Waarde van bodemvruchtbaarheid Oene Oenema Wageningen University & Research NBV-bijeenkomst Wageningen, 21-04-2017
Wat is bodemvruchtbaarheid? Twee definities: Productiecapaciteit van de bodem Vermogen om nutriënten te leveren aan het gewas Soms wordt onderscheid gemaakt tussen Biologische bodemvruchtbaarheid Chemische bodemvruchtbaarheid Fysische bodemvruchtbaarheid
Betekenis bodemvruchtbaarheid verandert Betekenis van bodemvruchtbaarheid in voedselproductie is afgenomen en die van nutriëntenmanagement toegenomen, door Beschikbaarheid goedkope kunstmeststoffen Ontwikkeling intensieve veehouderij Bodemvruchtbaarheid is in ontwikkelde landen toegenomen Betekenis van bodemvruchtbaarheid in resource use efficiency en milieubelasting neemt toe Zoeken naar een nieuw evenwicht
Hoe wordt bodemvruchtbaarheid gemeten? Zeer veel mogelijke parameters Aanbod analyses neemt toe Prijs analyses neemt af Aanvraag voor analyses neemt af Belangrijkste: ph, SOM, NPK, micro-nutrienten Capaciteit & intensiteit Bodemleven
Opbrengst = f (gewastype, omgeving, management) Potentiele opbrengst Opbrengst beperkt door water & nutriënten Actuele opbrengst Bepalende factoren Beperkende factoren Gewastype Zonnestraling Temperatuur CO 2 Water Nutriënten Reducerende factoren Onkruid Ziektes Verontreinigingen Situaties Van Ittersum en Rabbinge (1997).
Welke bodemfactoren zijn belangrijk voor de gewasopbrengst? Water-leverend vermogen Nutriënten-leverend vermogen Bewerkbaarheid Bodem-pathogenen Onkruid-druk Verontreinigingen/verzilting
Illustratie effect bodemvruchtbaarheid Gewasopbrengst Opbrengst zonder bemesting Effect bodemvruchtbaarheid Bemesting
Wet van het optimum Het effect van verbetering van een factor, die de opbrengst beperkt, is het grootst als alle andere factoren optimaal zijn (de opbrengst niet beperken). Belang van bedrijfsvoering & management; alles op juiste volgorde en tijdstip, juiste manier, juiste plaats, en in juiste hoeveelheid
Stijgende grondprijzen en opbrengsten & achteruithollende bodemvruchtbaarheid? o Waar o Grotendeels waar o Grotendeels onwaar o Onwaar o Niet te checken Achteruithollende bodemvruchtbaarheid
Veranderingen in fosfor-overschot in NL CBS, 2016
Agrarische grondprijzen en tarweopbrengsten Schröder et al., 2016
Schaarste aan grond om mest af te zetten Mestdruk: mestproductie gedeeld door mestplaatsingsruimte, in kg fosfaat per ha De Koeijer et al, 2016
Prijs van land in 2016/2017 Keuro/ha http://www.boerderij.nl/landbouwgrond/gron dprijzen/?gebied=3010#pricescontent
Veranderingen in gewasopbrengst, 2000-2015 Gewas Landelijke areaal in 2015 (x 1000 ha) Jaarlijkse opbrengststijging (of daling) 2 (%) Zandgrond Zandgrond 3 Kleigrond Kleigrond 2000-2015 2006-2014 2000-2015 2006-2014 Pootaardappel 41 +0,8 +1,9 +0,3 +0,6 Consumptieaardappel 72 +0,2 +0,7-0,2 +0,8 Suikerbieten 58 +2,9 +3,4 +2,9 +3,1 Zaaiuien 24 +0,2 +1,0 +0,5 +1,6 Wintertarwe 127 +0,9 +1,7 +0,3 +0,8 Zomertarwe 15 +0,8 +3,3 +0,0 +0,7 Korrelmaïs 11-1,9 +0,6-1,3 +2,8 Wintergerst 8 +3,0 +1,6 +1,7 +1,9 Zomergerst 25 +0,8 +1,5 +0,9 +2,5 Grasland 4 1240 +1,5 +2,1 +0,4 +1,2 Snijmaïs 224 +0,4 +0,5 +0,9 +1,7 Gemiddeld +0,9 +1,7 +0,6 +1,6 Schröder et al., 2016
We find that yields in maize, rice, wheat, and soybean are increasing at 1.6%, 1.0%, 0.9%, and 1.3% per year, respectively, which is less than the 2.4% per year rate required to double global production by 2050
Trends opbrengst en kwaliteit suikerbieten IRS, 2014
Stikstof-, fosfaat- en VEM-gehalte van gras Bron: Bedrijfsinformatienetwerk (BIN)
Trends in organische stof gehalte: stabiel Eurofins, 2016
Trends op bouwland in gebieden met relatief laag SOM-gehalte Eurofins, 2016
P-AL (mg P2O5/100 g) P-AL (mg P2O5/100 g) Trends in P-AL: constant; regionaal dalend 80 80 60 60 40 20 Zuidwest-Brabant (dekzand) Zuidwest-Brabant (zeeklei) 0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 40 20 IJsselmeerpolders 0 2005 2007 2009 2011 2013 2015 Eurofins, 2016
P-PAE (mg P/kg) P-PAE (mg P/kg) Trends in P-CaCl2: dalend 8 6 Zeeklei Rivierklei Veen en kleiig veen 8 6 Bouwhoek en Hogeland Noordelijk weidegebied Zuidwest-Brabant IJsselmeerpolders Westelijk Holland 4 4 2 2 0 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 0 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016 Eurofins, 2016
Fosfaattoestand-afhankelijke gebruiksnormen Gebruiksnorm kg P 2 O 5 /ha Evenwichtsbemesting Laag Neutraal Hoog Fosfaattoestand
Samenvatting & conclusies (i) Grondprijzen, gewasopbrengsten en bodemvruchtbaarheid zijn hoog t.o.v. andere landen in EU Grondprijzen en gewasopbrengsten zijn gestegen in voorbije 15 jaar Bodemvruchtbaarheid (SOM) is stabiel tot licht dalend (P- CaCl2) Er is grote ruimtelijke variatie; gemiddelden zeggen niet voldoende.
Samenvatting en conclusies (i) Veel factoren bepalen relatie bodem en gewasopbrengst Samenhang tussen factoren is bepalend Bodem (land) is groot kapitaal ; wees er zuinig op Meten is weten; houdt vinger aan de pols Wees beducht op sluipende afname bodemkwaliteit: Bodemverdichting ph-daling Schimmels, aaltjes Multi-nutriënten gebrek Afname bodemstructuur Ruimtelijke variatie binnen percelen
Resumerend: de waarde van land Ruimtelijke dimensie Waar ligt het Hoe groot, verkaveling Gebruik/functie van het land Nu Verwachting voor toekomst Bodemvruchtbaarheid Vroeger nu Vraag Waarde Aanbod
Dank voor uw aandacht Met dank aan Arjan Reijneveld
Gaat de bodemvruchtbaarheid hollend achteruit? Vaak gehoord bij boeren en in landbouwbladen Wat wordt daarmee bedoeld? Gaat het opbrengend vermogend achteruit? Gaat nutriënten-leverend vermogen achteruit? Neemt de bewerkbaarheid af? Neemt het organische stofgehalte af?
Inkomens in landbouw blijven achter Bron: CBS
Over nutriënten Planten hebben 14 elementen nodig (naast C, H,O): N, P, K, Mg, Ca, S, Fe, Mn, Zn, Cu, B, Mo, Cl (Ni) Dieren en mensen hebben 22 elementen nodig: N, P, K, Mg, Ca, S, Fe, Mn, Zn, Cu, Mo, Cl, Co, Na, Se, I, Cr, Ni, V, Sn, As, F Ongelijke verdeling over de aarde: >Gebrek leidt tot verstoring van groei en ontwikkeling >Overmaat leidt tot verontreiniging, vergiftiging en degradatie >Grondstoffen zijn schaars en ongelijk verdeeld
Welke bodemfactoren bepalen opbrengst? Bodemdiepte; tot waar wortels kunnen groeien Draagkracht, drainage Textuur; verdeling tussen klei, silt en zand ph Nutriënten Organische stof Bodemstructuur; Bodemziektes; bodemleven;...
De pijlers van het mestbeleid