Herstructureren in tijden van crisis: wat is het wettelijk kader nu? Ria MATTHIJSSENS Zaakvoerder M-ProConsult Saskia LOMBAERTS Sociaal-juridisch adviseur M-ProConsult Sociale Praktijkstudies nr. 9040
Verantwoordelijke uitgever : Hans Suijkerbuijk 2009 Wolters Kluwer Belgium NV Ragheno Business Park Motstraat 30 B-2800 Mechelen Tel. (0800) 40 302 fax (0800) 17 529 www.kluwer.be info@kluwer.be Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever. ISBN 978-90-4652-031-4 D/2009/2664/052 BP/SPS-BI9004
Inhoudstafel Inleiding 1 Hoofdstuk 1. Collectief ontslag 3 1. Inleiding 3 2. Voorlichting en raadpleging van de werknemersvertegenwoordigers 4 I. Begrip collectief ontslag 4 A. Tijdstip van ontslag 4 B. Berekeningswijze 4 C. Voorbeeld: berekening van het aantal werknemers 5 D. Voorbeeld: berekening van de referteperiode van 60 dagen 5 II. Toepassingsgebied 6 III. Voorafgaande informatie- en overlegprocedure na te leven door de werkgever 7 3. Kennisgevingsprocedure 9 I. Begrip collectief ontslag 9 II. Toepassingsgebied 9 III. Kenningsgevingsprocedure 10 A. Kopie mededeling werknemersvertegenwoordigers 10 B. Mededeling voornemen tot collectief ontslag 10 IV. Ontslag 11 A. Verkorting 11 B. Verlenging 11 C. Ingang 11 4. Betwisting 12 I. Toepassingsgebied 12 II. Voorwaarden op grond waarvan de informatie- en raadplegingsprocedure kan worden betwist 12 III. Betwistingsmogelijkheid voor de werknemer 13 IV. Gevolgen van een gegronde betwisting door de werknemer 14 A. De werknemer is nog in dienst 14 B. De werknemer is niet meer in dienst 14 V. Sanctie: terugbetaling van toegekende overheidssteun 15 Herstructureren in tijden van crisis: wat is het wettelijk kader nu? VII
HERSTRUCTUREREN IN TIJDEN VAN CRISIS: WAT IS HET WETTELIJK KADER NU? 5. Vergoeding wegens collectief ontslag 15 I. Begrip collectief ontslag 15 II. Toepassingsgebied 15 III. Vergoeding wegens collectief ontslag 16 A. Gerechtigden 16 B. Bedrag van de vergoeding 16 C. Periode van toekenning 20 D. Cumulatieregeling 20 6. Activerend beleid bij herstructureringen 21 I. Principe 21 II. Toepassingsgebied 21 A. Werkgever in herstructurering 21 B. Werknemers 23 III. Oprichting tewerkstellingscel 23 A. Wat? 23 B. Taken 24 C. Kennisgeving 25 D. Wanneer oprichten? 26 E. Inschrijving bij de tewerkstellingscel 26 IV. Inschakelingsvergoeding 28 A. Principe 28 B. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst 28 C. Terugvordering 29 D. Werkhervatting 29 V. Aanmoediging tewerkstelling 30 A. Tussenkomst in de outplacementkosten 30 B. Vermindering van de persoonlijke RSZ-bijdragen verschuldigd door de ontslagen werknemer die in dienst treedt bij een nieuwe werkgever 31 C. Doelgroepvermindering herstructureringen 31 Hoofdstuk 2. Sluiting van onderneming 33 1. Inleiding 33 2. Sluiting 33 I. Toepassingsgebied 33 II. Begrip sluiting van de onderneming 34 A. Onderneming 34 B. Sluiting 35 C. Gelijkstelling 35 VIII Kluwer
INHOUDSTAFEL III. Informatie voorafgaand aan de sluiting 37 A. Aan wie en wanneer? 37 B. Inhoud van de kennisgeving 38 IV. Informatie tijdens en na de sluiting 38 A. Aan wie? 38 B. Inhoud van de kennisgeving 38 C. Ogenblik en termijn 39 V. Sluitingsvergoeding 40 A. Gerechtigden 40 B. Uitgesloten werknemers 42 C. Bedrag van de sluitingsvergoeding 43 D. Cumulatieregeling 43 E. Betalingstermijn 44 3. Fonds tot vergoeding van de in geval van sluiting van ondernemingen ontslagen werknemers (Sluitingsfonds) 44 I. Taken 44 A. Sluitingsvergoeding 44 B. Lonen, vergoedingen en voordelen 44 C. Overbruggingsvergoeding 45 D. Tegemoetkoming bij overmacht 45 E. Bijkomende vergoedingen verschuldigd aan sommige beschermde werknemers 45 F. Aanvullende vergoeding bij brugpensioen 46 G. Tijdelijke werkloosheid 46 II. Toepassingsgebied 46 III. Gerechtigden 47 IV. Grenzen aan de tussenkomst 47 V. Procedure 48 A. Aanvraag 48 B. Betaling 48 VI. Verplichtingen van de werkgevers t.a.v. het Sluitingsfonds 49 A. Principe 49 B. Bedrag 49 C. Inning 50 D. Verjaring 50 Hoofdstuk 3. Overdracht van ondernemingen 51 1. Inleiding 51 Herstructureren in tijden van crisis: wat is het wettelijk kader nu? IX
HERSTRUCTUREREN IN TIJDEN VAN CRISIS: WAT IS HET WETTELIJK KADER NU? 2. Algemeenheden 51 I. Doelstelling collectieve arbeidsovereenkomst nr. 32bis 51 II. Uitsluitingen 51 3. Conventionele overdracht van de onderneming 52 I. Toepassingsgebied 52 II. Begrippen 53 A. Verandering van werkgever 53 B. Overgang van een onderneming krachtens overeenkomst 53 C. Overgang van een onderneming of een gedeelte van een onderneming 54 III. Inlichten en raadplegen van de werknemersvertegenwoordigers 55 IV. Behoud van de overeenkomst en de arbeidsvoorwaarden 55 A. Behoud van de bestaande individuele arbeidsovereenkomsten 55 B. Behoud van de individuele arbeidsvoorwaarden 56 C. Behoud van de collectieve arbeidsvoorwaarden 57 V. Verzet tegen de overname 57 A. Verzet van de werknemer 57 B. Verzet van de verkrijger 57 VI. Bescherming tegen ontslag 58 VII. VIII. Hoofdelijke aansprakelijkheid van de vervreemderverkrijger 59 Overlegorganen na overgang van onderneming krachtens overeenkomst 59 A. Ondernemingsraad 59 B. Comité voor preventie en bescherming op het werk 61 C. Vakbondsafvaardiging 61 4. Gerechtelijke reorganisatie 61 5. Overname van activa na faillissement 62 I. Toepassingsgebied 62 II. Begrip overname van activa 63 III. Termijn waarbinnen de overname van de werknemers moet plaatsvinden 63 IV. Beschermingsmaatregelen 63 A. Collectieve arbeidsvoorwaarden 64 B. Anciënniteit 64 X Kluwer
INHOUDSTAFEL 6. Overbruggingsvergoeding 65 I. Toepassingsgebied 65 II. Toepassingsvoorwaarden 65 III. Bedrag 65 IV. Duur 66 V. Betaling 66 VI. Cumulatieverbod 66 VII. Sociale en fiscale inhoudingen 67 7. Overlegorganen bij overdracht na faling 67 Hoofdstuk 4. Outsourcing 69 1. Inleiding 69 2. Onderaanneming 69 I. Overdracht van onderneming krachtens overeenkomst 70 A. Principes 70 B. Behoud van rechten van de werknemers 71 C. Wat met het bevoegde paritaire comité? 71 D. Sociale overlegorganen 72 E. Besluit 72 II. Worden de wettelijke principes inzake terbeschikkingstelling gerespecteerd? 73 A. Gevolgen van de terbeschikkingstelling 74 B. Sancties 74 C. Besluit 75 3. Managementvennootschap zelfstandigen/freelance 76 I. Gevolgen van een verkeerde kwalificatie 76 II. Na te leven spelregels 77 4. Uitzendarbeid 78 5. Algemeen besluit 79 Hoofdstuk 5. Brugpensioenregeling 81 1. Algemene regeling 81 I. Principe 81 II. Voorwaarden in hoofde van de werknemer 81 Herstructureren in tijden van crisis: wat is het wettelijk kader nu? XI
HERSTRUCTUREREN IN TIJDEN VAN CRISIS: WAT IS HET WETTELIJK KADER NU? III. Financiële voorwaarden voor de werknemer 84 IV. Toegelaten activiteiten 84 V. Werkhervatting 85 VI. Verplichtingen en kostprijs voor de werkgever 85 A. Werknemer opzeggen 85 B. Betaling aanvullende vergoeding 85 C. Inhoudingen en capitatieve bijdragen op de aanvullende vergoeding 86 D. Vervanging 88 2. Onderneming in herstructurering of in moeilijkheden 88 I. Begrip «onderneming in herstructurering» 88 II. Begrip «onderneming in moeilijkheden» 90 III. Erkenningsprocedure 90 IV. Gevolgen van een erkenning 91 A. Leeftijdsvoorwaarde 92 B. Verkorte opzeggingstermijnen 93 C. Vervangingsplicht 94 D. Anciënniteitsvoorwaarde 95 E. Verminderde patronale bijdragen 95 Hoofdstuk 6. Invoering van nieuwe technologieën 97 1. Inleiding 97 2. Informatie- en overlegprocedure 97 I. Principe 97 II. Toetsing in de praktijk 98 III. Formaliteiten 98 IV. De informatieverplichting 99 V. Overlegprocedure 100 VI. Mogelijke sancties 100 Hoofdstuk 7. Vrijstelling van de verplichting startbaanovereenkomsten af te sluiten 101 1. Inleiding 101 2. Statuut onderneming in moeilijkheden 101 3. Vrijstelling startbaanverplichting 102 XII Kluwer
INHOUDSTAFEL Hoofdstuk 8. Outplacement 105 1. Inleiding 105 2. Definitie 105 3. Recht op outplacement 105 4. Initiatief werkgever of verzoek werknemer? 105 5. Procedure 107 6. Duur en inhoud van de outplacementbegeleiding 107 7. Kostprijs 108 8. Wanuitvoering door de werkgever 108 Hoofdstuk 9. Vergoedingen 109 1. Gewone opzeggingsvergoeding 109 I. Arbeiders 109 II. Bedienden 110 A. Loon tot 120 000 EUR/jaar 110 B. Loon boven 120 000 EUR/jaar 110 III. Indexering 110 IV. Verschuldigd zijn 110 V. Ondernemingen in moeilijkheden : mensualisering 111 VI. Begrip onderneming in moeilijkheden 111 VII. Kennisgeving 112 2. Dertiende maand 112 3. Vakantiegeld bij uitdiensttreding 113 4. Beschermde werknemers 113 I. Leden en kandidaten van de ondernemingsraad en het comité preventie en bescherming op het werk (comité PBW) 113 A. Procedure 114 B. Reïntegratie 114 II. Syndicale afgevaardigden (CAO nr. 5) 115 III. Concreet 116 IV. Sancties 117 Herstructureren in tijden van crisis: wat is het wettelijk kader nu? XIII
HERSTRUCTUREREN IN TIJDEN VAN CRISIS: WAT IS HET WETTELIJK KADER NU? Hoofdstuk 10. Tijdelijke crisismaatregelen 119 1. De «versterkte» overbruggingspremie 119 I. Principe 119 II. Wie komt in aanmerking? 120 III. Voorwaarden 120 IV. Hoeveel bedraagt de nieuwe aanmoedigingspremie? 120 V. Procedure werkgever 121 VI. Aanvraag werknemer 121 VII. Geen collectief akkoord vereist 122 VIII. De «versterkte» overbruggingspremie in de praktijk 122 A. Succes 122 B. Overstap binnen de verschillende stelsels van arbeidsduurvermindering 123 C. Opbouw pensioenrechten 123 D. Recht op voltijdse werkloosheidsuitkering 124 E. Uitoefening 124 IX. Duurtijd maatregel 125 2. Wet van 19 juni 2009 125 I. Collectieve arbeidsduurvermindering 125 A. Principe 125 B. Toepassingsgebied 126 C. Arbeidsduurvermindering 126 D. RSZ-vermindering 126 E. Looncompensatie 127 F. Procedure 127 G. Praktische toepassing 129 H. Duurtijd maatregel 129 II. Tijdelijke individuele vermindering van de arbeidsprestaties om het hoofd te bieden aan de crisis (crisistijdskrediet) 129 A. Toepassingsgebied 129 B. Vermindering van voltijdse prestaties met 1/5 of 1/2 131 C. Procedure 131 D. Inlichten van RVA 133 E. Inkomen van de werknemer tijdens crisistijdskrediet 133 F. Regularisatie gewoon tijdskrediet 134 G. Praktische toepassing 135 H. Duurtijd maatregel 135 XIV Kluwer
INHOUDSTAFEL III. Tijdelijke collectieve regeling van volledige of gedeeltelijke schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst (crisiswerkloosheid bedienden) 135 A. Toepassingsgebied 135 B. Volledige of gedeeltelijke schorsing 137 C. Procedure 137 D. Administratieve formaliteiten 139 E. Aanpassing van de schorsing 140 F. Vergoedingen 140 G. Praktische toepassing 141 H. Duurtijd maatregel 141 Hoofdstuk 11. Besluit 143 Bijlagen 145 Bijlage 1 Model: ontwerp van mededeling 145 Bijlage 2 Model van verslag ondernemingsraad met betrekking tot de economische motieven die aan de basis liggen van de intentie tot collectief ontslag 146 Bijlage 3 Model document verzoek tot vrijstelling van de verplichting om jongeren in dienst te nemen in het kader van het startbanenstelsel 148 Reeds verschenen Sociale Praktijkstudies 153 Herstructureren in tijden van crisis: wat is het wettelijk kader nu? XV