Datum 2 2 SEP. 2016 Nr. Van Aan Het college van B&W De raads- en duoburgerleden Contactpersoon: Ing. P.A.C. Bogers Email: P.A.C.Bogers@bergenopzoom.nl Tel: (0164) 277699 Portefeuillehouder(s) Y.J.M.M. Kammeijer- Luycks Onderwerp Huis aan huis inzameling van kunststof met zakken Doel 0 Oordeelsvorming/Peilen van gevoelens D Zienswijzen/wensen en bedenkingen Mededeling Op 24 maart 2016 heeft uw raad ingestemd met het Afvalstoffenbeleidsplan 2016-2020 (RVB16-0009). Eén van de keuzes binnen dit beleidsplan betreft : "Het inzamelen van kunststof en dranken kartons". Tijdens de raadsvergadering hebben wij toegezegd om naar de raad terug te komen met een proef voor het ophalen van kunststof in zakken aan huis en hierbij de nadruk te leggen op het belang van het communicatieproces. Wij willen uw gevoelens peilen over deze casus waarbij voor- en nadelen, kosten, scenario's en alternatieven nader zijn uitgewerkt, om vervolgens te mogen vernemen waar uw voorkeur naar uit gaat. Inleiding Voor het huis aan huis inzamelen van kunststof is het noodzakelijk om een inzamelmiddel te hanteren. Hierbij zijn twee keuzes te maken: een zak of een minicontainer. Binnen het vastgestelde afvalstoffenbeleidsplan 2016-2020 zijn deze mogelijkheden aan bod gekomen: A) Het voor de burgers kosteloos faciliteren van een minicontainer voor kunststof (incl. drankenkartons en evt. blik) waarbij de aanwezige minicontainer voor restafval wordt omgebouwd en voorzien van oranje deksel. Het restafval dient naar een ondergrondse container in de wijk te worden gebracht. Burgers krijgen daarbij de mogelijkheid om voor de kunststofcontainer het gewenste volume aan te geven. ( 9 voorkeurstemmen) B) Het voor de burgers kosteloos faciliteren van een minicontainer voor kunststof (incl. drankenkartons en evt. blik) waarbij op vrijwillige basis een 4e minicontainer voorzien van oranje deksel wordt verstrekt. ( 13 voorkeurstemmen) C) Het inzamelen van kunststof verpakkingsmateriaal (incl. drankenkartons en evt. blik) huis aan huis (10 voorkeurstemmen) D) Handhaven van huidige situatie waarbij kunststof verpakkingsmateriaal naar de verzamelcontainers bij milieuparken kan worden gebracht. ( 8 voorkeurstemmen) E) Met Saver N.V" Saver-gemeenten, raadsleden en geïnteresseerden onderzoeken of een 1
l 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111 alternatieve inzamelmethodiek kan worden toegepast met als doel de hoeveelheid restafval te reduceren. (thinking outside the box) ( 26 voorkeurstemmen) Bij de behandeling van dit onderwerp binnen het afvalstoffenbeleidsplan hebben wij toegezegd om naar de raad terug te komen met een proef voor het ophalen van kunststof aan huis. Hiervoor moet een nieuwe inzamelstructuur worden opgezet en ontstaat er een combinatie van halen en brengen waarbij bestaande brengvoorzieningen aanwezig blijven. Voor de inzameling aan huis zijn de voor- en nadelen naast elkaar gezet en is een berekening gemaakt van kosten en opbrengsten. Voor de volledigheid zijn de inzamelsystemen die mogelijk zijn bij een huis aan huis inzameling van kunststof beschreven: met zakken en met minicontainer. Huis aan huis inzameling met zakken (scenario 1) Huis-aan-huis inzameling met zakken levert het beste scheidingsresultaat op (ook landelijk bewezen). Deze vorm van inzameling is met succes al ingevoerd en blijvend toegepast in omliggende gemeenten als Roosendaal, Halderberge, Reimerswaal en Tholen. De huis-aan-huis inzameling met behulp van zakken is door Saver snel en eenvoudig in te voeren. Daarbij spelen de Communicatie en het verstrekken van de zakken een grote rol. Bij laagbouwwoningen, waar men al gebruik maakt van minicontainers voor restafval, GFT en oud papier, kan de aanbiedplaats gebruikt worden voor het aanbieden van de zakken. Bij hoogbouw of centrumlocaties die zijn aangesloten op de ondergrondse containers zal per locatie een aanbiedplaats worden aangegeven. De inzamelfrequentie, die ook in andere gemeenten wordt toegepast, is 1 x per 2 weken. Huishoudens die kunststof en kartonnen drankenverpakkingen goed scheiden hebben gemiddeld 1 zak kunststof per week. Een verschuiving van brengen naar halen wordt, gezien de ervaringen in de gemeenten Roosendaal en Halderberge, niet verwacht. Daar werd na de invoering ook bij de brenglocaties meer kunststof ingezameld. Burgers kunnen voor de huis-aan-huis inzameling gebruik maken van de speciale inzamelzakken. Deze zijn doorzichtig waardoor in één oogopslag te zien is of de juiste afvalstroom (kunststof en drankenkartons) wordt aangeboden. Op 1 rol zitten 12 zakken, die doorgaans voldoende moeten zijn voor 1 maand. Mochten de zakken op zijn dan kan er door middel van de Saverpas 1 keer per maand een gratis rol met zakken uit de zakkenautomaat worden gehaald. Deze automaten worden op verschillende plaatsen in de gemeente geplaatst bij o.a. supermarkten. Na aanbieding van de Saverpas komt 1 rol uit de automaat. Deze rol is gratis en er worden dan ook geen tikken afgeschreven. Positieve effecten huis-aan-huis inzameling kunststof met zakken - De zakken worden "gratis" verstrekt via automaten bij o.a. supermarkten - Eerste uitrol van zakken en instructie wor~t huis-aan-huis verspreid - Het landelijke verbod op gratis verstrekking van tasjes in winkels vergroot de behoefte aan zakken voor het inzamelen van Kunststof - De inzameling met achterladers (vrachtwagens waar het afval aan de achterkant wordt aangeboden) van Saver biedt kansen voor WVS-ers, mensen uit re-integratietrajecten en/of verenigingen. - Er zijn nauwelijks investeringen mee gemoeid (alleen de automaten voor zakken) - Burgers houden door het scheiden van kunststof minder restafval over. Minder restafval betekent minder vaak aanbieden van de restafvalcontainer waardoor men een lagere afvalstoffenheffing heeft. 2
Aandachtspunten ivm mogelijke negatieve effecten Ervaringen in andere gemeenten hebben geleerd dat er sprake kan zijn van verwaaiing. Nu ook drankenverpakkingen bij het kunststof verpakkingsmateriaal mogen worden gedaan worden de zakken zwaarder en neemt de kans op verwaaiing af. Saver heeft in de gebieden waar met zakken wordt ingezameld nauwelijks klachten ontvangen ivm verwaaiing. Een mogelijke oplossing is het plaatsen van zogenaamde kroonringen aan lantaarnpalen waardoor ze ook nog eens op een centraal punt kunnen worden opgehaald. Het verstrekken van kroonringen kan dus een positief effect hebben wanneer hier goed mee wordt omgegaan, maar het op grote schaal verstrekken van kroonringen wordt afgeraden omdat dit er toe kan leiden dat de zakken op elk gewenste moment kunnen worden opgehangen. Hier heeft Saver met name in de gemeente Roosendaal wel veel klachten over ontvangen ivm het constant volhangen van de ringen. Huis aan Huis inzameling kunststof met minicontainers W container) (scenario 2) Bij de behandeling van het afvalstoffenbeleidsplan 2016-2020 werd al door diverse fracties aangegeven dat een 4e minicontainer voor kunststof niet wenselijk is. Voor het complete beeld willen we deze mogelijkheid toch benoemen. De invoering van huis-aan-huis inzameling met minicontainers W container) vergt meer voorbereiding, een langere tijd qua invoering en kost ook meer dan het gebruik van zakken. Deze vorm is alleen toepasbaar bij laagbouwwoningen, waar men al gebruik maakt van minicontainers voor restafval, GFT en oud papier. Bij het inzamelen met minicontainers is de inzameling 1 x per 4 weken. Positieve effecten huis-aan-huis inzameling kunststof met een 4e minicontainer - Het landelijke verbod op gratis verstrekking van tasjes in winkels vergroot de behoefte aan een inzamelmiddel voor het inzamelen van Kunststof - De inzameling vindt plaats dmv zijladers (vrachtwagens waar het afval aan de zijkant dmv een grijparm wordt ingenomen) en sluit aan op het bestaande wagenpark van Saver. - Burgers houden door het scheiden van kunststof minder restafval over. Minder restafval betekent minder vaak aanbieden van de restafvalcontainer waardoor men een lagere afvalstoffenheffing heeft. - De kans op verwaaiing en/of zwerfvuil in minimaal Nadelige effecten huis-aan-huis inzameling kunststof met een 4e minicontainer De investering is aanzienlijk De ingezamelde hoeveelheid kunststof verpakkingsmateriaal is meer "vervuild" met ongewenste afvalstromen zoals restafval. Er is minder goed controleerbaar wat onder in de bak zit dan bij een transparante zak. Een te grote vervuiling leidt tot afkeur van de ingezamelde fractie waardoor deze als restafval verwerkt wordt en tot hogere kosten leidt. 3
Huis aan Huis inzameling kunststof met minicontainers (ombouwen minicontainer restafval naar kunststof) (scenario 3) Bij deze optie is eigenlijk al sprake van "omgekeerd inzamelen". Het restafval brengt men dan naar een centraal gelegen ondergrondse restafvalcontainer op loopafstand in de wijk. Hier is in de raad niet voor gekozen, maar voor de volledigheid wordt deze mogelijkheid toch benoemd. Voordelen van deze vorm zijn de grote reductie van restafval en het hergebruik van de apart ingezamelde afvalstromen. Nadelen zijn de hoge kosten voor de nog aan te leggen ondergrondse restafvalcontainers en juist die investeringen maken het ook lastig hier een tijdelijke vorm van inzameling van te maken. Bij de behandeling van het Afvalstoffenbeleidsplan 2016-2020 is gesproken over een transitie model (figuur 1.). Eén van de opties binnen dit model is het bieden van mogelijkheden aan burgers om stromen als kunststof zo goed mogelijk gescheiden te kunnen aanleveren (bijvoorbeeld met containers of zakken). Deze faciliteiten kunnen betrekkelijk makkelijk en tegen weinig kosten worden ingevoerd en dragen bij aan het verlagen van de hoeveelheid restafval per inwoner. Wanneer al de maatregelen uit het transitiemodel volledig zijn benut is het een optie om "omgekeerd inzamelen" in te voeren: Hoogwaardige dienstverlening (aan huis ophalen) bij aanbod van waardevolle grondstoffen (o.a. papier en karton, gft, plastic) en laagwaardige dienstverlening (brenglocaties) op huishoudelijk restafval. Hier is bij de behandeling van het Afvalstoffenbeleidsplan 2016-2020 niet voor gekozen. Wanneer er weinig restafval per huishouden meer overblijft en dit restafval naar een ondergrondse container in de wijk moet worden gebracht speel je de minicontainer voor restafval vrij. Daarmee is de mogelijkheid aanwezig om dit inzamelmiddel te gebruiken voor de inzameling kunststof en hoeft er geen desinvestering plaats te vinden op deze minicontainers. 4
Grondstof= Afval 2001 Alternerend inzamelen 2012 Containers voor oud papier 2013 Diftar Nu: "op weg naar een nieuwe Afvalstoffenbeleidsplan 2016-2020 Frequentie inzamelen restafval omlaag Vast- Variabel (prikkel op restafval) Optimale faciliteiten inzameling GFT, oud papier, glas, textiel, kunststof, etc) Frequentie Vast-Variabel Afval = Grondstof Financiën bij inzameling met zakken De invoering van huis-aan-huis inzameling van kunststof met zakken is financieel doorgerekend. Bij het haalsysteem zijn er kosten voor de inzameling, de verstrekking van zakken, transport/overslag en sortering van de ingezamelde hoeveelheid kunststof en communicatie. De opbrengsten betreffen de vergoeding van Nedvang voor de ingezamelde hoeveelheid kunststof en de vermeden verwerkingskosten voor restafval (waar het kunststof anders bij wordt gedaan en wat duur wordt verbrand) Er is een voorzichtige schatting gemaakt van 18 kg ingezameld kunststof per aansluiting en 5 kg ingezamelde kartonnen drankverpakkingen per aansluiting (waarvan verwacht wordt dat die extra worden opgehaald door de huis aan huis inzameling). Binnen de berekening is een aantal aannames gedaan. In de praktijk zal blijken of de aannames reëel zijn. Dit is dus een risico bij het houden van de proef. De vergoeding die per ton kunststof verpakkingsmateriaal wordt ontvangen is tot 2022 vastgelegd. 5
Jaarlijkse lasten Inzameling, transport, overslag en verstrekken zakken bij 29.000 aansluitingen 451.000 Vermeden kosten verwerken afvaltonnages restafval -/- 40.000 411.000 Jaarlijkse baten Vergoeding inzameling kunststof en kartonnen drankverpakkingen 413.000 saldo 2.000 Bij invoering van het huis-aan-huis ophalen van kunststof met zakken zal eenmalig 40.000 uit het binnen het product Huishoudelijk Afval geoormerkte budget voor communicatie worden aangewend voor de communicatie (informatie + eerste verstrekking van zakken bij iedere huisaansluiting) Volgens de berekening, waarin de inzamelkosten van Saver en de opbrengsten van de ingezamelde hoeveelheid kunststof naast elkaar zijn gelegd, kan de deze huis-aan-huis inzameling budgettair neutraal plaatsvinden en hoeft er geen onttrekking uit de voorziening Afval plaats te vinden. Financiën bij inzameling met containers (4e container) Jaarlijkse lasten Inzameling, transport, overslag en containerbeheer bij 29.000 aansluitingen 569.000 Vermeden kosten verwerken afvaltonnages restafval -/- 40.000 529.000 Jaarlijkse baten Vergoeding inzameling kunststof en kartonnen drankverpakkingen 413.000 saldo 116.000 (tekort) Financiën bij inzameling met containers (restafvalcontainer gebruiken voor kunststof) Door het instandhouden van de bestaande inzamelroute (voorheen restafval) zijn er geen extra kosten voor de inzameling. Alleen voor transport en overslag zijn er extra kosten: 161.000 Vermeden kosten verwerken afvaltonnages restafval -/- 40.000 121.000 Jaarlijkse baten Vergoeding inzameling kunststof en kartonnen drankverpakkingen 413.000 saldo 292.000 Dit overschot van 292.000 lijkt veel, maar door de combinatie met omgekeerd inzamelen moet er ook rekening gehouden worden met andere kosten voor de inzameling van het restafval (investeringen in ondergrondse containers en ledigingen ondergrondse containers voor restafval). Daarmee is het lastig om op basis van kosten/opbrengsten deze goed tegenover elkaar te zetten ter vergelijking. 6
Proef of definitief? Bij de inzameling van kunststof huis aan huis met zakken is het vrij eenvoudig om dit op korte termijn bij wijze van proef voor de duur van één jaar gemeentebreed in te voeren. De periode van één jaar wordt aangeraden om een duidelijk beeld te kunnen krijgen. Bij de inzameling van kunststof in een minicontainer is sprake van een langere voorbereidingstijd (1 tot 1,5 jaar) en een hoger investeringsbedrag. Hierbij zou ook een proefperiode van minimaal 1 jaar gelden. Communicatie Een goed en duidelijke communicatie richting burgers over nut en noodzaak, aanbiedmogelijkheden en resultaten van de afvalscheiding is essentieel. De communicatie voor het plastic inzamelen in zakken is eerder binnen de gemeente Halderberge en Roosendaal met succes toegepast en kan worden omgebouwd voor de gemeente Bergen op Zoom. Samen met Saver zal een communicatieplan worden opgesteld en uitgevoerd. De communicatiecampagne zal ruim voor aanvang van de werkelijke inzameling in gang worden gezet waardoor burgers voldoende geïnformeerd worden. Evaluatie In het kader van de proef worden na een jaar de inzamelresultaten via de jaarlijkse monitor gepresenteerd aan de raad waarna verder besluitvorming omtrent het voortzetten, aanpassen of stoppen van de inzameling kan plaatsvinden. Planning Wanneer binnen uw raad een voorkeur is uitgesproken wordt de uitvoering opgestart. Bij een voorkeur voor inzameling met zakken wordt de communicatiecampagne direct in gang gezet en kan de inzameling in het 1e kwartaal van 2017 worden gestart. Wanneer de keuze valt op inzamelen van kunststof met een container, in welke vorm dan ook, zal hier een langere aanlooptijd nodig zijn (net als destijds bij de uitrol van de papiercontainers) alvorens de inzameling kan plaats vinden. Opvatting gemeenteraad Graag vernemen wij van u wat uw opvattingen en voorkeuren zijn. burgemeester, l:ävj.m. IC8p~@K r Loco-Burgemeester 7