Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit

Transcriptie

1 Ecosysteemdiensten Sleutel tussen ecosysteem en belangen Annemieke Smit

2 Waar komt het vandaan? Biodiversiteit Wat is het (ons of jullie) waard? Wat raak je kwijt als de biodiversiteit terugloopt? Uitwerking in MEA (2003, 2005) TEEB (2010) De rol van bodem sterk benadrukt, maar ook weinig onderkend

3 Verbinding tussen systeem en belang

4 Figuur naar de Groot et al 2009 Leg de verbinding tussen systeem en belang Ecosysteem en biodiversiteit Biofysische Structuren en processen (bodemtype, NPP) Functies (wateropname, biomassaproductie Diensten (producten, waterberging, verlaging overstromingsrisico, CO2- opslag, Menselijk welzijn (sociaal culturele context) Voordelen Bijdrage aan gezondheid, veiligheid, etc (econ.) waarde (lagere kosten voor gezondheidszorg, meer recreanten,..)

5 Millennium ecosystem assessment

6 Er bestaan meerdere lijstjes met diensten: MEA

7

8 RIVM (TCB) Ecosysteemdiensten RBB systematiek Productiefunctie 1. Nutriëntenretentie en levering 2. Bodemstructuur en organische stof 3. Ziekten en plaagwering Weerstand en flexibiliteit 4. Weerstand tegen stress, herstelvermogen 5. Flexibiliteit. Vermogen tot omzetting naar ander bodemgebruik. Milieufuncties 6. Fragmentatie en afbraak van organisch materiaal 7. Zelfreinigend vermogen 8. Waterretentie/waterregulatie 9. Klimaatfuncties (vocht, temperatuur, broeikasgassen Hanitatfunctie 10. Bescherming diversiteit en landschap, habitat

9 Een dienst is pas een dienst als deze wordt gebruikt of benut

10 Kwantificeren van ecosysteemdiensten: Bestuiving Max. afstand

11 Voorbeeld van benutten diensten uit natuurlijke elementen door landbouw

12

13 Voorbeelduitwerking Ecosysteem en biodiversiteit Biofysische Structuren en processen (bodemtype, NPP) Functies (wateropname, biomassaproductie Diensten (producten, waterberging/ verlaging overstromings risico, CO2- opslag, Voordelen Bijdrage aan gezondheid, veiligheid, etc (econ.) waarde (lagere kosten voor gezondheidszorg, meer recreanten,..)

14 Ecosysteem en biodiversiteit Welke Biofysische ondergrondkenmerken Structuren zijn en van processen belang (bodemtype, NPP) Welke omstandighe den zijn van belang? Is het te sturen? Hoe veel zoet Functies water is nodig (hoe meten) Wat verandert er bij klimaatverandering Welke (grond-) stoffen kan dat leveren? Diensten (producten, waterberging/ verlaging overstromings risico, CO2- opslag, Minder of geen zoute kwel Voordelen Bijdrage aan gezondheid, veiligheid, Beschikbaar heid nieuwe etc medicijnen, of andere hulpstoffen Minder doorspoelen Beter teeltomstandigheden (econ.) waarde (wateropname, biomassaproductie (lagere kosten voor Lagere gezondheidszorg, Gezonde meer (en ziektekosten recreanten,..) gelukkige?) mensen behouden arbeidkracht

15 Wie heeft belang? Minder of geen zoute kwel Minder doorspoelen Beter teeltomstandigheden Waterschap Boeren Provincies/gemeenten Burgers in met tuinen Beschikbaar heid nieuwe medicijnen, of andere hulpstoffen Lagere ziektekosten behouden arbeidkracht Mensen met specifieke ziekte Gezins/familieleden ziektekostenverzekering Uitkeringsinstanties ziekenhuizen

16 Nieuwe belangen in beeld? A.h.v. diensten (bijvoorbeeld de TEEBlijst) nagaan welke nieuwe diensten er kunnen worden geleverd en welke er worden benut Wie zijn belanghebbenden? Hoe groot is dat belang en hoeveel waarde hechten ze er aan?

17 Waarderen van ecosysteemdiensten

18 Er moet wel voor worden gezorgd betaald Ecosysteem en biodiversiteit kosten Biofysische Structuren en processen (bodemtype, NPP) Functies (wateropname, biomassaproductie investeringen Menselijk welzijn (sociaal culturele context) Diensten (producten, waterberging, verlaging overstromingsrisico, CO2- opslag, Voordelen Bijdrage aan gezondheid, veiligheid, etc (econ.) waarde (lagere kosten voor gezondheidszorg, meer recreanten,..) Figuur naar de Groot et al 2009 : aangepast

19 Afweging tussen belangen en diensten Balans zoeken tussen de baten van ecosysteemdiensten en de kosten van goed beheer van het ecosysteem Dit kan betekenis hebben voor de inrichting en beheer van een gebied Bijvoorbeeld: afgraven of niet C-vastlegging, filteren van (grond)water watervasthoudend vermogen, habitat voor bodemleven en de rol in vegetatie ontwikkeling

20 Een grof overzicht van stappen Wie zijn de belanghebbenden (in of om een terrein) Welke voordelen (of nadelen) ondervinden zij? Hoeveel zijn de voordelen waard? Hoe verhoudt zich dat tot andere voordelen? Wat moet er gebeuren (inrichting/beheer) om de diensten in stand te houden? Hoeveel kost dat? Hoe breng je waarden en beheer bijeen?

21 Wageningen UR

22 Beheer(kosten) Belanghebbenden (Eco)Systeem (ecosysteem- en waardering Belang en bodem-) Ecosysteemdiensten functies Ruimtelijke voorwaarden Ontwerp Inrichtings- kosten