Het levenseinde teruggeven aan de mensen Manu Keirse Hoogleraar, Faculteit der Geneeskunde KU Leuven Ondervoorzitter Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen
Sterven is zo oud als de mensheid
Het levenseinde voorzien 74 % sterven in zorgvoorzieningen 1/3 incontinent 40 % niet in staat cognitief te reageren Gedomineerd door complexe medische en ethische beslissingen Beleving is anders dan het natuurlijk einde van het leven
Wet op de patiëntenrechten Geeft recht op - kwaliteitsvolle dienstverstrekking - informatie over diagnose en prognose - toestemming voor elke interventie
Vroegtijdige planning Mensen plannen hun agenda, loopbaan, projecten, vakantie en feestdagen. De meeste mensen treffen regelingen voor hun erfenis. De enige zaak die ze nalaten te plannen is hun levenseinde.
Wie neemt het initiatief? Patiënten hebben niet voldoende ervaring met levensbedreigende ziekte. De meeste patiënten verwachten dit van artsen.
Doelstellingen 1. Respecteren van de persoonlijke keuze 2. Levenseinde integreren in het leven 3. Bespreekbaarheid bevorderen in de familie 4. Kwaliteit van de arts patiëntrelatie 5. Beslissingsproces verbeteren 6. Noodzakelijke info voor vertegenwoordiger 7. Uitkomst voor patiënt verbeteren 8. Belasting voor naasten verminderen
Hoe introduceren? Natuurlijke karakter benadrukken Niet verband met huidige gezondheid Recht om te beslissen
Door zelf het initiatief te nemen laat men zien dat respect en betrokkenheid voor de patiënt verder gaat dan zijn onmiddellijke vragen. Men communiceert aan de patiënt dat men hem in moeilijke tijden niet in de steek zal laten.
Te vermijden begrippen Stoppen van behandeling De zorg beperken Of ze alles willen dat mogelijk is
Te verkiezen De vraag of hij de voorkeur geeft om in alle omstandigheden op de eerste plaats te werken aan het verlengen van het leven ofwel of hij verkiest dat men de nadruk legt op de kwaliteit van het leven.
Stabiliteit van de keuzes 85 % van de patiënten bleken na twee jaar consistent in hun weigeringen. Richtlijnen laten aanvullen met waarden waarmee men ten allen tijde rekening moet houden.
Beslissen in naam van de patiënt Voor familie vaak de eerste keer. Intense emoties aanwezig. Niet alleen rationele uitleg voor familie, maar ook emotionele steun.
Beslissen in naam van de patiënt Verschil duidelijk maken tussen een beoordeling in plaats van de patiënt en een beslissing in het belang van de patiënt.
In plaats van de patiënt Verwijst naar hoe de patiënt zelf zou beslissen, indien hij in staat zou zijn de situatie in te schatten. Vereist dat men zich in de schoenen van de patiënt plaatst, en een beslissing neemt op basis van de waarden van de patiënt.
In het belang van de patiënt Hier oordelen familieleden op basis van hun eigen waarden wat de beste beslissing is in het belang van de patiënt.
Zelfbeschikking Individualistisch concept van autonomie in vraag stellen: - past niet bij de stijl van heel wat patiënten - Sommigen verkiezen dat voor hen wordt gezorgd in plaats van alles weten - Affirmeren van autonomie kan patiënten vervreemden van hun familie
Zelfbeschikking-in-verbinding Een persoon die niet zou beslissen van werk te veranderen of een huis te kopen zonder overleg met zijn partner, zal wellicht ook niet beslissen over het weigeren van reanimatie of andere belangrijke medische interventies in de laatste periode van het leven zonder overleg met zijn partner.
Er groeit steeds een grotere consensus dat verlenging van het biologisch leven niet het enig doel van de geneeskunde kan zijn. Comfort en waardigheid zijn adequate doelen als behandeling niet langer mogelijk is.
Aanwenden van alle beschikbare middelen om comfort en waardigheid te bieden voor hen die een beperkte kwaliteit van leven hebben en stervend zijn betekent betere zorg dan technologie te gebruiken in een weinig succesvol gevecht voor leven.
Er is weinig of niets te verliezen met het vroegtijdig voeren van gesprekken over de zorg die mensen wensen tijdens de laatste periode van hun leven of met het meer systematisch bespreken tijdens het ziekteverloop, maar er is veel verloren als dit niet gebeurt.