Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen. Aanleiding

Transcriptie

1 Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen Aanleiding

2 Inhoud presentatie Betekenis van bos in de Lage Landen Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Uitdagingen voor het bosbeheer Uitdagingen voor starters in het bosonderzoek Betekenis van bos in de Lage Landen EU27: -178 miljoen ha bos -42% bedekt met bos

3 Betekenis van bos in de Lage Landen Vlaanderen: miljoen ha bos -11% bedekt met bos Nederland: miljoen ha bos -10% bedekt met bos Betekenis van bos in de Lage Landen EU27: > 400 miljoen m³ rondhout / jaar ~2m³ / ha jaar

4 Betekenis van bos in de Lage Landen Vlaanderen: -~0.3 miljoen m³/ jaar -~2 m³/ ha jaar Nederland: -1 miljoen m³/ jaar -3 m³/ ha jaar Betekenis van bos in de Lage Landen Enkele conclusies: 1/356 e deel van het bos in de EU27 ligt in de Lage Landen 1/307 e deel van de rondhoutoogst in de EU27 is afkomstig uit de Lage Landen Betekenis van het bos op Europese schaal (qua areaal en productie) is erg beperkt, maar geldt dit ook voor het bosbeheer?

5 Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Lage Landen: al vroeg aandacht voor multifunctionaliteit, i.e. verschuiving van aandacht van bomen alleen naar ganse ecosysteem en bijhorende functies Waarom? Beperkt bosareaal en marginale economische sector (bv. 0.05% BNP Nederland)... hoge bevolkingsdichtheid... sterke erosie van biodiversiteit Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Multifunctionaliteit in beleidsdocumenten: Nederland: Vanaf eind jaren 70 beginnende klemtoon op multifunctionaliteit in de bosbeleidsplannen Vanaf medio jaren 90 zelfs geen aparte bosbeleidsvisie meer; volledig geïntegreerd in natuurbeleid Vlaanderen: Meer aandacht voor multifunctionaleit sinds regionalisering bosbeleid in 1980 Verankering in Bosdecreet 1990 en bijhorende uitvoeringsbesluiten Recent ook sterkere integratie met natuurbeleid (bv. ANB; INBO)

6 Multifunctionaliteit, ook in het onderwijs! Frankrijk? Duitsland? Verenigd Koninkrijk? Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Lage Landen: vroege en doorgedreven aandacht voor multifunctionaliteit Toekomsgericht?

7 Ecosysteemdiensten Op vraag van Kofi Annan, de voormalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, werkten 1360 gezaghebbende wetenschappers tussen 2001 en 2005 aan de eerste Millennium Ecosystem Assessment waarin een nieuwe basis werd gelegd voor het concept ecosysteemdiensten en hun relatie tot het menselijk welzijn.

8 Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Ecosysteemdienstenconcept zal (zeer waarschijnlijk) toekomstig kader voor ecosysteembeheer worden Operationalisering van het concept zal grenzen tussen sectoren deels doen vervagen: Landschapsperspectief Concept levert bijkomende argumenten voor behoud biodiversiteit

9 Ecosysteemdiensten en biodiversiteitsbehoud Maatschappij Economische Waardering Ecosystee mdiensten Ethische Waardering Biodiversiteit Schroeder 2009 TEEB Vervolg op Millenium Ecosystem Assessment Monetaire valuatie biodiversiteit en ecosysteemdiensten

10 Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Enkele conclusies: Ecosysteemdienstenconcept ligt in het verlengde van multifunctioneel bosbeheer Jarenlange ervaring met multifunctioneel bosbeheer in de Lage Landen vormt excellente basis voor verdere operationalisering en verfijning van het concept, ook buiten bos Echter, nog meer dan genoeg uitdagingen... Uitdagingen voor het bosbeheer Economie zal (noodgedwongen) meer bio-based worden en vooral vraag naar de zogenaamde productiediensten (feed, food, fiber, fuel) zal op korte termijn sterk toenemen Uitdaging is om niet opnieuw te vervallen in monofunctioneel landbeheer!

11 Uitdagingen voor het bosbeheer Uitdagingen voor het bosbeheer Houtbalans EU27 in 2010 (zonder import export)

12 Uitdagingen voor het bosbeheer Ontwikkeling Aanbod en Vraag ( ) Uitdagingen voor het bosbeheer Indien huidige trends zich verderzetten zal EU27 op korte of middellange termijn niet langer zelfvoorzienend zijn, vooral t.g.v. stijgende vraag naar energiehout

13 Uitdagingen voor het bosbeheer Is grootschalig aanwenden van vers geoogst hout (biomassa) voor energieopwekking verstandig? Ecosystemen zetten stralingsenergie niet efficiënt om in biomassa (benutting van~1% van beschikbare straling) Duvigneaud 1984 Uitdagingen voor het bosbeheer Ter vergelijking: efficiëntie zonnecellen loopt al op tot 40%!!

14 Uitdagingen voor het bosbeheer Dégrote meerwaarde van (bos)ecosystemen schuilt in de productie van complexe organische verbindingen in combinatie met een hele reeks regulerende en culturele diensten? Bosbeheerder van de toekomst zal, nog veel meer dan vandaag, een biomassabeheerder, een waterbeheerder, een koolstofbeheerder, pollinatorenbeheerder, een fijn stofbeheerder, een recreantenbeheerder... moeten worden Uitdagingen voor starters in het bosonderzoek Nog massa s werk op de plank: Kwantificeren van ecosysteemdiensten en hun onderlinge interacties Valueren van ecosysteemdiensten Ontwikkelen van nieuwe of vernieuwde beheeren beleidsstrategieën...

15 Uitdagingen voor starters in het bosonderzoek Naar een nieuw International Biological Program ( ) in het kader van het ipbes?... of van The Biological Basis of Productivity and Human Welfare naar The Basis of Biodiversity, Ecosystem services and Human Welfare? Uitdagingen voor starters in het bosonderzoek Profiteren van aanwezige onderzoekscapaciteit! Aantal Web of Science-publicaties met thema forest* or woodland* ( )

16