Herkennen van DEPRESSIE bij ouderen Wat is uw rol? Congres depressie bij ouderen, plenair Utrecht, 25 november 2014 Jan Oudenes, verpleegkundig consulent geriatrie
Van reactief naar proactief Komt een vrouw bij de dokter Komt een hulpverlener bij de vrouw Als kleine gebeurtenissen grote gevolgen hebben het systeem als een kaartenhuis in elkaar zakt Pagina 2
Kwetsbaarheid Kwetsbaarheid bij ouderen is een proces van het opeenstapelen van lichamelijke, psychische en/of sociale tekorten in het functioneren, dat de kans vergroot op negatieve gezondheidsuitkomsten (functiebeperkingen, opname, vroegtijdig overlijden). Aantal personen Ouder dan 65 jaar Waarvan met frailty 2010 2.5 miljoen Bijna 0.7 miljoen 2040 4.1 miljoen Ongeveer 1 miljoen Kwetsbare ouderen in de praktijk, Sociaal Cultureel Planbureau, april 2011 Pagina 3
De Geriatrische Reuzen De stoornissen die door ernst en frequentie de gezondheid en zelfstandigheid van de oudere mens het meest bedreigen: Gestoorde mobiliteit Gestoorde stabiliteit, vooral duizeligheid en vallen Gestoorde communicatie, zoals bij visus en gehoor Incontinentie voor urine of faeces Depressie Dementie Delier: 3D s Inleiding Gerontologie en Geriatrie, Eulderink e.a., 1999 Pagina 4
Preventie Naar een systematische preventie van depressie? Bijv bij ouderen die hun partner verliezen. Pagina 5
Veiligheids Management Systeem Proactief screenen alle opgenomen 70-plussers in het ziekenhuis! Risico op Delier Risico op Fysieke beperkingen Risico op Vallen Risico op Ondervoeding Zie www.vmszorg.nl; download praktijkgids kwetsbare ouderen Pagina 6
Wat is uw rol? Actief opsporen Signalen opvangen/interpreteren (Beginnende) diagnostiek: anamnese, heteroanamnese, meetinstrumenten Doorverwijzen Begeleiding Diagnose door huisarts of specialist Pagina 7
Vertrouwensband (in 5 minuten) IJsbreker Oog contact Oprecht Jan Luisteren Dialect Grijs Rust Aanraking Emoties Pagina 8
Cliënt als partner! Wat wil de cliënt? En diens naaste/mantelzorger? Welke effect hebben de klachten op cliënt? Zorgelijke/gevaarlijke situaties? Aansluiten Pagina 9 www.zwip.nl
Depressie, DSM IV Somberheid EN/OF Anhedonie (interesseverlies) Ten minste gedurende 2 weken Ten minste 4 van volgende symptomen Moeheid Concentratieproblemen Besluiteloosheid Gewichtsverandering Verandering slaappatroon Dagschommeling Schuldgevoel Agitatie Remming Suïcidaliteit
Uitdaging bij (kwetsbare) ouderen Vaker interesseverlies dan somberheid Soms alleen uiten somatische symptomen (moe, pijn) Toegeschreven aan leeftijd en/of omstandigheden Vuile was Communicatieproblemen Lastig te onderscheiden van dementie, delier, rouw, apathie, etcetera Pagina 11
Depressie en/of dementie Energie- en Interesseverlies Concentratiestoornis Informatie wordt niet goed opgeslagen Informatie kan dus ook niet gereproduceerd worden Vergeetachtig? Dementie? Pagina 12
Depressie en/of dementie Overlappende symptomen zoals apathie, terugtrekken, sombere stemming, slaapproblemen, traagheid in denken en handelen, geheugenproblemen Bij depressie: zegt weet niet bij test, klaagt zelf, cognitieve stoornissen beperkt Bij dementie: geeft fout antwoord bij test, omgeving klaagt, cognitieve stoornissen beïnvloeden dagelijks leven Depressie kan bij een dementie ontstaan! Pagina 13
Verdieping www.netwerk100.nl (Easycare, eerstelijnspraktijkwijzer) www.psychischegezondheid.nl Depressie bij ouderen www.ggzrichtlijnen.nl Addendum Ouderen bij de MDR Depressie 2008 www.nkop.nl Kenniscentrum ouderenpsychiatrie Oelen, M, Puzzelen met de 3 D s, delier, dementie, depressie. Tijdschrift Nursing 2013, nr 3, 34-37. Schim van der Loeff-van Veen RJ. Geriatrie, basiswerk niveau 5, BSL, Houten, 2012. Depressie Zelfzorgboek. E.H. Coene (eindred.), 2007. St. September, Amsterdam. Pagina 14
GERIATRIE Radboudumc Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie Christa Hummelen van Vessem, hoofdverpleegkundige Jan Oudenes, verpleegkundig consulent geriatrie Reinier Postlaan 4, 6525 GC Nijmegen Postbus 9101, huispost 928 024-3668282 Jan.Oudenes@radboudumc.nl Websites: www.umcn.nl/zorg/afdelingen/geriatrie www.netwerk100.nl Pagina 15