Tijdvakken
Tijd van Grieken en Romeinen (3000 v.c. 500 na C.) / Oudheid K.A. * ontwikkeling van wetenschappelijk denken en denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat * klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur * groei van het Romeinse Rijk waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde * confrontatie tussen Grieks-Romeinse cultuur en Germaanse cultuur in NW-Europa * ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten
Griekenland: - grote verschillen - vanaf 1200 v.c meer eenheid door: * taal * religie * vijand * gewoonten 800 v.c. > opkomst stedelijke cultuur Poleis 2000 v.c. Minoïsche cultuur / Myceense cultuur
Bevolking poleis groeide > leidt tot kolonisatie langs Midd. en Zwarte Zee Kolonisatie van Ionië (Turkse kust) > Perzië onderwerpt ze > opstand Gevolg: Perzische oorlogen: Griekse poleis winnen
Bestuursvormen: > monarchie, aristocratie, tirannie, democratie Athene (Kleisthenes 510 v.c.) - voorheen macht bij de adel en hoplieten = wapenuitrusting kunnen betalen) - dan: Atheense mannen met burgerrecht Volksvergadering > directe democratie, openbaar spreken > ostracisme (= schervengericht) > loting deelname oa Raad van 500 Tegenstanders: adel > macht verloren filosofen als: Plato en Socrates volk was te dom oplossing Plato > oprichting Academie
Sparta > aristocratie bestuur: 2 koningen raad van ouden 5 eforen (ministers) volksvergadering - Spartiaten > mannen met burgerrecht - hopliet - leger - Heloten > door Sparta onderworpenen deden al het werk Na Perzische oorlogen > Peloponnesische oorlog Sparta + bondgenoten <> Athene + bondgenoten Sparta wint, maar Griekse poleis nooit meer zo machtig
Wetenschap en filosofie - nadenken over verschijnselen > goden niet als verklaring vb: - nadenken over de mens vb: Pythagoras: wereld in getallen Democritos: oerstof is kleinst mogelijk deeltje atoma Hippocrates: lichaam houdt zichzelf in balans karakter in relatie tot gedrag
Macedonië onderwerpt poleis 338 v.c. Philippus II 336 v.c. Philippus vermoord Alexander volgt hem op Verovert Egypte trekt via Babylonië naar India 323 v.c. Alexander sterft (33 jaar) rijk valt uiteen
Door veroveringen van Alexander de Grote + Migratie van Griekse ambtenaren > menging van culturen Nieuwe cultuur ontstaat: Hellenisme = periode waarin de Griekse cultuur over Klein-Azië wordt verspreid dus: bloeiperiode van de Griekse: - kunst - filosofie - architectuur - handel, etc.
Invloed Hellenisme op joden Polytheïsme was de norm Monotheïsme was bijzonder 6e eeuw v.c. Perzen brachten joden als slaaf naar Babylonië (diaspora) Joden assimileerden: 3e eeuw v.c. vertaling Thora in het Grieks goede economische positie verkregen Grieken meer en meer anti-joods en joden anti-grieks
Rome: Gesticht 750 v.c. > bestuur: 750 510 v.c. monarchie 510 27 v.c. republiek 27 v.c. 476 keizerrijk Senaat ----------------------------------- magistraten (advies) (benoemd) consuls -------------------- dictator praetoren censoren aediles curules quaestoren -------- tussenkoning (benoemd) (benoemd) volksvergadering
2e en 3e eeuw v.c. burgeroorlogen generaals Julius Caesar overwint > vermoord Octanianus de macht: - Augustus - Princeps Griekse cultuur > verspreiding door: oorlogsbuit Romeinen verfraaiing eigen huizen Houding Romeinen tov Grieken: - bewondering voor kunst, architectuur, etc - gezien als onbetrouwbaar Overname + aanpassing van kunst: - naakt wordt gekleed - tempels meer gesloten - bouwkunst - beton - boogconstructie
Christenen Romeinen waren verdraagzaam christendom toegestaan, mits: * keizer vereren * offeren aan goden Weigering betekent: vervolging vb. Nero > joden schuld aan brand Rome (64) Waarom populair? - gelijkheidsideaal Keizer Trajanus (98-117) - verbiedt vervolging - christendom blijft strafbaar
Romanisering 117 grootste uitbreiding begrenzing door de limes (open grens) overwonnenen tot bondgenoot Gevolg: verspreiding Grieks-Romeinse cultuur Soms opstand bv. Bataven olv Julius Civilis (69) Ook sprake van Germanisering, bv. religieus gebied
Christendom Afname vervolging onder Trajanus > toename aantal christenen Crisis Romeinse Rijk (Imperium Romanum) - volksverhuizingen > invallen Germanen - staatsgrepen van generaals (soldatenkeizers) - inflatie - leger niet meer aantrekkelijk voor rijke mannen - afname inkomsten uit oorlogsbuit Christenen worden zondebok
Hoe verval te stoppen? Keizer Diocletianus (284 305) verdeelt rijk > Oost- en West-Romeins Rijk - invoering vaste grenslegers - invoering belasting op grond in Italië - scheiding burgerlijk- en militair bestuur Keizer Contantijn (vanaf 306) -visioen > kruis in de hemel - chr.dom gebruikt om eenheid te maken van rijk Keizer Thedosius 312 christendom is staatsgodsdienst
476 ten onder 1453 ten onder