Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Luc De Meester Lab. Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie KULeuven Laboratorium Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie
Biodiversiteit: : en dan? Waarom dient biodiversiteit te worden bewaard? Ethische overtuiging Belang biodiversiteit voor goed functioneren van ecosystemenvoor Belang biodiversiteit voor mens via door ecosystemen geleverde diensten ecosysteemdiensten Mangrovebossen en waterrijke zijn bij uitstek ecosystemen met een bijzonder grote meerwaarde in temen van ecosysteemdiensten
Ecosysteemdiensten Ecosysteemdiensten = de diensten die ecosystemen kunnen leveren aan de maatschappij De bijdrage van ecosystemen tot het welzijn en de gezondheid van mensen In termen van productie (voedsel, economie) ondersteuning productie (nutriëntencycli etc.) regulatie (waterkwaliteit en kwantiteit) estetische / culturele meerwaarde Cfr. Millenium Ecosystem Assessment http://www.millenniumassessment.org
Ecosysteemdiensten Millenium Ecosystem Assesment
Ecosysteemdiensten en de draagkracht van de wereld voor de groeiende menselijke populatie Verhoging draagkracht van aarde voor mens dankzij landbouw en technologie. De verhoging van de productiviteit is echter energie- en grondstoffen-intensief. In de mate dat dit ecosystemen aantast, kan dit resulteren in dalen van de draagkracht, omdat de menselijke populatie in grote mate afhankelijk is van het goed functioneren van ecosystemen. K Tijd
Draagkracht
Ecosysteemdiensten aquatische systemen - Preventie overstromingen - Verbetering waterkwaliteit (zelfreinigend vermogen, denitrificatie) - Beschikbaarheid water - Voedsel (vis) - Recreatie Waterrijke gebieden hebben grote waarde in termen van ecosysteemdiensten (Constanza et al., 1997, Nature: ca 20.000 $/ha/j)
Ecosysteemdiensten terrestrische systemen - Preventie erosie - Preventie overstromingen - Klimaatregulatie - Bodemvorming - Pollinatie - Food, Fiber, Fuel,
Klein et al., 2004
Waarom worden ecosystemen niet naar waarde geschat? Tragedy of the commons - Het zijn gratis diensten - Overexploitatie rendeert voor individuen en op korte termijn De kosten zijn op langere termijn en voor de gemeenschap Weinig gekend / bestudeerd Moeilijk te kwantificeren Het vermijden van kosten is voor BNP georiënteerd denken minder belangrijk weinig incentives voor duurzaamheid
Economische vertaling ecosysteemdiensten Drinkwatervoorziening New York aankoop en bescherming natuurlijk habitat goedkoper dan grootschalige investering in bijkomende waterzuivering om te compenseren voor achteruitgang waterkwaliteit Een belangrijke oefening: nood aan gedegen studies die de kosten vergelijken van het beschermen van gebieden en ecosystemen versus de vervanging van hun diensten door technologie Overstromingsbekkens dijken Moerassen waterzuivering etc.
Ecosysteemdiensten: afhankelijk van biodiversiteit? Nog veel onderzoek nodig naar impact van biodiversiteit op ecosysteemfuncties en ecosysteemdiensten Moeilijk onderzoek! Basis-set soorten Replica 1 Replica 2 Replica 3 Replica 1 Replica 2 Replica 3 1 2 3 4
Ecosysteemdiensten: afhankelijk van biodiversiteit? Tilman en co. Meest onderzoek op terrestrische planten van graslanden, recent ook met geassocieerde insektenfauna Slechts weinig onderzoek in aquatische systemen en microbiële gemeenschappen (ecosysteemfuncties!)
Ecosysteemdiensten: afhankelijk van biodiversiteit! - Invloed op productiviteit en efficiëntie bronnengebruik Cardinale et al., 2006, Nature - Invloed op weerstand t.o.v. omgevings-veranderingen Tilman, 1999, Ecology Ives & Carpenter, 2007, Science - Resistentie t.o.v. invasieve soorten Tilman, 1997, Ecology - Belang soortdiversiteit m.b.t. gecombineerde ecosysteemdiensten (én biomassa én denitrificatie én bronnengebruik én ) Hector & Bagchi, 2007, Nature Meta-analyse zie ook ESA document: Hooper et al., 2005, Ecological Monographs
Biodiversiteit, ecosysteemfuncties en ecosysteemdiensten in een landschapscontext Verschillende ruimtelijke schalen (lokaal / regionaal / continentaal / globaal) Bescherming heterogeniteit en complementariteit ecosysteemdiensten Niet makkelijk in een verstedelijkt Vlaanderen Soortdiversiteit, genetische diversiteit Functies / Diensten
Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, ecosysteemdiensten en global change Biodiversiteit belangrijk voor veerkracht ecosystemen Global change als bedreiging van biodiversiteit Risico op plotse omslag (zgn. «catastrofale shift»)
Onderzoeksvragen de lijst is véél langer Genereert biodiversiteit biodiversiteit? Mechanismen die diversiteit genereren in natuurlijke landschappen Belang genetische diversiteit voor soortdiversiteit Wisselwerking lokale en regionale factoren Relatie eutrofiëring en verstoring op diversiteit Functionele diversiteit / biodiversiteit en ecosysteemdiensten Redundantie Lokale versus regionale diversiteit in relatie tot ecosysteemdiensten Habitatfragmentatie in Vlaanderen en extinctieschuld Hoe kunnen we veerkracht van onze natuurlijke gemeenschappen verhogen m.b.t. global change?