Klassieke vormentaal van de Grieks Romeinse cultuur.

Transcriptie

1 Onderzoeksvraag: Hoe beïnvloedde de uitbreiding van het Romeinse Rijk de cultuur van de volken in West Europa? De (beeldhouw)kunst en architectuur uit de Grieks Romeinse tijd werd in de eeuwen daarna als voorbeeld en van blijvende waarde beschouwd. Vandaar dat we de cultuur van de Grieken en Romeinen de klassieke cultuur noemen. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders. Ontwikkeling Griekse beeldhouwkunst: 570 v. Chr. > 480 v. Chr. Steeds betere beheersing anatomie, streven naar een perfect lichaam. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Ontwikkeling Griekse beeldhouwkunst: 5 e eeuw v. Chr. Afbeeldingen van de volmaakte geïdealiseerde mens (klassiek schoonheidsideaal) Contraposto 1

2 Ontwikkeling Grieks Hellenistische beeldhouwkunst: Vanaf 4 e eeuw v. Chr. Meer dynamiek en emoties. Ontwikkeling Romeinse beeldhouwkunst: Veel kopieën van Griekse voorbeelden, minder naakt en meer portretten. Klassiek: voorbeeld voor latere tijden. David, Michelangelo, renaissance 1504 Napoleon, Canova, neoclassicisme 1800 Venus, Dali, surrealisme,

3 Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de reclame. Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de reclame. Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in het bedrijfsleven. 3

4 Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in het bedrijfsleven. Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in cartoons. Griekse architectuur: Fronton / Timpaan DORISCH IONISCH CORINTHISCH fries fries architraaf architraaf 4

5 Griekse architectuur: oorspronkelijk hout. Griekse architectuur: later stenen stapelen. Griekse architectuur: rondom trappen en aan alle kanten toegankelijk. 5

6 Romeinse architectuur: tempel op hoog podium, trap aan de voorzijde. Maison Carrée (Nîmes, Frankrijk), Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies. Pantheon (Rome) Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies. Basilica (Trier) Triomfboog van Constantijn (Rome) 6

7 Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies. Colosseum (toen) Colosseum (nu) Romeinse architectuur: technische verbeteringen; baksteen, beton, koepels en boogconstructies. Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de Europa. Arc de Triomphe Brandenburger Tor 7

8 Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in de USA. Het capitool Wall street stock exchange Supreme court Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in cartoons. Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, in disneyland. 8

9 Klassiek: voorbeeld voor latere tijden, het Sint Janslyceum. Kenmerkende aspecten:. Via oorlogsbuit kwam de Griekse kunst naar Rome. Via de tot slaaf gemaakte Griekse schrijvers, leraren, artsen etc. kwam ook de Griekse cultuur en wetenschap de Romeinse maatschappij binnen. Via nieuwe veroveringen verspreidde zich deze cultuur verder in Europa. VIA = Latijns voor WEG 753 v. Chr. Monarchie 509 v. Chr. Republiek (Res publica) 27 v. Chr. Keizerrijk Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders 9

10 753 v. Chr. Monarchie 509 v. Chr. Republiek (Res publica) 27 v. Chr. Keizerrijk 753 v. Chr. Monarchie 509 v. Chr. Republiek (Res publica) 27 v. Chr. Keizerrijk Res Publica = zaak van het publiek / volk Plebejers = gewone burger Patriciërs = leden van de Romeinse adel Senaat = groep van senatoren die het Romeinse staatshoofd assisteerden. Consuls= 2 hoogste bestuurders in de republiek, stonden aan het hoofd van de senaat, vanaf 367 v. Chr. moest er een van plebejische afkomst zijn. Er waren er 2 zodat men elkaar kon controleren en niet een persoon alle macht naar zich toe kon trekken. Dictator = degene die dicteert, bestuurder met vergaande bevoegdheden in tijden van nood (burgeroorlog), b.v.: Julius Caesar. SPQR is de afkorting van Senatus Populusque Romanus, ʺDe Senaat en het Volk van Romeʺ, de zinsnede die fungeerde als de officiële naam van het Romeinse Rijk. 753 v. Chr. Monarchie 509 v. Chr. Republiek (Res publica) 27 v. Chr. Keizerrijk 10

11 753 v. Chr. Monarchie 509 v. Chr. Republiek (Res publica) 27 v. Chr. Keizerrijk Tijdens de republiek ontwikkelde Rome zich van een kleine stadstaat tot een imperium. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Kenmerkende aspecten: cultuur zich in Europa verspreidde. De Punische oorlogen ( v. Chr.) Carthago werd in 146 v. Chr. geheel verwoest door de Romeinen. Ceterum censeo Carthaginem delendam esse (Cato Maior) 11

12 pun. oorlog Kenmerkende aspecten: cultuur zich in Europa verspreidde. De confrontatie tussen de Grieks Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest Europa. De Gallische oorlog (de Bello Gallico) v. Chr.1 Imperialisme; is een politiek beleid, waarbij een staat streeft naar de uitbreiding van zijn macht of grondgebied, door andere delen van de wereld te veroveren of er macht over uit te oefenen. Sint-Janslyceum s-hertogenbosch, Theo Manders Het Romeinse imperialisme kaart 12

13 753 v. Chr. Monarchie 509 v. Chr. Republiek (Res publica) 27 v. Chr. Keizerrijk Romeins imperialisme leidde tot steeds grotere macht van de generaals en uiteindelijk tot de ondergang van de republiek. Voorbeeld: Julius Caesar, deze werd vermoord (44 v. Chr.). Reden: hij zou de republiek willen afschaffen. Wat men juist wilde voorkomen gebeurde toch. Na een periode van chaos en burgeroorlogen komt Augustus (27 v. Chr.) als overwinnaar naar voren. Rome wordt hierna een keizerrijk. In de periode vanaf Augustus t/m Marcus Aurelius (180 n. Chr.) heerst er relatieve vrede in het Imperium Romana = Pax Romana. Dit deed men met behulp van een gedisciplineerd leger, goede verbindingen en een sterke grensverdediging. 13

14 In de periode vanaf Augustus t/m Marcus Aurelius (180 n. Chr.) heerst er relatieve vrede in het Imperium Romana = Pax Romana. Dit wist men te bereiken met behulp van een sterk gedisciplineerd leger en een goede grensverdediging (de limes). Model van een castellum (legerkamp, onderdeel limes) Om hun legers snel te kunnen verplaatsen werd er een netwerk van wegen aangelegd in het rijk. Deze wegen bevorderden ook de onderlinge handelscontacten en de romanisering van de bezette gebieden. Achter de limes vindt een proces van romanisering plaats. Romanisering was het proces waarbij de door de Romeinen onderworpen volken geleidelijk de Romeinse cultuur, gewoonten en taal (het Latijn) overnamen.de steden speelden hierin een grote rol. Romeinse Porta Nigra in Trier (Duitsland) Romeinse tempel in Frankrijk In de veroverde gebieden ontstonden villae rustica (landbouwbedrijven). De eigenaars waren vaak geromaniseerde edelen. 14

15 Achter de limes vindt een proces van Romanisering plaats. Romanisering was het proces waarbij de door de Romeinen onderworpen volken geleidelijk de Romeinse cultuur, gewoonten en taal (het Latijn) overnamen.de steden speelden hierin een grote rol. Segovia Spanje Pont Du Gard, Frankrijk Achter de limes vindt een proces van romanisering plaats. Ook bijvoorbeeld door de gebruik van het Romeinse recht en Romeinse valuta. Kenmerkende aspecten: cultuur zich in Europa verspreidde. De confrontatie tussen de Grieks Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest Europa. Een aantal Germaanse stammen (zoals de Bataven) waren bij de uitbreiding van het rijk onderworpen en werden daarna bondgenoten van het Romeinse Rijk, waarbij zij vrijgesteld werden van belastingen. Ook bij hen was sprake van romanisering en een aantal werd na gediend tehebbeninhetleger,romeins burger. Vaak bleven de overwonnen volken bestuurd door de eigen leiders. Op deze manier hadden de Romeinen minder eigen mensen nodig om het imperium in stand te houden. 15

16 De Bataafse bondgenoten Kenmerkende aspecten: cultuur zich in Europa verspreidde. De confrontatie tussen de Grieks Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest Europa. De limes was een open grenssysteem, er sprake van wederzijdse beïnvloeding. Niet alleen de Germanen werden beïnvloed door de Romeinse cultuur, maar ook de Romeinen namen van de Germanen het een en ander over (bv. de in ons boek genoemde godin Nehalennia). Link Rijksmuseum Leiden Hun oorspronkelijke gewoontes en rituelen vermengde zich met die van de Romeinen. De altaren voor de godin Nehalennia zijn daarvan een sprekend voorbeeld. Schippers en kooplieden wijdden honderden altaren in Romeinse stijl aan haar, als dank voor een behouden vaart. Kenmerkende aspecten: cultuur zich in Europa verspreidde. De confrontatie tussen de Grieks Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest Europa. 16

17 Kenmerkende aspecten: cultuur zich in Europa verspreidde. De confrontatie tussen de Grieks Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur in Noordwest Europa. Ondanks de romanisering en de wederzijdse beïnvloeding kwam het regelmatig tot conflicten tussen de Romeinen en de Germaanse stammen. In 69 na Chr. kwamen bijvoorbeeld de Bataven o.l.v. de oud Romeins Bataafs officier Gaius Julius Civilis in opstand. Opmerking terzijde; Tijdens de Tachtigjarige Oorlog ( ) kreeg de Bataafse opstand een mythische reputatie, waarbij deze ʹvrijheidsstrijdʹ werd vergeleken met de Opstand tegen de Spaanse overheerser. Verwijzingen naar de Bataven waren populair ten tijde van de Republiek. Zo noemde de VOC haar belangrijkste handelsplaats in de Indonesische archipel Batavia en heette Nederland van de Bataafse Republiek. Kenmerkend aspect: De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten. Tijdens keizer Augustus werd in Palestina Jezus Christus geboren. Zijn aanhangers gingen zich christenen noemen (naar christos = Grieks voor messias). De christenen gingen de boodschap van Jezus over de wereld verspreiden. Maar omdat ze monotheïstisch waren weigerden ze ook de Romeinse goden te vereren. Dat leidde tot diverse periodes van christenvervolgingen (o.a. nadat Nero de christenen de schuld gaf van de grote brand in Rome (64 n. Chr.)). Kenmerkend aspect: De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten. Onder invloed van het ondergrondse karakter van het vroege christendom, een gevolg van de christenvervolgingen door de Romeinse staat, ontstonden symbolen die door niet christenen op het eerste gezicht niet als christelijk konden worden herkend. Binnen de eigen kring was de betekenis wel bekend en de symbolen werden dan ook gebruikt om erachter te komen of iemand (ook) christen was. Dus de beginletters van Jezus Christus, Gods Zoon en Redder vormen in het Grieks het woord ICHTHUS = VIS. Zo konden de eerste christenen dit symbool als geheim teken gebruiken. In de catacomben in Rome, waar de vervolgde christenen een schuilplaats hadden, heeft men dit teken meerdere keren ontdekt. 17

18 Kenmerkend aspect: De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten. De catacomben van Rome. Omdat de christenen in Rome in de vervolgd werden, zochten ze naar een manier om hun doden in het geheim te kunnen begraven. De ondergrond in Rome bestaat uit zachte tufsteen en het bleek gemakkelijk daarin tunnels uit te houwen. In de catacomben vinden we de eerste christelijke afbeeldingen. Vaak wordt christus als een goede herder afgebeeld. Het kruis (werd in 1 e eeuwen n. Chr. gezien als een vernederend symbool) werd pas onder Constantijn de Grote (± 300 n. Chr.) als symbool van het christendom ingevoerd. Kenmerkend aspect: De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten. Wederzijdse beïnvloeding; In de eerste eeuwen werd christus ook vaak als de Griekse Orpheus afgebeeld. Net als Orpheus was christus immers ook teruggekeerd uit de onderwereld. Tot slot nog even wat klassieke humor. Loopt een Romein de bar binnen en houdt 2 vingers de lucht in. Mag ik 5 bier alstublieft 18

19 19

20 20