Verslag Draagvlakonderzoek CBS Anjewier en OBS De Nijewei Tjalleberd Bureau Meesterschap Oosterhoutstraat 9a 9401 NA Assen (0592) 30 40 40
Inleiding De openbare basisschool De Nijewei en de christelijke basisschool Anjewier in het dorp Tjalleberd ontkomen niet aan de krimp. Veel scholen vechten voor hun bestaansrecht nu de aanwas van leerlingen terugloopt. De bewustwording van krimp als onontkoombaar fenomeen is een langdurig proces en roept vaak negatieve reacties op. Het is belangrijk om tijdig hierop in te spelen en extreme weerstand te voorkomen. Betrokken communiceren en het uitvoeren van een draagvlakonderzoek m.b.t. samenwerking van de scholen in Tjalleberd, kan een antwoord zijn op hoe verder met het onderwijs in Tjalleberd. De leerlingenaantallen dalen snel en vooral de openbare basisschool ziet het leerlingenaantal snel dalen. De openbare school De Nijewei is voor het eerst dit schooljaar van start gegaan en is ontstaan uit een fusie tussen twee kleine openbare scholen. Een fusie biedt kansen om de kwaliteit van onderwijs voor alle kinderen in het dorp te waarborgen. Daarnaast is een goede onderwijsvoorziening in het dorp belangrijk voor alle ouders. Kinderen trekken in het dorp al gezamenlijk op en dus is het logisch dat ze ook naar een school gaan. Opvallend is dat de kwaliteit van onderwijs en de toekomstbestendigheid in het dorp Tjalleberd als belangrijkste aspecten naar voren komen in de interviews met leerkrachten, Medezeggenschapraden en de ouders. In het algemeen spreekt men de verwachting uit dat de vorming van een Informele Samenwerkingsschool zal leiden tot verdere verbetering van de kwaliteit. Yco Huizinga en Antonio de Ruiter Procesbegeleiders November 2014 Bureau Meesterschap Assen 2
Het gevolgde proces en de inhoud van dit verslag. De procesbegeleiders hebben met diverse geledingen van de school gesproken. Daarbij werden vragen gesteld over een mogelijke fusie. De uitkomsten van de gesprekken vormen de inhoud van dit verslag De belangrijkste uitkomsten van de interviews met de directieleden van beide scholen. De belangrijkste uitkomsten van de interviews met de leerkrachten van beide scholen. De belangrijkste uitkomsten van de interviews met de kinderen van beide scholen. De belangrijkste uitkomsten van de interviews met de medezeggenschapsraden van beide scholen. De belangrijkste uitkomsten van de ouderraadplegingen van beide scholen. Conclusies, aanbevelingen en opmerkingen. Bureau Meesterschap Assen 3
Verslag van de gesprekken met de beide directieleden De procesbegeleiders hebben samen de interviews afgenomen. De directieleden werden apart bevraagd. Belangrijkste uitkomsten: Beide directieleden zien een fusie van de beide scholen als een meerwaarde voor De Streek. Het onderwijs is gebaat bij een fusie. De kwaliteit van onderwijs is toekomst bestendig. Het zal de saamhorigheid in het dorp vergroten. Een fusie biedt kansen op helemaal een nieuwe school neer te zetten. Na schooltijd ontmoeten de kinderen elkaar als lid van sportverenigingen. Daar is het samengaan al heel gewoon. Dus nu de school nog. Beide directieleden vinden dat de levensbeschouwelijke identiteit van beide scholen terug moet komen in een nieuwe fusieschool. Beide directieleden vinden hun school laagdrempelig en dat moet zo blijven. Beide directieleden geven aan dat er op hun school een fijne sfeer is. Die onderlinge goede relaties, met kinderen, ouders en collega s, willen de directieleden terug zien in de nieuwe fusieschool. De lijntjes naar de ouders zijn op beide scholen kort. De samenwerking tussen de scholen is tot op heden nog niet echt van de grond gekomen. Een fusie zal de samenwerking versterken. Beide directieleden hebben de ambitie om directeur te worden van de nieuwe fusieschool. De directeur van de openbare school geeft aan dat De Nijewei net is ontstaan uit een fusie van twee openbare scholen in het dorp. De druk om nu weer te fuseren is hoog. De directieleden geven aan dat ze wel heel benieuwd zijn naar de plannen rondom de huisvesting. Dat is namelijk wel een probleem. Bureau Meesterschap Assen 4
Verslag van de gesprekken met de leerkrachten De procesbegeleiders hebben de interviews met de leerkrachten van de beide scholen verdeeld. Belangrijkste uitkomsten Het grootste gedeelte van de leerkrachten is het erover eens dat een fusie een meerwaarde is voor Tjalleberd. Het belang van het kind en de kwaliteit van onderwijs is leidend in de motivatie om voor samenwerking te kiezen. De fusie geeft volgens de meeste leerkrachten een nieuwe uitdaging. Je kan het onderwijs nog verder verbeteren. Wellicht een droomschool neerzetten. Een gedeelte van de openbare school vindt dat een fusie erg snel na de vorige fusie komt. Er is echter wel urgentiebesef. De terugloop van de leerlingenaantallen maken het noodzakelijk om nu actie te ondernemen. Een paar leerkrachten zouden liever nog even wachten vanwege de druk. Alle leerkrachten willen graag dat de kernwaarden betreffende de identiteit van de scholen gewaarborgd blijft. Het is wel goed om de blik te verbreden vinden de leerkrachten. Kinderen groeien op met vele religies. Men is erg benieuwd naar de persoonlijke posities in een nieuwe fusieschool. Daarover bestaan onzekerheid. Hoe komt het precies als we gaan fuseren? Er is een sterke behoefte aan snelle duidelijkheid t.a.v. rechtspositionele gevolgen. Leerkrachten vinden dat hun school stabiel is. Dat was voor de openbare kant een tijd lang niet het geval. Er is gekozen voor Tjongerwerven als werkgever voor de nieuwe school. Leerkrachten van de openbare school willen eerst meer weten voordat ze meegaan in de nieuwe school. Leerkrachten geven aan dat ze op dit moment nog niet kunnen overzien hoe de nieuwe school vorm krijgt. Leerkrachten willen tijdens het proces mogelijkheden hebben om hun standpunten te bepalen. Beide schoolteams geven aan dat er veel gedaan wordt aan de Sociaal Emotionele Vorming. Beide scholen geven een vertrouwd en veilig beeld voor de kinderen. Leerkrachten geven aan dat ze graag een zorgvuldig traject willen. Men is trots op de zorg die de leerkrachten aan de kinderen besteden. Bureau Meesterschap Assen 5
Verslag van de gesprekken met de kinderen De gesprekken met de kinderen waren verdeeld over de beide procesbegeleiders. Uitkomsten van de gesprekken met de kinderen van de christelijke school Het grootste gedeelte van de kinderen is voor een fusie. Ze kennen nu ook al kinderen van de andere school. Daar gaan ze mee om en spelen met elkaar. Bijvoorbeeld bij de sportverenigingen. Een gedeelte van de kinderen vindt het spannend. Er komen kinderen bij. De kinderen geven aan dat er gedurende het schooljaar een paar momenten zijn dat ze ook onder schooltijd samenwerken. Bijvoorbeeld: de sportdag. Het grootste gedeelte van de kinderen vindt dat er geprobeerd moet worden om er één school van te maken. Een klein gedeelte twijfelt en dat komt vooral omdat ze het niet kunnen overzien. De juffen en meesters moeten bij samenwerking er vooral op letten dat er niet gepest wordt, de beurten goed verdeeld worden en dat de groepen goed gemixt worden. De kinderen zijn tevreden over het lesgeven en vinden dat er leuke juffen en meesters zijn op school. Dat moet ook zo blijven vinden ze. Er is rust op de school. Kinderen kunnen goed werken. Aan pestgedrag wordt direct wat gedaan. De kinderen willen graag de leuke dingen van de school bewaren. Er worden voorbeelden genoemd (schoolbroertje-zusje, leerlingenraad etc.). Een leerling is bang dat het christelijke karakter zal verdwijnen. De ouders hebben bewust voor christelijk onderwijs gekozen. Deze kinderen willen wel dat de crea-lessen weer terug komen zoals die in het verleden plaatsvonden op de school. De ander school werkt met tablets en dat willen deze kinderen ook wel. De muzieklessen van de huidige school zijn leuk en kinderen vinden dat die moeten blijven. Uitkomsten van de gesprekken met de kinderen van de openbare school De kinderen geven aan dat ze een nieuwe fusie erg onrustig vinden. Ze hebben net een fusie achter de rug. De huidige school geeft veel duidelijkheid. Ze vinden het nu leuk. Kinderen geven aan dat de oude situatie zo nu en dan bedreigend was. Er was veel pestgedrag en onrust. Kinderen zijn bang voor herhaling van het oude patroon van pesten en onveilig voelen. Kinderen ervaren nu rust en orde. Er is angst dat dat door een fusie zal verdwijnen. Kinderen geven aan dat ze begrijpen dat het aantal kinderen terugloopt en dat de beide scholen wel iets moeten doen. Ze willen liever nog even wachten. Kinderen weten niet of er op de andere school leuke juffen en meesters zijn. De school is wel groter en dat heeft als voordeel dat je meer vriendjes en vriendinnetjes kunt kiezen. Ook het schoolplein is groter. Over het algemeen zijn de kinderen niet positief. Dat heeft voornamelijk te maken met de angst voor het onbekende en de ervaringen die de kinderen zelf hebben. Ze geven aan dat er wel meer mogelijkheden zijn op de andere school, omdat die groter is (spelen, ruimte etc.). Bureau Meesterschap Assen 6
Verslag van de gesprekken met de medezeggenschapsraden De beide procesbegeleiders waren bij de gesprekken met de medezeggenschapsraden. De gesprekken vonden gescheiden plaats. Belangrijkste uitkomsten Beide medezeggenschapsraden zijn positief over een fusie van de scholen. Het onderwijs is in Tjalleberd door de fusie toekomstbestendig. Het is goed voor de Saamhorigheid in het dorp. Kinderen trekken na schooltijd al met elkaar op. De MR van de openbare school heeft wel enige kanttekeningen geplaatst, die in het proces nader bekeken moeten worden, o.a. had men vragen over: *de huisvesting; *de overplaatsing van de kinderen; *de posities van de huidige personeelsleden; *het directeurschap; *de begeleiding van de kinderen, die net een fusie achter de rug hebben; *de groepssamenstelling. In principe zijn dit praktische knelpunten, die in het verdere onderzoek aan bod moeten komen. Beide MR-en zijn erg tevreden over de scholen. De scholen stralen rust en regelmaat uit. Het is er veilig en vertrouwd. Beide MR-en hebben het over korte lijntjes met de ouders en een fijne relatie met de kinderen. Beide MR-en geven aan dat ze graag de dialoog open willen houden m.b.t. her directeurschap. Bureau Meesterschap Assen 7
Verslag van de ouderraadplegingen De ouderraadplegingen vonden plaats op één avond. De beide procesbegeleiders waren hierbij aanwezig. De ouders van de openbare basisschool waren uitgenodigd op de school van hun kind en op een later tijdstip gedurende die avond kwamen de ouders van de christelijke basisschool in het schoolgebouw van de christelijke school. De procesbegeleiders hebben bewust gekozen om de ouders van de twee scholen gescheiden van elkaar te raadplegen. Uitkomsten De ouders willen graag dat er een goede onderwijsvoorziening blijft in De Streek. Door een fusie is er in ieder geval één school die open blijft. Het zal ook de Saamhorigheid in het dorp vergroten. Nu al trekken kinderen na schooltijd met elkaar op. Samen maakt sterk is een opmerking die leeft in het dorp. Een toekomstbestendige school zorgt voor leven in het dorp. Het gaat de vergrijzing tegen. Een nieuwe fusieschool heft de concurrentie tussen de scholen op. Ouders zien mogelijkheden om nieuwe dingen te introduceren (bijv. continu rooster). Het verbreden van inzichten t.a.v. andere meningen en daar met respect mee omgaan is een meerwaarde. Het bundelen van alle voordelen door de samenwerking is goed voor het onderwijs. Het aantal kinderen per groep is hoger en dat geeft de kinderen meer mogelijkheden voor vriendjes en vriendinnetjes. Misschien minder combi klassen. Niet meer dan twee groepen gecombineerd of zelfs enkele groepen. Eén school maakt meer controle mogelijk. Eventuele onderlinge weerstand heb je dan niet meer in het dorp. Meer leraren zorgt voor meer mogelijkheden op de school. Er wordt van elkaar geleerd en dat is goed voor het onderwijs. Het Samen leren door de kinderen krijgt ook meer inhoud. Financieel is er voordeel te halen uit de samenwerking. De huidige regeling m.b.t. de subsidie van de fusiefaciliteiten levert veel voordeel op. Toekomstgericht door het bouwen van een nieuwe school in het dorp afgestemd op wat de school dan wil. Beide oudergroepen spreken van goede oudercontacten. Er is veel persoonlijk contact mogelijk. Beide oudergroepen spreken van een goede sfeer en een veilig en vertrouwd werkklimaat. Beide oudergroepen zijn tevreden over de zorg en begeleiding van hun kinderen. Er is aandacht voor kinderen van alle niveaus. (laag-midden-hoog). Beide oudergroepen vinden de huisvesting een probleem. Hoe gaat dat precies? Ouders van de christelijke school vinden het parkeren van auto s bij de school een knelpunt. Beide oudergroepen hebben vragen over het mixen van de kinderen en op welke manier de kinderen worden voorbereid op die mix. De oudergroep van de openbare school ziet wel de noodzaak van een fusie, maar vindt wel dat er al snel na de vorige fusie een volgende fusie gepland wordt. Beide oudergroepen geven aan dat ze vragen hebben over de invulling van het onderwijs, de leerkrachtenverdeling, de huisvesting. Men wil wel graag weten hoe Bureau Meesterschap Assen 8
dat allemaal vorm krijgt. Men ziet de noodzaak van een fusie, maar wil wel meedenken in het proces. Beide oudergroepen noemen een paar school specifieke activiteiten die ze graag mee zouden willen nemen naar een nieuwe fusieschool. Ouders vinden dat in de nieuwe school er aandacht moet zijn voor zowel de christelijke en de openbare normen en waarden. De beide oudergroepen moeten zich thuis voelen in de nieuwe fusieschool. Ouders zouden graag zien dat alles onder één dak komt. Het liefst in een nieuw gebouw. Conclusies en aanbevelingen Conclusies De ouders zijn positief over een eventuele samenwerking. De ouders kunnen wel instemmen met een voortgang van het onderzoek. Ouders willen graag meegenomen worden in het proces. De openbare school heeft net een fusie achter de rug. Dat geeft wel veel druk op de leerkrachten en de kinderen. Ouders van de christelijke school zijn over het algemeen positief. Er zijn wel vragen omtrent de identiteit en de kwaliteit van lesgeven. De meeste ouders zien wel in dat het belangrijk is dat er nu stappen worden gezet. De kinderen van de openbare school zijn geen voorstanders van een fusie. Vanuit de ervaringen uit het verleden zijn ze bang dat er een onveilige en onrustige sfeer ontstaat door de fusie. Ze voelen zich in de huidige school vertrouwd en veilig. Er is angst voor het onbekende. De kinderen van de christelijke school zijn op een paar kinderen na positief over een samenwerking. De meeste kinderen zien een samenwerking met de kinderen van de openbare school wel zitten. De beide directieleden zijn positief over een fusie. De beide Medezeggenschapsraden zijn positief over een fusie. Beide MR-en maken een aantal kanttekeningen, die in het verloop van het proces aan bod komen. Aanbevelingen voor de wettelijke vertegenwoordigers Het onderzoek naar de samenwerking tussen de beide scholen kan volgens de procesbegeleiders gestart worden. Wel is zorgvuldigheid geboden. Het is belangrijk dat alle betrokkenen regelmatig op de hoogte worden gesteld van de voortgang van het proces. Mocht het samenwerkingsonderzoek gestart worden dan is het nodig dat er zo spoedig mogelijk een uitspraak wordt gedaan over het directeurschap van de nieuwe Samenwerkingsschool. Er moet een plan komen om de kinderen zoveel mogelijk in het proces te betrekken. De positie van de leerkrachten moet zo snel mogelijk duidelijk worden. Kennismaking op alle niveaus is een belangrijke eerste inzet voor het proces. Naar ouders moet helder worden gecommuniceerd, hoe het proces verder verloopt. Veel aspecten die door de ouders zijn genoemd komen aan bod in het samenwerkingsonderzoek. Bureau Meesterschap Assen 9