Meer weten? www.rijkswaterstaat.nl/jaarbericht
6 Betrouwbare en bruikbare informatie Betrouwbare en bruikbare informatie is onontbeerlijk om snelwegen, vaarwegen en het watersysteem publieksgericht en efficiënt te beheren. Bij weggebruikers en de beroepsvaart groeit de behoefte aan goede en tijdige informatie. Over files en wegomleidingen, maar ook over waterstanden en de bevaarbaarheid van de waterwegen. Hoofdwegennet Miljoenen weggebruikers maken dagelijks gebruik van de Nederlandse snelwegen. Goede, actuele informatie over stremmingen, omleidingen en onderhoudswerk is cruciaal om dat verkeer in goede banen te leiden. Actuele verkeersinformatie Het Verkeerscentrum Nederland (VCNL) van Rijkswaterstaat houdt het landelijk overzicht op de verkeersstromen. De vijf regionale verkeerscentrales bedienen het snelwegen net op operationeel niveau. Bij drukte worden omleidingsroutes weergegeven met mobiele tekstkarren en met de bekende dynamische route-informatiepanelen (drip s) boven de weg. Die panelen geven, naast route-infor matie, tegenwoordig ook reis- en vertragingstijden weer. Het VCNL voorziet via de Nationale Databank Wegverkeersgegevens allerlei partijen continu van actuele verkeersinformatie. De ANWB en TomTom, bijvoorbeeld. Die zorgen er op hun beurt voor dat die informatie beschikbaar is voor de weggebruiker via radio, internet, navigatiesystemen en sociale media. Route-informatie tijdens de NSS conferentie Nuclear Security Summit Het succes van de complexe verkeersoperatie rond de NSS-conferentie op 24 en 25 maart 2014 is voor een groot deel te danken aan actieve informatievoorziening. Veel weggebruikers besloten zich op die dagen niet in het verkeer te storten. Doordat vijftig tot zestig procent minder verkeer op de weg was dan normaal, bleef de Jaarbericht 2014 45
Randstad goed bereikbaar. Dit was het resultaat van een groot communicatieoffensief om burgers te informeren over de verwachte gevolgen van de conferentie, inclusief reis adviezen en uitgestippelde omleidingsroutes. Zo was er een radiocampagne, werden 15.000 flyers verspreid en online middelen ingezet als vananaarbeter.nl, Twitter en Facebook. Ook zijn persberichten verstuurd en persconferenties gehouden. Een intensieve samenwerking van Rijkswaterstaat met diverse ministeries en de gemeente Den Haag heeft bijgedragen aan het succes van dit communi catieoffensief. Weginspecteurs op Twitter Sinds juni 2014 zijn twintig weginspecteurs van Rijkswaterstaat actief op Twitter. Zij vertellen duizenden volgers over hun dagelijkse belevenissen tijdens hun werk aan de vlotte en veilige doorstroming van het verkeer. Inmiddels delen ook vier mobiele verkeersleiders berichten en foto s over hun werk op en langs het water. Rijkswaterstaat zet Twitter ook structureel in voor informatievoorziening over af sluitingen van rijbanen en spitsstroken bij wegwerkzaam heden, omleidingen en spoedreparaties. Duidelijkheid over maximumsnelheid In 2014 bleek bij veel automobilisten nog onduidelijkheid te bestaan over de maximumsnelheid op de snelwegen, doordat de toegestane snelheid op een traject kon wisselen. Weggebruikers gaven aan meer duidelijkheid te willen over hoe hard, waar en wanneer ze precies mogen rijden. Daarom is Rijkswaterstaat in mei 2014 langs de snelwegen gestart met het plaatsen van duizenden hectometerbordjes met daarop de snelheidsaanduiding. Weggebruikers zien hierdoor om de kilometer in één oogopslag hoe hard daar gereden mag worden. Bij wegen met drie of meer rij stroken zijn de hectometerbordjes ook links van de weg voorzien van een snelheidsaanduiding. Op spitsstrook trajecten zijn de hectometerbordjes niet aangepast. Hier wordt de snelheid met de nieuwe spitsstrookborden aangegeven, ook wel aangeduid met kantelwalsborden of rotatiepanelen. Inhaalverbod Rijkswaterstaat heeft in november en december 2014 veranderingen doorgevoerd in de trajecten waar een inhaalverbod geldt voor vrachtwagens. Het verbod geldt nu op meer en andere plaatsen, als gevolg van toenemend vrachtverkeer en uitbreiding van het wegennet. De aan passing is begeleid met een communicatiecampagne. Vrachtwagenchauffeurs, vervoerders en hun belangenorganisaties zijn direct benaderd. In vakbladen zijn artikelen geplaatst en op verzorgingsplaatsen langs de rijkswegen zijn folders uitgedeeld. Online bezoekerscentrum Schiphol-Amsterdam-Almere Rijkswaterstaat lanceerde in maart 2014 een virtueel, online bezoekerscentrum voor het programma weguitbreiding Schiphol-Amsterdam-Almere (SAA). De website informeert de gebruiker over de aanleiding, de uitvoering en de actuele status van de vijf SAA-projecten. De website biedt interviews met specialisten en foto s en video s van werkzaamheden en inzicht in de plannen. Bijvoorbeeld voor de ondertunneling van de A9 Gaasperdammerweg en het breedste aquaduct van Europa bij Muiden. Het bezoekerscentrum gebruikt ook sociale media om interactie aan te gaan met bezoekers. Via Facebook en Twitter kunnen ze vragen stellen en hun eigen verhalen, video s en foto s delen. Hoofdvaarwegennet Nederland is hét Europese knooppunt van transport over water. De Nederlandse vaarwegen behoren tot de drukste ter wereld. Voor een vlot, veilig en efficiënt gebruik van onze vaarwegen is informatievoorziening essentieel. Scheepvaartverkeerscentrum Het Scheepvaartverkeerscentrum (SVC) is het aanspreekpunt binnen Rijkswaterstaat voor alle scheepvaartzaken. Het centrum zorgt voor actuele en betrouwbare informatie over de situatie op de vaarwegen. Vaarweginformatie op maat Op vaarwegen is informatie essentieel voor vlot en veilig scheepvaartverkeer. Dan gaat het bijvoorbeeld om informatie over stromingen, het weer en het getij. Maar ook informatie over bijvoorbeeld baggerwerkzaamheden of afsluitingen van een vaarweg is van groot belang. Via de website vaarweginformatie.nl informeert Rijkswaterstaat vaarweggebruikers over alles wat onderweg relevant kan zijn. Websitegebruikers kunnen een persoonlijk, gratis account aanmaken waarmee ze route-informatie op maat kunnen ontvangen. De website dekt ook binnenwateren in landen waar veel recreatievaart naartoe gaat, zoals Duitsland en Frankrijk. Varen doe je samen Drukte op het water leidt elke zomer weer tot onveilige situaties. Sommige watersporters kunnen een boot niet goed besturen, andere kennen de regels onvoldoende of gaan varen in een onbekend gebied. Vooral plezier- en beroepsvaart zitten steeds vaker in elkaars vaarwater. Daarom wordt voorlichting over risico's op de Nederlandse vaarwegen belangrijker. Dat is ook waar op het project Varen doe je samen zich richt. 46 Rijkswaterstaat
De voorlichting gebeurt onder andere via sociale media. Ook worden folders en flyers verspreid bij beurzen, havens, sluizen, verhuurbedrijven en zeil- en vaarscholen. Verder kunnen watersporters beschrijvingen van situaties op het water lezen op de site varendoejesamen.nl of via de bijbehorende app. Het project is een initiatief van het samenwerkingsverband Stichting Recreatietoervaart Nederland, Rijkswaterstaat, de provincies, havenbedrijven en watersport- en belangenverenigingen. Hoofdwatersysteem Rijkswaterstaat zorgt voor tijdige, betrouwbare en bruikbare informatie over de waterkwantiteit en waterkwaliteit. Voor alle gebruikers(groepen) van het hoofdwatersysteem: waterprofessionals en burgers. Watermanagementcentrum Nederland Onze nationale kennis van watermanagement en crisisbeheersing is gebundeld in het Watermanagement centrum Nederland (WMCN) in Lelystad. Dit is sinds 2012 het centrale informatiepunt op het gebied van waterkwantiteit en -kwaliteit. Het WMCN herbergt ook de Helpdesk Water: het loket voor alle vragen over waterbeheer en waterbeleid. Bovendien verzorgt het centrum de berichtgeving over waterstanden, droogte, overstromingsgevaar, storm situaties en berichtgeving over waterkwaliteit en ijsvorming. Overstroom ik? app Te weinig burgers weten wat erbij komt kijken om ons land droog en bewoonbaar te houden, wat de overstromings risico s zijn en wat je moet doen als de nood aan de man komt. Om burgers risicobewuster en zelf red zamer te maken bij een grote overstroming lanceerde Rijkswaterstaat op 28 september 2014 de website en de app Overstroom ik?. Hiermee kunnen burgers via hun postcode zien hoe hoog het water maximaal in dat postcodegebied komt, waar zich hoge gebouwen bevinden met een droge verdieping en welke infrastructuur als vluchtweg beschikbaar is. Voor het geval een echte crisis dreigt, verwijzen de app en de site naar de veiligheidsregio en rampenzender van de gebruiker. De app bleek al snel na de lancering een groot succes. De app is in de periode tot begin februari 2015 ruim 43.000 keer gedownload. De website www.overstroomik.nl is in totaal 400.000 keer bezocht, waarvan bijna 93.000 in de eerste twee dagen na de lancering. Deltaroute Rijkswaterstaat wil burgers bewuster maken van wat in ons land nodig is om burgers te beschermen tegen hoogwater. Daarom opende Rijkswaterstaat in juni 2014 een recreatieve route langs de dertien Deltawerken in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland. Deze zogenoemde Deltaroute is een initiatief van Rijkswaterstaat en de ANWB. Om de kennis van het publiek over dit wereldberoemde project te vergroten, zijn naast recreatieve routes ook rondleidingen, een app met een virtuele tour, een campagnesite www.beleefdedeltaroute.nl en nieuwe informatieborden ontwikkeld. Big Jump Relatief weinig Nederlanders zijn zich genoeg bewust van het belang van voldoende en schoon water. Daarom deed Rijkswaterstaat op zondag 13 juli 2014 mee aan de Big Jump. Tienduizenden mensen in heel Europa sprongen om exact 15.00 uur in het water om de aandacht te vestigen op het belang van schoon water voor mens en natuur. In Nederland vonden in zeven provincies Big Jumps plaats. Rijkswaterstaat beheert 226 officieel goedgekeurde zwemlocaties en ondersteunde deze campagne door een aantal zwemlocaties beschikbaar te stellen. Zwemwaarschuwingen Rijkswaterstaat heeft in de zomer van 2014 herhaaldelijk gewaarschuwd voor de gevaren van zwemmen in rivieren en kanalen. Ondanks een zwemverbod in vaargeulen en bij bruggen, sluizen en havens zijn er jaarlijks gewonden en doden te betreuren. De stroming in rivieren, kanalen en draaikolken kan zo sterk zijn, dat zwemmers onder water worden gezogen. Bovendien zien stuurlui van grote schepen moeilijk of er mensen in het water liggen. Vorige zomer verdronken zeker veertien zwemmers. Een groot deel van de slachtoffers kwam uit Oost-Europese landen. Zwemwater-app Als de zon gaat schijnen, komt de app Zwemwater goed van pas. Deze app van het Interprovinciaal Overleg, de Unie van Waterschappen en Rijkswaterstaat informeert burgers over de kwaliteit en de veiligheid van officiële buitenzwemplekken. Met behulp van Google Maps kunnen gebruikers ook gemakkelijk zien waar badplaatsen in de omgeving te vinden zijn, hoe veilig deze zijn, wanneer de laatste monsters zijn genomen en wanneer de eerstvolgende monstername staat gepland. Daarnaast kunnen routes uitgestippeld worden naar meren of zwembaden. Zwemwater is een handige app voor de fervente natuurzwemmer. Als het kwik boven de 25 graden Celsius stijgt, geeft de app aan waar blauwalg is te vrezen. Jaarbericht 2014 47
Slim computerprogramma zorgt voor vlot verkeer Een drukbezocht concert in Ahoy, files bij het Prins Clausplein en opstoppingen door een ongeluk in de Rotterdamse binnenstad. Het is de dagelijkse praktijk in een druk gebied als Zuid-Holland. Vanuit de regiodesk in Rhoon houden medewerkers van Rijkswaterstaat, de provincie Zuid-Holland en de gemeenten Rotterdam en Den Haag samen de situatie op de weg in de gaten. Gaat het mis op de weg? Dan proberen ze het verkeer te beïnvloeden. Hiervoor gebruiken ze sinds 2014 het zogeheten netwerkmanagementsysteem, een geavanceerd computerprogramma waardoor de systemen van alle wegbeheerders met elkaar kunnen praten. Bij de regiodesk in Rhoon houden medewerkers van Rijkswaterstaat, de provincie Zuid-Holland en de gemeenten Rotterdam en Den Haag samen de situatie op de weg in de gaten. Dankzij het zogeheten netwerkmanagementsysteem zijn hun systemen slim gekoppeld en kunnen ze het verkeer in Zuid-Holland in goede banen leiden. Meer weten? www.rijkswaterstaat.nl/jaarbericht Het verkeer stopt meestal niet bij de grens van een gemeente of provincie. Voor het beheersen van verkeersstromen is het daarom noodzakelijk dat de verschillende wegbeheerders afspraken maken. Dit heet netwerkmanagement. Wegbeheerders maken onderling afspraken over welke wegen van groot belang zijn voor de doorstroming in de regio en op welke wegen het minder kwaad kan als het verkeer daar even minder goed kan doorrijden. In Zuid-Holland zijn er bijna zeventig wegbeheerders, zo weet Lieke Berghout, teamleider bij het Regionaal Verkeerskundig Team van het regionale samenwerkingsverband BEREIK! in Rhoon. Rijkswaterstaat, de provincie, gemeenten en stadsregio s. Met zo veel partijen heb je al snel dat je op andermans grondgebied opereert. Daarom is het belangrijk om samen te werken en duidelijke afspraken te maken. Vooraf afspraken maken is meer dan de helft van het werk. Met elkaar praten 2014 was een belangrijk jaar voor netwerkmanagement. De verkeerscentrales kregen één voor één een nieuw computerprogramma, het netwerkmanagementsysteem. De grootste uitdaging vanuit ICT-perspectief is om de systemen van verschillende wegbeheerders met elkaar te laten praten, vertelt Kai Feldkamp, plaatsvervangend directeur ICT Ontwikkeling en Services bij Rijkswaterstaat. Elke Jaarbericht 2014 49
Lieke Berghout, teamleider Regionaal Verkeerskundig Team Met zo veel partijen heb je al snel dat je op andermans grondgebied opereert. Daarom is het belangrijk om samen te werken en duidelijke afspraken te maken. Vooraf afspraken maken is meer dan de helft van het werk. Kai Feldkamp, plaatsvervangend directeur ICT Ontwikkeling en Services Rijkswaterstaat De grootste uitdaging is om de systemen van verschillende wegbeheerders met elkaar te laten praten. wegbeheerder heeft verkeersgegevens. Maar je hebt pas echt wat aan deze gegevens als je ze kunt combineren tot bruikbare informatie. We zijn daarom in 2011 al met de wegbeheerders in overleg gegaan en in 2012 hebben we een standaard afgesproken om informatie uit te wisselen. Zo kunnen alle verschillende systemen met elkaar praten. Voorbereiding is meer dan het halve werk In overleg is er ook een aantal scenario s opgesteld. Dit zijn draaiboeken voor situaties die veel voorkomen of die tot grote verkeers infarcten kunnen leiden. Feldkamp: De verkeerskundigen weten dit het beste: zij kiezen de situaties. De regiodesk werkt volgens deze scenario s. Zij weten dan precies wat ze moeten inzetten om de doorstroming optimaal te houden. Hier geldt: hoe meer afspraken er van tevoren zijn gemaakt, hoe sneller we in actie kunnen komen en hoe beter het voor de doorstroming is. Een goede voorbereiding is meer dan de helft van het werk. In Zuid-Holland worden er elke dag zo n tien scenario s ingezet. Berghout: Een drukke dag bij Diergaarde Blijdorp, een evenement in de Kuip, wegwerkzaamheden én een ongeval op de Ring Rotterdam. Het is eerder regel dan uitzondering. Bij sturing door de regiodesk laat dan niet lang op zich wachten. Tot nu toe was het voor het inzetten van één scenario soms nodig dat drie of vier wegbeheerders op meerdere knoppen moesten drukken voordat het hele scenario in werking kwam, legt Berghout uit. Dankzij het netwerkmanagementsysteem is dit verleden tijd; met één druk op de knop worden regelscenario s ingeschakeld. Hierdoor kunnen we alle systemen langs de weg, zoals routeinformatieborden en verkeerslichten, sneller inzetten en beter benutten. En daar profiteert de weggebruiker van: hij of zij heeft minder oponthoud op de weg. Medewerkers aan het werk in de verkeerscentrale in Rhoon 50 Rijkswaterstaat
Bekijk online het filmpje over het netwerkmanagementsysteem in de verkeerscentrale van Rhoon www.rijkswaterstaat.nl/jaarbericht Ingewikkeld wegennet Het nieuwe netwerkmanagementsysteem werd eerst getest en geïmplementeerd in de kleinere verkeerscentrale in Wolfheze. Op 26 september 2014 werd het nieuwe systeem voor het eerst op de proef gesteld. Die dag was er een groot evenement in het Gelredome. De regiodesk zorgde ervoor dat maar liefst zevenduizend auto s naar de parkeerplekken werden geloodst. Proef geslaagd. Hierna was de centrale in Rhoon aan de beurt. Deze beheert een zeer inge wikkeld wegennet: er is veel verkeer, er zijn veel bruggen en knelpunten en er gebeuren regelmatig ongelukken. 2015 is voor de regiodesk dan ook het jaar van de waarheid. Berghout: Nu gaan we met het netwerkmanagementsysteem aan de slag. Doordat we elke keer zo veel scenario s moeten inzetten, stellen we hoge eisen aan het computerprogramma. In 2015 hebben we daarom dagelijks profijt van dit nieuwe systeem. Concurrentiepositie De keuzes voor netwerkmanagement hebben ook een econo mische impact, zeker in het gebied rond Rotterdam en Den Haag. Netwerkmanagement en het bijbehorende systeem hebben de potentie om te zorgen voor veel toegevoegde waarde voor onze economie, meent Feldkamp. Als bijvoorbeeld het vrachtverkeer goed kan door rijden, dan draagt dat bij aan de concurrentiepositie van Nederland. En dat is winst. Berghout: Je wilt dat weggebruikers weinig hinder ondervinden en juist daarom moet je ze dingen vertellen of duidelijk maken. Bijvoorbeeld via routeinformatiepanelen of door verkeerslichten bij opritten in te schakelen. Een automobilist wil gewoon snel zijn weg vinden. Daarom moeten we ervoor zorgen dat het achter de schermen goed loopt. Trots Na de verkeerscentrale in Rhoon, wordt het netwerkmanagementsysteem de komende tijd ook geïmplementeerd bij de andere centrales, zoals die in Velsen. Maar het werk is nooit af, zegt Feldkamp. Rijkswaterstaat kijkt vooruit. Het netwerk managementsysteem is een vorm die nu goed past en die waarschijnlijk ook in de toekomst werkt. Om onze netwerken optimaal beschik baar te houden blijven we zoeken naar slimme manieren om het verkeer te leiden. Dat doen we samen met anderen. Bijvoorbeeld door onze informatie te ontsluiten, zodat marktpartijen ermee aan de slag kunnen om verder te innoveren. Dat doen we bijvoorbeeld gericht op de A58. Rijkswaterstaat is trots dat we op deze manier kunnen bij dragen aan innovaties, waar mee Nederland veilig, leefbaar en beter bereikbaar blijft. Om onze netwerken optimaal beschikbaar te houden blijven we zoeken naar slimme manieren om het verkeer te leiden Jaarbericht 2014 51