BEGELEIDINGSPLAN VOOR DE CURSUS INLEIDING BESTUURSRECHT (R08181) (onderdeel traject Propedeuse Rechten) studiecentrum: Zwolle tijdvak: november 2010 t/m januari 2011 begeleider: mr drs G.E.P. ter Horst 1
INLEIDING Dit begeleidingsplan behoort bij de cursus Inleiding Bestuursrecht (R08181) van de Open Universiteit. Deze cursus omvat 100 uren en is opgenomen in het traject Propedeuse Rechten. De Basiscursus Rechtswetenschappen (R01152) was de eerste van het traject. Voor Inleiding Bestuursrecht worden twee begeleidingsbijeenkomsten gehouden. De begeleiding van de cursus is op maandagavond in het studiecentrum te Zwolle vanaf 19.00u.. De data zijn: maandag: 22 november en 20 december 2010. Het tentamen is op dinsdag 25 januari 2011. Opgeven daarvoor uiterlijk woensdag 15 december 2010. De begeleiding is erop gericht dat de student kan slagen voor het tentamen. De werkwijze tijdens de bijeenkomst is als volgt. Aan de hand van de indeling van het Werkboek Inleiding Bestuursrecht wordt de stof van de cursus benaderd. U wordt aangeraden goed acht te slaan op de ingeschatte tijdsduur voor de bestudering van de onderdelen uit het Werkboek. De zelfwerkzaamheid van de student staat voorop tijdens de begeleidingsbijeenkomst van het traject. Om de begeleidingsbijeenkomsten met succes te kunnen volgen moet de student de stof voor de studiebijeenkomst hebben bestudeerd en de op de stof betrekking hebbende casussen hebben gedaan. De studiebegeleider zal aan de hand van het hierna bij elke bijeenkomst genoemd schema de stof benaderen. Het werken met opgaven en casussen uit de verplichte literatuur heeft prioriteit. De verplichte literatuur voor deze cursus bestaat uit de volgende onderdelen: - Werkboek Inleiding Bestuursrecht - Reader Inleiding Bestuursrecht: - Michiels: Hoofdzaken van het bestuursrecht, Deventer De wettekst van de Awb moet de student steeds bij zich hebben. Het gaat met 2
name om de Vermande Verzameling Nederlandse Wetgeving, editie 2010/ 2011 of om de Kluwer College Bundel, editie 2010/2011. De studiebegeleider is telefonisch te raadplegen voor dringende vragen op maandagavond van 19.30u. tot 22.00u. en op woensdag van 15.00u. tot 17.00u. en van 19.30u. tot 22.00u.. Ook per mail mogelijk: eduard.terhorst @ou.nl. 3
EERSTE BIJEENKOMST Datum: maandag 22 november 2010 Tijd: vanaf 19.00u. Plaats: studiecentrum Zwolle VOORBEREIDING. Van U wordt verwacht dat U de aanwijzingen opvolgt van de leereenheden 1 t/m 8 uit het Werkboek en dat U de daarin genoemde literatuur bestudeert. Voer voor Uzelf ook de opdrachten uit die daarin vermeld staan. TIJDENS BIJEENKOMST. De volgende volgorde zal tijdens de bijeenkomsten aangehouden worden: A. Plaats, grondslagen en karakterestieken van het bestuursrecht, met name aan de hand van het schema van tekst 1.2 van het Werkboek: - constitutionele grondslag van het bestuursrecht - algemeen bijzonder bestuursrecht - formeel materieel bestuursrecht - contentieus non-contentieus bestuursrecht B. Bestuurlijke bevoegdheden: - legaliteitsbeginsel - specialiteitsbeginsel - gelede normstelling - attributie - delegatie - mandaat C. Algemene wet bestuursrecht (Awb): - ontstaan en redenen bestaan Awb - lex generalis lex speciales - structuur en indeling van de Awb; gelaagde structuur - tranches en aanbouwwetgeving - hoe de Awb te hanteren - toepasselijkheid voorschriften Awb en onderscheiden categorieën overheidshandelen 4
- vier typen voorschriften Awb; tekst 3.3 in Werkboek D. Centrale bestuursrechtelijke begrippen: - bestuursorgaan - belanghebbende - besluit E. Bestuurlijk toezicht aan de hand van tekst 5.3 in Werkboek: - gedecentraliseerde eenheidsstaat - positief en negatief toezicht - preventief en repressief toezicht - spontane schorsing en spontane vernietiging - goedkeuring en toestemming F. Handelingen van het bestuur, met name aan de hand van de teksten 6.1, 6.2, 6.7 en 6.10 in het Werkboek: - soorten besluiten van algemene strekking en relevantie verschillen - onderscheiden van beschikking en van besluiten van algemene strekking - onderscheiden verschillende soorten beschikkingen - waar het ondermeer van afhangt of vergunninghouder zich tegenover derde op vergunning kan beroepen in kader van verweer dat hij onrechtmatig handelt - kernoverweging arrest Vermeulen-Lekkerkerker - betekenis van verschillende soorten besluiten voor het functioneren van de Awb G. Beginselen van behoorlijk bestuur: - vier elementen van bevoegdheidsuitoefening - rubricering van beginselen van behoorlijk bestuur - rechterlijke toetsing voor 1994 en de daardoor ontstane beginselen van behoorlijk bestuur - beoordelingsruimte, beoordelingsvrijheid, beleidsvrijheid H. De hoofdstukken 2 en 3 van de Awb: - belangrijkste beginselen van behoorlijk bestuur - verdeling verschillende beginselen naar gelang fase van besluitvorming waarop ze betrekking hebben - materiele en formele beginselen - beoordelingsruimte, beoordelingsvrijheid en beleidsvrijheid, mede aan hand van tekst 7.10 in het Werkboek I. Toepassing bestuurlijke normen: - toepassen artikelen 2:3 en 2:4 Awb 5
- eisen Awb voorbereiding besluit op aanvraag - hoorplicht bij voorbereiden beschikking - uniforme openbare voorbereidingsprocedure en gewone voorbereidingsprocedure - eisen kennisvergaringsplicht in concrete situatie aan bestuur - beslistermijn voorbereiding concrete norm en/of beschikking - bekendmaking en inwerkingtreding besluiten Uit de verstrekte tentamenbundel zullen relevante vragen worden meegenomen tijdens de onderdelen A t/m I. De wetteksten van de Awb zijn van wezenlijk belang. 6
TWEEDE BIJEENKOMST Datum: maandag 20 december 2010 Tijd: vanaf 19.00u. Plaats: studiecentrum Zwolle VOORBEREIDING. Van U wordt verwacht dat U de aanwijzingen opvolgt van de leereenheden 9 t/m 16 uit het Werkboek en dat U de daarin genoemde literatuur bestudeert. Voer voor Uzelf ook de opdrachten uit die daarin vermeld staan. Als u dat hebt gedaan maakt U de eindtoets na leereenheid 16. TIJDENS BIJEENKOMST. De volgende volgorde zal tijdens de bijeenkomst aangehouden worden: A. Bestuur en privaatrecht: - drie rechtsleren m.b.t. gebruik van privaatrecht door overheid - op welke wijzen het publiekrecht toepassing privaatrecht door overheid beinvloedt? - typen overeenkomsten die overheid kan sluiten en verschillen daarin - tweewegenleer - inhoud en betekenis Windmill-arrest - doorkruisingsleer bij verschillende onderdelen bestuursrecht - publiek domein B. Handhaving: - handhaving, met name aan de hand van tekst 10.1 in het Werkboek - reparatoire en punitieve sancties - bestuursdwang - dwangsom - bestuurlijke boete - gedoogbeschikking - bevoegdheden toezichthouder C. Schadevergoeding en nadeelcompensatie, mede aan hand tekst 11.10 in het Werkboek: - verschillende wegen die burger heeft om schadevergoeding van overheid te krijgen - zuiver schadebesluit 7
- nadeelcompensatie - welke type schadebesluit in welke concrete situatie - wanneer bestuursrechter gebruik maakt van strategisch besluitbegrip - kern en belang Vlodrop-uitspraak - wanneer kan bestuursrechter overheid veroordelen tot vergoeden schade - wanneer moet burger beroep doen op burgerlijke rechter voor schadevergoeding? D. Rechtsbescherming tegen overheid, met name aan de hand van tekst 12.1 in het Werkboek: - algemeen overzicht - stelsel van bescherming van belangen van burger - wezenlijke elementen bestuursrechtelijke rechtsbescherming - administratieve rechtspraak en administratief beroep/verschillen - verschil tussen administratief beroep en bezwaar - uitgangspunten stelsel rechtbescherming onder Awb - betekenis art. 8:1 Awb - grondwettelijke en verdragswettelijke beperkingen E. Bezwaar en administratief beroep: - duur en aanvang termijn bezwaar en beroep en voorschriften daarover - betekenis artikelen 6:9 t/m 6:12 Awb - in welke gevallen tijdens Awb-procedure een (nieuw) besluit mag nemen - in welke gevallen wel en niet geen verplichting bestaat om voorafgaande aan beroep een bezwarenprocedure verplichting bestaat - regeling procedure van bezwaar en verschil tussen behandeling van bezwaar en die van administratief beroep F. Administratieve rechter: - criteria in Awb t.a.v. relatieve competentie rechtbank - verschil tussen aanvulling rechtsgronden en aanvulling feitelijke gronden - soorten uitspraken rechter en waar dat geregeld is - gevolgen die rechter kan verbinden aan gegrondverklaring beroep - in stand laten rechtsgevolgen van bestreden besluit - versnelde behandeling, vereenvoudigde behandeling en herziening - voorlopige voorziening - regeling mogelijkheid hoger beroep in Awb-procedure - bevoegdheidsverdeling tussen verschillende hoger beroepsrechters G. Burgerlijke rechter en Europese rechters: - gebruikmaking burgerlijke rechter van zijn bevoegdheden m.b.t. geschillen tussen burger en overheid 8
- taak burgerrechtelijke rechter in kader rechtsbescherming naast de bestuursrechter - arresten Guldemond-Noordwijkerhout, Changoe, Heesch-Van de Akker en Bolsius-de Staat - toepassing Europees recht door Nederlandse rechter - Europese Hof van de Rechten van de Mens te Straatsburg (EVRM) en Hof van Justitie van de Europese Unie te Luxemburg H. Klachtrecht en Ombudsman: - inhoud bestuursrechtelijk klachtrecht - reden van bestaan meerdere ombudsmannen - taken en bevoegdheden (Nationale) ombudsman Uit de verstrekte tentamenbundel zullen relevante vragen worden meegenomen tijdens de onderdelen A t/m H. Ook hier zijn de wetteksten van de Awb van wezenlijk belang. 9