Economic Developments 11 juni 29 Han de Jong Economisch Bureau 1 Hoe is de kredietcrisis ontstaan? Forse deregulering financiële markten vanaf 198 Rentetarieven te lang te laag na IT-zeepbel Opwaartse spiraal: economie en markten Risicobereidheid / opbouw financiële hefboom Gevolg: verkeerd geprijsde risico s en overal bubbels 2 1
Overal bubbels Huizenmarkt (, VK, Ierland, Spanje) Rommelhypotheken Grondstoffenmarkten Markten voor bedrijfsobligaties, High Yield Aandelenmarkten in opkomende economieën IJsland, Hongarije, Baltische Staten etc. Engelse voetbalclubs 3 Afschrijvingen door banken in mrd USD totaal per 8 juni 9: 1.469,3 mrd USD Instelling Wachovia Citigroup Freddie Mac (hypotheekverstrekkers) Fannie Mae (hypotheekverstrekkers) AIG (verzekeringsmaatschappij) Bank of America Merrill Lynch UBS Washington Mutual HSBC JP Morgan Chase Royal Bank of Scotland HBOS 4 Uit Europa Europa Europa Europa Verlies 11.9 11.8 95.1 9.6 89.8 56.6 55.9 53.1 45.3 42.2 41.1 31.2 28.7 2
Vicieuze cirkel Verliezen op hypotheken Meer faillissementen Verzwakking balans van banken Lagere economische groei Minder kredietverlening 5 Jaren dertig: wat gebeurde er in de? (1929-1936) BBP: -3% Werkloosheid: van 2% naar 25% Industriële productie: -5% Olie- en katoenprijs: -8% Prijspeil consumptie: -25% Huizenprijzen: -3% Aandelenkoersen: -8% Wereldhandel: -6% 6 3
Beleidsmakers hyperactief Crisismanagement financiële sector Zeer ruim begrotingsbeleid (Keynes) Zeer ruim monetair beleid (Friedman) Bezinning op regelgeving 7 Ongelimiteerde balansverlenging door de Fed (USD biljoen) 2.5 2. 1.5 1..5. Jan-8 Apr-8 Jul-8 Oct-8 Jan-9 Apr-9 Overige en niet gespecificeerde bezittingen Staatsobligaties Swaps met andere centrale banken Hypotheekobligaties Noodleningen Normale leningen Commercial Paper faciliteit AIG Bear Stearns TALF 8 Bron: Federal Reserve 4
Centrale bank Basisgeld (M) Bankwezen Totale geldhoeveelheid (M1, M2 of M3) Publiek 9 : M2/M ratio 1 8 6 4 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bron: Thomson Financial 1 5
Zijn de beleidsmakers succesvol? Risicobereidheid Liquiditeit in markten Herstel economie Stop vermogensverlies Herstel kredietverlening 11 EMBI+ spread 12 1 8 6 4 2 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 12 6
Producentenvertrouwen 6 12 5 1 4 8 3 6 26 27 28 29 ISM (l.a.) China PMI (l.a.) EU Economic confidence (r.a.) 13 : Kapitaalmarktrente 5 4 3 2 27 28 29 14 7
AEX 6 5 4 3 2 1 25 26 27 28 29 15 : S&P / Case Shiller huizenprijsindex % j-o-j 2 15 1 5-5 -1-15 -2-25 21 22 23 24 25 26 27 28 29 16 8
Eurozone M3-groei en kredietverlening % j-o-j 14 12 1 8 6 4 2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 M3 Kredietverlening Bron: Thomson Financial 17 Eurozone bank lending survey en senior loan officer survey 1 8 6 4 2-2 -4 verruiming verkrapping 96 97 98 99 1 2 3 4 5 6 7 8 9 grote & middelgrote bedrijven Eurozone alle bedrijven Bron: Thomson Financial 18 9
Is de neerwaartse spiraal omgebogen? Vermogensverliezen verminderen Financiële markten werken beter Leed banken nu te overzien Bedrijven kunnen niet blijven interen op voorraden Sentimentsindicatoren verbeteren Dit alles leidt tot een heel andere dynamiek. In ieder geval is de kans sterk toegenomen dat de neerwaartse spiraal door een opwaartse wordt vervangen. Maar. 19 Risico s blijven Banken ernstig verzwakt vóór de recessie; moeten nog veel afschrijven Nog teveel schuld; deleveraging niet afgelopen Vertrouwen kwetsbaar Veel onderdelen van de economie zullen verder verslechteren, vooral de arbeidsmarkt, aantal faillissementen etc. Bedrijfswinsten blijven onder druk staan Is er een inflatierisico? 2 1
Informatie ABN AMRO Economisch Bureau op internet http://www.abnamro.nl/nl/zakelijk/service/publicaties/economisch_bureau.html Belangrijk Deze presentatie wordt u ter informatie aangeboden. Voordat u investeert in enig product van ABN AMRO Bank N.V., dient u zich te informeren over mogelijke restricties die u als gevolg van de op u van toepassing zijnde weten regelgeving ondervindt. ABN AMRO Bank N.V. heeft alle redelijkerwijs mogelijke zorg besteed aan de betrouwbaarheid van dit materiaal, aanvaardt echter geen aansprakelijkheid voor druk- en zetfouten. ABN AMRO Bank N.V. behoudt zich het recht voor deze presentatie te wijzigen. ABN AMRO Bank N.V. is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam. 21 11