ECONOMIC RESEARCH ING FOCUS July N - 1 September Economische activiteit : Het ging niet goed met de economische activiteit in het tweede kwartaal. En ook het derde kwartaal wordt nog lastig, zoals blijkt uit de meeste macro-economische indicatoren. Bovendien moet het herstel van buitenaf komen en is het dus afhankelijk van het verloop van de wereldwijde economische situatie. Arbeidsmarkt : De afgelopen twee jaar kwamen er heel wat banen bij, maar niettemin zal de arbeidsmarkt in toch gebukt gaan onder de inkrimping van de activiteit. De geringe banencreatie zal waarschijnlijk ook tot uiting komen in een toename van de werkloosheidsgraad dit jaar. Inflatie : Na een korte neerwaartse beweging blijft de inflatie nog hoog door de depreciatie van de euro en hoge olieprijzen. Andere inflatoire spanningen zijn immers niet verdwenen, zeker niet in de dienstensector. Overheidsfinanciën : De begroting zal waarschijnlijk onder druk komen te staan omdat de groei lager uitvalt dan de laatste prognoses in juni. Maar door de voorzichtigheid van de regering zullen de te nemen nieuwe maatregelen bij de begrotingscontrole in september vermoedelijk nog wel meevallen. Voor wordt nog altijd een tekort van 2,8% van het bbp verwacht Philippe Ledent Senior Economist Brussel +32 2 547 31 61 Philippe.Ledent@ing.be ING Dashboard Belgian economy Bewogen start van het najaar Er is goed en slecht nieuws over de Belgische economie. Enerzijds is in het tweede kwartaal duidelijk geworden dat geen enkele economie in de eurozone bestand is tegen de crisis. En anderzijds lijken de financiële markten zich opnieuw wat meer te ontspannen tegenover België. Maar in dit stadium voorspellen maar zeer weinig indicatoren een herstel van de Belgische economie op korte termijn. Integendeel zelfs, de gevolgen van de voorbije inkrimping van de activiteit moeten zich in de tweede helft van nog laten voelen op de arbeidsmarkt. Vóór het einde van het jaar wordt er dus geen duurzaam herstel van de economie verwacht. Het zal ook afhangen van de groei in de Verenigde Staten en China en van het verloop van de Europese schuldencrisis. Maar de Belgische economie doet het nog altijd behoorlijk in vergelijking met andere Europese economieën, en zeker voor de overheidsfinanciën. Dat zal de financieringskosten van de economie vermoedelijk op een laag peil houden. Synthese van de Belgische economie en prognoses 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% -8,0% Bron: Belgostat, prognoses: ING Groei Werkloosheidsgraad Inflatie Budgetaire saldo De Belgische economie in enkele cijfers (en prognoses) Bbp (joj) 2.4 1.8-0.2 0.9 Gezinsuitgaven 2.7 0.2-0.4 0.9 Bedrijfsinvesteringen -3.2 8.6-0.1 2.5 Gezinsinvesteringen (huisvesting) 3.1-5.3-3.7 0.8 Overheidsuitgaven 0.7 0.8 0.5 1.1 Nettobijdrage van de buitenlandse handel 1.2-0.5-0.1 0.3 Inflatie (%) 2.2 3.5 2.8 2.0 Werkloosheidsgraad (%) 8.3 7.2 7.4 7.5 Begrotingsoverschot/tekort (% bbp) -3.9-3.9-2.8-2.1 Overheidsschuld (% bbp) 95.6 97.8 98.8 98.1 Bron: Belgostat, prognoses: ING Economic Research DISCLAIMER OP LAATSTE PAGINA 1
ING Dashboard Belgian economy /1 1. Economische activiteit en arbeidsmarkt Het bbp is in het tweede kwartaal met 0,5% gekrompen: Uitvoer had waarschijnlijk te lijden van de economische toestand in de eurozone (die goed is voor meer dan twee derde van de Belgische export) maar ook van de nog altijd kwetsbare groei in de Verenigde Staten en de vertraging van de Chinese economie in het tweede kwartaal. De wereldhandel is in juni maar met 4,1% op jaarbasis gestegen (in valuta). De onzekerheid over de toekomst van de eurozone vormt waarschijnlijk ook een rem op de bedrijfsinvesteringen en vooral op de gezinsuitgaven, en dus op de binnenlandse vraag. Zo zien we dat de gezinsuitgaven tussen eind en het tweede kwartaal van dit jaar met 1,1% zijn gedaald. De recentste indicatoren doen geen sterke verbetering op korte termijn vermoeden: er is nog altijd weinig vertrouwen en de activiteit neemt af in vergelijking met vorig jaar. De dalende benuttingsgraad van de productiecapaciteit in het derde kwartaal toont ook aan dat de activiteit vertraagt. De slappe activiteit in de vorige kwartalen dreigt de komende maanden trouwens ook een weerslag te hebben op de werkgelegenheid. Het aantal werklozen is nu al hoger dan een jaar geleden (+1,7% in juli) en de activiteit in de uitzendsector, een vooruitlopende indicator van de arbeidsmarkt, volgt nog altijd een negatieve trend (-10,9% in juli). De werkgelegenheidsprognoses van de ondernemingen voorspellen ook al geen verbetering. Brussel (joj,.000) 1,3 Jul-12 We menen dus dat alleen een nieuwe Werkloosheidsgraad Eurostat 7,2% Jul-12 impuls van de buitenlandse handel de Belgische economie weer op gang kan trekken, zoals dat in het verleden al het geval was. Maar die impuls hangt af van drie factoren: (i) De monetaire overheden in de groeilanden zijn bereid in te grijpen om de groei aan te zwengelen. Dat zou de wereldhandel doen aantrekken. (ii) De Amerikaanse groei zal volgens onze analyse de komende kwartalen positief Aanwervingsintenties industriesector Aanwervingsintenties dienstensector Aanwervingsintenties bouwsector Werkloosheidsprognose consumenten Manpower barometer -11 10,4-14,4 46 2 Q4 blijven. (iii) Geleidelijk aan worden Index Federgon interimsector -10,9% Jul-12 instrumenten uitgewerkt die in de richting gaan van een oplossing voor de Europese schuldencrisis. Maar zelfs in het beste scenario zal de impuls van de buitenlandse handel bescheiden zijn en pas een rol kunnen spelen aan het einde van het jaar. Volgens onze analyse zal de economische groei dus negatief blijven in (-0,2%) en zeer gering zijn in (0,9%). Dat zal ertoe leiden tot een stagnatie van de werkgelegenheid dit jaar. We mogen wel een cijfer van 10.000 nettobanen verwachten in.. Economische activiteit Groei van het bbp (kok) -0,5% Q2 Wereldhandel (joj) 4,1% Jun-12 Schommeling industriële productie (joj) -2,2% Jun-12 Benuttingsgraad van de productiecapaciteit (niv.) 77,3% Vertrouwen industriesector -11,8 Vertrouwen bouwsector -13,9 Aantal faillissementen (Ytd joj) 1,7% Jun-12 Schommeling kleinhandelsverkopen (voortschrijdend gemid. 3 maanden - joj) -0,6% Jun-12 Schommeling inschrijvingen personenwagens (Ytd - joj) -11,7% Consumentenvertrouwen -16 Vertrouwen handelssector -15,2 Vertrouwen dienstensector -2,3 ING BeleggersBarometer 89 Jul-12 Bel 20 (Ytd) 13,4% 06/09/ EUR/USD 1,2635 06/09/ p.m.* Bbp VS QoQ 0,4% Q2 Bbp DE QoQ 0,3% Q2 Bbp FR QoQ 0,0% Q2 Bbp NL QoQ 0,2% Q2 Arbeidsmarkt Schommeling van de totale werkgelegenheid (kok,.000) -3,9 Q2 waarvan loontrekkenden (kok,.000) -4,9 Q2 zelfstandigen (kok,.000) 1 Q2 Schommeling van de nww (joj,.000) 9,5 Jul-12 waarvan Vlaanderen (joj,.000) 2,9 Jul-12 Wallonië (joj,.000) 5,3 Jul-12 2
ING Dashboard Belgian economy /1 2. Inflatie De eerste maanden van het jaar werden gekenmerkt door een terugval van de inflatie. Nu is deze weer fors gestegen door hoge olieprijzen en de depreciatie van de euro. Bovendien zijn andere inflatoire spanningen niet verdwenen. De algemene inflatie komt in augustus op 2,9% uit. Zonder de prijzen voor verse producten en fossiele energie bedraagt de onderliggende inflatie 2,1%. De onderliggende inflatie blijft nog altijd vrij hoog, vooral door de stijgende dienstenprijzen, die in augustus met 3,5% zijn toegenomen. We stellen trouwens vast dat 15% van de in aanmerking genomen producten in augustus een inflatie van meer dan 5% lieten optekenen. Als we ervan uitgaan dat de olieprijzen in euro de komende maanden stabiel zullen blijven, zal de inflatie tegen het einde van het jaar waarschijnlijk rond 2,4% draaien. De gemiddelde inflatie op jaarbasis zal wel nog de sporen dragen van het hoge peil in de eerste maanden van het jaar. Zo zal de inflatie voor Inflatie Olieprijs (euro/vat olie)* 90,89 06/09/ Inflatie olieprijs 14,4% 06/09/ Algemene inflatie 2,9% Gezondheidsindex 2,6% Laatste overschrijding spilindex naar verwachting op 2,8% uitkomen. Rekening houdend met de zwakke groei zullen de inflatoire spanningen volgend jaar uiteindelijk wel wegebben, waardoor de inflatie vermoedelijk opnieuw tot 2% zal zakken. In die context wordt in november een nieuwe overschrijding van de spilindex verwacht. Jan-12 Volgende verwachte overschrijding spilindex (ING) Nov-12 Onderliggende inflatie 2,1% Verhouding producten waarvan prijsschommeling > inflatie 32% Verhouding producten waarvan prijsschommeling > 5% 15% Maximale inflatie 01.1.7.1.09 Tomaten 67,3% Minimale inflatie 01.1.3.2.01 Fish-sticks -19,3% 3. Overheidsfinanciën Terwijl de regering in maart uiterst voorzichtig was en uitging van een bbp-groei van 0,1% in, heeft ze in juli haar prognoses aangepast, rekening houdend met de rooskleurigere vooruitzichten in de lente. Maar het zal helaas onmogelijk zijn om dit jaar een groei van 0,5% te boeken, en dus zal de regering tijdens de volgende begrotingscontrole in september moeten vaststellen dat er geen extra middelen zijn. Nieuwe bezuinigingsmaatregelen kunnen dan ook niet worden uitgesloten. Maar we hebben wel nog altijd vertrouwen in het vermogen van de Belgische overheid om het begrotingstekort dit jaar te beperken tot 2,8% van het bbp. Volgend jaar wil de regering de begroting op 2,1% van het bbp houden. Daarvoor zullen nieuwe besparingsmaatregelen nodig zijn. Toch is de grootste inspanning pas voor de volgende twee jaar, om uiteindelijk in 2015 tot een begrotingsevenwicht te komen. De Belgische staat genoot de voorbije weken zeer lage financieringskosten. Bij twee recente uitgiften waren de financieringskosten voor zeer korte looptijden (drie maanden) zelfs negatief. Voor de langere looptijden is het rendement van de referentielening (tien jaar) de voorbije drie maanden met 30 basispunten gedaald. De spread ten opzichte van de Duitse staatsobligaties is ook aanzienlijk afgenomen en komt nu op 120 basispunten uit. Dat is goed nieuws voor de overheidsfinanciën, want zo Overheidsfinanciën Schommeling van de belastinginkomsten (Ytd - joj) 8,6% Jul-12 Schommeling van de btw-inkomsten (Ytd - joj) 4,3% Jul-12 Begrotingsoverschot (+) of -tekort (-) ( Ytd - miljard euro) -3,584 Jul-12 Bruto overheidschuld ( miljard euro) 371 824 Jul-12 Rendement van de OLO-obligaties (10 jaar %) 2,68 06/09/ Spread vs Bund (bp) 118 06/09/ Financieringsmiddelen (miljard euro) 36,35 Jul-12 waarvan reeds gerealiseerd (%) 74,3% Jul-12 Verwachte OLO-uitgifte (miljard euro) 31,5 Jul-12 waarvan al geplaatst in de markt (%) 74,8% Jul-12 neemt de rentelast minder snel toe. Dat toont overigens aan dat België door de beleggers als een veilig land wordt beschouwd. De lange-termijnfinanciering voor dit jaar zou volgens officieuze cijfers in september al voor 95% rond zijn. 3
ING Dashboard Belgian economy /1 Bron van de tabellen: Belgostat, Manpower, Federgon, Thomson Reuters, Agentschap van de schuld Onze methodologie: hoe leest u de boordtabel? De boordtabel is een beknopte weergave van een reeks macro-economische indicatoren voor de Belgische economie. De eerste kolom bevat de naam van de betrokken indicator. Voor elke indicator werd de meest passende behandeling geselecteerd: variabel in niveau, in groeicijfer op een jaar enz. De tweede kolom geeft twee inlichtingen: - de waarde van de indicator - of de waarde positief of negatief is voor de Belgische economie. De derde kolom geeft de periode waarop de voorgestelde waarde van de indicator betrekking heeft. Een dergelijke verduidelijking is onmisbaar rekening houdend met de termijn die aan sommige variabelen is verbonden. De vierde kolom toont de tendens van de indicator. Opgelet, het pijltje toont de tendens en is geen waardeoordeel. Een pijltje naar boven wijst dus altijd op een stijging van de indicator, of die stijging nu goed nieuws (industriële productie bijvoorbeeld) of slecht nieuws (werkloosheid bijvoorbeeld) is. Groei van het bbp (QoQ) 0,2% Q2 Benaming van de variabele Laatste beschikbare waarde van de variabele. De kleur van de variabele toont aan of deze waarde goed (groen) of slecht (rood) nieuws brengt voor de Belgische economie. Er wordt vergeleken met een referentiewaarde (die niet in de tabel is vermeld). Datum of periode waarop de laatste beschikbare waarde betrekking heeft Tendensindicator: geeft aan of de laatste waarde hoger () of lager ( ) ligt dan de waarde van de vorige maand of periode. 4
ING Dashboard Belgian economy /1 Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) over de onderliggende securities en/of over de uitgevende instanties en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is gemaakt namens de ING in dit verband zijnde ING Groep N.V., gevestigd in Nederland, en enkele van haar dochtermaatschappijen en/of branches, en enkel en alleen bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING is onderdeel van ING Group (in dit verband zijnde ING Groep N.V. en haar dochters en gelieerde ondernemingen). Deze publicatie geeft geen investment advies noch is het een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enige financieel instrument. Hoewel redelijke zorg is besteed om er zeker van te zijn dat de informatie opgenomen in dit rapport is niet onjuist of misleidend ten tijde van de publicatie, geeft ING geen garantie dat de informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Group en al haar bestuurders, werknemers, en aan haar gerelateerde cliënten mogen, voor zover toegestaan bij wet, lange of korte posities houden of anderszins belang hebben bij enige transactie of investment (derivaten hieronder begrepen) waarnaar wordt verwezen in deze publicatie. Bovendien mag ING Group diensten op het gebied van bank, verzekering en asset management aanbieden en leveren aan, of zulke diensten afnemen van, elke vennootschap waarnaar wordt verwezen in deze publicatie. Noch ING noch enige van haar directeuren of werknemers accepteren enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Niets in deze publicatie mag worden gereproduceerd, verspreid of gepubliceerd door wie dan ook voor welke reden dan ook zonder de voorafgaande uitdrukkelijke toestemming van de ING. Alle rechten zijn voorbehouden. Enige investering waarnaar wordt verwezen kan significant risico inhouden, zijn niet noodzakelijkerwijze mogelijk in alle jurisdicties, zijn wellicht illiquide en zijn wellicht niet geschikt voor elke investeerder. De waarde van, of inkomsten uit, enige investering waarnaar wordt verwezen kunnen fluctueren en/of kunnen zijn ontstaan door veranderingen in de wisselkoers. Resultaten behaald in het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Investeerders dienen hun eigen investeringsbeslissingen te nemen zonder te vertrouwen op deze publicatie. Alleen investeerders met voldoende kennis en ervaring op financieel gebied om de verdiensten en risico s te kunnen beoordelen kunnen overwegen om te investeren in enige uitgevende instantie of markt zoals hierin beschreven. Andere personen dienen geen enkele actie te nemen op basis van deze publicatie. Deze publicatie is in het Verenigd Koninkrijk alleen uitgegeven aan personen beschreven in artikelen 19, 47 en 49 van de Financial Services and Markets Act 2000 (Financial Promotion) Order 2005 en is niet bestemd om te worden verspreid, direct of indirect, naar enige ander klasse van mensen (hieronder private investors begrepen). De publicatie is in Italië alleen uitgegeven aan personen beschreven in artikel 31 van Consob Regulation No. 11522/98. Deze publicatie is in de Verenigde Staten van Amerika alleen uitgegeven aan Qualified Institutional Buyers (QIB s) en grote bedrijven. Cliënten dienen contact op te nemen en hun transacties uit te voeren via analisten van een ING entiteit in hun eigen jurisdictie tenzij toepasselijk recht anders toestaat. ING Bank N.V., haar branches en/of haar dochterondernemingen zijn allen geregistreerd en staan onder toezicht bij de betrokken nationale toezichthouders. ING Bank N.V. heeft een vergunning van De Nederlandsche Bank (DNB) en staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, houdt kantoor aan de Amstelveenseweg 500, 1081 KL Amsterdam, Nederland en is onder nummer 33031431 ingeschreven in het handelsregister van de kamer van koophandel. ING Financial Markets LLC, lid van NYSE, NASD en SIPC en onderdeel van ING, heeft onder de toepasselijke voorwaarden de verantwoordelijkheid geaccepteerd voor de distributie van dit rapport in de Verenigde Staten. Voor de publicaties in België is de verantwoordelijke uitgever Peter Vanden Houte, Marnixlaan 24, 1000 Brussel. 5