Beste lezer, Als student bij Sonnevelt heb je altijd een streepje voor. Naast het lesmateriaal willen we onze studenten altijd de gelegenheid geven zich verder te verdiepen in hun vakgebied. In dit e-book vind je een selectie van een aantal achtergrondartikelen die op onze website staan gepubliceerd. Als je denkt dat een van de artikelen ook voor iemand anders interessant kan zijn, dan mag je dit e-book gerust doorsturen. Ik wens je veel inspiratie toe bij het lezen. Hartelijke groet, Albert Sonnevelt
Diëtist, dé deskundige op het gebied van voeding en eetpatronen De diëtist is dé deskundige op het gebied van voeding, gezondheid en ziekte. Met een enorme kennis van al het voedsel dat ons omringt, weet de diëtist exact wat wel en wat niet verantwoord is voor een gezond voedingspatroon. Met een uitgekiend dieet en voldoende beweging weet de diëtist zelfs de meest notoire eters weer op de goede weg te helpen. Waar werk je als diëtist? Veel diëtisten zijn werkzaam in een zorginstelling, zoals thuiszorgorganisaties, verpleeghuizen of ziekenhuizen. Ook kun je werkzaam zijn als in gespecialiseerde instellingen zoals obesitasklinieken. Soms maakt een diëtist deel uit van een gezondheidscentrum. Daar werkt hij dan samen met huisartsen, fysiotherapeuten en psychologen. notoire eters weer op de goede weg te helpen. Een diëtist begeleidt niet alleen dikke mensen Een diëtist is echter meer dan iemand die alleen dikke mensen begeleidt. Binnen de diëtetiek bestaan talloze specialisaties. Voor de meest uiteenlopende gezondheidsklachten kan men terecht bij de diëtist, zoals mensen met allergieën of mensen met suikerziekte. Ook mensen die simpelweg hun energiepeil wat willen opkrikken zullen hun weg vinden richting de diëtist. De diëtist en diabetes Een diëtist die is gespecialiseerd in diabetes kent alle ins en outs van suikerziekte en begeleidt zijn cliënten bij het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel. Bovendien is er bij diabetespatiënten vrij vaak sprake van overgewicht en zal de diëtist samen met de cliënt een dieet opstellen waarbij gewichtsverlies het uitgangspunt is. Daarvoor wordt vaak een samenwerkingsverband aangegaan met een sportschool of fysiotherapeut, om de strijd aan te gaan met het overgewicht. De diëtist en de genen Wanneer een diëtist zich puur specialiseert in de behandeling van mensen met specifieke gezondheidsklachten, heeft hij de keus uit zeer veel behandelmethoden. Zo kan hij kiezen voor nutrigenomics, waarbij het verband tussen genen, voeding en gezondheid wordt onderzocht. Aan de hand van een genenpaspoort, worden de effecten van allerlei voedingsstoffen op het individu in kaart gebracht. Met die gegevens wordt een dieet samengesteld, zodat de cliënt zo min mogelijk last ondervindt van voedselintoleranties. De diëtist en het zuur-basendieet Daarnaast bestaat er het zuur-basendieet. Dit dieet richt zich op voeding die de zuurgraad van ons lichaam in balans houdt. Door de vertering van voedsel en de stofwisseling in het lichaam, blijft er een zure of een basische rest over (basisch is het tegenovergestelde van zuur). Door het eten van verkeerd voedsel kan het lichaam verzuren en dat kan flinke gezondheidsklachten veroorzaken. Het diëtistenvak is een vak met vele specialismen en vergt een zeer grote kennis van het menselijk lichaam en voeding. Alle soorten diëten hebben een andere benadering van de oorzaak en hun eigen aanpak van het probleem. Het is aan de diëtist te kiezen wat de beste aanpak is. Tijdens de opleiding leer je alle basiskennis op het gebied van gezonde voeding en een gezonde leefstijl.
Gezonder leven met een opleiding over voeding Denk jij lang na over wat je eet? Of eet je waar je zin in hebt, ongeacht hoe gezond dat is? Vrijwel iedere Nederlander is opgegroeid met de Schijf van Vijf: eet gevarieerd en zorg dat je iedere dag genoeg vezels, vitaminen, mineralen, eiwitten, vetten en koolhydraten binnen krijgt. Eet drie maaltijden per dag en niet teveel tussendoortjes. Steeds vaker ontdekken wetenschappers dat deze simpele richtlijnen niet genoeg zijn. Goede en evenwichtige voeding blijkt ontzettend belangrijk te zijn en vele kwalen te kunnen voorkomen of te verbeteren. Vermoeidheid en voeding Tegenwoordig is vermoeidheid een veelgehoorde klacht. Steeds vaker blijkt voeding oorzaak én oplossing voor deze klachten. De precieze oorzaak verschilt per persoon; de een is overgevoelig voor tarwe of melk, de ander heeft een glutenintolerantie, een tekort aan bepaalde vitaminen of mineralen of een teveel aan suikers. Het kunnen allemaal oorzaken van vermoeidheid en andere lichamelijke ongemakken zijn. Ongetwijfeld zijn er nog veel meer factoren rondom voeding die mee kunnen spelen. Helpen met een opleiding over voeding Na het volgen van een opleiding over voeding ben je in staat om anderen te adviseren bij het kiezen van de juiste voeding. Hoewel je geen arts bent, kun je wel een duidelijke bijdrage leveren aan het welbevinden van mensen, een dankbare taak, die veel voldoening kan geven. Weet wat je eet Tijdens een opleiding over voeding leer je bijvoorbeeld waarom E-nummers vaak ongezond zijn, wat je lichaam doet met voeding en waarom je lichaam eigenlijk voeding nodig heeft. Je leert hoe je gezonde alternatieven kunt bedenken en hoe mensen met een dieet toch al hun voedingsstoffen binnen kunnen krijgen. Zo kun je je cliënten niet alleen vertellen wat ze beter kunnen laten staan, maar ze ook kunt vertellen wat ze wél kunnen eten. Als je vervolgens hoort en ziet hoe ze beter in hun vel zitten, heb jij je werk als voedingscoach goed uitgevoerd. Tijdens de opleiding leer je alles over optimale voeding, maar ook hoe je andere mensen kunt begeleiden bij een verantwoord voedingspatroon Bekijk hier een filmpje over emotie-eten
Interne weegschaal houdt gezond gewicht op peil Veel mensen starten op 1 januari met hun goede voornemens. Natuurlijk is elke dag een goed moment om te starten met goede voornemens, zoals streven naar een gezond gewicht. Toch is een gezond gewicht behouden in onze maatschappij niet zo eenvoudig. De kans op overgewicht is namelijk sterk toegenomen. Zo groot zelfs, dat volgens de World Health Organization (WHO) overgewicht in 2015 het grootste gezondheidsprobleem wordt van de westerse wereld. Toch kunnen we eenvoudig terug naar een gezond gewicht door onze interne weegschaal in balans te brengen. Gezond gewicht in evenwicht Volwassen mensen stemmen hun voedselinname af op hun energiebehoefte. Hierdoor behoud je een stabiel en gezond gewicht. Per dag is dit niet heel sterk, maar per week komt de energieafgifte aardig overeen met de energieinname. We compenseren dus als vanzelf om een gezond gewicht op peil te houden. In het menselijk lichaam zit een interne weegschaal, die een gezond gewicht behoudt, ook wel bekend als homeostase. Homeostase is de neiging van een organisme tot handhaving van het inwendige evenwicht. Dat is een evenwicht in vochtbalans, in temperatuur en in gewicht. Je zou dat inwendig evenwicht dus kunnen vervangen door gezond gewicht, wat betekent dat onze homeostase een gezond gewicht als vanzelf behoudt. Helaas zit er een addertje onder het gras. In principe werkt de homeostase prima, totdat omstandigheden de handhaving van een gezond gewicht verstoren. Dan werkt de homeostase ons juist tegen. Zo zijn mensen met anorexia nervosa sterk ondervoed, maar alles behalve zuinig met hun schaarse energie; ze zijn juist overactief. Een biologisch volstrekt logisch gevolg: als men muizen of ratten een langere periode minder eten geeft worden ze actiever. Ze gaan op zoek naar voedsel. Een logische handeling en bovendien van levensbelang, want stil in een hoek blijven zitten zodat je zuinig bent met je energie levert geen voedsel (en dus energie) op. Ook mensen blijken dat mechanisme te hebben. Het actiever worden kost op de korte termijn dan wel kostbare energie, maar verhoogt de kans op overleven. Een gezond gewicht komt dan even op de tweede plaats. Overgewicht is voordelig in barre tijden Een te hoge voedselinname komt veel voor. Mensen eten vaak in maaltijden waar ze vervolgens de rest van de dag energie uit halen. In feite hoeft een mens maar 30 tot 60 minuten te eten om in de dagelijkse energiebehoefte te voorzien. Deze manier van consumeren was in de tijd van onze voorouders zeer efficiënt. Voedsel was schaars en er was een constante bedreiging van roofdieren. Bovendien was vetopslag een sterke overlevingsstrategie. Wie veel vet opsloeg had minder kans op ondervoeding in barre tijden. Tegenwoordig kunnen we het volop aanwezige voedsel veilig consumeren. Daarbij bevat het voedsel meer vet en suikers. Deze voedingsstoffen waren voor onze voorouders schaars, maar waardevol omdat ze voor een energievoorraad zorgden. Nog steeds zit het bij ons ingeprogrammeerd dat we dol zijn op vet en suiker. De kans op een afwijkend gezond gewicht in overgewicht neemt hiermee extra snel toe.
Interne weegschaal is uit balans bij overgewicht Compenseren we niet als vanzelf bij meer voedselinname voor een gezond gewicht? Helaas is bij overgewicht de interne weegschaal flink van slag. Binnen de homeostase is de hormoonregulatie die een gezond gewicht op peil houdt uit balans. Mensen met obesitas worden onder andere ongevoelig voor het hormoon leptine. Leptine wordt afgegeven door vetcellen en speelt in op de hersenen. Leptine stopt het hongergevoel en zorgt dat je meer gaat bewegen. Bij overgewicht zijn de leptinespiegels in het bloed sterk verhoogd, maar de hersenen reageren niet meer, met als gevolg dat het hongergevoel blijft en de stimulatie tot bewegen afneemt. Bewegen helpt! Beweeg! is het meest gegeven advies tegen overgewicht. Hiermee verbrand je niet alleen calorieën om dichter bij een gezond gewicht te komen. Sporten zorgt ook dat je hypofyse stoffen aanmaakt die zorgen dat je zenuwen opnieuw gevoelig worden voor leptine en insuline. De noodzaak van NEAT bij overgewicht De oorzaken van overgewicht zijn divers, van de voedselovervloed in de westerse samenleving tot een genetische achtergrond. Maar er is nog een interessante verklaring: waarschijnlijk hebben sommige mensen een bepaalde aanleg waardoor ze minder behoefte hebben aan beweging en daarmee een grotere kans hebben op overgewicht. De Amerikaanse arts-onderzoeker James Levine Simpele deed hier onderzoek naar. Non-Excercise activity thermogenesis (NEAT) noemt hij deze activiteiten: alledaagse bewegingen als lopen, staan, praten, verzitten en armbewegingen die niet als sport worden beschouwd. Als mensen met overgewicht meer gaan sporten en afvallen, gaan ze vanzelf meer van deze bewegingen toepassen, wat bijdraagt aan een herstel van de homeostase. Met andere woorden: dik zijn maakt niet passief, het passief zijn maakt dat je dik wordt. Het is uiteraard niet eenvoudig om ingesleten gedrag te veranderen. Toch lijkt de boodschap positief: geen uitputtende uren in de sportschool en strenge diëten, een beetje bewuste extra NEAT kan al veel helpen om de weegschaal in balans te brengen. De rest gaat dan (bijna) vanzelf. In de opleiding leer je alles over het herstellen van de lichamelijke balans en leer je hoe je op een verantwoorde wijze mensen kunt begeleiden bij het afvallen.
Ruststofwisseling omhoog, vetpercentage omlaag! Je ruststofwisseling is de hoeveelheid energie dat je lichaam verbrandt in rusttoestand. Met een moeilijk woord ook wel basaal metabolisme genoemd. Het is de hoeveelheid energie dat je lijf nodig heeft om de vitale functies uit te voeren zoals ademhalen, je lichaam op temperatuur houden, of voor je spijsvertering. Je zou het volgende kunnen stellen: als je slaapt, in volledige rust bent, verbrand je nog een bepaalde hoeveelheid calorieën. Het is dus meestal de bedoeling dat je je ruststofwisseling verhoogt. Zo verbrand je op een makkelijke manier extra vet. Factoren die van invloed zijn op de stofwisseling Er zijn natuurlijk een aantal factoren die vaststaan en die je niet kunt beïnvloeden, zoals je lichaamslengte. Hoe groter je lijf, hoe meer oppervlakte je bijvoorbeeld moet verwarmen. Verder hebben mannen over het algemeen meer spiermassa en minder vet dan vrouwen. Je spiermassa is actief weefsel en vraagt veel meer energie dan vetweefsel. Het is gedeeltelijk erfelijk bepaald hoe snel je stofwisseling werkt. Let wel, bij 99% van de mensen met overgewicht is het een kwestie van ongezonde voeding en te weinig beweging! Ook je leeftijd is van invloed. De snelheid van je stofwisseling neemt langzaam af rond je veertigste jaar. Met dezelfde hoeveelheid eten en met dezelfde lichamelijke activiteiten krijgen veel oudere mannen toch makkelijker een buikje. Drijf je stofwisseling op en doe aan krachttraining Hoe kun je je stofwisseling opdrijven? Meer lichaamsbeweging is belangrijk. Wissel lopen, fietsen, crosstrainen af in duur en in intensiteit, zodat je lichaam zich niet kan aanpassen aan de bewegingen. De cardiotrainingen zorgen voor extra calorieverbranding. Tijdens maar ook vooral na de training werkt je stofwisseling op een versneld tempo. Je lijf is als het ware aan het naverbranden. Denk bij jezelf: iets is beter dan niets. Tien minuten wandelen is beter dan niets doen. Heel je lichaam moet worden aangepakt, niet alleen je buikspieren. Spieren kweken op heel je lichaam zal er voor zorgen dat je stofwisseling sneller werkt. Meer spieren verbranden meer calorieën en je ziet er nog beter uit ook! Eet gezond voor een betere stofwisseling Gezonde en evenwichtige voeding is belangrijk. Eet voldoende calorieën. Jezelf uithongeren heeft een averechts effect. Als je echt te weinig eet, zal je lichaam dit opmerken en maatregelen treffen. Je lijf zal spieren zelf gebruiken als energiebron en zal zuiniger omgaan met de opgenomen calorieën. Bovendien zal je lichaam geneigd om energie als vet op te slaan. Om af te vallen moet je dus minder eten dan je behoefte, maar je mag ook niet te weinig eten. Het is dus de bedoeling dat je niet onder de tachtig procent van je dagelijkse behoefte gaat, want anders kan je stofwisseling omlaag gaan. Eet vaker om de stofwisseling te stimuleren Er is een goede reden waarom de afslankexperts mensen met overgewicht aanraden om vijf of zes keer per dag een kleinere maaltijd te eten. Na iedere maaltijd brandt je stofwisseling op volle toeren. Om meer energie te verbranden, doe je er goed aan om vaker te eten. Wel gezonde en kleinere porties natuurlijk. Wees geduldig, je stofwisseling versnellen is een kwestie van volhouden. Eet gezond, doe voldoende training en je doel, een lichaam dat je wilt en binnen je mogelijkheden ligt, komt steeds dichterbij. Leer alles over de stofwisseling en de calorische waarde van voedingsmiddelen in de opleiding.
Plaspillen, werken ze echt om af te vallen? Plaspillen zijn in principe bedoeld voor mensen met een verhoogde bloeddruk en bij de behandeling van chronisch hartfalen om het vatensysteem niet te veel te belasten. Maar tegenwoordig worden deze pillen ook gebruikt om af te vallen. Als je meer plast verlies je natuurlijk ook gewicht. Sommige mensen gebruiken dan die plaspillen, ongehinderd door al te veel kennis gaan ze ervoor om gewicht kwijt te raken. Men wil er alles aan doen om wat lichter te zijn. De plaspillen zorgen dus wel voor gewichtsverlies, alleen is het vocht en niet het vet dat je kwijtraakt! Dus helaas, de kilo s zijn er zo weer aan. Is dit nou gezond? Bijwerkingen plaspillen Als je ze nodig hebt om medische redenen, dan moet dat. Als ze echter gebruikt worden om af te vallen, dan is het ook belangrijk om te weten dat er ook bijwerkingen zijn. Bijwerkingen zijn droge mond, moeheid en spierkrampen. Ook bij met name ouderen is het belangrijk dat er geen nierproblemen zijn, want er kan een kaliumgebrek ontstaan. Gezond afvallen Wat is dan een gezonde manier van afvallen? Diëten en afvallen zijn veel besproken items. De een doet het via shakes en repen, anderen door caloriearm te eten; er zijn zoveel keuzes. Vroeger waren de mensen minder dik dan nu. Het eet- en leefpatroon was anders en men had minder keus. Hoe kun je nu afvallen en niet weer gaan jojoën? Het is simpeler dan je denkt, eten volgens de Schijf van Vijf en meer bewegen. Wees jezelf er meer bewust van wat en wanneer je eet. Luister naar je buik, eet je omdat je onrustig bent of omdat je trek hebt? Ga aan de slag, je bent het waard! Kauw, proef en slik en neem er de tijd voor! Wil je liever op een gezonde manier afvallen of andere mensen daarbij begeleiden? Leer alles over afvallen en gezonde voeding in de opleiding. Kom naar de Open dag om docenten te ontmoeten van de opleiding.