Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta"

Transcriptie

1 Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta Rotterdam Energy Port 2015 R.Willems 1

2 Definitie Natuurlijk Kapitaal The world s stocks of natural assets which include geology, soil, air, water and all living organisms. De voorraad van natuurlijke rijkdommen op aarde, inclusief de geologische rijkdommen, de bodem, het water, de lucht en alles wat leeft. Natuurlijk Kapitaal en ecosysteemdiensten Delfstoffen (Mineralen, fossiele brandstoffen, etc.) Natuurlijk Kapitaal Ecosystemen (Bos, moeras, agrarisch gebied etc. en bijbehorende soorten) Externe hulpbronnen (Zon, wind, waterkracht, geothermie, etc.) Niet hernieuwbaar, uitputbaar Hernieuwbaar, uitputbaar Hernieuwbaar, onuitputbaar Ecosysteemdiensten Productiediensten Regulerende diensten Culturele diensten Welzijn en welvaart 2

3 Biodiversiteit als indicator voor het duurzaam gebruik van Natuurlijk Kapitaal Variëteit aan: - ecosystemen - soorten - genen Doelstelling 3

4 Challenge: minimal pressure, smart use Biomimicry Landscape approach Biobased economy New applications Net Gain biodiversity Circular economy Emission reduction Sustainable supply chain Resource efficiency Routeplan 1. Intake 2. Positiebepaling: Quick-scan, Helpdesk 3. Maatregelen keuze: Aanpassing eigen bedrijfsvoering, keten Aansluiten bij een thema: REDD+, Rijncorridor, Natuurinclusief bouwen, marketing 4. Prestatiemeting 5. Verslaglegging 4

5 Voorbeeld: DSM, Testa en WNF Verminderen visoliewinning - 1/3 van de visvangst is voor visolie - toenemende vraag - snel stijgende prijs Vervanging visolie door alternatieven - Algenolie als kansrijk alternatief Levert direct Omega 3 Lage druk op biodiversiteit Schaalbaar? 9 5

6 Ontbossing in de tropen zorgt voor: Grote aanslag op 50% vd biodiversiteit 17% vd mondiale CO2 emissies Veel sociale ellende REDD+ Business Initiative is: Groep bedrijven die investeren in bosbehoud Vanwege biodiversiteit, klimaat én sociaal aspect Bedrijven bekostigen dit via inpassing in bedrijfsstrategie Ondersteuning vanuit publieke fondsen 6

7 REDD+ is: Op resultaat gebaseerd mechanisme Onder de vlag van het UNFCCC Voorgesteld door boslanden Onderdeel nieuw klimaatverdrag REDD+ Business Initiative wil: Aandacht voor belang bosbehoud via REDD+ versterken Erkenning + steun voor bijdrage bedrijven Uitbreiding van de groep 7

8 Natcap: een digitale omgeving Ervaringen Eemsmond Centrale vragen waren: 1.Wat zijn de uitdagingen voor het chemiecluster Eemsdelta? 2.Waar liggen kansen voor economische structuurversterking? 3.Wat betekent dit voor de strategie? 4.Welke acties moeten worden ondernomen om daar te komen? 8

9 Aanpak Verkennende gesprekken met ondernemers, kennisinstellingen, overheden en stakeholders Formulering van visie, strategie en randvoorwaarden Inventarisatie en toetsing op haalbaarheid van de investeringsprojecten Dialoog met stakeholders over de contouren van het Actieplan Opstellen van het Actieplan Tijdpad 19 februari: visie + hoofdlijnen 20 februari: uitwerking hoofdlijnen + huiswerk voor werkgroepleden 28 februari: s ochtends bedrijven, s middags actieplan afmaken 3 maart: gesprekken met stakeholders 5 maart: actieplan af Dit werd 17 maart, dus 5 weken 9

10 Acties 1 Behouden en versterken Oprichten Chemports Eemsdelta die gezamenlijke strategie uitvoert Organiseren en versterken gemeenschappelijke utilities Versnellen van investeringen van gereed liggende projecten Acties 2 Versterken en vernieuwen Branding en acquisitie Investeren in kennis en ondernemerschap Investeren in mensen Aanpakken van belemmeringen in regelgeving Vernieuwen Verbreden en vergroenen door nieuwe investeringen mogelijk te maken 10

11 11

12 Natural Captains: een initiatief van Platform BEE 12

NATUURLIJK KAPITAAL & DUURZAAM INKOPEN. Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal 15 december 2015

NATUURLIJK KAPITAAL & DUURZAAM INKOPEN. Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal 15 december 2015 NATUURLIJK KAPITAAL & DUURZAAM INKOPEN Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal 15 december 2015 OPZET WORKSHOP Wie is CREM & wie zijn jullie? Relevantie MVI MVI in Nederland MVI en Natuurlijk kapitaal Maar.

Nadere informatie

Platform BEE tools en websites

Platform BEE tools en websites Platform BEE tools en websites Natuurlijk Kapitaal website Natuurlijk Kapitaal website Doel (wat doet de tool/kun je ermee?) Verschaffen van nieuwsberichten/ praktijkverhalen over de relatie bedrijfsleven-natuurlijk

Nadere informatie

Energievoorziening Rotterdam 2025

Energievoorziening Rotterdam 2025 Energievoorziening Rotterdam 2025 Trends Issues Uitdagingen 9/14/2011 www.bollwerk.nl 1 Trends (1) Wereld energiemarkt: onzeker Toenemende druk op steeds schaarsere fossiele bronnen Energieprijzen onvoorspelbaar,

Nadere informatie

Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie

Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie Een initiatief IUCN-Nederland en VNO-NCW met deelname van: Bedrijfsleven Shell, FrieslandCampina, DSM Recron, IDH Initiatief Duurzame Handel LTO Nederland Natuur- en milieuorganisaties Natuurmonumenten,

Nadere informatie

Van strategische ligging naar strategische positie. Henk Rosman directeur REWIN West Brabant

Van strategische ligging naar strategische positie. Henk Rosman directeur REWIN West Brabant Van strategische ligging naar strategische positie 17 mei 2017 Henk Rosman directeur REWIN West Brabant Context: de uitdaging Globalisering = internationale concurrentieslag Sleutel: innovatie en vernieuwing

Nadere informatie

van zoet water en de opslag van CO2.

van zoet water en de opslag van CO2. Economie en biodiversiteit Producten en diensten van de natuur vormen de hoeksteen van onze economie. Denk aan een vruchtbare bodem voor de productie van voedsel, hout en biochemische materialen, aan de

Nadere informatie

Den Haag Business Akkoord over Natuurlijk Kapitaal. Ondernemen met oog voor de toekomst 24 november 2016

Den Haag Business Akkoord over Natuurlijk Kapitaal. Ondernemen met oog voor de toekomst 24 november 2016 Den Haag Business Akkoord over Natuurlijk Kapitaal Ondernemen met oog voor de toekomst 24 november 2016 Natuurlijk Kapitaal Ondernemen met oog voor de toekomst Voor ondernemers, en door ondernemers. De

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s: primair

Nadere informatie

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen

economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s:

Nadere informatie

Wat zijn de belangrijkste doelen en resultaten van de Readiness fase voor REDD+?

Wat zijn de belangrijkste doelen en resultaten van de Readiness fase voor REDD+? 7 december 2016 ACHTERGROND INFORMATIE REDD+ Suriname behoort tot een heel kleine groep van landen, die zich kenmerken vanwege hun hoge bosbedekking, lage ontbossingsgraad (High Forest Cover, Low Deforestation

Nadere informatie

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta BZW Bijeenkomst Middelburg, 4 april 2017 Inhoudsopgave 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken

Nadere informatie

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018

WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 WELKOM BIJ PORT OF ROTTERDAM! Remco Neumann en Ankie Janssen 19 April 2018 Inleiding Wat doet het Havenbedrijf Rotterdam? Hoe bouwen wij aan een duurzame haven? Wat doen wij aan waterstof? 2 Wat doet het

Nadere informatie

Green Deal. 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals

Green Deal. 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals Green Deal 21 November 2013 Herry Nijhuis (AgentschapNL) Coördinerend manager Green Deals Inhoud presentatie Overheidsbeleid Green Deal Green Deal Aanpak Voorbeelden van Green Deals Green Deal initiatief

Nadere informatie

Workshop Biobased Ketens

Workshop Biobased Ketens Kennisdag Plant Dronten, 26 november 2013 Workshop Biobased Ketens Dirk Osinga (Nordwin College) Oene Schriemer (Hogeschool VHL) www. h o g e s c h o o l v h l. nl Achtergrond van de workshop Project

Nadere informatie

Voedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech?

Voedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech? Voedselverspilling: kans of uitdaging voor agrifoodtech? AgriFoodTech Platform Congres Toine Timmermans, 14 December 2016 Voedselverspilling: probleem of indicator? We moeten in de toekomst meer mensen

Nadere informatie

Circulaire Economie in de GWW Betekenis voor de baggersector. Evert Schut Rijkswaterstaat Water Verkeer en Leefomgeving

Circulaire Economie in de GWW Betekenis voor de baggersector. Evert Schut Rijkswaterstaat Water Verkeer en Leefomgeving Circulaire Economie in de GWW Betekenis voor de baggersector Evert Schut Water Verkeer en Leefomgeving 2 RWS ONGECLASSIFICEERD 3 RWS ONGECLASSIFICEERD 4 RWS ONGECLASSIFICEERD 5 RWS ONGECLASSIFICEERD 6

Nadere informatie

Klimaatneutrale bedrijfsvoering

Klimaatneutrale bedrijfsvoering ... September 2015 Klimaatneutrale bedrijfsvoering een trede verder met duurzaambeleid? Jan-Willem Beukers Eneco Energy Trade Opsomming Duurzaambeleid... Duurzame strategie sinds 2007 Transformatie van

Nadere informatie

Onderwijs en Kennisoverdracht

Onderwijs en Kennisoverdracht Onderwijs en Kennisoverdracht Ontwikkelingen in de duurzame landbouw in Suriname Prof. Tiny van Boekel, Decaan voor Onderwijs/Vice-rector, Wageningen University & Research Centre, NL Inhoud lezing Ontwikkelingen

Nadere informatie

klimaatcasino Stellingenspel

klimaatcasino Stellingenspel Stelling 1 Dat een klein land als België z n CO 2 -uitstoot terugdringt, helpt niks. De grote landen moeten het doen. Stelling 2 Acties rond de opwarming van het klimaat zijn niet meer nodig omdat iedereen

Nadere informatie

3/12/13. Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen

3/12/13. Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen 3/12/13 Horizon 2020 Challenge 5: klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Mieke Houwen Horizon 2020 : klimaat, milieu, resource efficiency en grondstoffen Agenda n Horizon 2020 algemeen n

Nadere informatie

Groene Suriname Strategie

Groene Suriname Strategie Groene Suriname Strategie Economische ontwikkeling die de natuurlijke rijkdommen benut, met behoud van Suriname s status als het groenste land ter wereld Er is een vreemde paradox in de internationale

Nadere informatie

Circulaire economie en de bouw & vastgoed sector

Circulaire economie en de bouw & vastgoed sector Circulaire economie en de bouw & vastgoed sector Cradle2Cradle Café Geert Dirkse & Irene Samwel 12 april 2018 Irene Samwel Den Haag 6 april 2017 2 2 Circulariteit in de praktijk 1 Circulaire economie:

Nadere informatie

Duurzaamheid in het beroep A

Duurzaamheid in het beroep A Keuzedeel mbo Duurzaamheid in het beroep A behorend bij één of meerdere kwalificaties mbo Op dit moment is een wijziging van de WEB in voorbereiding waarmee de positie van keuzedelen in de kwalificatiestructuur

Nadere informatie

C-167 Green Deal Groene Daken

C-167 Green Deal Groene Daken C-167 Green Deal Groene Daken Partijen 1. De Staatssecretaris van Economische Zaken, mevrouw S.A.M. Dijksma handelend in haar hoedanigheid van bestuursorgaan; 2. De Staatssecretaris van Infrastructuur

Nadere informatie

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta Bijpraten Raadsleden Vlissingen, 10 april 2017 Agenda > Welkom: Harry van der Maas (voorzitter stuurgroep) > Stand

Nadere informatie

Duurzaamheid, Impact-neutraal ondernemen Metta

Duurzaamheid, Impact-neutraal ondernemen Metta Presentatie Duurzaamheid, Impact-neutraal ondernemen Metta Bijeenkomst Trends in omgevingsfactoren voor duurzaam ondernemen Vught, 30 januari 2015 Wie ben ik? Steven de Bie Ecoloog Onafhankelijk adviseur,

Nadere informatie

Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010

Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum

Nadere informatie

100% groene energie. uit eigen land

100% groene energie. uit eigen land 100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse

Nadere informatie

BIJLAGE EXPO 2025 COMMITMENT

BIJLAGE EXPO 2025 COMMITMENT LETTER OF COMMITMENT BIJLAGE EXPO 2025 COMMITMENT Vrijdag 2 oktober 2015, 2 e concept Leeswijzer en de relatie van dit document tot andere documenten 1. De afzender van een Letter of Commitment wordt aangeduid

Nadere informatie

Groene Groei Investeren in biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen. Overzicht aanbevelingen

Groene Groei Investeren in biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen. Overzicht aanbevelingen Groene Groei Investeren in biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen Overzicht aanbevelingen Hoofdlijn Investeren in behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit loont. Onze economie draait op het gebruik

Nadere informatie

Initiatieven CO2 reductie MVOI BV.

Initiatieven CO2 reductie MVOI BV. Initiatieven CO2 reductie MVOI BV. MVOI BV Versie: 1 Datum: 15-05-2017 Pagina 1 van 6 Inhoud 1 Inleiding...3 2. Initiatieven waarin we zijn toegetreden....4 2.1 Warmtetafel. (Warmtenetwerk)...4 De Warmtetafel

Nadere informatie

Sustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik

Sustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik Sustainable Development Goals: transities realiseren met duurzaam landgebruik Organisch stof als sleutelelement? Margot de Cleen en Co Molenaar Urgentie maatschappelijke opgaven: 2030 is morgen Mondiale

Nadere informatie

Betekenis van circulaire economie voor de grondketen

Betekenis van circulaire economie voor de grondketen Betekenis van circulaire economie voor de grondketen Bodembreed 13 november 2018 Mark in t Veld (Tauw) Jeroen Nagel (RWS) RWS Duurzame Leefomgeving 2 Rijkswaterstaat Circulaire Economie GWW & RWS RWS is

Nadere informatie

Zaal STUDIO Slimme warmte-oplossingen: wat biedt de markt aan het lokaal bestuur?

Zaal STUDIO Slimme warmte-oplossingen: wat biedt de markt aan het lokaal bestuur? Zaal STUDIO +1 5.5. Slimme warmte-oplossingen: wat biedt de markt aan het lokaal bestuur? Internationale energie-onderzoekssamenwerking in Vlaanderen EnergyVille Energie-strategie Huidige situatie Mogelijke

Nadere informatie

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten

Het Energiebeleid van komende jaren. dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Het Energiebeleid van komende jaren dr.j.a. Vijlbrief DG Energie, Telecom en Markten Opbouw Ambities en hoofdlijnen Ontwikkelingen in het energieveld Keuzes van het kabinet Ambitie Regeerakkoord: 1. Minder

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG. Datum 20 juni 2013 Betreft Van Afval naar Grondstof

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG. Datum 20 juni 2013 Betreft Van Afval naar Grondstof > Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456

Nadere informatie

Land Stewardship, Investing in the natural, social and economic capital of Industrial land Hans Slenders (NICOLE/Arcadis), Claudio Albano, Margot De

Land Stewardship, Investing in the natural, social and economic capital of Industrial land Hans Slenders (NICOLE/Arcadis), Claudio Albano, Margot De Land Stewardship, Investing in the natural, social and economic capital of Industrial land Hans Slenders (NICOLE/Arcadis), Claudio Albano, Margot De Cleen, Co Molenaar, Lida Schelwald, Robert Spencer,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 043 Groene economische groei in Nederland (Green Deal) Nr. 15 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van

Nadere informatie

Actualisering Binnenhavenvisie Twentekanalen

Actualisering Binnenhavenvisie Twentekanalen Actualisering Binnenhavenvisie Twentekanalen Presentatie informatiebijeenkomst Peter Colon Partner 1 maart 2017 Buck Consultants International Postbus 1456 6501 BL Nijmegen Telnr : 024 379 02 22 Fax :

Nadere informatie

Moving into new directions with REDD+

Moving into new directions with REDD+ Moving into new directions with REDD+ Bossen overleg 5 juni 2013 Amsterdam Jan Willem den Besten Achtergrond 1.1 Miljard ton koolstof Drivers Locaal: scala aan actoren Internationaal: private sector Structureel:

Nadere informatie

Grondstoffenschaarste in drie dimensies

Grondstoffenschaarste in drie dimensies Grondstoffenschaarste in drie dimensies Maarten Hajer Kenniskamer Schaarste 9 oktober 2012 Schaarste in vele vormen 2 Vraag stijgt, schaarste neemt toe; prijzen stijgen en schommelen 3 Geen uitputting

Nadere informatie

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN

KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN AKKOORDEN EN GREEN DEALS Rafaël Lazaroms Coördinator Energie en duurzaamheid Unie van Waterschappen 1. Duurzaamheid en taken waterschappen 2. Duurzame ambities in akkoorden

Nadere informatie

Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen

Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen Actiepunten 2016 van de overheid m.b.t. de uitvoering van het Convenant ten aanzien van de verbeteringen in de steenkoolketen 1.Inleiding In het Steenkoolconvenant, dat in 2014 is gesloten, zijn het Ministerie

Nadere informatie

Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer

Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit. Prof. dr. Maarten Hajer Nieuwe strategieën voor mondiale biodiversiteit Prof. dr. Maarten Hajer Waarom deze studie? 2 Convention on Biological Diversity (CBD) Rio de Janeiro 1992 193 landen, 3 doelen 18-29 oktober 2010: COP10

Nadere informatie

MVO & Suriname. Bernedine Bos

MVO & Suriname. Bernedine Bos MVO & Suriname Bernedine Bos PRESENTATIE 1. WELKOM BIJ MVO NEDERLAND 2. WAAROM MVO? 3. MVO-LANDENSCAN SURINAME 4. KANSEN IN SURINAME 2 12 MEI 2016 BEDRIJVENNETWERK >2200 LEDEN 3 COALITIEBOUWER 26 bedrijven,

Nadere informatie

ECOSYSTEEM TOPSECTOR ENERGIE

ECOSYSTEEM TOPSECTOR ENERGIE ECOSYSTEEM TOPSECTOR ENERGIE Organisatie en hoofdactoren Ø Topteam: Manon Janssen (boegbeeld), Fokko Pentinga (vertegenwoordiger namens het MKB), Tim van der Hagen (vertegenwoordiger namens de kennisinstellingen),

Nadere informatie

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW Waarom wel het land, maar niet de sloot benutten in de veenweiden? Dat is de vraag waar het om draait in het icoon Aquatische landbouw

Nadere informatie

Duurzaamheid in het beroep B

Duurzaamheid in het beroep B Keuzedeel mbo Duurzaamheid in het beroep B behorend bij één of meerdere kwalificaties mbo Op dit moment is een wijziging van de WEB in voorbereiding waarmee de positie van keuzedelen in de kwalificatiestructuur

Nadere informatie

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en

Nadere informatie

Thema-avond Duurzaamheid in de gemeente Donderdag 28 mei 2015

Thema-avond Duurzaamheid in de gemeente Donderdag 28 mei 2015 Thema-avond Duurzaamheid in de gemeente Donderdag 28 mei 2015 20.00 20.15 Erwin Keun 20.15 21.00 Bindert Kloosterman 21.00 21.30 Geurt van de Kerk Opening intro gasten Twitter: #ikbenduurzaam (#d66) https://kahoot.it:

Nadere informatie

Grondstoffenschaarste in drie dimensies

Grondstoffenschaarste in drie dimensies Grondstoffenschaarste in drie dimensies Ton Manders Stephan Slingerland Kivi Niria jaarcongres, 23 november 2011 Programma van deze Early Bird Sessie Grondstoffenschaarste in drie dimensies Waar moeten

Nadere informatie

Onderzoeksmissie Eindhoven Rwanda mei 2016

Onderzoeksmissie Eindhoven Rwanda mei 2016 Onderzoeksmissie Eindhoven Rwanda mei 2016 Feiten en cijfers Oppervlakte: 26.000 km2 (NL: 36.000 km2) Inwoners: 12,5 miljoen inwoners (Kigali: 1 mio.) Gem. leeftijd: 18,8 jr (NL: 42,3); bev. groei: 2,56%

Nadere informatie

NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans

NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS. NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans NWA WORKSHOP SUSTAINABLE DEVELOPMENT GOALS NWA Circulaire Economie en SDG Ardi Dortmans NWA CIRCULAIRE ECONOMIE EN GRONDSTOFFENEFFICIËNTIE Een duurzame circulaire economie gaat uit van volledige herbruikbaarheid

Nadere informatie

Jeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015

Jeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015 Circulaire gebiedsontwikkeling Jeanet van Antwerpen, directeur SADC Ontbijtsessie Dutch Green Building Week 22 september 2015 SADC 9/23/2015 titel SADC 9/23/2015 titel SADC 9/23/2015 Circulaire werkmilieus

Nadere informatie

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16

EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, Korte uitleg over de bijeenkomsten. KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 Korte uitleg over de bijeenkomsten KIVI-E/USI energynl2050 UvU 13 /10/16 EnergyNL2050, een serie van 4 bijeenkomsten, 2016-2017 (1) Organisatie: KIVI

Nadere informatie

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium Vlaams Kenniscentrum water Van projectidee tot projectconsortium ca. 600 calls -> 96 calls Intern gebruik -> nuttig voor Vlaanderen 96 calls -> 34 calls -> 6 thema s o o o o o o Sustainable rural development

Nadere informatie

SMART SOCIETY IN NEDERLAND

SMART SOCIETY IN NEDERLAND SMART SOCIETY IN NEDERLAND Roxane Daniels Vereniging Nederlandse Gemeenten 23 april 2019 VVSG Brussel Paraplu-begrip Integrale aanpak van maatschappelijke opgaven Cross-sectoraal Publiek-privaat Bottom-up

Nadere informatie

Wind op zee en India. 11 December, 2013. Ir. Leon Wijshoff

Wind op zee en India. 11 December, 2013. Ir. Leon Wijshoff Wind op zee en India 11 December, 2013 Ir. Leon Wijshoff Programma Energie Internationaal (PEI) - Doelstelling:EZ ondersteunen bij het uitvoeren van internationale energiebeleid, op het gebied van duurzame

Nadere informatie

Circulaire Bouweconomie

Circulaire Bouweconomie Circulaire Bouweconomie Het Uitvoeringsprogramma 2019 ir. Hans Scherpenzeel Secretaris Transitieteam CBE Programmamanager Transitiebureau De Bouwagenda Circulaire Bouweconomie Overheid samen met Bouwagenda

Nadere informatie

METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING. Stijn Bruers

METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING. Stijn Bruers METING EN INBEDDING VAN ECOLOGISCHE VOETAFDRUK IN BEDRIJFSVOERING Stijn Bruers OVERZICHT MILIEUZORGSYSTEEM NULMETING REDUCTIEDOELSTELLING ANALYSES EN SIMULATIES ACTIEPLAN CASE STUDIES 1 1. MILIEUZORGSYSTEEM

Nadere informatie

SAMENWERKING IN ONDERZOEKSCONSORTIA

SAMENWERKING IN ONDERZOEKSCONSORTIA SAMENWERKING IN ONDERZOEKSCONSORTIA Deventer, 19 november 2018 Jan Jurriëns, lector Expertisecentrum Sustainable Business, Avans Hogeschool WAAROM (MULTIDISCIPLINAIR) ONDERZOEK? Circulaire Economie Vragen

Nadere informatie

C-197 Green Deal Business met biomassa en biobased gas

C-197 Green Deal Business met biomassa en biobased gas C-197 Green Deal Business met biomassa en biobased gas Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J. Kamp, handelend in zijn hoedanigheid van bestuursorgaan; 2. De staatssecretaris van

Nadere informatie

Energie uit hout. Inzet van lokaal en niet-lokaal hout en borging van duurzaamheid. Your partner in bioenergy

Energie uit hout. Inzet van lokaal en niet-lokaal hout en borging van duurzaamheid. Your partner in bioenergy Energie uit hout Inzet van lokaal en niet-lokaal hout en borging van duurzaamheid Auteur Datum Martijn Vis 31-10-2013 Your partner in bioenergy BTG Biomass Technology Group B.V. Bestaat 26 jaar 100% focus

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Els Martens, Agentschap voor Natuur en Bos «Stakeholders dialoog biodiversiteit», 13 juni 2013, KBIN Ecosysteemdiensten in kaart brengen en waarderen

Nadere informatie

Samenvatting. economy.

Samenvatting. economy. Samenvatting 6 SAMENVATTING Samenvatting Door toenemende technologische kennis en innovatie is het steeds beter mogelijk om de verschillende bestanddelen van planten, bomen, gewassen en dierlijke reststromen

Nadere informatie

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit De gemeenteraad Ontwerpbesluit OPSCHRIFT Vergadering van 25 april 2016 Besluit nummer: 2016_GR_00411 Onderwerp: Engagementsverklaring 'Ontwikkeling van een Cleantech Cluster Regio Gent' en Kadertekst maart

Nadere informatie

Startnotitie Energietransitie. November 2018

Startnotitie Energietransitie. November 2018 Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie

Nadere informatie

Ton Venhoeven, Rijksadviseur Infrastructuur

Ton Venhoeven, Rijksadviseur Infrastructuur Geïntegreerde netwerken en knooppunten: veranderingen in de maatschappij Ton Venhoeven, Rijksadviseur Infrastructuur Project uitwerking en planvoorbereiding Advies verkenningen Onderzoek duurzame stedenbouw

Nadere informatie

Vlaams beleid rond de bio-economie

Vlaams beleid rond de bio-economie Vlaams beleid rond de bio-economie Inhoud Hoe het begon Visie, strategie en actieplan Rol van de Interdepartementale werkgroep (IWG) SCAR-aanbevelingen Hoe het begon Februari 2012: Europese strategie en

Nadere informatie

Duurzaam ondernemen Musea

Duurzaam ondernemen Musea Duurzaam ondernemen Musea Kunst voor bedrijfsvoering Rob van Tilburg Mei 2012 DHV 2012 All rights reserved Alleen voor intern gebruik Welkom en agenda Definitie en duiding duurzaam ondernemen Omgang bedrijven

Nadere informatie

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?

Nadere informatie

Contouren van morgen. Proces van materialiteitsanalyse

Contouren van morgen. Proces van materialiteitsanalyse Contouren van morgen Proces van materialiteitsanalyse Definitie en context Definitie Wat is echt materieel voor een goed begrip van de waardecreatie door een onderneming? Te onderzoeken aan de hand van:

Nadere informatie

Campus Zeeland. Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen. 22 juni 2017

Campus Zeeland. Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen. 22 juni 2017 Campus Zeeland Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen 22 juni 2017 1 Agenda 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken 4. Versterken hele onderwijskolom 5. Financiering 6. Conclusies

Nadere informatie

Voorstelling van het voorlopige ecosysteemdienstenactieplan voor de Vlaamse Overheid (OMG / LV)

Voorstelling van het voorlopige ecosysteemdienstenactieplan voor de Vlaamse Overheid (OMG / LV) Voorstelling van het voorlopige ecosysteemdienstenactieplan voor de Vlaamse Overheid (OMG / LV) Workshop 2 Symposium Ecosysteemdiensten Naar een robuuste en klimaatbestendige omgeving 4 februari 2019,

Nadere informatie

Verslag themabijeenkomst Lokale Economie

Verslag themabijeenkomst Lokale Economie Verslag themabijeenkomst Lokale Economie Datum bijeenkomst: 20 november 2012 Auteur: Els Holsappel Locatie: Tjark Riks Centrum Eerbeek Aanwezig: ca 50 deelnemers Doel bijeenkomst Verdiepingsslag op het

Nadere informatie

Wegwijzer naar een groene toekomst

Wegwijzer naar een groene toekomst Wegwijzer naar een groene toekomst Investeren in biodiversiteit Investeren in behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit en natuurlijke hulpbronnen loont. Het zorgt ervoor dat ecosystemen ook in de

Nadere informatie

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland

Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie. Regio West Friesland Transitieopgave in het kader van de Regionale Energiestrategie Regio West Friesland 7-2-2019 Voor wie? Regio, gemeenten, woningbouwcorporaties in Noord-Holland Voor wat? Aardgasvrij, en energiebesparing

Nadere informatie

Workshop C-Bèta 23 mei 2019

Workshop C-Bèta 23 mei 2019 A new vision of value Workshop C-Bèta 23 mei 2019 Michiel Huijgen Senior consultant Sustainability Michiel heeft de KPMG True Value methodologie o.a. toegepast voor NS, Prorail, het Havenbedrijf Rotterdam,

Nadere informatie

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013

Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Duurzame innovatie met de natuur als mentor - de circulaire economie in de praktijk - Rijks Innovatie Lab 2013 Introductie van het bedrijf Uitvinder van de Heuga tapijttegel Omzet $ 1 miljard 3500 medewerkers

Nadere informatie

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105

Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie. Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Milieu- en klimaatuitdagingen voor de 21ste eeuw: van Europese visie naar lokale betekenis en actie Hans Bruyninckx, Mortsel, 9 oktober 2105 Presentation by Dr. Hans Bruyninckx, Executive Director, EEA

Nadere informatie

Grootschalige verduurzaming door creatieve coalities

Grootschalige verduurzaming door creatieve coalities Grootschalige verduurzaming door creatieve coalities André de Groot gemeente Rotterdam, programma Versnelling010 27 januari 2015 Opbouw stedelijk programma Duurzaam Groene, gezonde en veerkrachtige stad

Nadere informatie

Chemie & ICT ICT en Chemie: samen naar een duurzame toekomst?

Chemie & ICT ICT en Chemie: samen naar een duurzame toekomst? on behalf of Chemie & ICT ICT en Chemie: samen naar een duurzame toekomst? Symposium Groene ICT en Duurzaamheid in het hoger onderwijs 30-01-2014 Ger Fischer Woord vooraf Nieuwe start cartoon? 2 Onderwerpen

Nadere informatie

volgens HbR zelfs verder Rotterdam

volgens HbR zelfs verder Rotterdam Heel Rijnmond één grote keten? Havenbedrijf Rotterdam Sandra Prenger 1 Heel Rijnmond industrial area logistics hub metropolitan area distribution volgens HbR zelfs verder Rotterdam Inhoud Havenvisie 2030

Nadere informatie

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en

Nadere informatie

C-153 Green Deal Groen Bouwen

C-153 Green Deal Groen Bouwen C-153 Green Deal Groen Bouwen Partijen 1. De Minister van Economische Zaken, de heer H.G.J Kamp, en de Staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, mevrouw W.J. Mansveld, ieder handelende in haar of

Nadere informatie

Smart Industry Event KPN ervaringen Fokker 4.0 project en next steps

Smart Industry Event KPN ervaringen Fokker 4.0 project en next steps Smart Industry Event KPN ervaringen Fokker 4.0 project en next steps 4 februari 2016 Theater Orpheus - Apeldoorn 1 Agenda Introductie Smart Industry Ervaringen Smart Factory project Fokker 4.0 Aanpak Smart

Nadere informatie

INHOUD. Werkwijze maken PRODOC. Strategie & Begeleidende Principes. Inhoud PRODOC

INHOUD. Werkwijze maken PRODOC. Strategie & Begeleidende Principes. Inhoud PRODOC INHOUD Werkwijze maken PRODOC Strategie & Begeleidende Principes Inhoud PRODOC WERKWIJZE MAKEN PRODOC Internationale (Fabien Monteils) & Nationale Consultant (Lisa Best) Kader Studie (Terms of Reference/ToR)

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 7 juni 2018

KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen De uitdaging van morgen is grondstofschaarste Onze huidige focus ligt vaak nog op klimaat verandering

Nadere informatie

Overijssels Ontwikkelmodel

Overijssels Ontwikkelmodel Overijssels Ontwikkelmodel Inzicht in duurzaamheid geeft toekomst met uitzicht! Door Egbert Dijk op 20 oktober 2011 Inhoud Wat is duurzame ontwikkeling? Omgevingsvisie Overijssel Processtappen duurzame

Nadere informatie

KvK dienstverlening topsectoren

KvK dienstverlening topsectoren MIT regeling 2014 KvK dienstverlening topsectoren Bon Uijting senior adviseur KvK 15 mei 2014 KvK verzorgt vele MKB loketten topsectoren Telnr MKB Loket MKB loketten topsectoren MKB loket Agro Food 088-585

Nadere informatie

Cleantech Markt Nederland 2008

Cleantech Markt Nederland 2008 Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft

Nadere informatie

25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030

25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030 25 jaar NAV 1 NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030 Visie NAV 2 Visie NAV: Een goed inkomen voor akkerbouwers Economisch en maatschappelijk duurzame akkerbouw Gewenste situatie: Nederlandse boeren

Nadere informatie

upspiral randerij -

upspiral randerij - meer nieuwe banen voor uw regio (100 den) meer grondstoffen meer biodiversiteit meer klimaatcontrole meer vruchtbare bodem meer schone lucht meer schoon water meer veerkracht meer gezondheid meer plezier

Nadere informatie

Economische ontwikkeling in de Eemsdelta. Presentatie KvK in Appingedam 16-10-2013

Economische ontwikkeling in de Eemsdelta. Presentatie KvK in Appingedam 16-10-2013 Economische ontwikkeling in de Eemsdelta Presentatie KvK in Appingedam 16-10-2013 Hoofddoel Stimuleren economische ontwikkeling in de Eemsdelta met een continue focus op de cruciale vestigingsplaatsfactoren

Nadere informatie

DUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer. 15 februari 2011. Sietse Vlietstra

DUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer. 15 februari 2011. Sietse Vlietstra 2 DUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer 15 februari 2011 Sietse Vlietstra Adviseur duurzaam ondernemen en innovatie Syntens 3 4 Wat is duurzaam? Het voorzien in de behoeften

Nadere informatie

Green Deal: Verduurzaming Schoolgebouwen

Green Deal: Verduurzaming Schoolgebouwen Green Deal: Verduurzaming Schoolgebouwen Frank de Wit, Wethouder Onderwijs, Sport en Duurzaamheid Huib Bulthuis, huisvesting SCO Leiden, schoolbestuur Eveline Botter, Projectmanager Gemeente Leiden 2 Inhoud

Nadere informatie

Collegevoorstel. Onderwerp: Deelname Coalitie Biodiversiteit 2010

Collegevoorstel. Onderwerp: Deelname Coalitie Biodiversiteit 2010 College V20100275 Onderwerp: Deelname Coalitie Biodiversiteit 2010 Collegevoorstel Inleiding: Het jaar 2010 is uitgeroepen tot het Jaar van de Biodiversiteit. Om in 2010 de communicatieactiviteiten hieromtrent

Nadere informatie

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen?

Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Duurzaamheidsanalyse, Hoe groen is groen? Docentendag CBBE, Sustainable Transition & Sustainability Analysis in de Biobased Economy, 4 februari 2015 Dr ir Jerke W. de Vries w w w. h o g e s c h o o l v

Nadere informatie

Water Stewardship Journey Water Use Efficiency tijdens de productie van gewasbeschermingsmiddelen

Water Stewardship Journey Water Use Efficiency tijdens de productie van gewasbeschermingsmiddelen Water Stewardship Journey Water Use Efficiency tijdens de productie van gewasbeschermingsmiddelen May 28 th, 2015 Tom Vereijken Water-uitdagingen en -risico s Water Stewardship EWS: Hoe betrokken te raken

Nadere informatie