De bodem draagt de bio-economie

Transcriptie

1 De bodem draagt de bio-economie Bio-economie gaat over het geheel aan producten uit biomassa: voedsel, veevoer, energie, materialen, chemicalien, etc. 1

2 Hoeveel biomassa kan de wereld produceren? Voldoende voedselproductie mogelijk voor 40 miljard mensen (Rabbinge) Gezond en veilig biologisch voedsel voor 11 miljard mensen (Goewie) Helft voedselproductie verspild (Tristram Stuart, NRC, 22 juni 2013) 23 % van landoppervlak is geschikt voor landbouw; 50 % daarvan in gebruik genomen, rest is ongerepte natuur 20 % daarvan is gedegradeerd 30% vervanging fossiele bronnen door biomassa => verdubbeling huidige omvang biomassaproductie 28 juni

3 Het gaat er niet om wat goed of slecht is voor de bodem, het gaat om het duurzaam benutten van natuurlijk kapitaal voor o.a. * wereldvoedselvoorziening en overige biomassatoepassingen * energievoorziening * klimaat (mitigatie en adaptatie) * gezondheid en welbevinden van mensen * verstedelijking en leefomgevingskwaliteit * waterbeheer: niet teveel, niet te weinig, goede kwaliteit 28 juni 2013 NBV-themadag 3

4 Het gaat er niet om wat goed of slecht is voor de bodem, het gaat om het duurzaam benutten van natuurlijk kapitaal voor o.a. * wereldvoedselvoorziening en overige biomassatoepassingen * energievoorziening * klimaat (mitigatie en adaptatie) * gezondheid en welbevinden van mensen * verstedelijking en leefomgevingskwaliteit * waterbeheer: niet teveel, niet te weinig, goede kwaliteit 28 juni

5 Ecosysteemdiensten De voordelen die mensen genieten van ecoystemen Een ecosysteem is een dynamisch samenspel tussen dieren, planten en micro-organismen en gesteente, bodem, water, lucht en energie. Eco = oikos = huis Ecologie: het huis begrijpen Economie: het huis managen (Uit: Keuning en Smit, Ecosysteemdiensten in de praktijk van duurzaam bodembeheer, cr% juni

6 Bodemleven Er bevinden zich bacterien op aarde, een miljard keer meer dan het aantal sterren in het heelal Een theelepel grond bevat ruim een miljard bacterien, schimmels en protozoën. In 30 gram grond bevinden zich soorten. Slechts 0,1 tot 1 procent van de soorten is in cultuur gebracht en bekend. Bron: European Atlas of Soil Biodiversity NBV-themadag 6

7 Bodemecosysteemdiensten Productie van biomassa - bodemvruchtbaarheid, bodemstructuur, waterregulatie, nutriëntenleverend vermogen, ziektewerendheid, bacterieel gezond, schoon Regulering van klimaat - bodemstructuur, porositeit, waterregulerend vermogen, koolstofvastlegging via bodemorganische stof Regulering van water - kwantiteit (niet teveel, niet te weinig), kwaliteit (zuiverend vermogen) Overige producerende, regulerende, culturele en ondersteunende diensten 28 juni

8 De waarde van ecosysteemdiensten Waarde (10 12 dollar) bodem 20 Schoon water 2.3 Voedsel 0.8 Genetische bronnen 0.8 Totaal ( dollar) is ca. twee keer het mondiale BNP Bron: Boumans et al., 2002 Ecol. Econom. 41 NBV-themadag 8

9 Wat gaat er mis? Ecosysteemdiensten onbenut laten Waterberging, wegvangen fijn stof, bestrijdingsmiddelen Ecosystemen overexploiteren Visquota, verlies bodemvruchtbaarheid door erosie, verwoestijning door verlies van organische stof), uitspoelen nutriënten (eutrofiering en daardoor ontregeling natuurlijke systemen) Ecosystemen verstoren Vergiftiging, verdroging, verzuring, versnippering, 28 juni

10 Wat gaat er mis? Ecosysteemdiensten onbenut laten Waterberging, wegvangen fijn stof, bestrijdingsmiddelen Ecosystemen overexploiteren Visquota, verlies bodemvruchtbaarheid door erosie, verwoestijning door verlies van organische stof), uitspoelen nutriënten (eutrofiering en daardoor ontregeling natuurlijke systemen) Ecosystemen verstoren Vergiftiging, verdroging, verzuring, versnippering, 28 juni

11 Waar moet je rekening mee houden? Maatschappelijk/economisch: efficiëntie van gebruik, hergebruik en kringlopen Ruimtelijk: Schaarste, voorraadbenadering, efficientie Bodemkundig: bodemvruchtbaarheid organische stof, nutriëntenmanagement, bodemstructuur, gezond bodemleven NUTRIENTEN ZIJN KOSTBAARHEDEN, KRINGLOPEN SLUITEN DE BODEM PRODUCEERT GRONDSTOFFEN GEZONDE BODEM IS ECONOMISCH BELANG 28 juni

12 Waar moet je rekening mee houden? Maatschappelijk/economisch: efficiëntie van gebruik, hergebruik en kringlopen Ruimtelijk: Schaarste, voorraadbenadering, efficientie Bodemkundig: bodemvruchtbaarheid organische stof, nutriëntenmanagement, bodemstructuur, gezond bodemleven NUTRIENTEN ZIJN KOSTBAARHEDEN, KRINGLOPEN SLUITEN DE BODEM PRODUCEERT GRONDSTOFFEN GEZONDE BODEM IS ECONOMISCH BELANG 28 juni

13 Verschillende relevante schaalniveaus Mondiaal: lastig te sturen, wicked problem Nationaal: Beleid, regelgeving, voorlichting, subsidies Lokaal: Wat kunnen boeren en andere landeigenaren doen? Land management options. 28 juni

14 Peak soil worse than peak oil Het duurt jaar om 15 cm vruchtbare bodem te laten ontstaan Door slecht beheer is al 20 procent van het huidige mondiale landbouwareaal gedegradeerd Bodem is een niet-hernieuwbare natuurlijke hulpbron die we in hoog tempo aan het opmaken zijn 28 juni

15 Mondiaal/globaal perspectief Gewapende conflicten, sociale onrust, migratie en klimaatverandering zijn maatschappelijke opgaven die mede worden veroorzaakt door landdegradatie en slechte bodemkwaliteit. Als slechte bodem een oorzaak is, dan kan goede bodem een oplossing bieden! 28 juni

16 Nationaal/regionaal schaalniveau Beleidsopties voor duurzaam bodemgebruik: Wetgeving (mest, afval, bodemsanering), zeer effectief gebleken Voorlichting/maatschappelijke bewustwording, initiatief bewust bodemgebruik Communicatie - over bodemkwaliteit, van mg/kg of mg/ha naar mg/gigajoule vermeden fossiel of mg/eenheid CO 2 -emissiereductie Ruimtelijke ordening van landgebruik, STRONG, functie volgt peil 28 juni

17 Nationaal/regionaal schaalniveau Beleidsopties voor duurzaam bodemgebruik: Wetgeving (mest, afval, bodemsanering), zeer effectief gebleken Voorlichting/maatschappelijke bewustwording, initiatief bewust bodemgebruik Communicatie - over bodemkwaliteit, van mg/kg of mg/ha naar mg/gigajoule vermeden fossiel of mg/eenheid CO 2 -emissiereductie Ruimtelijke ordening van landgebruik, STRONG, functie volgt peil 28 juni

18 Nationaal/regionaal schaalniveau Beleidsopties voor duurzaam bodemgebruik: Wetgeving (mest, afval, bodemsanering), zeer effectief gebleken Voorlichting/maatschappelijke bewustwording, initiatief bewust bodemgebruik Communicatie - over bodemkwaliteit, van mg/kg of mg/ha naar mg/gigajoule vermeden fossiel of mg/eenheid CO 2 -emissiereductie Ruimtelijke ordening van landgebruik, STRONG, functie volgt peil 28 juni

19 Lokaal schaalniveau Handelingsperspectief voor landeigenaren, lokatiespecifiek Afhankelijk van grondsoort, klimaat, landgebruik, relief, etc. Denk aan: - gewasresten terug op land - Minimale grondbewerking - rotatie- en gewaskeuze - nutriëntenmanagement naar gewasbehoefte - structuurbehoud door aangepaste machines 28 juni

20 Waar moet je rekening mee houden wat betreft bodemkwaliteit en landgebruik? Gezonde bodem voor levering ecosysteemdiensten Nutrienten zijn kostbaarheden Bodem koesteren als productiefactor Sturing nodig op verschillende schaalniveaus 28 juni