Management, finance en recht Intern ondernemerschap: een kwestie van organiseren, stimuleren en doen! Haarlem Dr. Petra Biemans 24 januari 2012 1
Intrapreneurship in Zorg en Welzijn 1.Achtergrond en opzet van het onderzoek 2.Resultaten fase 1: actieonderzoek 3.Resultaten fase 2: verbredingsonderzoek 4.Conclusies en vervolgstappen 2
Vraagstelling: Op welke wijze kunnen de dienst-, zorg- en hulpverleners ondernemender gedrag bij zichzelf ontwikkelen en hoe kan dit vanuit de organisatiecontext (stijl van leidinggeven, HRMsystemen, organisatiebeleid) worden gefaciliteerd? 3
Deelnemers: Hogeschool Inholland: Welzijnsorganisaties: Hulp- en zorginstellingen: Lectoraat HRM en Persoonlijk Ondernemerschap CentraM, Combiwel, Kontext MEE Noordwest-Holland GGZ Noord-Holland-Noord Innovatieprogramma met steun van RAAK-Publiek Looptijd: 1 november 2009-1 februari 2012 4
Aanleiding: Ondernemerschap is hot dat mot Toegenomen marktwerking en controle. Opdrachtgevers willen verantwoording en controle 5
Ondernemerschap is: Risico s nemen Flexibel Creatief Vasthoudend Autonoom Initiatief Entrepreneur Probleem oplosser Hard werken Doelgericht Erkkila 1990 Leiderschap Geloof in bepalen eigen lot Voorstellingsvermogen
Intrapreneurship: Employee initiative from below in the organization to undertake something new; ( ) without being asked, expected or perhaps even given permission by higher management to do so (Vesper 1984) A process by which individuals ( ) inside organizations pursue opportunities independent of the resources they currently control (Stevenson e.a. 1990) Innovatief Proactief Bottum up Vanuit het individu
Gedragskenmerken van de medewerker: 1. Netwerken 2. Out of the box thinking 3. Initiatief 4. Verantwoordelijkheid nemen 5. Graag willen (maar soms ook ongehoorzaam) 6. Denkt over problemen én oplossingen 7. Vindt wel een weg 8. Vasthoudend en wil de klus klaren 9. Risico durven lopen te falen 10. Constructieve flexibiliteit (De Jong, Wennekers, 2008)
Onderleggers: Professionals bepalen het succes Ondernemerschap bevordert innovatie Marktwerking vs Keten Anders werken: intern ondernemerschap 9
Betrokken functiegroepen: Centram: Maatschappelijk Werksters, Leidinggevenden Kontext: Maatschappelijk Werksters, Schuldhulpverleners Combiwel: Medewerksters Integratie en Participatie MEE NWH: Projectleiders GGZ NHN: Diverse functies 10
Onderzoeksopzet: Fase 1 drie organisaties intrapreneurship?! Actieonderzoek Exploreren van het begrip zelf Belemmeringen en stimulansen Bij professionals (individu en team), leidinggevenden en (externe) stakeholders werkdefinitie en model eerste inventarisatie belemmeringen, stimulansen en mogelijkheden 11
Onderzoeksopzet: Fase 2: Werkateliers bij 5 organisaties Per organisatie 3 werkateliers 1-2 groepen per organisatie Voorbereidingsopdrachten, nabespreking Doen i.p.v. praten Intrapreneurship gekoppeld aan thema organisatie: 1. Combiwel: Wijkgericht programmeren 2. Kontext: Integraal werken 3. CentraM: Interne communicatie 4. GGZ: Assertiviteit en profilering 5. MEE: Focus en prioritering Voor organisaties: proces (verder) op gang brengen Voor onderzoek: dataverzameling 12
Resultaten Fase 1: Intrapreneurship: Ondernemendheid bij professionals binnen een organisatie Ondernemendheid Tonen en Borgen Tonen door: zelfstandigheid en creativiteit in denken, doen en laten initiatiefrijk zijn over zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen beschikken kansen zien en grijpen risico en verantwoordelijkheid durven nemen (ook om vertrouwde wegen te verlaten en deze keuze weten te legitimeren) voor hun eigen ontwikkeling en professionaliteit zorg dragen Borgen door verankering in: persoonlijk functioneren samenwerking met collega s (team) samenwerking met leidinggevende en managers binnen organisatie en context 13
Professional Initiatief Lef Verantwoordelijk Flexibel Participeren Kennisdelen Probleemoplossend Complexiteit Etc. Intrapreneurship Context Leidinggevende Stijl van LG Werkoverleg Begeleidingscyclus Ontwikkeling Opleiding Etc. Team Samenwerking Kennisdeling Respect voor verschillen Inhoudelijk overleg Intervisie Etc. Organisatie Top Beleid Procedures Processen Functiebeschrijving Cultuur Etc. 14
Fase 2: Professionals & Intrapreneurship Knelpunt - Bezuinigingen - Werkdruk - Meer opdrachtgevers - Houding management - Nee zeggen lastig - Te veel doelen stellen - Organiserend vermogen - Onvoldoende info - Gescheiden circuits - Veel autonomie Kans - Passie voor t vak - Appel op kennis door manager - Goede afspraken maken - Bewust kiezen - Jezelf leren positioneren - Netwerken - Personeelsinstrumenten - Meer kennisdeling - Inhoudelijk werkoverleg - Veel autonomie 15
Fase 2: Team & Intrapreneurship Knelpunt - Waan van de dag - Tekort aan inhoudelijk werkoverleg - Tekort aan intervisie - Integraal werken: operationalisering ontbreekt - Breedsprakig en Beleefd - Gelijkheidscultuur Kans - Collegialiteit in team (vooral individueel) - Werken aan gedeelde kwaliteitsnormen - Tips over ondernemender werken - Elkaar aanspreken - Vergaderen met lege agenda - Doen (i.p.v. praten) 16
Fase 2: Leidinggeven & Intrapreneurship Knelpunt - Top down aansturing - Loslaten lastig - (Soms) vermeende rigiditeit verondersteld bij medewerkers - Gebrek aan steun - Bestraffende houding - Brandjes blussen Kans - We zitten in hetzelfde schuitje - Visie benaderen vanuit casuïstiek professionals - Teambuilding (ook MT) - Betrokkenheid bij prof. - Situationeel leidinggeven - Management van verwachtingen 17
Fase 2: Organisatie & Intrapreneurship Knelpunt - Onduidelijkheid over toekomst - Interne communicatie - Niet denken vanuit organisatiebelang - Eilandjes en bloedgroepen - Fouten maken Kans - Intrapreneurship slecht muurtjes - Professionals betrekken in contractfase - Terugkoppeling van vloer <> top - Werken in multidisciplinaire groep - Expliciet aandacht voor Intrapreneurship - Personeelsinstrumenten 18
Fase 2: Context & Intrapreneurship Knelpunt - Meer bezuinigen - Onduidelijkheid ook bij opdrachtgevers - Formeel ontslag! - Diversiteit aan eisen - Blinde vlekken in krachtenveld - Impliciete communicatie vanuit opdrachtgevers - Diffuse positionering eigen organisatie Kans - Experts inzetten naar opdrachtgevers - Samenwerking met concullega s - Spelregels afspreken over rollen 19
Conclusies 1. Intrapreneurship doe je niet alleen 2. Inbedding in beleid én praktijk 3. Organiseren en stimuleren 4. Kritische succesfactoren - HRM beleid - Stijl van leidinggeven - Communicatie 5. Ervaren doet eten 6. Incidenteel / aspect werkt niet Organisatieveranderingstraject 20
Ja tegen Intrapreneurship (maar niet zondermeer: een kwestie van organiseren, stimuleren en doen) 21
Intrapreneurship Professional Passie! Kennis gebruiken Jezelf positioneren Autonomie Realistische doelen Denken, Doen en Laten Naar management Context Leidinggevende Stijl van LG: betrokkenheid Werkoverleg HRM instrumenten Ontwikkeling Aanspreken Management van verwachtingen Team Samenwerking Kennisdeling Respect voor verschillen Inhoudelijk overleg Intervisie Aanspreken Terugkoppeling naar LG Organisatie Prof. betrekken bij contracten Visie benaderen vanuit casuïstiek professionals Rollen verduidelijken 22