bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te Groep 1 Groep 2

Transcriptie

1 6. Waterproef Tijdens deze activiteit: Doen de kinderen proefjes met water, kleurstof en olie, waarbij zij vooraf voorspellen wat zij denken dat er zal gebeuren, dit vervolgens uitproberen en een verklaring proberen te vinden voor wat zij zien gebeuren. Inrichting speelleeromgeving Deze activiteit vindt plaats in het laboratorium, of indien gewenst bij de wasbak. Leg hier alle benodigde materialen neer. Rekenen Getallen Groep 1 Groep 2 Omgaan met Begrijpt binnen een context wat Herkent hoeveelheidbegrippen hoeveelheden bedoeld wordt met hoeveelheidbegrippen als: alle, geen, niets, veel, weinig, meer, minder, evenveel. Ordent hoeveelheden om ze te als: meer, minder, evenveel, meeste, minste, veel, weinig, erbij, eraf, samen, niets, alles, laatste, eerste, tweede, derde, en past ze actief toe. tellen (legt de te tellen Hoeveelheden tot tenminste 12 voorwerpen bv eerst in een rij). kunnen vergelijken en ordenen op: meer, minder, evenveel, meeste, minste. Taal Mondelinge taalvaardigheid Vloeiend en verstaanbaar vertellen Groep 1 Groep 2 Doet met behulp van gerichte Gebruikt complexe taalfuncties vragen verslag van een als redeneren en concluderen. zichtbare gebeurtenis. pagina 1 van 5

2 de kleurstof de druppel het laagje de tulp (de bloem, de stengel, het blad, bloeien) de olie 4 glazen, waarvan in elk geval 2 dezelfde. witte tulpen schaar in elk geval 2 verschillende kleuren kleurstof water olie een ansichtkaart een grote glazen kan zout Zet alle benodigde materialen voor de proefjes klaar in de laboratoriumhoek, of indien gewenst bij de wasbak of in de keuken van de school. Sil en Lis zijn in het laboratorium. Ze gaan een proefje doen. Willen de kinderen Sil en Lis helpen? Wat zien de kinderen er zoal staan? Worden zij al nieuwsgierig? Wat denken de kinderen dat zij kunnen gaan onderzoeken met deze spullen? Knip de stengel van de tulp ongeveer 12 centimeter in, van de onderkant naar de bovenkant. Vraag of de kinderen een paar druppels kleurstof in een glas willen druppelen. Kunnen zij er zoveel druppels bij doen dat er uiteindelijk een klein laagje kleurstof in het glas zit? En kunnen zij hetzelfde doen met een andere kleurstof in een tweede glas? Dan mogen beide glazen aangevuld worden met water. Laat de kinderen beide uiteinden van de tulp in een ander glas zetten en zet de glazen met de tulp twee uur in het licht. Laat Sil en Lis aan de kinderen vragen wat zij denken dat er na twee uur wachten gebeurd zal zijn. Hoe denken ze dat dat komt? Herhaal de voorspelling van de kinderen en schrijf deze op en vertel dat jullie die pagina 2 van 5

3 voorspelling gaan onthouden. Dan kunnen de kinderen na afloop van het proefje controleren of hun voorspelling is uitgekomen, of dat er iets anders is gebeurd. De kinderen mogen nog een proefje doen. Pak de fles olie erbij. Vertel dat je olie kunt gebruiken om mee te koken. Olie is vet en daardoor bakt het eten niet aan. Soms zit er ook water door het eten. Wat zou er gebeuren als je water en olie bij elkaar doet? Wat denken de kinderen en waarom? Onthoud de voorspelling. Vul samen met de kinderen een glas tot aan de rand met olie. Vul het andere glas tot aan de rand met water. Leg de ansichtkaart op het glas met water en druk de kaart zachtjes aan. Zet (met een snelle draai) het glas met de kaart omgekeerd op het glas met olie. Wat denken de kinderen dat er gebeurt als je de kaart weghaalt? Zorg ervoor dat de glazen precies boven elkaar staan en trek de kaart er voorzichtig tussenuit. Kijken de kinderen goed wat er gebeurt? Laat de kinderen vertellen wat ze zien. De olie uit het onderste glas gaat naar het bovenste glas. Het water uit het bovenste glas gaat naar het onderste glas. Hoe denken ze dat dat komt? Olie en water mengen niet, omdat ze elkaar afstoten. En omdat olie lichter is dan water, gaat de olie naar boven. De olie blijft dus drijven op het water. En wat zou er gebeuren als je alle olie en water in een grote kan zou gieten? En wat als je er dan nog meer olie bij zou gieten? Laat de kinderen onderzoeken wat er dan gebeurt. Weten de kinderen nog meer dingen die blijven drijven op water? Praat met de kinderen na over de proefjes die zij hebben gedaan. Ga daarbij in op de onderzoekscirkel (oriënteren, verkennen, uitvoeren, verwerken), zie inleiding. Stimuleer hen te verwoorden wat zij vooraf voorspelden, wat zij hebben gedaan, wat er gebeurde en waarom. Wat hebben de kinderen ervan geleerd? Na ongeveer twee uur gaan de kinderen samen met Sil en Lis de witte tulp bekijken die zij in de twee glazen met gekleurd water hebben gezet. Wat zien de kinderen? De tulp heeft twee verschillende kleuren gekregen! Je ziet gekleurde strepen op de bloemblaadjes en soms zijn de bladeren van de tulp ook een beetje gekleurd. Weten de kinderen nog wat zij voorspeld hadden? En klopt dit met wat er echt gebeurd is? Hoe zou het komen dat de tulp nu verschillende kleuren heeft? De tulp heeft het gekleurde water opgedronken. Het water gaat door verschillende kanalen in de stengel omhoog naar de bloem. De kanalen uit de linkerkant van de stengel gaan naar de linkerkant van de bloem. En de kanalen uit de rechterkant van de bloem, gaan naar de rechterkant van de bloem. pagina 3 van 5

4 Intensief arrangement Neem de kinderen aan de hand tijdens het doen van de proefjes. Benoem wat u en de kinderen doen en zien en stimuleer hen om te verwoorden wat zij zien en denken dat er zal gebeuren. Laat bijvoorbeeld ook letterlijk zien dat er iets anders gebeurt wanneer ze weinig kleurstof gebruiken dan wanneer ze veel kleurstof gebruiken. Verdiept arrangement Geef de kinderen die een verdiept arrangement krijgen aangeboden meer vrijheid in het zelf uitvoeren van de proefjes. Stimuleer hen wel zichzelf vragen te stellen, zoals: wat zou er gebeuren als ik er meer of minder olie bij zou doen. Waarom denk ik dat? En hoe zou dat komen? Of wat zou er gebeuren als we de tulp, die eerst met zijn stengel in gele kleurstof heeft gestaan, water met rode kleurstof laten drinken? Begeleid deze kinderen in het volgen van de onderzoekscyclus; van het nieuwsgierig maken naar het verkennen, naar het uitvoeren en vervolgens naar het vinden van een verklaring voor wat er tijdens het onderzoekje is gebeurd. Een stap verder! De kinderen die meer aankunnen dan de aanwijzingen in het verdiepte arrangement, kunt u de volgende aanvullende activiteit aanbieden: een glas met lava. Deze activiteit sluit aan op het proefje met het water en de olie. Hierbij staat het volgende groep 3-doel centraal: Hanteert bij het verdelen van hoeveelheden in groepjes binnen een context de bewerkingsbegrippen: eerlijk verdelen, gelijk maken, aanvullen, erbij doen, eraf halen, twee keer zo veel nemen, de helft, splitsen. Geef de kinderen een leeg drinkglas. Zet een kan water, de fles olie en een potje met zout neer. Wat denken de kinderen dat ze hiermee kunnen gaan doen? Wat zouden zij met deze ingrediënten kunnen gaan onderzoeken? Vraag of ze een laagje water van ongeveer 4 centimeter in het glas kunnen gieten. Wat gebeurt er als je hier een laagje van 1 centimeter olie op giet? Laat de kinderen dit uitproberen. Wacht totdat de olie een mooie laag bovenop het water heeft gevormd en vraag wat de kinderen denken dat er gebeurt als ze nu zout in het glas strooien. Onthoud de voorspellingen van de kinderen en schrijf deze eventueel op het bord. Laat de kinderen vervolgens zout in het glas strooien en kijk met elkaar wat er gebeurt. Kunnen de kinderen benoemen wat zij zien? De olie blijft op het water drijven. Het meeste zout zal in de olie en het water zinken. Bij het zinken door het water gaan er druppels olie mee naar beneden. Die druppels olie gaan later weer omhoog. Hoe denken de kinderen dat dit komt? Stimuleer de kinderen te bedenken wat de redenen kunnen zijn. Laat hen ook uitproberen of hetzelfde gebeurt als zij twee keer zo veel olie in het glas gieten, pagina 4 van 5

5 of juist meer zout erin strooien. Leg uit dat olie lichter is dan water. Dit hebben we in de vorige proef ook gezien. Maar als een druppel olie genoeg zoutkorrels aan zich heeft geplakt, dan is de druppel olie samen met de zoutkorrels zwaarder dan water. Het zout met de druppel olie zinkt dan naar de bodem. Als het zout langzaam oplost in water dan gaat de olie weer naar boven, omdat olie zonder de zoutkorrels lichter is dan water. Sluit de aanvullende activiteit af met een reflectie. Laat de kinderen aan Sil vertellen wat zij hebben ontdekt tijdens het proefje. Zorg ervoor dat hierbij alle fases van de onderzoekscyclus aan bod komen. Bewaar de gekleurde bloemen in een vaas. Als u de verschillende groepjes verschillende kleurstoffen laat gebruiken, dan staat er uiteindelijk een heel gekleurd boeket in de vaas. Maak foto s tijdens de proefjes en van de eindresultaten. Doe eventueel van tevoren zelf het proefje met de tulp al, zodat u het resultaat (al eerder) aan de kinderen kunt laten zien, als dit qua tijd beter uitkomt. Ook kunt u op deze manier het verschil tussen het gebruik van veel en weinig (meer en minder) kleurstof laten zien. Bron: pagina 5 van 5