Januari 2017 Goed Wonen Gezond Oud worden 2017-2025
COLOFON Gemeente Almere, december 2016 / Een coproductie van DSO, PBS en DSD Eindredactie Rosita Mertens, Rian Lelieveld Productiebegeleiding Nestas communicatie Vormgeving Studio Typo Dynamo
(G)OUD STARTNOTITIE VAN DE GEMEENTE ALMERE OVER LEVENSLOOP BESTENDIG WONEN. VERSCHENEN OP 18 JANUARI 2017 TER GELEGENHEID VAN DE CONFERENTIE (G)OUD ; GOED WONEN EN GEZOND OUD WORDEN. CENTRALE VRAAG: Almere heeft, in vergelijking met de rest van Nederland, een relatief late, maar sterke groei van senioren. Daarnaast zullen ouderen, door de extramuralisering van de zorg, langer zelfstandig thuis wonen, ook als zij zorgbehoevend worden. De combinatie van vergrijzing en extramuralisering vraagt om een adequate woningvoorraad, woonomgeving en voorzieningen, waardoor ouderen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Hoe kunnen gemeente, corporaties, ontwikkelaars, zorgpartijen en welzijnsorganisaties gezamenlijk zorgen dat de woningvoorraad, woonomgeving en het voorzieningenniveau in Almere geschikt zijn voor senioren? We starten met de woningvoorraad; in een later stadium gaan we aan de slag met de onderwerpen woonomgeving en voorzieningen. 3
OPGAVE IN CIJFERS Sinds 2003 maakt ABF Research voor de Ministeries van VWS en BZK landelijke ramingen op het gebied van wonen en zorg onder de naam Fortuna. ABF heeft dit in 2015 voor Almere gedaan. De gevolgen van vergrijzing en van extramuralisering zijn in kaart gebracht en herleid tot het aantal benodigde levensloopbestendige woningen in Almere tot 2025 en tot 2040. De resultaten van dit onderzoek zijn al in 2016 gedeeld met corporaties en zorgorganisaties in Almere. De opgave wordt bepaald door (a) het huidige tekort; (b) de vraag die ontstaat door de bevolkingsontwikkeling; en (c) de extra opgave die ontstaat als gevolg van de extramuralisering. OPGAVE ALMERE WONEN EN ZORG 2015 2025 TOTALE OPGAVE (KOLOM OP KLEURVLAK). DIT IS EEN OPTELSOM VAN HET HUIDIG TEKORT EN DE GROEI VAN DE VRAAG. HELEMAAL RECHTS STAAT, SLECHTS TER AANVULLENDE INFORMATIE, HET HUIDIG AANBOD. Opgaven gehandicaptenzorg en geestelijke gezondheidszorg zijn hier weergegeven omdat deze groepen voor een aanzienlijk deel uit senioren bestaan. VERPLEGING EN VERZORGING Huidig tekort Groei vd vraag Totale opgave Huidige (V&V) tot 2025 tot 2025 aanbod BESCHERMD WONEN (ZZP 5-8) (intramuraal verpleeghuis) 50 (plaatsen) 125 (plaatsen) 175 (plaatsen) 500 BESCHUT WONEN (voormalige ZZP 1-4 verzorgingshuis; - (woningen) -30 (woningen) -30 (woningen) 180 toekomst: zelfstandig geclusterd) VERZORGD WONEN (zelfstandig met zorg nabij) 190 (woningen) 385 (woningen) 195 (woningen) 1.240 SENIOREN 70+ Huidig tekort Groei vd vraag Totale opgave Huidige ZONDER ZORGBEHOEFTE (woningen) tot 2025 tot 2025 voorraad (woningen) (woningen) GESCHIKT WONEN (zelfstandig zonder zorg) 450 6.950 6.500 15.300 GHZ GEHANDICAPTENZORG Huidig tekort Groei vd vraag Totale opgave Huidige tot 2025 tot 2025 aanbod INTRAMURAAL 25* 55 pp 80 pp 940 EXTRAMURAAL / ZELFSTANDIG 25* 55 won 80 won GGZ (GEESTELIJKE Huidig tekort Groei vd vraag Opgave Huidige GEZONDHEIDSZORG) tot 2025 tot 2025 aanbod INTRAMURAAL 25* 15 pp 40 pp 290 EXTRAMURAAL / ZELFSTANDIG 25* 35 won 60 won 4
OPGAVE PER STADSDEEL Bevolking Woningvoorraad Opgave Opgave Opgave Totale Opgave 2025 2025 Geschikt Verzorgd Beschut Opgave Intramurale 75+ wonen wonen wonen Zelfstandig Plaatsen Haven 2.000 11.020 910 215 25 1.145 120 Stad 5.535 44.655 1.810-175 -60 1.925-45 Buiten 2.230 21.565 775 60-6 830 60 Poort 315 6..930 210 40 5 255 20 Rest 490 13.760 2.795 55 6 2.550 20 Almere 10.570 97.390 6.500 195-30 6.705 175 Nederland 1.802.550 8.015.020 413.430 54.480-21.950 445.960 25.400 BRON: ABF Research. Fortuna 2014 Prognose Wonen met Zorg, Gemeente Almere, Prognose op wijkniveau DEFINITIES GESCHIKT WONEN Zelfstandige woning die kenmerken bevat waardoor deze geschikt is voor senioren; nultredenwoning die zowel intern toegankelijk is zonder treden als extern toegankelijk is zonder treden; ingrijpend aangepaste woning, gelabelde seniorenwoning. VERZORGD WONEN Geschikte zelfstandige woning waarbij gebruik gemaakt kan worden van zorg vanuit een nabij gelegen zorgsteunpunt. BESCHUT WONEN Voormalig verzorgingshuis. Toekomst: geschikte zelfstandige woning in een ouderencomplex, waar zorg wordt verleend. BESCHERMD WONEN (INTRAMURAAL WONEN) Onzelfstandig wonen in een intramurale setting (verpleeghuis); woon- en verblijfsvorm met 24 uurs zorg en bescherming. 5
DUIDING VAN DE RESULTATEN ALMERE Bij de cijfers wordt uitgegaan van de doelstelling om alle 70-plussers geschikt te laten wonen. De grootste opgave ligt in het geschikt wonen : een aanbod voor senioren die zelfstandig wonen en die geen zware zorg behoeven. Dat is immers de grootste groep. De meeste ouderen willen in hun huidige woning blijven wonen. Als wij uitgaan van het doel om alle 70-plussers geschikt te laten wonen, dan ligt er een grote opgave om te zorgen voor voldoende gelijkvloerse woningen die intern en extern zonder treden toegankelijk zijn. Deze opgave bedraagt tot 2025 6.500 woningen. Het betreft hier een totale opgave. Dat wil zeggen in de koop- en huursector, zowel in het sociale als in het vrije sectorsegment. De opgave kan vervuld worden door zowel het aanpassen van bestaande woningen als door nieuwbouw, alsook door transformatie. De opgave voor verzorgd wonen (geclusterd wonen met zorg en voorzieningen) is een stuk kleiner: 220 woningen in 2015. Dit laat zich vertalen naar een klein aantal projecten waarin seniorenwoningen geclusterd bij elkaar liggen als onderdeel van een complex waar zorg wordt geboden. Hoewel de toegang tot intramuraal wonen met zorg sterk is verminderd, stijgt, als gevolg van de vergrijzing, de vraag tot 2025 met 175 plaatsen. Een opmerking die gemaakt moet worden is dat er ook een opgave ligt op het snijvlak van V&V/GHZ/ GGZ. De groep verstandelijk en/of lichamelijk gehandicapten en de groep van psychiatrische patiënten worden immers ook ouder. Ook deze groepen hebben te maken met extramuralisering en moeten dus vaker zelfstandig blijven wonen. Voor deze groepen zijn specifieke woonvoorzieningen nodig, vaak geclusterd. STADSDELEN De opgave voor zelfstandig wonen is het grootst in Almere Stad, gevolgd door Almere Haven. Dat de opgave voor verzorgd wonen in Almere Stad kleiner is dan in de rest van Almere, komt door het hoge en dichte voorzieningenniveau in dit stadsdeel. Dat de opgave voor Almere Stad groter is dan voor Almere Haven, komt doordat Almere Stad meer inwoners heeft dan Almere Haven. 6
VISIES UIT HET VELD AAN CORPORATIES, ZORGGROEP ALMERE, KWINTES EN AAN SENIOREN UIT WATERWIJK IS GEVRAAGD WAT HUN VISIE IS OP HET THEMA SENIORENHUISVESTING. DE ALLIANTIE De Alliantie bekijkt per wijk en per locatie wat er nodig is. Wat mist er nog in de wijk aan huisvesting voor senioren en waar is er of komt er veel vraag naar in de toekomst. De Alliantie vindt het belangrijk dat er geïnvesteerd wordt in de software en minder in de hardware. Dit gaat erom hoe we senioren van te voren goed kunnen voorbereiden, welke stap zij in hun wooncarrière kunnen maken en welke opties er voor hen zijn. Een wooncoach kan dit bijvoorbeeld mogelijk maken. Dit is belangrijker dan eerst allerlei mooie woningen neerzetten die wellicht niet aansluiten op de wensen van de senioren. Hierdoor acteer je proactief i.p.v reactief (pas als iemand echt niet meer in zijn huidige woning kan wonen, dan gaat hij op zoek naar iets anders). Een vraagstuk voor de toekomst: als steeds meer senioren thuis blijven wonen en de WMO steeds beperkter zal worden, wat is de rol van de woningcorporatie met betrekking tot aanpassingen in de woning? ZORGGROEP ALMERE - BOUWEN VOOR DE WIJK Stichting Zorggroep Almere biedt al ruim 40 jaar zorg aan de bewoners van Almere. Vanuit de gezondheidscentra in de wijken waar mensen wonen, wordt onder andere huisartsenzorg, maatschappelijke ondersteuning en wijkverpleging aangeboden. In acht woonzorgcentra verspreid in Almere biedt Zorggroep Almere huisvesting aan ouderen met een zware zorgvraag waaronder veel mensen met dementie. De oude indeling van thuiszorg en intramurale zorg in een woonzorgcentrum verdwijnt snel. Met de introductie van scheiden wonen en zorg huren de mensen in de woonzorgcentra straks immers hun eigen woning. De vraag is dan ook of mensen nog wel naar één van de woonzorgcentra buiten hun eigen vertrouwde wijk willen verhuizen. Dat is niet altijd het geval. Vaak blijven mensen het liefst in hun eigen vertrouwde omgeving waar ze de mensen kennen en vaak ook mantelzorg aanwezig is. Dat is ook logisch. Onze uitdaging voor de komende jaren is om deze wens dan ook mogelijk te maken. Op dit moment hebben wij in veel wijken te weinig kleinschalige woonvoorzieningen, waar onze zorgverleners 24/7 beschikbaar zijn voor omliggende woningen waar kwetsbare ouderen wonen. Hierbij is het van belang dat we niet alleen naar de stenen en het vastgoed kijken. Wat zijn de karakteristieken van de wijk en hoe kunnen we verschillende voorzieningen en welzijnsactiviteiten combineren met de woningen die we willen bouwen? Met andere woorden, wat is het beste woonzorgconcept voor deze wijk? Samen met de gemeente en enkele woningbouwcoöperaties zijn we inmiddels enkele initiatieven gestart om deze woonzorgconcepten te ontwikkelen. Onder het motto Bouwen voor de wijk blijft Zorggroep Almere zich hiervoor de komende jaren inzetten. 7
KWINTES Eén op de vijf 65-plussers die de afgelopen jaren een consult bij de huisarts had, kampte met psychische en/ of psychosociale problemen. Naast de vraag naar meer psychiatrische zorg onder ouderen kan er ook een combinatie met lichamelijke verzorging en begeleiding nodig zijn. Een deel van deze mensen heeft intramurale zorg nodig in een verpleeghuis of in een beschermende woonvorm voor ouderen. Wanneer ouderen door (langdurige) psychische problemen en lichamelijke beperkingen niet meer zelfstandig kunnen wonen, kan Kwintes, in samenwerking met anderen partners, deze specialistische zorg in combinatie met beschermd wonen bieden. Rondom het wonen en begeleiden van ouderen staat bij Kwintes het welbevinden centraal. Begeleiding, verzorging, verpleging, sociale contacten, activiteiten en goede huisvesting worden ingezet om dit doel te bereiken. We zijn ondersteunend en aandachtig bij ieders persoonlijke situatie. De eigen keuzes en eigen regie is het uitgangspunt in de begeleiding. Daar waar nodig nemen we de regie (gedeeltelijk) over. Onze houding en onze methodieken zijn er op gericht het zelfstandig functioneren te ondersteunen. Kwintes is een organisatie in de geestelijke gezondheidszorg en maatschappelijke opvang en biedt ondersteuning aan mensen met een psychische of sociale kwetsbaarheid bij opvang, begeleiding en activering. Wonen bij Kwintes betekent zo gewoon mogelijk wonen in de wijk, gericht op een zo groot mogelijke zelfstandigheid. Hoe oud je ook bent. SENIOREN UIT WATERWIJK De woonwensen van senioren in Waterwijk zijn geïnventariseerd tijdens workshops voor senioren. Daaruit kwam de nadrukkelijke wens naar voren om in Waterwijk te kunnen blijven wonen; of in het eigen huis, al dan niet aangepast, of in nieuwbouwprojecten voor collectief wonen. Er bestaat opvallend veel animo voor nieuwbouwprojecten in de wijk, die een of andere vorm van collectief wonen bieden. Enkele uitspraken uit de interviews met senioren uit Waterwijk: Oh nee, ik ben nooit eenzaam, daar heb ik geen tijd voor! Ik zoek leuke buren Mijn huisdier moet wel mee verhuizen Wij gaan nooit naar een bejaardenhuis! Ik wil graag in mijn buurt blijven wonen Ik wil wel mijn hobby s kunnen blijven uitoefenen Wij voelen ons nog niet oud, maar denken wel na over samen wonen met anderen Met vrienden bij elkaar in de buurt wonen Het wordt saaier als je ouder wordt. Mijn broers en zussen zijn allemaal overleden. Iedereen valt weg en ik ben minder mobiel. Hoe ouder de mensen worden, hoe meer we thuisblijven. En dan kijken we naar buiten graag naar de plas en wat daar in de zomer op gebeurt; naar de bootjes enzo. Maar door de grote bomen kunnen we in de zomer de plas niet meer zien. We moeten ook één uur eerder het licht aandoen omdat het door de bomen zo donker is in huis. Ik verlaat mijn woning alleen horizontaal Filmfragment Omroep Flevoland over het experiment Splitsen een gezinswoning: http://www.omroepflevoland.nl/nieuws/141198/almereonderzoek-naar-opsplitsen-koophuizen YMERE Ymere richt zich op een brede groep huurders Wij richten ons op de bouw en verhuur van sociale huurwoningen die geschikt zijn voor een brede groep huurders. Het exploiteren van woningen die uitsluitend geschikt zijn voor een bepaalde klantgroep denk aan huisvesting van huurders met een intramurale zorgbehoefte vraagt specialistische kennis. Dat kunnen andere partijen beter dan Ymere. Ymere zet actief in op doorstroming van ouderen naar een passende woning Mensen moeten een woning kunnen vinden die past bij hun woonwensen, levensfase en inkomen. Ymere speelt daar een actieve rol in. Ook als er nog geen actieve vraag vanuit de huurders is, kijken we of er een beter passend aanbod beschikbaar is. Zo bieden we iemand een gelijkvloers alternatief wanneer een extra verdieping een last is geworden. Zo werkt Ymere aan doorstroming in de woningmarkt en kunnen we meer mensen een passende woning bieden. GOEDE STEDE Woningstichting Goede Stede werkt aan gewoon goede volkshuisvesting voor Almeerders. Onze huidige en toekomstige klanten zijn mensen met een bescheiden inkomen en kwetsbare doelgroepen die in Almere (willen) wonen. Ook mensen met een middeninkomen kunnen bij ons terecht voor een huurwoning. Wij onderkennen dat een deel van onze klanten niet zelfredzaam (meer) is. Deze klanten vragen structureel meer aandacht en inzet. Met de juiste interventies proberen we met onze partners ervoor te zorgen dat deze mensen zelfstandig in hun eigen huis kunnen wonen en samenleven. De extramuralisering van de zorg gaat hard. Ouderen met een zorgvraag worden niet meer altijd opgenomen in een verzorgingshuis. Jongeren stromen uit de maatschappelijke opvang en moeten ook met beperkte begeleiding zelfstandig wonen. In hoeverre kan ons vastgoed bijdragen aan deze zorgvragen? En welke interventies zijn nodig om in de toekomst ervoor te zorgen dat huurders langer zelfstandig kunnen blijven wonen? Samen met de gemeente, de corporaties en andere partners in de stad willen we inzicht krijgen in het speelveld, vraag en aanbod en de mogelijke pragmatische interventies. 8
BETEKENIS VOOR ALMERE EIGENAAR-BEWONERS De woningvoorraad van Almere bestaat grofweg voor 70% uit koopwoningen en voor 30% uit sociale huurwoningen van corporaties. De opgave ligt daardoor voor het grootste deel bij eigenaar-bewoners. Zij zullen zich bewust moeten worden van het feit dat zij, ook als zij op ouder wordende leeftijd te maken krijgen met mobiliteitsbeperkingen, geen aanspraak kunnen maken op een plaats in een verzorgingshuis. Tenzij zij zeer ernstig ziek worden. Zij zullen grotendeels zelfstandig blijven wonen, met, indien nodig, zorg aan huis. Dit is ook wat de meeste mensen willen. De woningvoorraad in Almere bestaat voor het grootste deel uit eengezinswoningen: een huis met trappen, een tuin, een badkamer op de eerste verdieping en meestal geen toilet op de slaapkamerverdieping. Oudere eigenaar-bewoners moeten zich op tijd oriënteren op de mogelijkheden om hun eigen woning aan te passen of op een verhuizing naar een geschiktere woning. Indien men kiest voor verhuizing, besluiten senioren veelal om te gaan huren. Indien zij een inkomen hebben waarmee zij recht hebben op een sociale huurwoning, ligt er een knelpunt in het feit dat eigenaar-bewoners veelal niet zijn ingeschreven in Woningnet en dus geen inschrijfduur hebben opgebouwd. Daarnaast zal de huur veelal hoger zijn dan de huidige hypotheeklasten. HUURDERS VAN SOCIALE HUURWONINGEN Ook voor huurders van sociale huurwoningen geldt dat zij zich bewust moeten zijn van het feit dat zij op hogere leeftijd zelfstandig zullen blijven wonen. Huurders zullen een keuze moeten maken om in de huidige sociale huurwoning te blijven of om te verhuizen naar een geschiktere woning. Corporaties moeten zorgen voor een adequaat aanbod in wijken waar veel senioren wonen. Dit kan in de vorm van nieuwbouw van zelfstandige gelijkvloerse woningen (geschikt wonen), nieuwbouw van geclusterde woonzorgvoorzieningen (beschut wonen), of in de vorm van het upgraden van bestaande seniorencomplexen (zelfstandig wonen). Hiertoe moeten gemeente en corporatie prestatieafspraken maken, waarbij de betaalbaarheid (hogere huur bij verhuizing en verhuiskosten) een aandachtspunt is. Een voordeel voor de gemeente is dat door verhuizing de doorstroom op gang komt en dat sociale huur eengezinswoningen voor gezinnen vrijkomen. Een ander voordeel van verhuizing is dat de gemeente vanuit de WMO bespaart op de kosten van trapliften. ONDERSTEUNING VOOR BEWONERS Voor beide groepen (eigenaar-bewoners en huurders) is het wenselijk is dat gemeente en corporaties ouderen ondersteunen bij het proces van geschikter gaan wonen en bij het maken van de juiste keuzes hierin. Dit begint bij bewustwording. Daarnaast kunnen ouderen ondersteund worden bij het maken van een keuze voor verhuizing dan wel het aanpassen van de huidige woning. Hierbij kan een wooncoach worden ingezet. Bij verhuizing kunnen ondersteunende instrumenten worden ingezet, zoals de maatregel van groot naar beter. Bij aanpassing van de woning kunnen instrumenten worden ingezet in de vorm van bouwtechnische ondersteuning en het aanbieden van aanpassingsmodules. Tot slot kunnen financiële instrumenten worden ingezet, zoals de Blijverslening van het SVn (Stimuleringsfonds Volkshuisvesting). Bij al deze instrumenten is het belangrijk dat deze het proces gemakkelijker maken voor ouderen en dat hen werk uit handen wordt genomen, alsook dat zij ondersteund worden in het maken van keuzes. WOONOMGEVING Een taak die exclusief voor de gemeente is weggelegd, ligt in het aanpassen van de woonomgeving in wijken waar veel ouderen wonen. Te denken valt aan het langzamer afstellen van stoplichten, een rolstoelgeschikte openbare ruimte, wandelpromenades geschikt voor rolstoelen, ontmoetingsplaatsen met bankjes, sociaal veilig groen, aangepast strooibeleid in de winter, goede openbare verlichting e.d. ZORG, WELZIJN, VOORZIENINGEN Ouderen willen zelfstandig blijven wonen en actief deelnemen aan de samenleving. Van betekenis zijn, een zinvolle dagbesteding hebben en gezien worden zijn essentieel, ook in deze levensfase. En dit geldt ook voor ouderen met een chronische ziekte en/of een beperking. Dit laatste hoeft geen belemmering te zijn om actief in de maatschappij te staan; veel ouderen met een chronische ziekte voelen zich gezond en willen meedoen aan het leven van alledag. Voldoende ondersteuning en hulp aan huis dienen mogelijk te maken dat mensen zelf de regie op hun leven kunnen voeren. Zorg- en welzijnspartijen hebben een belangrijke taak om te zorgen dat de noodzakelijke ondersteuning en hulp aan huis is geregeld én dat er een aantrekkelijk scala van welzijnsvoorzieningen is voor ouderen. Senioren willen deelnemen aan activiteiten in de buurt en in de stad én als vrijwilliger zich actief inzetten. Er kan nog veel meer gebruik worden gemaakt van de talenten van ouderen, het Goud in Almere. 9
MOGELIJKE INSTRUMENTEN OM DE WONINGVOORRAAD, WOONOMGEVING EN HET VOORZIENINGENNIVEAU GESCHIKT TE MAKEN VOOR SENIOREN IN DE STAD KUNNEN VERSCHILLENDE INSTRUMENTEN INGEZET WORDEN. HIERONDER ENKELE VOORBEELDEN. VAN GROOT NAAR BETER Met het programma Van Groot naar Beter krijgen 55-plussers in een sociale huurwoning de mogelijkheid te verhuizen naar een woning die geschikter is voor ouderen. Het doel is senioren te helpen bij het verhuizen naar een geschiktere woning. Tegelijkertijd wordt hierdoor de doorstroming binnen sociale huurwoningen bevorderd en komen eengezinswoningen vrij voor gezinnen. De corporaties helpen bij het zoeken, de gemeente draagt 1250 bij aan de verhuiskosten. Dit instrument is geïmplementeerd voor 2016 en 2017, voor maximaal 60 verhuizingen. SPLITSING VAN WONINGEN Het idee is om een eengezinswoning te splitsen in twee woningen; een levensloopbestendige woning voor de senior op de begane grond, een appartement of maisonnette op de bovenverdieping. Een experiment is gaande: hier wordt een combinatie gemaakt van het levensloopbestendig maken, het vinden van verdienmodellen en eventueel energieneutraliteit. Via een uitvraag aan marktpartijen wordt getracht een specifiek en klantgericht renovatieaanbod te realiseren, dat mogelijkheden biedt voor bredere toepassing. Onderdeel van het experiment is om in kaart te brengen welke kosten en opbrengsten samenhangen met de splitsing van woningen. Tegelijkertijd wordt gekeken op welke wijze de financiering vorm kan worden gegeven. 10
WOONCOACH Om senioren te ondersteunen in het proces naar geschikt wonen en hierin de juiste keuzes te maken, onderzoeken we de mogelijkheid van het inzetten van een wooncoach. De wooncoach begeleidt senioren in dit proces, kan bouwtechnische advies en ondersteuning geven. Eventueel kunnen diverse modules worden ontwikkeld voor de aanpassing van de huidige woning. Op die manier worden senioren ontzorgd. De wooncoach is met name bedoeld voor huiseigenaren. Filmfragment Omroep Flevoland over Wooncoach helpt senioren. http://www. omroepflevoland.nl/nieuws/143274/almerewooncoach-helpt-senioren-bij-het-vinden-vannieuwe-woning In 2016 is een informatiebijeenkomst gehouden waar zes belangstellenden zich hebben geregistreerd om nader onderzoek te laten verrichten. In 2017 wordt gestart met de realisatie van (gesplitste) modelwoningen in de koopsector. Filmfragment Omroep Flevoland over het experiment Splitsen een gezinswoning. http://www.omroepflevoland.nl/ nieuws/141198/almere-onderzoek-naaropsplitsen-koophuizen BEWUSTWORDINGSCAMNE Het is van belang om jonge senioren bewust te maken van het feit dat zij langer zelfstandig zullen blijven wonen, ook indien zij te maken krijgen met mobiliteitsproblemen en/ of hulpbehoevendheid. Het is daarom belangrijk dat senioren op tijd nadenken over ofwel verhuizen naar een geschikte woning, ofwel hun eigen woning aanpassen. Een bewustzijnscampagne gericht op empty nesters en pensionados, om zich voor te bereiden op (langer) zelfstandig wonen is van belang. De campagne kan starten in Waterwijk aangezien dit als focusgebied voor seniorenbeleid is aangewezen (Waterwijk Seniorenproof). Vervolgens volgt de uitrol van de campagne over andere wijken. BLIJVERSLENING SVN Lang niet alle senioren hebben voldoende spaargeld om aanpassingen in de woning te betalen. Ook is het voor deze doelgroep moeilijk om geld te lenen. Met de Blijverslening van het Stimuleringsfonds Volkshuisvesting kan een gemeente geld lenen aan senioren voor de aanpassing van hun woning. De gemeente kan de Blijverslening heel gericht inzetten, bijvoorbeeld in bepaalde wijken, voor bepaalde ingrepen en voor een specifieke doelgroep. De Blijverslening kan zowel hypothecair als consumptief worden verstrekt, De gemeente zal in 2017 onderzoeken wat de mogelijkheden en kosten zijn voor het verstrekken van Blijversleningen aan Almeerse senioren. PRESTATIEAFSPRAKEN MET CORPORATIES De gemeente maakt tweejaarlijks prestatieafspraken met de drie woningbouwcorporaties in Almere (de Alliantie, Goede Stede, Ymere). Er worden afspraken gemaakt over betaalbaarheid, beschikbaarheid, woningbouwprogramma, duurzaamheid en wonen en zorg. De huidige prestatieafspraken wonen en zorg hebben betrekking op het vergroten van het aanbod kleine en goedkope woningen voor eenpersoonshuishoudens. Er zijn nog geen prestatieafspraken specifiek gericht op senioren. ANDERE INSTRUMENTEN Verbinding wordt gezocht met andere, al bestaande instrumenten in het woonbeleid, zoals het faciliteren van woongroepen, wooncoöperaties en het initiatievenbeleid. 11
STADSPILOT WATERWIJK SENIORENPROOF Wat hebben ouderen nodig om zichzelf te kunnen redden, waarbij ze desgewenst in Waterwijk kunnen blijven wonen en deel uitmaken van sociale netwerken? Al in 2011 is in Almere de pilot Waterwijk Seniorenproof gestart. Voor Waterwijk is gekozen omdat in deze wijk relatief veel senioren van 55 69 jaar wonen waardoor nog op tijd geanticipeerd kan worden op de opgave (Startnotitie Waterwijk Seniorenproof, PBS/ O+S, maart 2012 ). Nadien is de pilot opgenomen in het programmaplan Wijkgericht Werken 2015-2019. De volgende vraag staat centraal: Wat hebben ouderen nodig om zichzelf te kunnen redden, waarbij ze desgewenst in Waterwijk kunnen blijven wonen en deel uitmaken van sociale netwerken? DE PILOT HEEFT DRIE DOELEN: senioren zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen; senioren actief laten functioneren in hun sociale netwerken; eenzaamheid onder senioren tegengaan door het aanbieden van collectieve activiteiten. De pilot gaat verder dan alleen huisvesting. Waterwijk Seniorenproof dient daarnaast als een pilot voor andere wijken. Het idee is om ook andere oudere wijken en stadsdelen zoals Kruidenwijk en Haven meer seniorenproof te maken. RESULTATEN Huis van de Waterwijk: Huiskamer van de wijk. Een oud schoolgebouw getransformeerd tot ontmoetingsplek voor senioren. Voor activiteiten voor en door bewoners en het sociaal wijkteam is er gevestigd. Tevens worden ruimtes gehuurd door organisaties die activiteiten voor senioren aanbieden. Woonwensen van senioren zijn geïnventariseerd op workshops voor senioren. Daaruit kwam de nadrukkelijke wens naar voren om in Waterwijk te kunnen blijven wonen; of in het eigen huis, al dan niet aangepast, of in nieuwbouwprojecten voor collectief wonen; Onderzoek naar de mogelijkheden om de bestaande rijtjes gezinswoningen geschikt te maken; Voorlichting over het aanbod welzijn en zorg, budgetbeheer en over gezond ouder worden. Het sociale wijkteam speelt hierin een belangrijke rol; Activiteiten zoals sport-, gezondheids-, gezelligheids- en welzijnsactiviteiten. Dit bevordert de sociale cohesie tussen senioren en tegelijkertijd versterkt dit het welzijn. Een project gericht op het verbinden van senioren aan andere doelgroepen, zoals schooljeugd. 12