RAADSVOORSTEL Agendapunt Raad Voorstel nummer Datum 3 maart 2016 2016.00008 19 januari 2016 Afdeling Programma's & Projecten Onderwerp Programma Strategische ICT-visie en kredietaanvraag ICT Campus Economie, Werk en Ontwikkeling Inlichtingen bij Telefoonnummer E-mailadres Jeroen Feskens (0318) 538480 Jeroen. Feskens@veenendaal.nl Aan de leden van de raad, Beslispunten 1. In te stemmen met bijgaande strategische ICT-visie en geïntegreerde aanpak voor de ICT Campus. 2. In te stemmen met het verlenen van een krediet van 300.000,- als startbudget voor de ICT Campus ten laste van de algemene reserve. Inleiding De gemeente Veenendaal heeft belangrijke keuzes gemaakt in haar economische profilering. Op basis van een analyse van de sterke kanten van Veenendaal wordt ingezet op Winkelstad Veenendaal én Veenendaal ICT-centrum. Over dit laatste speerpunt handelt dit voorstel. Veenendaal ICT-centrum als speerpunt staat verankerd in o.a. het programmaplan Economie (zoals dat is uitgevoerd in de periode 2010-2014) maar ook in het raadsprogramma 2014-2018 'De kracht van Veenendaal' en het recent door de gemeenteraad vastgestelde economische beleidsplan 'De kracht van Ondernemend Veenendaal'. Economische profilering is van belang om te bepalen waarop moet worden ingezet om de economie vitaal te houden. Bij een vitale economie hebben ondernemers én de gemeente belang. Waarbij het brede belang van de gemeente het behoud en uitbreiding van de werkgelegenheid is. Immers, binnen de mogelijkheden waarover iemand beschikt is het hebben van werk belangrijk om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Werk geeft inkomen waarmee men zichzelf, het eventuele gezin en anderen kan onderhouden. Er is niet alleen geld voor zorg-voor-de-ander, maar ook voor zaken als cultuur, welzijn en ontspanning. Bovendien biedt werk mogelijkheden voor het maken van contacten. Een sterk economisch klimaat in Veenendaal is dus onmisbaar, ook in sociaal opzicht. En voor de gemeente is het van uiterst belang om ondernemers te behouden en aan te trekken en daarmee werkgelegenheid te behouden en uit te breiden. Dit is ook het grotere belang van de inzet van de gemeente op Veenendaal ICT-centrum. Hierbij staat dit thema nadrukkelijk ten dienste van het gehele bedrijfsleven van Veenendaal en de regio.
In 'De kracht van Ondernemend Veenendaal' is de ambitie opgenomen om de positie van Veenendaal als ICT-centrum van de Regio FoodValley te behouden en verder uit te bouwen. Zichtbaar is hoe ICT en technologie worden ingezet voor realisatie van nieuwe producten en diensten in Veenendaal. ICTprofilering zorgt voor extra bedrijven en (kwalitatief hoogwaardige) werkgelegenheid. In 2015 is ingezet op de uitvoering van de herijkte strategische visie, inzet op de ontwikkeling van een ICT Campus en het zoeken naar verbinding van ICT met de Strategische Agenda van FoodValley en die van de Economie Board Utrecht (EBU). Met dit voorstel wordt integraal invulling gegeven aan de genoemde doelen voor 2015 uit 'De kracht van Ondernemend Veenendaal'. De afgelopen periode is geïnvesteerd in het aanbrengen van focus in onze ideeën en plannen. Het aanbrengen van deze focus is in overleg met diverse partijen zoals ICT Valley, diverse onderwijspartijen (HU, HAN, ROCA12, WUR) en diverse bedrijven tot stand gekomen. Hierbij is de samenwerking met deze partijen ook verder vormgegeven. We staan nu voor het moment om daadwerkelijk te laten zien dat we onze ambitie willen realiseren en ook bereid zijn hierin te investeren. Voorliggend document is dan ook de herijking van de strategische ICT-visie. Binnen deze visie focussen we ons op drie speerpunten: 1. Het belangrijkste en omvangrijkste speerpunt is de ontwikkeling van een ICT Campus. Deze campus is gericht op de verbinding tussen het bedrijfsleven onderling en de verbinding tussen het onderwijs en bedrijfsleven, met als hoofddoel voldoende gekwalificeerd personeel te kunnen bieden en daarmee het economisch klimaat in Veenendaal en de regio te ondersteunen. 2. Het tweede speerpunt richt zich op versterking van Winkelstad Veenendaal door sterker een combinatie te maken met ICT aan de ene kant. Aan de andere kant kan door deze verbinding de sterke aanwezigheid van het ICT-profiel beter zichtbaar worden gemaakt aan inwoners en bezoekers van Veenendaal. 3. Het derde speerpunt is meer gericht op de langere termijn. We houden vast aan en verbreden waar mogelijk de samenwerking tussen het bedrijfsleven, onderwijspartijen en overheid (Triple Helix). Binnen deze samenwerking kunnen nieuwe initiatieven worden ontplooid. Op dit moment verkennen we vooral hoe kinderen in het basis en voortgezet onderwijs al kennis kunnen maken met techniek en ICT in het bijzonder; in de verwachting dat meer kinderen kiezen voor een technische opleiding. ICT Campus Uit de gesprekken met de diverse partijen en ook het gezamenlijk aanvragen van een subsidie voor het programma ICT4FoodValley in het kader van het oude regio-contract (regio-contract tussen FoodValley en de provincie Gelderland) blijkt dat partijen meerwaarde zien in een structurele en integrale aanpak om de volgende thema's op te pakken: Stimulering arbeidsmarkt: het zorgen voor voldoende gekwalificeerd personeel voor de vele ICTvacatures. Het kunnen vinden van voldoende en goed personeel is de nummer 1 vestigingsfactor voor ICT-bedrijven. Stimuleren van innovaties door betere cross-overs te maken tussen Food, Health en Tech met ICT. De innovatiekracht van de regio wordt vergroot door verbindingen tussen de verschillende sectoren te leggen. Juist in de genoemde sectoren speelt ICT een steeds groter wordende rol. Hierbij kan gedacht worden aan data-verzameling en analyse, maar ook een robotisering en 3dprinting.
Faciliteren starters: nieuwe innovaties en toekomstige werkgelegenheid worden gecreëerd door starters. Zeker in de ICT-branche starten veel studenten al tijdens hun studie een eigen bedrijf. Door studenten nu al te faciliteren in de regio is de kans aanzienlijk groter dat ze bij een eventuele groei van het bedrijf in de regio gehuisvest blijven. Ook kunnen bestaande bedrijven profiteren van de gemaakte innovaties. Verbetering naamsbekendheid ICT binnen de regio FoodValley door PR en marketing. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar bijgaande strategische visie en uitwerking van de ICT Campus (bijlage 1 ). Wel is duidelijk geworden dat wil deze aanpak van de grond komen de gemeente in de startfase een actieve rol moet spelen. De 'winst' voor bedrijven en onderwijspartijen is niet direct of beperkt voor de individuele partijen merkbaar, terwijl er wel een structurele (tijds)investering tegenover staat. Door onder regie van de gemeente nu te starten kunnen de eerste quick wins worden gerealiseerd en hiermee kan het Campus-concept zich bewijzen naar alle betrokkenen. De doelstelling hierbij is dat op termijn de ICT Campus wordt overgepakt door met name het bedrijfsleven. Dat partijen nu al de toegevoegde waarde zien van de ICT Campus is evident. Er is geen sprake van een 'overheidsproject' waarbij er geen draagvlak is binnen de Triple Helix. Het bedrijfsleven heeft dit in haar brief van 4 januari 2016 ook aangegeven (brief verzonden namens ICT Valley, Bedrijvenkring Veenendaal en Federatie Ondernemerskringen Valleiregio, zie bijlage 3). ICT Valley heeft uitgesproken gezamenlijk vorm en inhoud te willen geven aan het campus-concept en heeft hiervoor een deel van haar {beperkte) financiële middelen ter beschikking gesteld. Daarnaast hebben diverse onderwijspartijen aangegeven mee te willen werken aan diverse activiteiten, waarbij er al enkele onderdelen lopen (innovatie-markt met de Wageningen UR) en een schriftelijke toezegging van de Hoge School Arnhem Nijmegen en ROC A 12 in het kader van het ingediende projectvoorstel ICT4FoodValley binnen het Gelderse regiocontract (oude regiocontract tussen de provincie Gelderland en de regio FoodValley). Voorgesteld wordt te kiezen voor een gedegen aanpak waarbij we nu starten met de eerste fase. Hiervoor wordt nu krediet aangevraagd. De tweede fase houdt met name in de borging van de resultaten uit de eerste fase. In de bijgaande visie wordt duidelijk hoe de fasering is opgebouwd om een goede balans te vinden tussen snel te kunnen starten maar aan de andere kant geen onnodige risico's te nemen. Tot slot is onze insteek dat de ICT Campus in de derde fase zonder structurele bijdrage vanuit de overheid kan blijven functioneren. Alternatieven I scenario's De voorliggende aanpak is tot stand gekomen in overleg met diverse partijen. Scenario's zijn dan vooral mogelijk in de mate van commitment die nu wordt afgegeven vooral in financiële zin. Uiteraard kan worden besloten geen financiële middelen beschikbaar te stellen en alleen in te zetten op externe subsidies. In deze variant moet zeer waarschijnlijk worden geconcludeerd dat financiering van de voorliggende aanpak niet mogelijk is en hiermee de ambities op het ICT-thema ook niet gerealiseerd kunnen worden. Alternatief is dat er nu niet alleen voor de eerste fase krediet beschikbaar wordt gesteld, maar voor een langere periode. Belangrijkste voordeel hiervan is dat het voor bedrijven en onderwijsinstellingen makkelijker is om te participeren en capaciteit beschikbaar te stellen. De kosten voor fase 2 worden geraamd op 300.000, per jaar (bedrag is afhankelijk van het uiteindelijke programma) voor een periode van maximaal 4 jaar. Voor dit bedrag wordt de komende periode gezocht naar dekking bij diverse partijen zoals het bedrijfsleven, de Economie Board Utrecht, Regio FoodValley en uiteraard de gemeente.
Beoogd resultaat Vaststelling herijkte ICT-visie en opstart ICT Campus als centrale spil binnen het ICT-thema van Veenendaal. Argumenten 1. 1 Integrale aanpak met breed draagvlak binnen de Triple Helix Voorliggende aanpak is tot stand gekomen in overleg met diverse partijen binnen de Triple Helix en wordt onderschreven door deze partijen. Door te focussen op de quick wins en urgente onderdelen wordt het draagvlak verder verbreed. Daarnaast zien we dat de samenwerking die nu vormt krijgt tussen ICTbedrijven, onderwijs en overheid uniek is binnen de provincie Utrecht. Op dit moment lopen dan ook verkennende gesprekken vanuit de Economie Board Utrecht met ons om een pilotproject op te zetten voor bijscholing binnen de regio FoodValley. Kortom we hebben een stevige bodem om een succesvolle ICT Campus te kunnen starten. De aanpak voor de ICT Campus is tot stand gekomen binnen de kerngroep ICT Campus waarin de volgende partijen zijn vertegenwoordigd: Hogeschool ~~ van Arnhem en Nijmegen 1... --~ 1 U HOGESCHOOL,, FoodValley NL 1 U T R E C H T Your guldanee & support partner ICT~"l!i VALLEY RO ~ ~A12 1.2 Structurele aanpak ICT-thema is hard nodig voor de economische ontwikkeling van Veenendaal De belangrijkste vestigingsfactor van ICT-bedrijven is het kunnen vinden van voldoende gekwalificeerd personeel. Er zijn nu al veel ICT-vacatures in Veenendaal en de rest van de regio FoodValley. Binnen de provincie Utrecht zijn er op dit moment circa 4.000 vacatures. We zien dat bedrijven grote moeite hebben om nog voldoende personeel te kunnen vinden en derhalve twijfelen over hun vestigingsplek. Het bekendste voorbeeld is Unit4 uit Veenendaal die zelfs aangeeft een deel van de werkzaamheden die momenteel in Nederland worden uitgevoerd over te willen hevelen naar andere landen juist vanwege dit probleem.
Veenendaal Barneveld 7,6% '1,1% Ede Nijkerk 2010 Renswoude 2014 Rhenen Scherpen zeel Wageningen Regio FoodValley Provincie Utrecht Provincie Gelderland 4,3% 7,8% J, 1 O/o De ICT-bedrijven maken circa 9% uit van de werkgelegenheid in Veenendaal. Deze bedrijven werken vaak met hoger opgeleid personeel en zorgen tevens voor indirecte werkgelegenheid. Daarmee is het een belangrijke motor van onze economie. Alleen het vasthouden is dan ook van groot belang voor Veenendaal. Het verder uitbouwen zou in de toekomst alleen maar zorgen voor een verdere versterking. 1.3. De ICT-visie heeft een korte en langere termijn aanpak gericht op de verschillende doelgroepen (zoals het bedrijfsleven, onderwijs, Winkelstad Veenendaal, werkzoekenden en jongeren) De drie speerpunten omvatten een aanpak gericht op de korte termijn (1 e fase ICT Campus, verkenning Winkelstad Veenendaal} en ook een langere termijn aanpak om te zorgen voor een goede borging van de behaalde resultaten en vooral het vasthouden van onze ambitie (vervolgfases ICT Campus en 3 8 speerpunt). De speerpunten richten zich op de verschillende doelgroepen zoals deels hierboven benoemd. 1.4 De ICT Campus maakt onderdeel uit van de Strategische Agenda van de regio FoodValley en is opgenomen als icoon-project binnen de EBU Op basis van het voortraject tot nu toe is de ICT Campus door zowel de EBU als de regio FoodValley erkent als potentieel belangrijk project voor de gehele regio. Deze kans hebben we gecreëerd en kunnen we nu daadwerkelijk verzilveren. Zeker in de vervolgfases liggen er mogelijkheden voor ondersteuning en/of verbreding van onze aanpak. In fase 2 wordt ook een fysieke locatie ICT Campus gerealiseerd en in de 3 8 fase moet de campus financieel gezien op eigen benen staan. 1.5 De ICT Campus en aanpak in combinatie met Winkelstad Veenendaal leveren een belangrijke bijdrage aan het behalen van de ambities en doelen van 'De kracht van Ondernemend Veenendaal' In de inleiding is al aangegeven dat het ICT-thema is opgenomen in 'De kracht van Ondernemend Veenendaal'. Naast het realiseren van de bijbehorende ambities en doelen worden ook de andere hoofdthema's uit dit plan ondersteund (werk, profilering en vestigingsklimaat).
1.6 Er is gekozen voor een gefaseerde aanpak om risico's zoveel mogelijk te beperken. Het voorliggende voorstel heeft dus alleen betrekking op fase 1 De aanpak bestaat uit drie fases. Hiervoor is gekozen om snel te kunnen starten met activiteiten die redelijk makkelijk zijn op te pakken en waar op dit moment de grootste behoefte ligt. Hiermee kunnen we met beperkte risico's verkennen welke zaken wel en welke onderdelen niet goed werken. Bijsturen per fase is dus mogelijk. Daarnaast bestaat de eerste fase uit een virtuele campus, waardoor er zonder grote investering in bijvoorbeeld vastgoed gestart kan worden. 1. 7 Het bedrijfsleven is bereid tijd te investeren in de ICT Campus, maar vraagt om regie van de gemeente Binnen het bedrijfsleven wordt uiteraard erkend dat het invullen van ICT-vacatures al geruime tijd zeer moeizaam verloopt. Het bedrijfsleven vraagt dan ook om een integrale aanpak en regie-rol van de gemeente. Het kunnen vinden van voldoende gekwalificeerd personeel is de belangrijkste vestigingsfactor voor deze bedrijven. Individuele bedrijven lukt het niet om op deze schaal dit probleem aan te pakken. ICT Valley kan zeker een ondersteunende en uitvoerende rol spelen, maar deze stichting heeft niet het mandaat en middelen om de voorgestelde aanpak uit te rollen. Het bedrijfsleven is via ICT Valley maar ook op individuele basis bereid tijd te investeren in deze campusontwikkeling. In de begroting voor de eerste fase is deze tijdsinvestering geraamd en met een gemiddeld uurtarief gekapitaliseerd. Hierbij is zichtbaar dat het bedrijfsleven bijna tweemaal zoveel investeert als de gemeentelijke bijdrage. 2. 1 Een startbudget is nodig om uitvoering te geven aan fase 1 van het project De gemeentelijke bijdrage voor de uitvoering van de eerste fase wordt geraamd op 300.000,- exclusief BTW. Voorgesteld wordt om hiervoor een krediet te verlenen en dit bedrag ten laste te brengen van de algemene reserve. In de Programmabegroting 2016 is voor de ICT Campus geen budget beschikbaar. Met het verlenen van dit krediet kan daadwerkelijk vorm en inhoud worden gegeven aan onze ambitie met het ICT-thema binnen de regio FoodValley. De gemeentelijke bijdrage wordt ingezet om bijdragen van andere partijen los te krijgen. Dit kunnen financiële bijdragen zijn maar ook inzet van menskracht (tijd) en netwerk. ICT Valley heeft al toegezegd ook een financiële bijdrage te leveren. Daarnaast wordt voor de vervolgfases geprobeerd om bijdrages te verkrijgen van de EBU en de regio FoodValley (Gelderland). Het is nadrukkelijk de inzet om (ICT-)bedrijven binnen de gehele regio FoodValley te laten participeren binnen het ICT Campus-concept. 2.2 Veenendaal heeft eigen rol en belang bij de economische ontwikkeling van de gemeente Veenendaal De gemeente heeft ook een 'eigenstandig belang' om geld te investeren in deze ontwikkeling. Dus vooruitlopend op de andere partijen. Met onze investering moeten wij het aantrekkelijk maken voor de andere partijen om te gaan investeren in Veenendaal. Zodat Veenendaal een vitale economie en werkgelegenheid voor onze inwoners heeft. Dit is namelijk een belang voor alleen de gemeente Veenendaal.
Kanttekeningen 1.1 Voor de vervolgfases van de ICT Campus is (financieel) commitment vanuit het bedrijfs/even nodig Voor de vervolgfases van de ICT Campus is draagvlak en daarmee ook financiering (bijvoorbeeld in de vorm van afname van producten en diensten) nodig. Logischerwijs kijken bedrijven of de voordelen opwegen tegen de noodzakelijke investeringen, ofwel is er sprake van een rendabele businesscase. Ondanks de zorgvuldige voorbereiding met het bedrijfsleven bestaat het risico dat deze balans voor de bedrijven negatief uitpakt. De gefaseerde aanpak zorgt er wel voor dat we tijdig kunnen bijsturen en juist nu kunnen focussen op de quick wins. In de aanpak is dan ook opgenomen dat we in overleg blijven met de betrokken partijen uit de Triple Helix. Tot slot dient opgemerkt te worden dat zelfs al zou het bedrijfsleven helemaal niet bij (willen) dragen, dan nog is investeren door de gemeente Veenendaal in dit thema van groot belang. De gemeente heeft ook een "zelfstandig belang", namelijk dat de gemeente Veenendaal zeer aantrekkelijk blijft voor bedrijven om zich er te vestigen vanwege de werkgelegenheid. In deze zin is het dragen en financieren van dit 'zelfstandige belang' door de gemeente niet afhankelijk van het nu al meedoen van het bedrijfsleven. Overigens zal het bedrijfsleven in de vorm van het beschikbaar stellen van tijd al in de eerste fase investeren in de ICT Campus-ontwikkeling. Aanpak I uitvoering In het bijgevoegde werkdocument is aangegeven welke activiteiten worden opgepakt en door wie deze worden georganiseerd. Het plan gaat uit van drie fases. Dit voorstel heeft betrekking op de eerste fase. Na afronding van deze fase wordt een evaluatie opgesteld. De evaluatie wordt gebruikt om te zien of de volgende fase daadwerkelijk gestart kan worden en hoe de bekostiging van deze fase er uit ziet. Communicatie Een belangrijke pijler binnen de aanpak is PR en marketing. Met name de bedrijven worden actief benaderd om te laten zien welke voordelen de ICT Campus voor hen kan hebben. Voor een nadere uitwerking wordt verwezen naar het bijgaande plan (strategische ICT-visie). Evaluatie Na de zomer van 2016 wordt een tussenevaluatie uitgevoerd om te zien wat de stand van zaken is, zodat waar nodig kan worden bijgestuurd. Daarnaast is deze evaluatie ook bedoeld om te zien welke acties nog nodig zijn om het ICT Campus-concept over te laten gaan binnen de Triple Helix in plaats van dat het eigenaarschap vooral bij de gemeente ligt. Deze evaluatie wordt in de tweede helft van dit jaar aan de gemeenteraad aangeboden.
Kosten, baten, dekking De gemeentelijke bijdrage voor de eerste fase wordt geraamd op 300.000,-. In de bijlage 'strategische ICT-visie en uitwerking ICT Campus' is een onderbouwing van deze bedragen opgenomen. In de Kadernota 2016-2019 is al aangegeven dat voor dit project een startbudget aangevraagd zou worden in 2015. De baten voor de gemeente zijn niet direct in geld uit te drukken. De gemeente is gestart met de ambities binnen het ICT-thema om werkgelegenheid te behouden en waar mogelijk uit te bouwen. De baten zijn dan ook in belangrijke mate in het document en bij argument 1.2 benoemd. Het bedrijfsleven en onderwijspartijen investeren in de eerste fase van de ICT Campus door de inzet van tijd. In de bijlage is berekend (op basis van een standaard uurtarief) hoe groot deze investering is. Voorgesteld wordt de bijdrage van de gemeente voor fase 1 van de ICT Campus te dekken uit de algemene reserve. In de reguliere begroting is deze éénmalige bijdrage niet opgenomen. De eerste fase wordt ook gebruikt om te zien hoe het vervolg gefinancierd kan worden. Mogelijk leidt dit tot een structurele bijdrage van de gemeente in de eerste jaren van de campusontwikkeling. Indien dit van toepassing is, wordt dit meegenomen in de Kadernota 2017. Uiteindelijk zal de ICT Campus in haar derde fase zonder structurele overheidsbijdragen moeten kunnen functioneren. Burgemeester en wethouders, mevrouw drs. A.P.W. van de Klift secretaris de heer mr. A.W. Kolff burgemeester Bijlagen Bijlage 1: ICT-visie Bijlage 2: Begrotingswijziging 2016 Bijlage 3: brief ICT Valley, BKV en FOV d.d. 4 januari 2016 Ter inzage Ambitiedocument ICT Campus Plan van Aanpak ICT Campus De kracht van Ondernemend Veenendaal
RAADSBESLUIT De raad van de gemeente Veenendaal; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 19 januari 2016, nummer 2016.00008; Overwegende dat de voorgestelde aanpak voor ICT-centrum Veenendaal en de ICT Campus Veenendaal een positieve impact voor Veenendaal en de regio heeft; Gelet op het budgetrecht van de gemeenteraad; Besluit 1. In te stemmen met bijgaande strategische ICT-visie en geïntegreerde aanpak voor de ICT Campus. 2. In te stemmen met het verlenen van een krediet van 300.000,- als startbudget voor de ICT Campus ten laste van de algemene reserve. Vastgesteld in de openbare vergadering van 3 maart 2016, mevrouw drs. F.A. van Hooijdonk griffier de heer mr. A.W. Kolff voorzitter