verwerking... het is niet moeilijk en klei is overal. Door middel van samen te werken leren we klei te prepareren die recht uit de grond komt en we maken tegels. Deze tegels dienen om een groot tegeltableau te leggen in een overkoepelend groepsproject met alle keramiekafdelingen uit Vlaanderen. Het thema is landschap, aarde, omgeving en vooral KLEI Samenwerken, leren klei prepareren en klei delven. De bedoeling is om tijdens een workshop, gedurende de lessen van één week, klei uit de grond in onze omgeving te vinden, te delven, te prepareren èn natuurlijk te gebruiken. groep-opdracht Ieder krijgt een oppervlak van 33cm x 33cm om een tegel (of meerdere wat kleinere tegels) te maken met deze klei uit Heist. Wat je met de tegel doet mag je zelf bepalen: je kunt in de klei je eigen ideeën, stijl, smaak, onderzoek, experiment leggen. Het enige dat vaststaat is de maat en het materiaal: 33x33cm en de klei uit Heist. Je kunt ook met meerdere studenten afspreken om samen een landschap van tegels te vormen die op elkaar aansluiten. Deze uitwerkingen kunnen tijdens de workshopweek besproken worden. De planning voor deze workshop staat nog niet helemaal vast maar de deadline al wel :-) 14 maart. Deze tegels worden tentoongesteld tijdens een groot groepsproject in de Normaalschool van Lier tijdens de maand april. ateliernl.com klei delven en prepareren max. 33x33 cm of kleinere tegels die binnen die maat passen enkel de klei uit de streek