Over het mestprobleem en mogelijke oplossingen. Oene Oenema Wageningen University, Alterra

Transcriptie

1 Over het mestprobleem en mogelijke oplossingen Oene Oenema Wageningen University, Alterra

2 Over het mestprobleem en mogelijke oplossingen Oene Oenema Wageningen University Alterra Nationaal Mestcongres Papendal, 8 maart 2016

3 Het mestprobleem Mestprobleem = nutriëntenprobleem; vooral stikstof en fosfaat Mestprobleem = ongelijke verdeling van stikstof en fosfaat op aarde >Gebrek leidt tot verstoring van groei en ontwikkeling van plant, dier en mens >Overmaat leidt tot verontreiniging, vergiftiging en degradatie >Grondstoffen voor meststoffen zijn schaars en ongelijk verdeeld op aarde

4 Fundamentele oorzaken mestoverschot Specialisatie in gewasproductie en dierlijke productie Intensivering productie; meer output per ha Agglomeratie; concentratie van veehouderijbedrijven Kenmerken: Hoge veedichtheid Grote aanvoer van veevoer van elders Teveel stikstof en fosfaat in grondwater en oppervlaktewater en te hoge ammoniakemissies

5 Waar is een mestprobleem? Menzi et al., 2010

6 Veedichtheid per provincie in EU in 2010 Eurostat, 2015

7 Nitraat in grondwater in EU ( ) Source: Europese Commissie

8 Mestverwerking in EU Mestvergisting (vooral D, DK, AT) Mestscheiding (vooral NL, DK, B, It, SP) Aanzuring van mest (DK) Mestverbranding (vooral NL,... IE) Biologische verwerking (vooral B, Fr) Terugwinning van fosfaat, stikstof (NL, B) Mestexport (NL en B) Totale volume is gering (~7%) Foged et al., 2013

9 Mestbeleid in NL Vanaf 1984 Geleidelijk aangescherpt; veel veranderingen Sterke vermindering stikstof- en fosfaatoverschotten Forse afname ammoniakemissies Forse afname nitraatgehaltes in grondwater Maar doelen zijn niet gerealiseerd

10 Doelen van het mestbeleid Hoofddoel: bescherming van de gezondheid van mens, dier, natuur en biodiversiteit. Meetbare doelen nitraatgehalte in water lager dan 50 mg nitraat per liter, stikstof- en fosfaatgehaltes in oppervlaktewater lager dan de doelen per watertype volgens KRW, totale ammoniakemissies minder dan 128 kton, en voorkóming van de verontreiniging van de bodem

11 Instrumenten van het huidige mestbeleid Verplicht vanwege internationale afspraken: 1. Gebruiksnormenstelsel 2. Middelvoorschriften voor beperking nitraatuitspoeling 3. Voorschriften voor beperking ammoniakemissies 4. Eisen m.b.t. de samenstelling van meststoffen Ondersteunende instrumenten: 5. Dierrechten en fosfaatrechten 6. Stelsels voor mestdistributie en verwerking

12 De pijlers van het mestbeleid

13 Knelpunten in het mestbeleid Doelen worden niet gerealiseerd; Instrumenten niet op elkaar afgestemd; Gebruiksnormen dierrechten+fosfaatrechten verplichte mestverwerking Stelsel is veel te ingewikkeld geworden

14 Ontwikkeling mestproductie in NL CBS, 2016

15 Mestproductie per diercategorie, CBS, 2016

16 Areaal landbouwgrond,

17 Fosfaatplaatsingsruimte in NL landbouw

18 Mestproductie en plaatsingsruimte

19 Mestproductie en plaatsing in NL in 2014 Mestproductie en plaatsing Miljoen kg Totale mestproductie 171,8 Co-vergistingsmaterialen 2,7 Import mest 2,6 Totaal 177,1 Plaatsing mest eigen bedrijf 85,9 Plaatsing mest op andere landbouwbedrijven 39,5 Plaatsting mest buiten landbouw in NL 6,8 Totale plaatsing 132,2 Benodigde mestverwerking/export ~45

20 Verwachte situatie 2016 t.o.v Mestproductie en plaatsing Miljoen kg Totale mestproductie hoger ~10 Mestplaatsingscapaciteit lager ~7-9 Benodigde mestverwerkingscapaciteit hoger ~15-20

21 Oplossingsrichtingen 1. Vergroting mestverwerkingscapaciteit en export en/of 2. Verlaging fosfaatgehalte veevoer en/of 3. Anders produceren minder dieren

22 Optie 1: Verduurzaming mestverwerking Uitbreiding mestverwerkingscapaciteit tot minimaal miljoen kg fosfaat per jaar; Ontwikkeling van duurzame afzetmarkt in buitenland voor meer dan miljoen kg fosfaat per jaar; Diversificatie mestverwerkingstechnieken, - producten en afzetmarkten (kunstmestvervangers)

23 Optie 2: verdere verlaging P-gehalte veevoer Voor aangekocht krachtvoer nog beperkte mogelijkheden (~5 miljoen kg fosfaat), Voor eigen geteeld voer op graasveebedrijven ook beperkte mogelijkheden via gras/mais-verhouding en graslandbeheer. Deze opties zijn vooral effectief indien verlaging P-excretie niet helemaal wordt gecompenseerd door hogere productie.

24 Optie 3: anders produceren / minder dieren Is nu de terugval optie Majeure verandering; vergt durf en marktontwikkeling Sluit aan bij aanbevelingen Wijffels, Van Doorn, etc.

25 Aanpassingen mestbeleid Korte termijn: Betere afstemming gebruiksnormen quotering aantal dieren mestproductieplafond Herdefiniëren van mestverwerking in Meststoffenwet Integratie en vereenvoudiging van Wet Verplichte Mestverwerking, Wet Verantwoorde Groei & AMvB Grondgebonden Groei Melkveehouderij Versterking controle & handhaving Langere termijn Mestbeleid 3.0

26 Dank voor uw aandacht