gemeente Eindhoven 17R7129 Raadsnummer Inboeknummer 17bst00112 B&W beslisdatum 31 januari 2017 Dossiernummer 17.05.252 Raadsvoorstel Strategisch plan GRWRE Ergon 2017-2020 en aanpassing van de regeling GRWRE Inleiding Met de invoering van de Participatiewet blijven de gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). Gemeente Eindhoven neemt samen met vier regiogemeenten deel in de Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorzieningschap Regio Eindhoven (GRWRE Ergon ). Leden van de colleges van B&W van de deelnemende gemeenten hebben zitting in het bestuur van de GRWRE Ergon. Op basis van de wensen en mogelijkheden van de gemeenten wordt een Strategisch plan opgesteld voor uitvoeringsorganisatie Ergon en wordt een begroting vastgesteld. De gemeenteraden van de deelnemende gemeenten hebben voorafgaand aan de vaststelling hiervan de mogelijkheid om hun zienswijze te geven. Het bestuur van de GRWRE vraagt aan de raden van de deelnemende gemeenten om hun zienswijze te geven over de hoofdlijnen van dit Strategisch plan 2017-2020. Na het eindoordeel zal het bestuur van de GRWRE dit definitief vaststellen. Ook vraagt het bestuur aan de raden om de middelen uit het Participatiebudget (bestemd voor de uitvoering van de Wsw-oud) over te dragen aan het werkvoorzieningschap voor de uitvoering van de Wsw. Daarnaast worden er in dit raadsvoorstel nog twee andere aspecten behandeld. Als gevolg van wijzigingen in de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) moet ook de regeling van de GRWRE aangepast worden. Er wordt daarom aan uw raad gevraagd of u kunt instemmen met de gewijzigde regeling van de GRWRE waarin een aantal technische wijzigingen zijn aangebracht. Tenslotte worden een aantal wijzigingen voorgesteld op het gebied van de cliëntenparticipatie. Doelstelling In de GRWRE is vastgelegd dat het bestuur van de GRWRE namens de gemeenten de Wsw uitvoert. Via de Wet gemeenschappelijke regelingen heeft uw raad de mogelijkheid om een zienswijze te geven op het Strategisch plan. Wij hechten er aan dat uw raad optimaal betrokken wordt in de besluitvorming over de te volgen strategie van de uitvoeringsorganisatie Ergon. De gemeenten zijn immers verantwoordelijk en dienen regie te voeren en toe te zien op een adequate uitvoering. Hiermee kan voldaan worden aan deze opdracht. Verder wordt met de aanpassingen in de regeling van de GRWRE bewerkstelligd dat de GRWRE weer voldoet aan de nieuwe Wet gemeenschappelijke regelingen.
Voorstel 1. Als zienswijze over het Strategisch plan GRWRE Ergon 2017-2020 kenbaar maken dat de gemeenteraad van Eindhoven geen opmerkingen plaatst en dat in de afgelopen jaren oplopend eigen vermogen benut wordt om enerzijds de toenemende financiële risico s te dekken en ook op de langere termijn een budgettair neutrale uitvoering van de Wsw te realiseren en anderzijds als startkapitaal voor de ontwikkeling van het Participatiebedrijf. 2. De door het Rijk aan Eindhoven toegekende middelen uit het Participatiebudget 2017 bestemd voor de uitvoering van de Wsw ter beschikking te stellen aan het bestuur van de GRWRE. 3. Het college toestemming verlenen de gewijzigde Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorzieningschap Regio Eindhoven vast te stellen. 4. De verordening cliëntenparticipatie Wsw in te trekken per 1 juli 2017. Argumenten 1.1 Het Strategisch plan bouwt voort op de eerde gemaakte keuzes op strategisch vlak en anticipeert op ontwikkelingen volgend uit de decentralisaties en de door de gemeente gemaakte keuzes. 1.1.1. We blijven samenwerken op het gebied van de Wsw. We blijven samenwerken op het gebied van de Wsw. Met de Participatiewet wordt de Wsw de komende decennia afgebouwd (door natuurlijk verloop). In het Strategisch plan is opgenomen dat we de huidige samenwerking op de Wsw blijven voortzetten. Daarbij is het van belang om dit zo efficiënt mogelijk te doen vanwege een afnemend volume van het aantal Wsw-werkplekken én een afnemend Rijksbudget per werkplek. De druk op het ontschotte Participatiewet neemt hierdoor in de komende jaren toe. Het uitgangspunt is om de komende jaren zo lang mogelijk met het Wsw-deel in het Participatiebudget een positief exploitatieresultaat te handhaven. Daartoe wordt in de periode 2017-2020 de bedrijfsvoering geoptimaliseerd door onder meer reductie van de kosten van het kaderpersoneel, bezuinigingen op overige bedrijfskosten en verhoging van de netto-opbrengst. Daarnaast vraagt de huidige arbeidsmarktsituatie om mobiliteit, flexibiliteit en weerbaarheid om adequaat te kunnen inspelen op de arbeidsmarkt. Hierom zijn ingrepen in de portfolio noodzakelijk zodat werkplekken voldoende plaatsings- en ontwikkelpotentie hebben en de verhouding tussen kosten en opbrengsten aanvaardbaar zijn. Er wordt blijvend gestreefd om zoveel mogelijk mensen (70/75%) extern/buiten aan het werk te hebben en maximaal 20/25% binnen. 1.1.2. Samenwerking in het Participatiebedrijf voor inwoners met een arbeidsbeperking. Verder hebben de colleges van de deelnemende gemeenten besloten te onderzoeken hoe samengewerkt kan worden tussen de gemeenten en Ergon op het gebied van de 2 e lijns-participatiedienstverlening voor mensen die behoren tot de doelgroep van de Participatiewet. Daarbij is de inzet om de kennis en kunde van de gemeenten en Ergon te bundelen met het oog op een effectieve en efficiënte uitvoering in het Participatiebedrijf.
Er is hierbij in eerste instantie sprake van samenwerking op het gebied van dienstverlening aan inwoners met een arbeidsbeperking voor wie het nieuwe instrument loonkostensubsidie in het kader van de Participatiewet ingezet kan worden. Conform de rekenregels van het Kabinet wordt in de meerjarenraming uitgegaan dat de opbouw van het aantal nieuwe loonkostensubsidieplekken synchroon loopt met de afbouw van de Wsw. Voor 2017 zijn voor Eindhoven 86 nieuwe plaatsingen voorzien. De Ergongemeenten hebben de mogelijkheid om hiervan af te wijken door bijvoorbeeld eigen beleidskeuzes, ontwikkelingen in aanbod/omvang van de doelgroep of budgettaire redenen. Voor de loonkostensubsidieplekken hebben we de ambitie om deze zoveel mogelijk bij reguliere werkgevers te realiseren, er is hiervoor een plaatsingsvolgorde vastgesteld. Voor 2017 is het doel om minimaal 30% bij een reguliere werkgever te plaatsen, 20% via detachering en de overige 50% via contractdetachering, werken op locatie en beschut binnen (respectievelijk 23%, 10% en 17%). De gemeenten zijn sinds 1 januari 2017 verplicht om beschut werkplekken te realiseren. Een wijziging van de Verordening Sociaal Domein in verband met de verplichting t.a.v. beschut werk kan uw raad binnenkort tegemoet zien. Hierin nemen we ook de ambities ten aanzien van het aantal plekken op. Door integrale uitvoering van de Wsw én loonkostensubsidieplekken in het Participatiebedrijf kunnen synergievoordelen behaald worden en is de inzet om tot en met 2020 sprake te laten zijn van budgettair neutrale uitvoering. Er is daarbij besloten om de GRWRE vooralsnog gedurende deze planperiode gastheer te laten zijn van het Participatiebedrijf. De uitvoering van loonkostensubsidie heeft veel overeenkomsten met de uitvoering van de Wsw. Zo kan er gebruik gemaakt worden van een aantal bestaande contracten/netwerken in de Wsw voor het plaatsen van mensen met loonkostensubsidie. De huidige contractdetachering is echter nog niet participatiewetproof vanwege de huidige tarieven en zal daartoe aangepast worden. Doordat zowel de gemeenten als Ergon menskracht inzetten voor activiteiten als intake, diagnose, casemanagement, loonwaardemeting en begeleiding op de werkplek, wordt kennis en kunde gebundeld en is sprake van een integrale aanpak. 1.1.3. Nadere analyse samenwerking voor inwoners zonder arbeidsbeperking. Ten aanzien van de dienstverlening voor niet-arbeidsbeperkte inwoners vindt begin 2017 nog een nadere analyse plaats. Het gaat hierbij om de meer bredere uitvoering van de Participatiewet op het gebied van bijvoorbeeld beperking van de instroom en bevordering van uitstoom uit de bijstand, liefst door het verrichten van betaald werk. Het Werkleerbedrijf en de dienstverlening van het werkgelegenheidsteam 04Werkt spelen hierin een belangrijke rol. Bij deze dienstverlening ligt de nadruk op een aantal andere aspecten dan bij de uitvoering van loonkostensubsidie. Er is hierbij, méér dan bij de uitvoering van loonkostensubsidie, specifieke kennis en kunde nodig die door gemeenten geleverd wordt. Daarom wordt geïnventariseerd of deze dienstverlening ook tot de taken van het Participatiebedrijf gaan behoren binnen de GRWRE óf dat hier op een andere wijze invulling aan gegeven wordt. Als deze inventarisatie is afgerond, wordt vervolgens gekeken naar de optimale vorm van sturing en governance. Dit zal in het Strategisch plan 2018-2021 worden opgenomen.
Los van deze inventarisatie gaan we al aan de slag met het doorvoeren van verbeteringen in het Werkleerbedrijf en het onderbrengen van meer specialistische kennis en kunde op het gebied van participatie in de WIJteams om de uitstroom te verhogen. 1.2 Als gevolg van wijzigingen in de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) moet ook de Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorzieningschap Regio Eindhoven (GRWRE) aangepast worden. In 2000 is de Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorzieningschap Regio Eindhoven (GRWRE) in werking getreden, deze is in 2005 voor het laatst aangepast en door de colleges van de deelnemende gemeenten aangegaan. Door aanpassingen in de Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) die sinds 1 januari 2015 van kracht is, moeten we ook de regeling van onze GRWRE aanpassen met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2016. De aanpassingen hebben met name betrekking op enerzijds wijzigingen in de termijnen zodat uw gemeenteraad een langere periode heeft om een zienswijze in te dienen en anderzijds het meer onderscheid aanbrengen tussen het Algemeen Bestuur (AB) en het Dagelijks Bestuur (DB) van de GRWRE. Het DB mag niet de meerderheid uitmaken van het AB. Dit betekent dat de bestuurssamenstelling wijzigt. Het AB gaat voortaan bestaan uit 10 leden (twee collegeleden per deelnemende gemeente). Verder is opgenomen dat het DB 3 leden heeft waaronder een lid vanuit Eindhoven. Daarnaast is een beperkt aantal technische wijzigingen doorgevoerd zoals verwijzingen naar de Gemeentewet. Op grond van artikel 1 van de Wgr kan het college de gewijzigde GRWRE pas vaststellen nadat uw raad hiervoor toestemming heeft gegeven. Toestemming kan slechts worden onthouden wegens strijd met het recht of strijd met het algemeen belang. Met de voorgestelde aanpassingen loopt de GRWRE weer in de pas met de gewijzigde Wet gemeenschappelijke regelingen. 1.3 Aanpassingen in de cliëntenparticipatie. In 2008 heeft uw gemeenteraad de Verordening cliëntenparticipatie sociale werkvoorziening vastgesteld als één van de onderdelen van de modernisering van de Wsw destijds. Deze cliëntenraad kan sinds 1 juli 2008 gevraagd en ongevraagd de colleges van de gemeenten adviseren over beleidsvoorbereiding en -uitvoering. Inmiddels is de Wsw opgegaan in de Participatiewet. Voor alle mensen met een Wswindicatie die op dat moment een dienstverband hadden, blijft de Wsw-oud zijn werking behouden. Er worden geen nieuwe indicaties afgegeven en er wordt geen nieuw beleid ontwikkeld in het kader van de Wsw. Voor de inwoners die mogelijk vóór 1 januari 2015 tot de Wsw-doelgroep zou hebben behoord, geldt vanaf die datum de Participatiewet. Ook in het kader van de Participatiewet dient door de gemeenten vorm gegeven te worden aan cliëntenparticipatie. Steeds meer gemeenten geven (als gevolg van de drie decentralisaties) clientenparticipatie vorm vanuit het perspectief van het brede sociale domein. In Eindhoven is dit opgenomen in het Raadsvoorstel Cliëntenparticipatie in
nieuw perspectief, 16R7017. Ook de andere Ergon-gemeenten maken deze ontwikkeling door. Het bestuur van Ergon is in gesprek gegaan met de cliëntenraad Wsw om deze nieuwe ontwikkelingen te schetsen met vanuit het bestuur van de GRWRE het uitgangspunt dat clientenparticipatie ondersteund wordt en dat de vormgeving hiervan bij de gemeenten ligt. In dit gesprek is afgesproken dat we de periode tot 1 juli 2017 nemen om te komen tot een soepele overdracht naar de nieuwe vormen van clientenparticipatie in de gemeenten. Om dit te borgen is aan de cliëntenraad Wsw gevraagd om de ervaringen van de afgelopen jaren op te nemen in een notitie die aangeboden wordt aan de vertegenwoordigers van de gemeenten die aan de slag gaan met de nieuwe vorm van clientenparticipatie en aan het bestuur van de GRWRE Ergon. Door deze zachte landing wordt geborgd dat er een goede overdracht kan plaatsvinden. Desondanks willen we er óók voor zorgen dat clientenparticipatie goed geborgd blijft voor de mensen die nu werken in het kader van de oude Wsw bij Ergon. Er is nu sprake van een samengestelde OR bij Ergon waarin zowel kaderpersoneel als medewerkers met een Wsw-indicatie zitting hebben (het merendeel van de 15 leden van de OR bestaat uit medewerkers met een Wsw-indicatie). We hebben aan de huidige OR van Ergon gevraagd of zij ook willen opkomen voor de (beleids)belangen van de huidige Wsw-werknemers én voor de mensen die onder de Participatiewet vallen en werken met loonkostensubsidie (en later beschut werk). Op korte termijn (april 2017) wordt formeel ingeregeld dat deze nieuwe Participatiewetwerknemers zich ook verkiesbaar kunnen stellen voor de OR (zowel actief als passief kiesrecht). Op deze wijze kunnen de belangen van de huidige Wsw-werknemers én het toenemende volume van mensen die met loonkostensubsidie werken goed behartigd worden. Daarnaast organiseren we ook cliëntenparticipatie in het kader van het Regionaal Werkbedrijf (RWB). Het RWB richt zich vooral op gezamenlijke werkgeversdienstverlening om werk voor de doelgroep te realiseren. Het grootste deel van de uitvoering van de Participatiewet (de ondersteuning van inwoners die niet zelf aan het werk komen) ligt bij de deelnemende gemeenten. Om deze reden willen we het zwaartepunt van clientenparticipatie dichtbij cliënten neerleggen, dus bij gemeenten, swbedrijven en UWV in onze regio. Dit laat onverlet dat het RWB zelf cliëntenparticipatie ook van groot belang en van toegevoegde waarde vindt en daarom de direct belanghebbenden goed wil betrekken en hierbij ook een stem wil geven. Allereerst via de vakbeweging die vertegenwoordigd is in het dagelijks bestuur van het RWB. En ten tweede door ieder halfjaar een bijeenkomst (de eerste in februari 2017) te beleggen voor cliënten(vertegenwoordigers) uit alle gemeenten, sw-bedrijven en UWV van onze arbeidsmarktregio waarin we hen uitnodigen om hun mening en ervaringen te delen over de dienstverlening, het beleid én clientenparticipatie zelf (hoe kunnen we cliëntenparticipatie in het kader van het RWB zo goed en praktisch mogelijk inrichten) om onze dienstverlening verder te verbeteren. De resultaten hiervan delen we met onze nieuwe Cliëntenraad Sociaal Domein (CRSD). Zodra deze geïnstalleerd is, zal deze periodiek worden uitgenodigd op deze halfjaarlijkse bijeenkomsten. Zo borgen we de verbindingen en zorgen we ervoor dat de nieuwe CRSD goed wordt meegenomen.
Kanttekeningen Advies cliëntenraad Wsw. Het Strategisch plan is op 5 december 2016 naar de cliëntenraad Wsw gestuurd. Op 3 januari jl. is dit nogmaals verstuurd met het verzoek hierop advies uit te brengen. Op 11 januari jl. is het Strategisch plan geagendeerd op de vergadering van de cliëntenraad en is hierop een ambtelijke toelichting gegeven. Naar verwachting brengt de cliëntenraad Wsw op 14 februari as. advies uit. Dit advies zal worden nagestuurd. Advies Ondernemingsraad van Ergon. De ondernemingsraad heeft op 5 december 2016 een reactie op het Strategisch plan gegeven. Daarin is aangegeven dat de OR positief staat tegenover dit plan. De OR is tevreden over het feit dat er nu meer duidelijkheid gaat ontstaan over de rol van Ergon. Wel constateert de OR enkele onevenwichtigheden, mede ten aanzien van het ontbreken van belangrijke informatie en nog te nemen landelijke politieke besluitvorming. Naar aanleiding van het advies van de OR heeft de algemeen directeur van Ergon in een brief van 7 december 2016 aangegeven dat er vanwege de complexheid nog sprake is van onevenwichtigheid en dat bepaalde zaken nog niet volledig zijn uitgewerkt. Op veel aspecten zal in de komende periode meer duidelijkheid ontstaan. Kosten Tot 2015 ontving de gemeente een separaat budget voor de uitvoering van de Wsw. Sinds 1 januari 2015 stelt het Rijk middelen voor de uitvoering van de Wsw beschikbaar als onderdeel van de integratie-uitkering Sociaal Domein-participatie- (IUSDparticipatie). Het voorlopige Wsw-deel in deze integratie-uitkering is voor 2017 31.672.694 voor Eindhoven. Op basis van de voorlopige budgetten van het Rijk wordt in de jaren 2017 t/m 2020 een nihil resultaat verwacht. De Wsw-subsidies dalen de komende jaren. Daarentegen nemen de activiteiten vanuit de Participatiewet toe, er is hierbij sprake van een geïntegreerde Wsw-uitvoeringsorganisatie en een Participatiebedrijf. De afgelopen jaren is het eigen vermogen toegenomen. De hoogte hiervan is begroot op 8,1 miljoen. De komende periode zijn er flinke risico s t.a.v. de exploitatie van de Wsw door onder andere een afnemend Rijksbudget en mogelijk een te lage landelijke uitstroom, o.a. veroorzaakt door steeds latere pensionering van de Wsw-werknemers. Het effect hiervan is dat het totale landelijk vastgestelde rijksbudget over méér Wsw-ers moet worden gedeeld waardoor het budget per werkplek nog sneller daalt. Er is door Ergon een optimalisatieplan ontwikkeld dat moet leiden tot een structurele bezuiniging van 4,5 miljoen zodat er in de planperiode én de periode daarna geen structurele tekorten in de exploitatie van de Wsw gaan ontstaan. We willen de Wsw budgettair neutraal blijven uitvoeren. Hiervoor zijn nu middelen nodig uit het eigen vermogen.
Ook wordt nu op verzoek van het Ergon-bestuur een risico-inventarisatie uitgevoerd voor zowel de oude SW-doelgroep als de nieuwe doelgroep. Uit een eerste inventarisatie blijkt dat de risico s gaan toenemen (tot op heden was 10 miljoen het vastgestelde risicobedrag). In april 2017 volgt de definitieve risico-inventarisatie. Tenslotte hebben we bij de doorontwikkeling van het Participatiebedrijf mogelijk een startkapitaal (ontwikkelbudget) nodig uit de reserves. We hoeven dan géén extra gemeentelijke middelen in te brengen. Een en ander is afhankelijk van de toekomstige keuzes ten aanzien van de taken en positionering van het Participatiebedrijf. Conform de gebruikelijke lijn wordt voorgesteld om de door het Rijk aan Eindhoven toegekende middelen uit het Participatiebudget 2017 -bestemd voor de uitvoering van de Wsw- ter beschikking te stellen aan het bestuur van de GRWRE. De uitvoering van de Wsw in 2017 kan voortgezet worden met de huidige Rijksfinanciering waarbij er geen gemeentelijke middelen toegevoegd worden. Communicatie Het Strategisch plan wordt, nadat dit door het bestuur is vastgesteld, via Ergon aan de pers en derden beschikbaar gesteld. Planning en uitvoering De besluiten van de raden worden ter kennis gebracht van het bestuur van de GRWRE, evenals eventueel voor de vaststelling van het bestuur van belang zijnde door de raden gemaakte bemerkingen. In de vergadering van april 2017 stelt het bestuur van de GRWRE het Strategisch plan 2017-2020 vast. Evaluatie Per kwartaal informeren wij uw raad over de voortgang in 2017 en verder. Na afloop van het jaar biedt het bestuur van de GRWRE de jaarrekening en het jaarverslag aan. Bijlage(n) Als bijlage(n) bij dit voorstel behoren: b Strategisch plan 2017-2020 GRWRE Ergon inclusief begroting. b Brief OR van Ergon aan algemeen directeur Ergon, 5 december 2016. b Brief algemeen directeur Ergon aan OR van Ergon, 7 december 2016. b Concept Regeling GRWRE. De bijlagen worden meegestuurd De bijlagen liggen ter inzage in de leeskamer Een ontwerpraadsbesluit bieden wij u hierbij ter vaststelling aan. Burgemeester en wethouders van Eindhoven,, secretaris.
Ontwerp Raadsbesluit De raad van de gemeente Eindhoven; gezien het voorstel van burgemeester en wethouders van ; besluit: 1. Als zienswijze over het Strategisch plan GRWRE Ergon 2017-2020 kenbaar maken dat de gemeenteraad van Eindhoven geen opmerkingen plaatst en dat in de afgelopen jaren oplopend eigen vermogen benut wordt om enerzijds de toenemende financiële risico s te dekken en ook op de langere termijn een budgettair neutrale uitvoering van de Wsw te realiseren en anderzijds als startkapitaal voor de ontwikkeling van het Participatiebedrijf. 2. De door het Rijk aan Eindhoven toegekende middelen uit het Participatiebudget 2017 bestemd voor de uitvoering van de Wsw ter beschikking te stellen aan het bestuur van de GRWRE. 3. Het college toestemming verlenen de gewijzigde Gemeenschappelijke Regeling Werkvoorzieningschap Regio Eindhoven vast te stellen. 4. De verordening cliëntenparticipatie Wsw in te trekken per 1 juli 2017. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van, voorzitter., griffier.